Leta Haiti

“Mmenen̄ede Mma Ifet Oro”

KE UNYEKISỌN̄ eke January 12, 2010, ama eketịbe ke Haiti, ama ọsọn̄ mi ndikam nse n̄wụre oro ke ini ẹsiode n̄kpọntịbe oro ke ekebe ndise. Ekem ke ọyọhọ usenọfiọn̄ 20, Carmen edima ufan mi ama okot mi ete ndi ika Haiti ikanam utom unyịmesịt. N̄kọdiọn̄ọ Carmen isua ifan̄ emi ẹkebede ke ini nnyịn ikanamde utom unyịmesịt nte mme nurse ke itie kiet oro ẹkebọpde Ufọkmbono Obio Ubọn̄. Toto ke ini oro, nnyịn mbiba imanam mme utom unyịmesịt eken inyụn̄ ikabade idi ata nti ufan.

Mma ndọhọ Carmen ke etie nte ndikemeke ndika n̄kan̄wam ke Haiti, ke ndinyụn̄ n̄kemeke ndimụm esịt mi n̄kama do. Enye ama eti mi ke nnyịn ikesinam utom ọtọkiet ndien ke iyekeme ndisọn̄ọ kiet eken idem. Se enye eketịn̄de ama ọsọn̄ọ mi idem ndien mma n̄kot ibuot itieutom Mme Ntiense Jehovah ke Brooklyn, New York, nnyụn̄ nnyene nneme ye owo emi akanamde ndutịm utom unọ un̄wam oro ke United States. Mma ndọhọ enye esịn mi enyịn̄ ke otu mme anamutom unyịmesịt. Mma ndọhọ ẹsịn enyịn̄ Carmen nnyụn̄ ndọhọ ke nnyịn mbiba ikpama ndinam utom ọtọkiet. Ẹma ẹdọhọ mi ke owo ifiọkke m̀mê ẹyekot mi m̀mê ẹyekot ufan mi, owo inyụn̄ ifiọkke m̀mê nnyịn mbiba idinam utom ọtọkiet.

Ntre mma n̄ka iso nnam se nsinamde, n̄kerede ke owo idikotke mi. Ke usen inan̄ ẹbede, ke Monday usenọfiọn̄ 25, ẹma ẹkot mi ke Brooklyn ẹbụp m̀mê nyekeme ndika Haiti ke ndan̄nsiere! Eketie mi nte n̄kpọ ndap. Mma ndọhọ ke nyesịn ofụri ukeme mi. Mma n̄kọbọ ini nduọkodudu ke itieutom. Ekem n̄kot Carmen, enye onyụn̄ ọdọhọ mi ke owo ikotke imọ sia imọ mîdiọn̄ọke ndisem French. Esịt ama enem mi, ndịk onyụn̄ anam mi. Ke mma n̄kan̄wana ndep tiket ubomofụm, ke January 28, ubomofụm ama emen mi ke New York esịm Santo Domingo, ke Dominican Republic, emi adian̄arede adan̄a ye Haiti.

Uyen Ntiense kiet ama edisobo ye ami ke an̄wambehe ubomofụm onyụn̄ emen mi aka n̄kọk itieutom Mme Ntiense Jehovah ke Dominican Republic. Nurse iba ẹma ẹto United States ẹdi usen oro, ndien nnyịn mbita ikana ubet kiet okoneyo oro. Ke ndan̄nsiere ẹma ẹwat nnyịn hour itiaba ye ubak ẹka n̄kọk itieutom Haiti ke Port-au-Prince.

Ke ima ikodụk Haiti, ima ikụt n̄wụre obio oro. Ama akpa nnyịn idem ndikụt se unyekisọn̄ emi eketịbede ke sekọn 35 kpọt akanamde utọ ediye obio oro. Ama esisọn̄ mi ndise n̄wụre oro ke ekebe ndise, ndien n̄kemeke nditịn̄ nte eketiede mi ke idem ke ini n̄kadade enyịn mi iba n̄kụt enye. Unyekisọn̄ oro ama abiat ediwak ufọk, ẹsịnede ufọk ubọn̄ Adaibuot Ukara, onyụn̄ owụri mme ufọk eken. Mme andinyene ufọk emi ẹma ẹnam utom ọkpọsọn̄ ke anyan ini man ẹbọp mme ufọk emi, edi kpukpru oro ẹma ẹtak ke sekọn ifan̄  kpọt. Emi ama eti mi nte ke idịghe inyene ẹnen̄ede ẹdi akpan n̄kpọ ke uwem.

