Anie Ekeme Ndisiak Ntịn̄nnịm Ikọ?

Idụhe eke ọkọfiọkde nte ẹkpetatde urụk emi Gordius eketebede ke eyo Akwa Alexander. Ẹkeda owo ekededi emi edikemede nditat urụk emi nte ata owo ọniọn̄ emi edikande ediwak obio. * Ẹdọhọ ke Alexander akada ubọk akan̄kan̄ kiet kpọt esịbe urụk emi.

TUTU esịm emi, mbon ọniọn̄ ẹsidomo nditịn̄ se ikọ m̀mê n̄ke ọwọrọde, ẹdomo ndisiak ntịn̄nnịm ikọ, nnyụn̄ ntịn̄ ini iso.

Edi esisọn̄ mmọ ndinam emi ndusụk ini. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini ẹkesụk ẹdiade usọrọ ke ufọk ubọn̄ Belshazzar ke Babylon, nnuenubọk owo ama ọwọrọ ewet n̄kpọ ke ibibene, edi mbon ọniọn̄ Babylon ikekemeke ndikot m̀mê nditịn̄ se ikọ emi ọwọrọde. Daniel kpọt, kpa prọfet Jehovah Abasi emi ẹkediọn̄ọde nte owo emi ‘ekemede nditat n̄kpọsọn̄ ikọ,’ ekekeme. (Daniel 5:12) Emi ekedi ntịn̄nnịm ikọ oro owụtde ke Obio Ukara Babylon ọmọn̄ ọduọ, ndien ntịn̄nnịm ikọ emi ama osu kpa okoneyo oro.—Daniel 5:1, 4-8, 25-30.

Nso Idi Ntịn̄nnịm Ikọ?

Ntịn̄nnịm ikọ owụt se iditịbede ke ini iso. Ata ata ntịn̄nnịm ikọ edi etop Abasi emi ẹwetde-wet m̀mê ẹtịn̄de-tịn̄ ndiyarade uduak Abasi. Mme ntịn̄nnịm ikọ emi ẹban̄ade edidi Messiah ye nte ẹdisan̄ade ẹdiọn̄ọ enye, eke “akpatre ini editịm n̄kpọ emi,” ye eke etop ubiereikpe Jehovah, ẹyọyọhọ Bible.—Matthew 24:3; Daniel 9:25.

“Mbon ọniọn̄” eyomfịn, oro edi, ntaifiọk, mme ekpep n̄kpọ mban̄a mbubehe, mbiausọbọ, mme ebre mbre ukara, mme ekpep n̄kpọ mban̄a n̄kann̄kụk, ye mbon eken, ẹsidomo nditịn̄ ini iso. Okposụkedi emi ẹsiwakde ndisuan se mmọ ẹtịn̄de ke ekebe ukopikọ, ekebe ndise, ye ke mme n̄wedmbụk n̄kpọntịbe—ediwak owo ẹsinyụn̄ ẹsọpde ẹnịm emi ke akpanikọ—mmọ ẹsitịn̄ ekikere idemmọ, idịghe ntịn̄nnịm ikọ. Ke adianade do, idụhe ekikere ndomokiet emi owo ọnọde emi mme owo mîsifan̄ake inyụn̄ inọ ekikere en̄wen. Imemke utom nditịn̄ ini iso koro idụhe eke ọfiọkde n̄kpọn̄.

Anditịn̄ Ata Ata Ntịn̄nnịm Ikọ

Anie esitịn̄ ata ata ntịn̄nnịm ikọ? Anie onyụn̄ ekeme ndisiak mme ntịn̄nnịm ikọ emi? Apostle Peter ekewet ete: “Owo isiakke ntịn̄nnịm ikọ N̄wed Abasi ndomokiet ke usụn̄ idemesie.” (2 Peter 1:20) Ikọ Greek emi ẹkabarede “usiakikọ” ọwọrọ “ndikọk mfịna, ndiyararede n̄kpọ,” ndien enye n̄ko ọwọrọ “editat n̄kpọ emi ẹkebọpde.” Ke ntem, Bible kiet esịn ikọ Peter emi ntem: ‘Ntịn̄nnịm ikọ N̄wed Abasi ndomokiet idịghe se owo atatde ke usụn̄ idemesie.’

Kere nte owo etebede urụk tutu owo en̄wen ikemeke nditat. Owo ekeme ndikụt nte ẹtebede urụk oro, edi idiọn̄ọke nte ẹkpesan̄ade ẹtat. Kpasụk ntre n̄ko, mme owo ẹkeme ndikụt nte n̄kpọ etiede ẹnyụn̄ ẹfiọk ke n̄kpọ oro ayaman akamba mfịna, edi ifiọkke nte enye edisan̄ade itịbe.

