Kpebe Mbuọtidem Mmọ

Enye Ama Aka Iso “Ọkọri ke Iso Jehovah”

SAMUEL ama ese mme owo iso. Idụt oro ẹkesop idem ke Gilgal; anam-akpanikọ eren emi, oro ama akanam utom nte prọfet ye ebiereikpe ke ediwak isua okokot mmọ. Ekedi May m̀mê June ke n̄wed usenọfiọn̄ eyomfịn; ndaeyo ama ọtọtọn̄ọ do. In̄wan̄ ke edem oro ama adat ekem se ẹkpen̄ede. Otuowo ẹma ẹdobo! Samuel ekpeketin̄ ikọ didie man esịm mmọ esịt?

Mme owo oro ikọfiọkke nte idaha mmọ ọkọdiọkde eketre. Mmọ ẹma ẹyịre ẹdọhọ ke iyom edidem emi edide owo akara mmimọ. Mmọ ikọfiọkke ke mmimọ ikenen̄ede iwụt unana ukpono inọ Jehovah, Abasi mmimọ, ye prọfet esie. Ke nditịm ntịn̄, mmọ ẹkesịn Jehovah ẹte okûdi Edidem mmimọ! Samuel akpakasan̄a didie anam mmọ ẹkabade esịt?

Samuel ama etịn̄ ikọ. Enye ama ọdọhọ otuowo oro ete: “Ami mmọsọn̄ mmonyụn̄ ntịbe iwat.” Ibuot iwat esie ama anam ikọ esie ọdọdiọn̄ enyene odudu. Ekem enye ama ọdọhọ ete: “Ami mma nnyụn̄ nsan̄a ke iso mbufo toto ke ini uyen mi tutu esịm mfịn emi.” (1 Samuel 11:14, 15; 12:2) Okposụkedi emi Samuel ọkọsọn̄de, enye ikefreke ini uyen esie. Enye okosụk eteti ini emi enye ekedide uyen. Mme ubiere emi enye akanamde ini oro, nte eyen emi akade-ka iso ndikọri, ẹma ẹnam enye odu uwem mbuọtidem onyụn̄ eten̄e Abasi esie, kpa Jehovah.

Ata ediwak ini, Samuel ama anam mbuọtidem esie okpon, okposụkedi emi enye okodude ke otu mbon oro mîkenyeneke mbuọtidem mîkonyụn̄ isọn̄ọke ida. Ọsọn̄ kpasụk ntre mfịn ndinam mbuọtidem okpon sia idude uwem ke ererimbot unana mbuọtidem ye n̄wo. Ẹyak ise se ikemede ndikpep nto uwụtn̄kpọ Samuel, ọtọn̄ọde ke ini eyenọwọn̄ esie.

“Anam N̄kpọ ke Iso Jehovah, nte Eyenọwọn̄”

Ini uyen Samuel iketiehe nte ini uyen mbon eken. Esisịt ini ke ẹma ẹkesio enye ke eba, ke ini ekedide n̄kpọ nte isua inan̄, enye ama ọtọn̄ọ utom ke edisana tent utuakibuot Jehovah ke Shiloh, emi oyomde usụn̄ ebe kilomita 30 ọtọn̄ọde ke ufọk mmọ ke Ramah. Elkanah ye Hannah, ete ye eka esie, ẹma ẹyak eyen mmọ ẹnọ Jehovah man anam san̄asan̄a utom, emi ama anam enye edi Nazirite ke ofụri eyouwem esie. * Ndi emi ọwọrọ ke ete ye eka ẹkesesịn Samuel inyụn̄ imaha enye?

Nsa-o! Mmọ ẹma ẹfiọk ke ẹyese ẹban̄a eyen mmọ ke Shiloh. Eyịghe idụhe ke Eli Akwa Oku ama okụt ete ke ẹnam oro, koro Samuel akanam utom ye enye. Ediwak iban ẹma ẹnam ndusụk utom emi ẹkenyenede n̄kpọ ndinam ye tent utuakibuot, ndien anaedi ẹketịm utom mmọ ke nde ke nde.—Exodus 38:8.