Ke ini ikesịmde n̄kọk itieutom, anamutom ke itie udara isenowo ama ada okụt nnyịn onyụn̄ adaha ke okpokoro esie efehe edifat nnyịn onyụn̄ atuak inua imam. Enye ama ọkọm nnyịn ke ndikọkpọn̄ mbubehe nnyịn ndi do. Ke ima ikadia udia uwemeyo ikụre, ima ika Ufọk Mbono oro okodude ekpere, emi ẹkedade ẹnịm ufọkibọk. Mma nsobo ye Mme Ntiense eken oro ẹkenyịmede ndidi ndin̄wam, ẹsịnede ebe ye n̄wan oro ẹtode Germany, emi ẹkedide mbiausọbọ, owo emi esin̄wamde mmọ, ye omụm-uman emi otode Switzerland.

Mma ntọn̄ọ utom okoneyo oro. Mbon unọmọ 18 ẹkena ke matras ke isọn̄ Ufọk Mbono oro, ndien idịghe kpukpru mmọ ẹkedi Mme Ntiense Jehovah. Mme ọnọ-usọbọ oro ẹkedide Mme Ntiense ẹkesọbọ kpukpru owo idem ke mfọn ẹnyụn̄ ẹse kpukpru owo enyịn ukem ukem.

Okoneyo oro, eren kiet emi ekedide isua 80 ama akpa. Ami ye n̄wan esie ye eyenan̄wan oro n̄kodụn̄de kiet ikodu enye ke n̄kan̄ ke ini enye akpade. Ke oro ebede, n̄kaiferi kiet emi ekerede Ketly ama ọtọn̄ọ nditua ke ntak ubiak. Ẹma ẹsịbe enye ubọk nnasia ke ntak unan oro enye akadade ke ini unyekisọn̄ oro. Ntiense oro ekesikpepde enye Bible ama odu do ye enye. Enye ekesina ekpere bed Ketly ke Ufọk Mbono oro kpukpru okoneyo.

Mma n̄ka mbịne Ketly, man n̄kosụk enye ubiak, edi ubiak esie ikedịghe ke ntak ubọk oro kpọt. Enye ọkọdọhọ mi nte ke imọ ikodu ke ufọk ufan imọ ke ini unyekisọn̄ oro eketịbede. Mmọ ikọfiọkke se iketịbede. Mmọ ẹma ẹmụm kiet eken ubọk ẹfen̄e ẹwọn̄ọ ẹka etehe ufọk oro. Ibibene ama ọduọ ofụk mmọ. Enye ama okot ufan esie, edi ikokopke uyo. Enye ọkọdọhọ ke ini oro ke imọ ikọfiọk ke ufan imọ akpa. Ubak idem ufan Ketly okodoro enye ke idem tutu esịm ini oro ẹdide ẹdinyan̄a enye ke hour inan̄ ẹma ẹkebe. Ubọk nnasia Ketly ama akpa.

Akpa okoneyo oro n̄kodude do, Ketly ama esiti n̄kpọntịbe oro ini ekededi oro enye oyomde ndide idap. Enye ama atua onyụn̄ ọdọhọ mi ete: “Mmọfiọk se N̄wed Abasi etịn̄de aban̄a mme akpatre usen ye unyekisọn̄. Mmọfiọk ke imenyene idotenyịn iban̄a ini iso. Mmọfiọk ke akpana n̄wụt esịtekọm ke mmodu uwem. Edi da nte ke se iwọrọde mi emi ọwọrọ fi. Kpukpru n̄kpọ ke ẹsan̄a nte ọfọnde, edi etise afo edifiọhọ idem fo ke utọ itie emi.” N̄kọfiọkke se n̄kpanamde, mma mmụm enye n̄kama nnyụn̄ ntọn̄ọ nditua. Nnyịn mbiba ima itua eyet tutu idap emen enye.