 Daniel ye mme prọfet Abasi eken ke eset ikedịghe ẹma ẹtetie ẹse nte n̄kpọ etiede ke eyo mmọ, ndien ẹdomo nditịn̄ se iditịbede ke ini iso. Edieke mmọ ẹkpekenamde emi, utọ ntịn̄nnịm ikọ emi ekpekedi ikọ idemmọ. Edi Peter ọkọdọhọ ke “akananam ntịn̄nnịm ikọ itoho uduak owo, edi mme owo [ẹketịn̄] ikọ eke otode Abasi nte edisana spirit adade mmọ usụn̄.”—2 Peter 1:21.

Abasi Esiyarade Se Iditịbede

Ẹma ẹsịn irenowo iba ke ufọk-n̄kpọkọbi ke Egypt, ke n̄kpọ nte isua 3,700 emi ẹkebede. Mmọ mbiba ẹma ẹdaba ndap, ndien idụhe owo eke asiakde ndap oro ọnọ mmọ. Ntre mmọ ẹma ẹtịn̄ mfịna mmọ ẹnọ Joseph emi okonyụn̄ odude ke ufọk-n̄kpọkọbi oro, ẹte: “Nnyịn imadaba ndap, ndien idụhe owo eke asiakde ndap oro ọnọ nnyịn.” Owo Abasi emi ama ọdọhọ mmọ ẹtịn̄ ndap mmọ ẹnọ imọ, onyụn̄ obụp ete: “Nte idịghe Abasi esisiak ndap?” (Genesis 40:8) Jehovah kpọt ekeme ndisiak ntịn̄nnịm ikọ sia enye ọkọnọ odudu ẹda ẹtịn̄ ntịn̄nnịm ikọ emi ke akpa ifet. Ntre, akpana iyak enye asiak mme ntịn̄nnịm ikọ esie. Omokụt do ke Joseph ama enen ndidọhọ ke Abasi kpọt ekeme ndinam orụk n̄kpọ emi.

Didie ke Abasi esisiak ntịn̄nnịm ikọ? Enye esinam emi ke nsio nsio usụn̄. Ẹsiwet ndusụk ntịn̄nnịm ikọ ye nte mmọ ẹdisude ke ebiet kiet ke Bible. Mme utọ ntịn̄nnịm ikọ emi isisọn̄ke nditat; enye onyụn̄ etie nte nditat urụk emi andiketebe owụtde owo nte iketebede.—Genesis 18:14; 21:2.

Ndusụk ntịn̄nnịm ikọ ẹsin̄wan̄a owo ke ini ẹdụn̄ọrede mme ufan̄ikọ eken oro ẹsụk ẹnemede n̄kpọ kiet oro. Prọfet Daniel ama okụt ke n̄kukụt nte ‘okpo ebot emi enyenede akamba nnụk ke ufọt enyịn’ efehede ye ọkpọsọn̄ iyatesịt ọkọtọ ‘okukịm erọn̄ emi enyenede nnụk iba’ ọduọk ke isọn̄. Ibuot n̄wed emi ntịn̄nnịm ikọ emi esịnede owụt ke okukịm erọn̄ oro enyenede nnụk iba ada aban̄a “ndidem Media ye Persia,” ndien ke okpo ebot oro ada aban̄a “edidem Greece.” (Daniel 8:3-8, 20-22) Ke isua 200 ẹma ẹkebe tọn̄ọ ẹketịn̄ ntịn̄nnịm ikọ emi, “akwa nnụk oro,” oro edi, Akwa Alexander, ama ọtọn̄ọ ndikan Persia. Josephus, eyen Jew emi ekedide ewet mbụkeset, ọkọdọhọ ke isan̄ kiet emi Alexander akan̄wanade ekọn̄ ke n̄kann̄kụk Jerusalem, ke ẹma ẹwụt enye ntịn̄nnịm ikọ emi, ndien ke enye ama enyịme ke akaban̄a imọ.