Akan oro, Elkanah ye Hannah ikedehedei ifre edima eyen mmọ, emi enye ndimana ekedide ibọrọ akam. Hannah ama eben̄e Abasi ọnọ imọ eyeneren, onyụn̄ akan̄a ke imọ iyayak eyen oro inọ anam n̄kpọ Abasi ke ofụri eyouwem esie. Kpukpru isua, ke ini Hannah akakade ekese  Samuel, enye ama esida ekpri ọfọn̄idem emi enye akanamde ọsọk Samuel ada anam utom esie ke tent utuakibuot. Ke akpanikọ, ekpri eyen emi ama esima ẹdi ẹdise imọ ntre. Nte ete ye eka esie ẹkekpepde enye ke ekedi akwa ukpono ndinam n̄kpọ Jehovah ke san̄asan̄a ebiet oro, eyịghe idụhe ke eti nsịnudọn̄ ye ndausụn̄ mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹn̄wam enye aka iso anam n̄kpọ Abasi.

Mme ete ye eka mfịn ẹkeme ndikpep ekese nto Elkanah ye Hannah. Edi ọsọ n̄kpọ mme ete ye eka ndiwụk ntịn̄enyịn ke ndise mban̄a se nditọ mmọ ẹyomde man ẹdu uwem edi ẹfụmi ndikpep mmọ mban̄a Abasi. Edi ete ye eka Samuel ẹkeda n̄kpọ Abasi nte ebeiso n̄kpọ, ndien oro ekenen̄ede anam eyen oro ọkọri akabade edi utọ akwa owo oro enye ekedide.—Mme N̄ke 22:6.

Imekeme ndida enyịn ikike n̄kụt nte eyen emi ọkọride okpon onyụn̄ ọdọkde ekese mme obot oro ẹkande Shiloh ẹkụk. Ke ini enye adade ese obio ye unaisọn̄ ke n̄kan̄ kiet, anaedi esịt ama esinen̄ede adat enye ke ini enye adade okụt tent utuakibuot Jehovah. Ke akpanikọ, tent utuakibuot oro ekedi edisana ebiet. * Moses ke idemesie akada usụn̄ ke ini ẹkebọpde enye ke se ikperede ndisịm isua 400 mbemiso ini oro, ndien enye ekedi n̄kukụre ebiet utuakibuot akpanikọ Jehovah ke ofụri ererimbot.

Ekpri Samuel ama okpon edima tent utuakibuot. Mbụk oro enye ekewetde nte ini akakade ọdọhọ ete: “Ntre ke Samuel anam n̄kpọ ke iso Jehovah, nte eyenọwọn̄, ọbọbọ ephod linen.” (1 Samuel 2:18) Etie nte ekpri anana-ubọk ewụra emi okowụt ke Samuel akan̄wam mme oku ke tent utuakibuot. Okposụkedi emi Samuel mîkesịneke ke otu mme oku, utom esie ama esịne ndiberede inuaotop okụre tent utuakibuot ke usenubọk nnyụn̄ nsan̄a utom nnọ Eli emi ekedide akanieren. Nte ededi, okposụkedi emi enye akamade utom emi, nte ini akakade, n̄kpọ ama etịmede enye esịt. N̄kpọ ama enen̄ede ọdiọk ke ufọk Jehovah.

Enye Ikabiarake kpa ye Ekese Mbiara Edinam Oro Ẹkedude Do

Samuel ama okụt ata idiọkido ye mbiara ido uwem ke ini uyen esie. Eli ama enyene nditọiren iba emi ẹkekerede Hophni ye Phinehas. Samuel ekewet ete: “Nditọ Eli [ẹkedi mme] oburobụt owo; mmọ ifiọkke Jehovah.” (1 Samuel 2:12) N̄kpọ iba oro ẹtịn̄de ke ufan̄ikọ emi ẹsan̄a kiet. Hophni ye Phinehas ẹkedi mme “oburobụt owo”—emi ke ata ata usụn̄ ọwọrọde “nditọ emi mîwọrọke n̄kpọ”—sia mmọ mîketen̄eke Jehovah. Mmọ ikọdọn̄ke enyịn iban̄a ndinen edumbet esie. Oro akanam mmọ ẹnam mme idiọkn̄kpọ eken.

