Bible Okpụhọde Mme owo

NSO ikanam ete kiet emi edide ayaraiwat, emi okonyụn̄ edide ata owo Catholic akabade edi kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah? Nso ikanam ufan kiet emi ekesitienede ọduọk bọmb owot mme owo etre ibak emi onyụn̄ akabade edi ọkwọrọikọ? Kot se mmọ ẹtịn̄de ẹban̄a idemmọ.

“Mma ndinen̄ede ndiọn̄ọ se inende ye se ikwan̄ade.”​—SEBASTIÃO ALVES JUNQUEIRA

N̄KAMANA KE 1946

NTO BRAZIL

N̄KEDI ATA OWO CATHOLIC

NTE UWEM MI EKETIEDE: To ke obio emi ikodụn̄de sịm Piquete ekedi kilomita 6. Ima inyene ekpri in̄wan̄, ndien in̄wan̄ emi ke ikesida in̄wam idem. Sia ufọkn̄wed emi n̄kakade okodude ke Piquete, mma ndep akani enan̄ukwak nsida n̄wat n̄ka n̄wed. Mbon edem nnyịn ikenyeneke n̄kpọ, edi obio nnyịn ama eye, ubiatibet ikonyụn̄ ikponke. Ediwak owo ke obio nnyịn ẹkesinam utom ke itie ubot n̄kpọekọn̄.

Mma nsịn idem n̄kpep n̄wed tutu ẹda mi ke ufọkn̄wed emi ẹkpepde n̄kpọ ẹban̄a uwat ubomofụm ekọn̄ ke mbọhọ nnyịn. Ke 1966, mma n̄kụre n̄wed do nnyụn̄ n̄kabade ndi akwa owoekọn̄. Ekem mma n̄ka ufọkn̄wed ukpep ibet, nnyụn̄ n̄kabade ekpeibet. Nte ini akakade, mma ntie udomo ndikabade ndi akwa owo bodisi. Ke 1976, mma mbe udomo oro nnyụn̄ n̄kabade ndi akwa owo bodisi. Ndusụk ini, utom mi ama esibuana ndise mban̄a ufọk-n̄kpọkọbi. Ini emi ke Mme Ntiense Jehovah ẹkesiwak ndidi ndidọhọ nyak mmimọ ikwọrọ ikọ inọ mbon n̄kpọkọbi. Mmọ ẹma ẹsineme Bible ye ami n̄ko. Mma mma Abasi etieti. Ntre, ama enem mi ndifiọk nte ke Abasi enyene enyịn̄, oro edi, Jehovah, ye nte ke nnyịn mme owo imekeme ndidi ufan esie.

Mma nsịn ifịk nnam n̄kpọ man nnyene akwa itie ke utom ukpeibet. Ke uwụtn̄kpọ, mma mbe udomo ukara efen ke 1981, ndien ẹma ẹmek mi ayaraiwat. Ekem ke 2005, ẹma ẹmek mi ayaraiwat ke esop usion̄o ikpe São Paulo.

NTE BIBLE OKOKPỤHỌREDE UWEM MI: N̄kọtọn̄ọ ndikot Bible ke ndondo oro n̄kụrede ukpep ke ufọkn̄wed ukpep ibet, ndien emi ama anam mi n̄kpụhọde nte n̄kesikerede n̄kpọ. N̄kedi ata owo Catholic. Ndusụk mbon nnyịn ẹkedi oku, kiet okonyụn̄ edi bishop, ndien mma nsika n̄kan̄wam oku ke ini ẹnịmde ederi Udia Ọbọn̄. Mma nsikot itie emi ẹkedọhọde n̄kot ke n̄wed akam mbemiso oku ọkwọrọde ikọ. Ikedịghe ido mbon Catholic ndisikot Bible. Ntre, eka mi ama enen̄ede ayat esịt ke ini enye ọkọdiọn̄ọde ke mmesikot Bible. Enye ama odomo ndikpan  mi, ete ke ibuot eyebe mi. Kpa ye oro, mma n̄ka iso n̄kot, ndien n̄kpọ ndomokiet ikanamke mi.

Ndiyom ndifiọk ekese n̄kpọ akanam mi ntọn̄ọ ndikot Bible. Mma nyom ndifiọk ekese mban̄a mme oku ye se idide utom mmọ ke ufọkabasi. Mma nnyụn̄ n̄kot n̄kpọ mban̄a n̄ka Catholic emi ẹkeyomde uforo obio, edi mma ndikụt ke ediwak ukpepn̄kpọ mmọ ikesịneke ifiọk.