Abasi esisiak ntịn̄nnịm ikọ ke usụn̄ en̄wen. Edisana spirit ama an̄wam Joseph, asan̄autom Jehovah Abasi, asiak ndap mbon oro ẹkedude ke ufọk-n̄kpọkọbi ye enye. (Genesis 41:38) Ke ini ntịn̄nnịm ikọ mînen̄ekede in̄wan̄a mme asan̄autom Abasi mfịn, mmọ ẹsiben̄e Abasi spirit esie ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹdụn̄ọde Ikọ Abasi emi ẹkedade kpa spirit emi ẹwet. Abasi esin̄wam mmọ ẹkụt mme itie N̄wed Abasi eken emi ẹkemede ndinam ntịn̄nnịm ikọ emi an̄wan̄a mmọ. Idịghe owo ndomokiet esisiak mme ntịn̄nnịm ikọ emi ke utịbe utịbe usụn̄. Abasi esisiak koro enye esida spirit ye Ikọ esie anam n̄kpọ emi an̄wan̄a. Idụhe n̄kpọ en̄wen emi ẹsidade ẹnam n̄kpọ emi an̄wan̄a owo akan Bible.—Utom 15:12-21.

N̄kpọ en̄wen emi owụtde ke Abasi esisiak ntịn̄nnịm ikọ edi ke enye esibiere ini emi ntịn̄nnịm ikọ edin̄wan̄ade mme asan̄autom esie. Ẹkeme ndifiọk se ntịn̄nnịm ikọ ọwọrọde mbemiso enye osude, ke ini enye osụk osude, ye ke enye ama okosu. Sia edide Abasi esinọ odudu ẹda ẹtịn̄ ntịn̄nnịm ikọ, enye esinyụn̄ asiak n̄kpọ esie ke edikem ini esie.

Joseph akasiak ndap mbon n̄kpọkọbi oro usen ita mbemiso enye osude. (Genesis 40:13, 19) Nte ini akakade, ke ini ẹkemende Joseph ẹka iso Pharaoh man enye akasiak ndap esie, isua eduek itiaba oro enye eketịn̄de aban̄a ikọtọn̄ọke kan̄a. Spirit Jehovah  ama an̄wam Joseph asiak ndap Pharaoh man ẹkpekeme nditịm udia isua eduek itiaba oro mbon.—Genesis 41:29, 39, 40.

Mme ntịn̄nnịm ikọ eken ẹsin̄wan̄a mme asan̄autom Abasi ke mmọ ẹma ẹkesu. Ke uwụtn̄kpọ, ẹma ẹtetịn̄ ediwak se iditịbede inọ Jesus ata ediwak isua mbemiso enye amanade, edi mme ntịn̄nnịm ikọ emi ẹkenen̄ede an̄wan̄a mme mbet esie ke Jesus ama ekeset. (Psalm 22:18; 34:20; John 19:24, 36) N̄ko Daniel 12:4 owụt ke ẹma ‘ẹfịk ufịkn̄kpọ’ ke ndusụk ntịn̄nnịm ikọ “tutu esịm utịt ini,” kpa ini emi ‘ata ifiọk edikponde.’ Ini nnyịn emi ke mme ntịn̄nnịm ikọ oro ẹsu. *

Nte Mme Ntịn̄nnịm Ikọ Bible Ẹbehede Fi

Joseph ye Daniel ẹma ẹda ke iso ndidem eyo mmọ ẹtịn̄ se iditịbede inọ nsio nsio idụt ye ukara. Jehovah, kpa Abasi ntịn̄nnịm ikọ, ama ọnọ mme Christian eyo mme apostle odudu nditịn̄ ikọ ke ibuot imọ, ndien emi ama enyene ufọn ọnọ mbon emi ẹkekpan̄de utọn̄ ẹnọ mmọ.

Mfịn n̄ko, Mme Ntiense Jehovah ke ofụri ererimbot ke ẹtan̄a etop Abasi emi edisude ke ini iso, kpa eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi, ẹnyụn̄ ẹnam mme owo ẹfiọk ke ntịn̄nnịm ikọ Jesus emi aban̄ade “akpatre ini editịm n̄kpọ emi” ke osu idahaemi. (Matthew 24:3, 14) Ndi ọmọdiọn̄ọ ntịn̄nnịm ikọ Jesus emi ye nte enye edibehede fi? Mme Ntiense Jehovah ẹyekop inemesịt ndinam ntịn̄nnịm ikọ emi an̄wan̄a fi nnyụn̄ n̄wụt fi nte ekpetienede adia ufọn kiet ke otu mme akakan ntịn̄nnịm ikọ Bible.

[Mme Ikọ Idakisọn̄]

[Mme ndise ke page 12, 13]

Joseph ye Daniel ẹkedọhọ ke Abasi an̄wam mmimọ isiak ntịn̄nnịm ikọ