Ndi Adam ye Eve Ẹkedi Ata Owo?

EDIWAK owo ẹda mbụk Adam ye Eve ke Genesis nte ikpîkpu edinem mbụk. Leta kiet oro ẹkewetde ẹnọ ewetn̄wed magazine Time ọdọhọ ete: “Ebịghi ediwak ikpọ ufọkabasi Christendom ẹkedọhọ ke mme utọ mbụk Genesis nte eke Adam ye Eve ẹdi n̄ke.” Ediwak mme ekpep ukpepn̄kpọ ido ukpono Catholic, Protestant, ye eke mme Jew ẹdọhọ ke ikọ oro edi akpanikọ. Mmọ ẹdọhọ ke ekese mbụk Genesis isan̄ake kiet ye mbụkeset m̀mê ifiọk ntaifiọk.

Afo ese didie? Ndi afo emenịm ke Adam ye Eve ẹkedi ata owo? Ndi n̄kpọ ekededi odu ndiwụt ke mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹdu? Mîdịghe, nso idiọk ke ndida mbụk Genesis nte ikpîkpu n̄ke?

Ndi Mbụk Genesis Ekem ye Ifiọk Ntaifiọk?

Ẹyak ibem iso idụn̄ọde mme akpan n̄kpọ oro ẹdude ke mbụk oro aban̄ade nte ẹkebotde akpa owo. Bible etịn̄ ntem aban̄a Adam: “Jehovah Abasi obot owo ke ntanisọn̄, onyụn̄ ọduọk ibifịk uwem esịn ke odudu ibuo esie; ndien owo akabade edi ukpọn̄ eke odude uwem.” (Genesis 2:7) Ndi ikọ emi ekem ye ifiọk ntaifiọk?

N̄wed oro Nanomedicine ọdọhọ ke idem owo enyene n̄kpatan̄a n̄kpọ 41. Mme akpan n̄kpatan̄a n̄kpọ emi—emi ẹdide carbon, iron, oxygen, ye mbon eken—ẹdu ke “ntanisọn̄.” Ntem se Genesis ọdọhọde ke ẹkeda “ntanisọn̄” ẹbot owo edi akpanikọ.

Didie ke mme n̄kpọ emi mînyeneke uwem mi ẹkpekeme ndidiana kiet nnam owo odu uwem? Man ọfiọk nte n̄kpọ emi ọsọn̄de eketre, kere ban̄a ubomofụm emi itieutom ubomofụm United States, emi ẹkotde NASA, ẹsidade ẹka ọfiọn̄. Ubomofụm  emi edi kiet ke otu ukwakutom oro awakde n̄kukọhọ akan ke ererimbot. Enyene-ndyọ ukwakutom emi enyene se iwakde ibe mbakidem miliọn iba ye ubak. Akada otu mme ọdiọn̄-ukwakutom ediwak isua ndibot mbakidem oro nnyụn̄ ntan̄ mmọ ndian ẹkabade ubomofụm oro. Idahaemi, kere ban̄a idem owo. Anana-ibat atọm ye nsen, ata ediwak ndido, ye n̄wọrọnda ndido usụkkiet ke nsụhọde n̄kaha ẹnam idem owo. Idem owo emi awakde n̄kukọhọ onyụn̄ adade ọfọn ke usụn̄ oro ayan̄ade owo ifiọk akasan̄a didie edidu? Ndi enye okonyụn̄ edidu ntre ke idemesie mîdịghe ndi Andibot oro enyenede mbufiọk okobot enye?

Akan oro, nso inịm owo uwem? Uwem oto m̀mọ̀n̄? Ntaifiọk ẹnyịme ke mmimọ ifiọkke. Ke nditịm ntịn̄, mmọ ẹkam ẹnyene nsio nsio ekikere ẹban̄a nte uwem ọkọtọn̄ọde. Amaedi mbon oro ẹnyịmede ke Andibot do, mmọ ẹfiọk ke Abasi edi Andinọ uwem. *

Nso kaban̄a se Genesis etịn̄de ke ẹkesio ọkpọn̄kan̄ Adam ẹda ẹbot Eve? (Genesis 2:21-23) Kere ban̄a se iketịbede emi mbemiso ọdọhọde ke mbụk Bible emi edi n̄ke m̀mê ikpîkpu ekikere: Ke January 2008, ntaifiọk ke California, U.S.A., ẹma ẹda nsen ikpaidem akwa owo ẹnam akpa ọbọn̄eyen oro ọkọride esịm ọyọhọ idaha. Ke nditịm ntịn̄, ntaifiọk ẹmeda utọ usụn̄ emi ẹnam unam 20, ke nsụhọde n̄kaha. Enye oro ẹnen̄erede ẹfiọk edi erọn̄ oro ẹkotde Dolly, oro ẹkedade efọk mmọn̄eba akwa erọn̄ ẹnam ke 1996. *

Nnyịn ifiọkke kan̄a se mme orụk ndomonse oro ẹdimande. Edi se idude edi: Edieke owo ekemede ndida n̄kpatan̄a n̄kpọ ke idem odu-uwem n̄kpọ nda nnam orụk odu-uwem n̄kpọ oro, ndi Akwa Andibot ikpekemeke ndida n̄kpọ ke idem owo kiet mbot owo en̄wen? Imosụk ise mbiausọbọ ẹsiwakde ndisio ọkpọn̄kan̄ nsịn owo emi ọkpọ obụn̄ọde, sia ọkpọn̄kan̄ esifiak ọkọri.