Ibet Abasi ama enen̄ede etịn̄ nte mme oku ẹkpenamde utom mmọ ye nte mmọ ẹkpefọpde uwa ke tent utuakibuot. Emi ekedi ye eti ntak! Mme uwa oro ẹkeda ẹban̄a se Jehovah anamde man ẹfen mme idiọkn̄kpọ man otodo mme owo ẹkpekeme ndisana ke enyịn esie, ẹdot ndibọ edidiọn̄ ye ndausụn̄ esie. Edi Hophni ye Phinehas ẹma ẹnam mme oku eken ẹnen̄ede ẹse mme uwa oro ke ndek. *

Kere nte ekpri Samuel akadade enyịn esie mbiba okụt utọ ndiọi edinam oro, edi owo itreke mmọ. Owo ifan̄ ke enye okokụt—emi esịnede mme ubuene, mme usụhọde owo, mbon oro ẹfịkde—ẹdide edisana tent utuakibuot ye idotenyịn ke ẹyenọ mmimọ ndọn̄esịt ye nsịnudọn̄, edi ẹnyọn̄ ke mfụhọ, iyatesịt, m̀mê esuene? Ndien eketie enye didie ke idem ke ini enye ọkọfiọkde ke Hophni ye Phinehas ikadaha n̄ko ibet Jehovah kaban̄a edisana ido idan̄ nte n̄kpọ,  sia mmọ ẹkenyenede ebuana idan̄ ye iban oro ẹkenamde utom do ke tent utuakibuot? (1 Samuel 2:22) Eyedi enye ama odori enyịn ke Eli ayanam n̄kpọ aban̄a oro.

Eli ekedi akpan owo emi ekpeketrede mfịna oro akakade-ka iso do. Sia enye ekedide akwa oku, enye ekese aban̄a kpukpru se ikakade iso ke tent utuakibuot. Ekedi utom esie nte ete ndinen̄ede nditọ esie. Kamse, mmọ ẹkeda afanikọn̄ ẹsọk idemmọ ye anana-ibat mbon en̄wen n̄ko ke idụt oro. Edi Eli ikanamke ọfọn nte ete ye nte akwa oku. Enye akasua ọnọ nditọ esie mmen̄e mmen̄e. (1 Samuel 2:23-25) Edi ama oyom ẹnen̄ede ẹtụnọ nditọ esie. Mmọ ẹkenam idiọkn̄kpọ emi odotde n̄kpa!

N̄kpọ oro ama ọdiọk tutu Jehovah ọdọn̄ “owo Abasi kiet,” kpa prọfet emi owo mîsiakke enyịn̄, aka ebịne Eli ọkọnọ enye ọkpọsọn̄ etop ubiomikpe. Jehovah ọkọdọhọ Eli ete: “Afo omonyụn̄ okpono nditọ fo akan mi.” Mmọdo, Abasi ama ọdọhọ ke ndiọi nditọ Eli mbiba ẹdikpan̄a usen kiet ye nte ke ufọk Eli oyokụt ukụt, ndien ke oku idikam itoho aba ubon mmọ. Ndi ọkpọsọn̄ etop emi ama anam ubon oro okpụhọde? Mbụk oro idọhọke ke mmọ ẹma ẹkabade esịt.—1 Samuel 2:27–3:1.

Kpukpru mbiara ido uwem emi ẹketụk didie ekpri Samuel? Ke ini ke ini ke idiọk mbụk emi, imokop eti n̄kpọ iban̄a nte Samuel ọkọkọride onyụn̄ esịnde idem anam n̄kpọ Abasi. N̄kọ emeti ke nnyịn ikokot ke 1 Samuel 2:18 ite ke Samuel ama aka iso “anam n̄kpọ ke iso Jehovah, nte eyenọwọn̄.” Idem ke ini Samuel ekedide eyenọwọn̄, ofụri uwem esie okowụhọ ke ndinam n̄kpọ Abasi. Ufan̄ikọ 21 ke ibuot 2 oro asian nnyịn n̄kpọ oro akam enemde akan, ete: “Ndien Samuel eyen oro ọkọri ke iso Jehovah.” Nte enye ọkọkọride, enye ọkọdọdiọn̄ ekpere Ete esie eke heaven. Utọ n̄kpet n̄kpet itie ebuana oro ye Jehovah edi akakan n̄kpọ oro ekpemede owo ọbiọn̄ọ orụk mbiara ido uwem ekededi.

Ekpekedi ata mmemmem Samuel ndikere ke edieke akwa oku ye nditọ esie ẹnamde idiọkn̄kpọ, ke imọ n̄ko imekeme ndinam se imama. Edi mbiara ido uwem mbon en̄wen, esịnede eke mbon oro ẹkamade itie idịghe ntak ndinam idiọkn̄kpọ. Mfịn, ediwak uyen Christian ẹkpebe uwụtn̄kpọ Samuel ẹnyụn̄ ‘ẹkọri ke iso Jehovah’—idem ke ini ndusụk mbon oro ẹkperede mmọ mînịmke eti uwụtn̄kpọ.