Kpukpru usen ẹkesisio abiausọbọ kiet ye nurse iba ẹken̄wam mbon oro ẹyomde usọbọ. Ẹkenọ mi n̄ka Petit Goave, ẹwat n̄kpọ nte hour iba ẹto Port-au-Prince ẹsịm do. N̄kasan̄a ye owo iba en̄wen oro ẹkedide ndin̄wam—nurse kiet emi otode Florida, ye abiausọbọ emi otode France. Ikesịm do ke ebe usụkkiet usenubọk, ision̄o mbiomo nnyịn idọn̄ ke esịt Ufọkmbono Obio Ubọn̄ n̄kann̄kụk oro. Ẹma ẹdọhọ mme owo ke nnyịn ke idi, ntem mmọ ẹketetie ẹbet nnyịn.

Ima itọn̄ọ utom inikiet inikiet. Eyo ama ofiop, ndien udịm mbon oro ẹkeyomde usọbọ ama ọniọn̄ etieti. Nnyịn ikọduọkke odudu tutu esịm n̄kpọ nte n̄kanika ita uwemeyo. Nnyịn mbita ima ikịm mme owo editịbe 114 inyụn̄ isọbọ owo 105 usen oro. Mma n̄kpa mba, edi esịt ama enem mi sia ima in̄wam mbon oro ẹkeyomde un̄wam.

Mma ntie mbe urua iba ke Haiti nnam utom unọ un̄wam. Mma nsinam utom hour 12 ke Ufọk Mbono oro ke ekperede ndidi  kpukpru okoneyo. Akanam nnamke utom eke okponde ntem. Edi n̄kabat nte ke edi akwa ifet ndika do, mma nnyụn̄ n̄kop inemesịt. Esịt enen̄ede enem mi ndin̄wam nnyụn̄ ndọn̄ mbon Haiti emi ẹkebọde ufen etieti esịt.

Imenyene ediwak n̄kpọ ndikpep nto mmọ. Ke uwụtn̄kpọ ẹma ẹsịbe Eliser, eyeneren isua 15 emi n̄kesede enyịn ukot kiet. Mma n̄kụt ke enye esibọ udia esie enịm man adia ye Jimmy, owo oro ekesinade ye enye. Enye ọkọdọhọ mi ke Jimmy ikesidiaha udia mbubreyo mbemiso enye edide do. Uwụtn̄kpọ Eliser ama anam mi mfiọk nte ke idịghe tutu nnyịn idi imọ owo—m̀mê ikop nsọn̄idem—mbemiso ibuanade se inyenede ye mbon en̄wen.

Mma n̄kụt ukem edu oro ke otu mme anamutom unyịmesịt oro ikanamde utom ntre. Idem ikenemke owo mmọ kiet; edem ama abiak enye eken. Edi kpukpru mmọ ẹkebem iso ẹkere ẹban̄a mbon udọn̄ọ utu ke ndikere mban̄a idem mmọ. Emi ama ọsọn̄ọ mi idem ndika iso. Ke ini ke ini, idem ama esinen̄ede emem nnyịn, edi ima isisọn̄ọ kiet eken idem inyụn̄ ika iso inam utom. Tutu amama ndifreke kpukpru emi! Esịt enem mi ndidu ke otu nti Christian emi ẹfọnde ido, ẹnyenede ima, ẹnyụn̄ ẹwade idemmọ.

Mbemiso n̄kọkpọn̄de Haiti, owo iba ke otu mbon oro ẹkesịbede mmọ ubọk nnasia ẹma ẹdomo ẹwet leta ekọm ẹnọ mi ẹnyụn̄ ẹkpe mi ubọk ẹte n̄kûkot tutu ndụk ubomofụm. Se n̄konyụn̄ nnamde edi oro. Mme leta mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹtụk mi, mma nnyụn̄ ntua.

Tọn̄ọ n̄kọnyọn̄ ndi, mmenyene nneme ye ndusụk mbufa ufan oro n̄kosobode ke Haiti. Ke mme ini nsọn̄ọn̄kpọ ke ẹsinyene ẹnyụn̄ ẹfiọk eke edide eti ufan. Mmenịm ke iyaka iso idi ufan ke ini iso inamke n̄kpọ m̀mê n̄kpọ ọsọn̄ adan̄a didie. Mmenen̄ede mma ifet oro.