Se Bible ke Idem Esiemmọ Etịn̄de

Esikpa ediwak owo idem ndikụt ke ẹsiak Adam ye Eve ke ata ediwak ebiet ke ofụri Bible. Didie ke mme ufan̄ikọ oro ẹsiakde Adam ye Eve ẹwụt ke se Genesis etịn̄de edi akpanikọ?

 Ke uwụtn̄kpọ, kere ban̄a udịm ubon mme Jew emi ẹwetde ke 1 Chronicles ibuot 1 esịm 9 ye ke Gospel Luke ibuot 3. Akpa Chronicles asiak emana 48 ke nde ke nde, ke ini Luke asiakde emana 75. Luke ewet udịm ubon Jesus Christ, ke ini Chronicles ewetde udịm ubon ndidem ye mme oku idụt Israel. N̄wed mbiba emi ẹsiak mme utọ owo oro ẹnen̄erede ẹfiọk nte Solomon, David, Jacob, Isaac, Abraham, Noah, ye Adam. Kpukpru enyịn̄ oro ẹsiakde ke n̄wed mbiba emi ẹdi enyịn̄ ata owo, ndien Adam edi akpa ata owo ke n̄wed mbiba.

Ke adianade do, Bible etịn̄ ke ata ediwak ebiet ke Adam ye Eve ẹdi ata owo, idịghe mbon n̄ke. Ndusụk uwụtn̄kpọ ẹdi emi:

• “[Abasi] ama anam kpukpru idụt ubonowo ẹwọn̄ọ ẹto owo kiet.”—UTOM 17:26.

• “Idiọkn̄kpọ [okoto] owo kiet odụk ke ererimbot, n̄kpa onyụn̄ [oto] ke idiọkn̄kpọ oro odụk, ndien . . . n̄kpa akara nte edidem ọtọn̄ọde ke Adam osụhọde esịm Moses.”—ROME 5:12, 14.

• “Akpa owo oro Adam akakabade edi ukpọn̄ eke odude uwem.”—1 CORINTH 15:45.

• “Ẹkebem iso ẹbot Adam, ndien ẹdibot Eve.”—1 TIMOTHY 2:13.

• “Enoch, emi edide ọyọhọ owo itiaba ọtọn̄ọde ke Adam, ama etịn̄ ntịn̄nnịm ikọ n̄ko aban̄a [mme idiọkowo].”—JUDE 14.

Se ikande oro edi ke Jesus Christ, emi edide akakan ntiense ke Bible, ama ọdọhọ ke Adam ye Eve ẹma ẹdu. Ke ini ẹkebụpde Jesus mbụme ẹban̄a usio ndọ, enye ọkọdọhọ ete: “Toto ke ntọn̄ọ edibot n̄kpọ ‘[Abasi] akanam mmọ eren ye n̄wan. Ke ntak emi owo ọyọkpọn̄ ete ye eka esie, ndien mmọ mbiba ẹyekabade ẹdi obụk kiet’ . . . Ke ntre se Abasi ama akadian yak baba owo kiet okûdianade.” (Mark 10:6-9) Mmọn̄ọ, ndi Jesus akpakada n̄ke ọsọn̄ọ ibet oro ẹkesinịmde toto ko? Ikpadaha! Jesus okokot oto Genesis nte n̄kpọ oro eketịbede.

The New Bible Dictionary etịn̄ ntem ibio ibio aban̄a uyarade oro odude ke N̄wed Abasi, ete: “Obufa Testament ọsọn̄ọ ke mbụk oro odude ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ Genesis edi akpanikọ.”

Edieke Adam ye Eve Mîkedịghe Ata Owo Idụhe Se Idide Akpanikọ ke Bible

Ediwak mbon oro ẹsikade ufọkabasi ke ofụri esịt ẹkere ke idịghe owo ndinịm ke Adam ye Eve ẹma ẹdu anam owo edi ata Christian. Edieke isede n̄kpọ emi enyọn̄ enyọn̄, ekeme nditie nte se ẹtịn̄de emi edi akpanikọ. Edi ẹyak idụn̄ọde ekikere emi ise se enye enen̄erede ọwọrọ.