Samuel akasan̄a didie ekeme ndinam oro? Akpa Samuel 2:26 ọdọhọ ete: “Ndien eyen oro Samuel ọdiọn̄ ọkọri; Jehovah ye owo ẹnyụn̄ ẹma enye.” Ke ntre, ke nsụhọde n̄kaha, mbon oro ẹkewọrọde iso ẹma ẹnen̄ede ẹma Samuel. Jehovah ke idem esiemmọ ama ama eyen emi ke ntak emi enye ọkọsọn̄ọde ada. Ndien Samuel ama enen̄ede ọfiọk ke Abasi imọ ayanam n̄kpọ aban̄a kpukpru ndiọi n̄kpọ oro ẹkenamde ke Shiloh, edi ekeme ndidi enye ama ekere m̀mê edidi ini ewe.

“Dọhọ; Koro Owo Fo Ọmọn̄ Okop”

Okoneyo usen kiet, ẹma ẹbọrọ mme orụk mbụme oro. Ekedi ke n̄kịm-n̄n̄wan̄a usenubọk; ikan̄ akwa utuenikan̄ tent ke okosụk ayama. Samuel ama okop nte uyo okotde enye enyịn̄ ke ndobo okoneyo oro. Enye ekekere ke edi Eli, emi idahaemi ama akakani, enyịn esie onyụn̄ ọtọn̄ọ ndikịm. Samuel ama adaha ada “efehe aka ke ọtọ” akanieren emi. Ndi emekeme ndida enyịn ikike n̄kụt eyen emi efehede ukot ukpọk man ekese m̀mê nso ke Eli okoyom? Enen̄ede enem ndikụt ke Samuel ama okpono onyụn̄ ọfọn ido ye Eli. Eli okosụk edi akwa oku Jehovah kpa ye ofụri idiọkn̄kpọ oro enye akanamde.—1 Samuel 3:2-5.

Samuel ama edemede Eli, ete: “Se mi mi; n̄kọm afo okokot mi.” Edi Eli ama ọdọhọ ke imọ ikokotke enye, onyụn̄ ọdọhọ enye afiak akanana. N̄kpọ emi ama etịbe afiak etịbe! Ke akpatre, Eli ama ọfiọk se iketịbede. Jehovah ikawakke ndinọ ikọt esie n̄kukụt m̀mê ntịn̄nnịm ikọ, ndien isọn̄ke ndifiọk ntak. Edi Eli ama ọfiọk ke Jehovah afiak ọtọn̄ọ nditịn̄ ikọ—ndien idahaemi etịn̄ ọnọ ekpri eyen emi! Eli ama ọdọhọ Samuel afiak akana ke bed onyụn̄ eteme enye usụn̄ emi enye edibọrọde nte odotde. Samuel ama anam ntre. Ikebịghike enye ama okop uyo okotde enye ete: “Samuel, Samuel.” Eyen oro ama ọbọrọ ete: “Dọhọ; koro owo fo ọmọn̄ okop.”—1 Samuel 3:1, 5-10.

 Ke akpatre, Jehovah ama enyene asan̄autom kiet ke Shiloh emi akakpan̄de utọn̄. Emi ekedidi edu Samuel. Ndi ndikpan̄ utọn̄ edi edu fo? Iyomke nnyịn ibet uyo oto enyọn̄ etịn̄ ikọ ọnọ nnyịn ke okoneyo. Mfịn, uyo Abasi etịn̄ ikọ ọnọ nnyịn kpukpru ini ke ndamban̄a usụn̄. Uyo emi odu ke ofụri Ikọ esie, kpa Bible. Adan̄a nte nnyịn ikpan̄de utọn̄ inọ Abasi inyụn̄ inamde se enye ọdọhọde, ntre ke mbuọtidem nnyịn editetịm ikpon. Ntre ke ekedi ye Samuel.

