Mme Andikot N̄wed Nnyịn Ẹbụp Ẹte . . .

Ewe Orụk ke Abasi Ama Akan?

▪ Idụhe orụk emi Abasi mîmaha. Bible etịn̄ in̄wan̄-in̄wan̄ ete: “Abasi inamke asari, edi ke kpukpru idụt enye enyenyịme owo eke abakde enye onyụn̄ anamde edinen ido.”—Utom 10:34, 35.

Nte Abasi esede n̄kpọ emi enen̄ede okpụhọde ye nte mme anana-mfọnmma owo ẹsede. Ediwak owo ẹkere ke orụk kiet kpọt, oro edi, orụk mmimọ, ọfọn akan. Utọ idiọk ekikere emi onyụn̄ etie nte se Charles Darwin ekewetde ete: “Nte ini akade, . . . orụk emi ẹnen̄erede ẹdi n̄kpọ ẹyesobo mbon oro ẹtiede nte mbon esịtikọt.” Ndien ediwak owo ẹnyene mbọm etieti, sia mbon emi ẹdade nte ke orụk mmimọ ọfọn akan ẹfịk mbon emi mmọ mîdaha ke n̄kpọ.

Ndi ntak ndomokiet odu emi akpanamde owo ekere ke ndusụk orụk ẹfọn ẹkan ndusụk? Ke uwụtn̄kpọ, ndi ntaifiọk ẹwụt ke ndusụk orụk ẹfọn ẹkan mmọ eken? Ntaifiọk ikpepke utọ n̄kpọ oro. Bryan Sykes, ataifiọk emi esikpepde n̄kpọ aban̄a nsenubon ke Ufọkn̄wed Ntaifiọk Oxford, ọdọhọ ete: “Idụhe nsenubon ndomokiet emi owụtde ata akpan orụk emi owo otode. . . . Mme owo ẹsibụp mi m̀mê orụk kiet kiet ẹnyene DNA ye nsenubon mmọ. Utọ n̄kpọ oro idụhe. . . . Kpukpru owo ke ererimbot ẹbuana n̄kpọ.”

Se ete emi etịn̄de emi ekem ye se idude ke Bible. Bible ọdọhọ ke Abasi okobot erenowo kiet ye n̄wan kiet, ndien ke ofụri ererimbot ẹto owo iba emi. (Genesis 3:20; Utom 17:26) Abasi ada kpukpru owo nte ubon kiet, oro edi, ubonowo.

Idịghe ikpọkidem m̀mê nte owo etiede edi akpan n̄kpọ ọnọ Jehovah. N̄kpọ kiet enen̄ede edi akpan n̄kpọ ọnọ enye, oro edi, esịt nnyịn m̀mê utọ owo emi idide. Enye ọdọhọ ete: “Owo ese se enye okụtde ke enyịn; edi Jehovah ese esịt.” (1 Samuel 16:7) Ikọ emi ekeme ndinen̄ede nsọn̄ọ owo idem. Didie?

Inamke n̄kpọ m̀mê m̀mọ̀n̄ ke owo oto, enyene ndusụk n̄kpọ emi owo mîmaha ke idem esie. Ke uwụtn̄kpọ, ndusụk owo imaha nte iso m̀mê idem mmimọ etiede, ndien mmọ inyụn̄ ikemeke ndikpụhọde n̄kpọ emi. Edi nnyịn owo kiet kiet imekeme ndikpụhọde se ikam idide akpan n̄kpọ ikan nte itiede ke enyọn̄ idem, oro edi, esịt ye ekikere nnyịn. (Colossae 3:9-11) Edieke inen̄erede idụn̄ọde esịt nnyịn, iyokụt ke imesise idem nnyịn ke usụhọde mîdịghe ida nte ke imọfọn ikan mbon orụk en̄wen. Sia ekikere mbiba emi mîkemke ye eke Abasi, ọyọfọn isịn ukeme isio mmọ ifep ke esịt nnyịn.—Psalm 139:23, 24.

Jehovah ayan̄wam nnyịn edieke isịnde ukeme ndida idem nnyịn ye mbon en̄wen nte enye adade. Ikọ Abasi ọdọhọ ete: “Enyịn Jehovah [asasan̄a] akanade ofụri isọn̄ man enye owụt odudu esie ke ufọn mbon oro ẹnamde n̄kpọ ẹnọ enye ke ofụri esịt.” (2 Chronicle 16:9) Jehovah anam ntem ye kpukpru owo inamke n̄kpọ m̀mê ewe orụk ke owo oto.