Ke uwụtn̄kpọ, kere ban̄a ukpepn̄kpọ Bible kiet oro ediwak mbon oro ẹsikade ufọkabasi ẹnen̄erede ẹma—oro edi, ufak. Ukpepn̄kpọ emi owụt ke Jesus Christ ọkọnọ mfọnmma uwem ke ini okodude ke isọn̄ nte ufak man anyan̄a mme owo osio ke idiọkn̄kpọ mmọ. (Matthew 20:28; John 3:16) Nnyịn imọfiọk ke ufak edi n̄kemn̄kem ekọmurua oro ẹkpede man ẹfak m̀mê ẹfiak ẹbọ n̄kpọ oro okosopde m̀mê oro ẹkediade owo ke isop. Ntak edi oro Bible ọdọhọde ke Jesus edi “n̄kemn̄kem ufak.” (1 Timothy 2:6) Edi nnyịn imekeme ndibụp ite, n̄kemn̄kem ye nso? Bible ọbọrọ ete: “Kpa nte otode ke Adam kpukpru owo ẹkpan̄a, kpasụk ntre ke Christ ẹyenam kpukpru owo ẹdu uwem.” (1 Corinth 15:22) Mfọnmma uwem oro Jesus akawade man afak okopitem ubonowo edi ukem ukem  ye mfọnmma uwem oro Adam ọkọduọkde ke ntak ata akpa idiọkn̄kpọ oro ẹkenamde ke Eden. (Rome 5:12) Ana in̄wan̄-in̄wan̄ ke edieke Adam mîkodụhe, ọwọrọ ufọn uwa ufak Christ idụhe.

Nditre ndinịm m̀mê ndida mbụk Genesis oro aban̄ade Adam ye Eve didie didie, anam etie nte ke ata ediwak akpan ukpepn̄kpọ Bible idịghe akpanikọ. * Utọ ekikere oro anam ẹbụp ediwak mbụme oro owo mîkemeke ndibọrọ onyụn̄ anam ẹnyene mbuọtidem oro mînyeneke isọn̄.—Mme Hebrew 11:1.

Ndi Uwem Enyene Uduak?

Ke akpatre, ẹyak ineme akpan mbụme emi: Ndi mme owo nditre ndinịm mbụk Genesis anam mmọ ẹfiọk se uwem ọwọrọde ye ntak emi mmọ ẹdude uwem? Richard Dawkins, emi edide ata andinịm ke owo okoto ke unam oforo, emi mînyụn̄ inịmke ke Abasi do, ọdọhọ ke owo “ikobotke-bot ekondo, ke enye inyeneke uduak, eti ye idiọk idụhe, onyụn̄ edi ikpîkpu n̄kpọ eke mînyeneke ufọn.” Emi edi ata idiọk ekikere emi edide ata isio ye obot owo.

Se Bible etịn̄de edi isio ye ekikere emi sia enye enen̄ede ọbọrọ mme akpan mbụme nte: Nnyịn ikasan̄a didie ididu? Nso idi uduak uwem? Ntak emi idiọkn̄kpọ ye ndutụhọ ẹwakde ntem ke ererimbot? Nte idiọkido eyetre tutu amama? Ye ntre ntre eken. Ke adianade do, ndinyene mbuọtidem ke uwa ufak Christ anam inyene idotenyịn ndidu nsinsi uwem ke Paradise, oro editiede nte In̄wan̄ Eden, emi Abasi ekesịnde Adam ye Eve. (Psalm 37:29; Ediyarade 21:3-5) Nso utịbe utịbe idotenyịn ke emi edi ntem! *

Okposụkedi emi mbụk oro aban̄ade Adam ye Eve mîsan̄ake kiet ye ekikere edito ke unam mforo owo, enye odu ke n̄kemuyo ye ukpepn̄kpọ ifiọk ntaifiọk. Akan oro, enye odu ke ọyọhọ n̄kemuyo ye ofụri Ikọ Abasi oro ẹkedade odudu spirit Abasi ẹwet, kpa Bible, emi anamde nnyịn inen̄ede ifiọk se uwem ọwọrọde ye uduak uwem.

Ntre, mbọk kot Bible ke idemfo. Mme Ntiense Jehovah ẹtetie ẹbet ndin̄wam fi.

[Mme Ikọ Idakisọn̄]

[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 14]

Ana in̄wan̄-in̄wan̄ ke edieke Adam mîkodụhe, ọwọrọ ufọn uwa ufak Christ idụhe

[Mme ndise ke page 12, 13]

Ẹtịn̄ enyịn ẹnam idem owo kpa nte ẹtịn̄de enyịn ẹnam ubomofụm oro ẹsidade ẹka ọfiọn̄

[Ndise ke page 15]

Jesus ama enịm ke Adam ye Eve ẹma ẹdu