Okoneyo usen oro ke Shiloh ekedi n̄wọrọnda usen ke uwem Samuel, koro usen oro ke enye ọkọtọn̄ọ ndinyene ata n̄kpet n̄kpet itie ebuana ye Jehovah, akabade edi prọfet Abasi ye etịn̄ikọ ke ibuot Abasi. Ke akpa, ndịk ikayakke eyen oro asian Eli etop Jehovah, koro emi ekedi akpatre ikọ ndiwụt ke ntịn̄nnịm ikọ oro ẹketịn̄de ẹban̄a ubon oro ọmọn̄ osu. Edi Samuel ama ada uko etịn̄—Eli ama onyụn̄ osụhọde idem enyịme se Abasi ekebierede. Ikebịghike, kpukpru se Jehovah eketịn̄de ama osu. Israel ẹma ẹka ekọn̄ ye mme Philistine, ndien Hophni ye Phinehas ẹma ẹkpan̄a usen kiet. Eli ke idem esiemmọ ama akpa ke ini okokopde ke ẹma ẹda edisana Ekebe Jehovah.—1 Samuel 3:10-18; 4:1-18.

Edi Samuel ọkọdọdiọn̄ ọwọrọ etop nte prọfet emi ọsọn̄ọde ada. Mbụk oro ọdọhọ ke ‘Jehovah ama odu ye enye,’ onyụn̄ adian do ete ke Jehovah ikayakke baba ntịn̄nnịm ikọ Samuel kiet etre ndisu.—1 Samuel 3:19.

“Samuel Eseme Ọnọ Jehovah”

Ndi oro ọwọrọ ke nditọ Israel ẹma ẹtiene ndausụn̄ Samuel ẹnyụn̄ ẹkabade ẹdi mme owo emi ẹkemade n̄kpọ Abasi ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọde ẹda? Baba. Nte ini akakade, mmọ ẹma ẹbiere ke mmimọ ikoyomke ikpîkpu prọfet ebiere ikpe mmimọ. Mmọ ẹkeyom nditie nte mme idụt eken nnyụn̄ ntiene nnyene edidem emi edide owo akara mmọ. Jehovah ama eteme Samuel ete anam se mmọ ẹyomde. Edi enye ekenyene ndisian Israel adan̄a nte idiọkn̄kpọ mmọ okokponde. Idịghe  ikpîkpu owo ke mmọ ẹkesịn, edi ẹkesịn Jehovah ke idemesie! Ntre, enye ama okot mmọ ete ẹdi Gilgal.

Ẹyak itiene enye ika ọkpọsọn̄ ini emi enye eketịn̄de ikọ ọnọ Israel ke Gilgal. Samuel emi ama ọkọsọn̄ ama eti Israel nte imọ isọn̄ọde ida ke anyan ini inam n̄kpọ Abasi. Ekem Ikọ Abasi ọdọhọ ete: “Samuel eseme ọnọ Jehovah.” Enye ọkọdọhọ Jehovah anam obuma otop.—1 Samuel 12:17, 18.

Obuma? Ke ndaeyo? Akananam owo ikopke orụk n̄kpọ oro! Edieke edide owo ekededi ama enyene ọkpọkọm esisịt eyịghe m̀mê ndisak nsahi, oro ikebịghike. Idiọkenyọn̄ ama oboho inikiet inikiet. Ofụm ama eberi ibokpot ke in̄wan̄. Obuma ama enen̄ede otop nte ọmọn̄ esịri owo utọn̄. Edịm onyụn̄ edep. Mme owo ẹkenam n̄kpọ didie? “Kpukpru owo ẹbak Jehovah ye Samuel eti-eti.” Ke akpatre, mmọ ẹma ẹkụt adan̄a nte idiọkn̄kpọ mmọ okokponde.—1 Samuel 12:18, 19.

Ikedịghe Samuel, edi Abasi esie, kpa Jehovah, ekesịm idiọk esịt mmọ. Samuel ama enyene mbuọtidem ke Abasi esie toto ke ini uyen esie tutu esịm eyo usọn̄. Jehovah ama onyụn̄ ọnọ enye utịp. Jehovah ikpụhọkede tutu mfịn. Enye osụk ebebere ye mbon oro ẹnyenede orụk mbuọtidem Samuel.

[Mme Ikọ Idakisọn̄]

[Ndise ke page 17]

Kpa ye oro Samuel okokopde ndịk, enye ama otobo Eli etop ubiereikpe Jehovah

[Ndise ke page 18]

Samuel akada mbuọtidem ọbọn̄ akam, ndien Jehovah ama ada obuma eyere enye