Ini oro n̄ko ke abia edet mi emi ekedide owo Buddha ọkọnọ mi n̄wed kiet emi ẹkenọde enye. N̄wed oro ekekere Did Man Get Here by Evolution or by Creation? * Mma mbọ n̄wed emi man n̄kpokot ye n̄wed Charles Darwin oro ekerede The Origin of Species. Se ẹketịn̄de ke Did Man Get Here by Evolution or by Creation? ama okop odudu, esịne ifiọk, onyụn̄ enen̄ede otụk owo. Mma ndi ndifiọk ke idịghe n̄kpọ okoforo owo.

Ndikot n̄wed emi aban̄ade nte ẹkebotde n̄kpọ ama anam nyom ndifiọk mme n̄kpọ en̄wen. Ntre mma nyom ndinyene mme n̄wed en̄wen emi Mme Ntiense Jehovah ẹsiode. Owo kiet ama ọdọhọ mi ke ete kiet emi esidiọn̄de ubomofụm ke akani ufọkn̄wed nnyịn ekedi kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah. Mma n̄kenyene nneme ye enye nnyụn̄ ndọhọ enye ọnọ mi n̄wed mmọ n̄kokot. Ini oro n̄kenyịmeke kan̄a ndikpep Bible ye Mme Ntiense Jehovah. N̄kekere ke mmekeme ndikpep n̄kpọ ke idemmi.

Ke ini n̄kọtọn̄ọde ndikot Bible, mma n̄kụt ke sia mma n̄kọdọ n̄wan, ke ọkpọfọn n̄kot enye ye n̄wan mi. Ima isikpep n̄kpọ ke ubon nnyịn kpukpru urua inyụn̄ itie ntre ikot Bible. Sia ikedide mbon Catholic, nnyịn ima isinen̄ede ima inyụn̄ iten̄e mme oku ye mme bishop. Ntem se n̄kokotde ke John 14:6 ama odụk mi idem. Kop se itie oro etịn̄de mi: “Jesus ọdọhọ [Thomas mbet esie] ete: ‘Ami ndi usụn̄ ye akpanikọ ye uwem. Baba owo kiet itieneke Ete ibọhọke ebe ke ami.’” Ke mma n̄ketịm ndụn̄ọde n̄kpọ emi, mma ndifiọk nte ke Jehovah ada Jesus anyan̄a nnyịn. Ẹkekpep nnyịn nte ke ẹdida mme oku ẹnyan̄a nnyịn.

Odu itie Bible iba en̄wen emi ẹkenamde mi n̄kpụhọde ekikere mban̄a Ufọkabasi Catholic ye se mmọ ẹkpepde. Kiet edi Mme N̄ke 1:7 emi ọdọhọde ete: “Ndibak Jehovah edi ntọn̄ọ ifiọk. Mme ndisịme ẹse ọniọn̄ ye ntụnọ ke ndek.” Itien̄wed en̄wen edi James 1:5 emi ọdọhọde ete: “Edieke owo mbufo ekededi ananade ọniọn̄, yak enye aka iso eben̄e Abasi, koro enye ọnọde kpukpru owo ke ntatubọk inyụn̄ isueneke owo; ndien enye ọyọnọ enye.” Mma nyom ifiọk ye ọniọn̄ ke mbrenyịn, edi ndisika ufọkabasi ikayakke nnyene. Emi ama anam ntre ndisika ufọkabasi.

N̄wan mi ọkọtọn̄ọ ndikpep Bible ye Mme Ntiense Jehovah ke 1980. Ini ekededi oro n̄kodude ke ufọk, mma nsitiene ntie n̄kop ukpepn̄kpọ oro. Nte ini akakade mma nnyịme nditiene n̄kpep Bible. Edi ama ada ini mbemiso ikebierede ndina baptism nte Mme Ntiense Jehovah. N̄wan mi akana baptism ke 1994 ndien ami nna ke 1998.

UFỌN ORO MBỌDE: Nditọ mi mbinan̄ ẹbọ ufọn sia mma n̄kpep mmọ ndida mme edumbet Jehovah ndu uwem. (Ephesus 6:4) Akpan ye udọ mi ke ẹsịn ifịk ẹse ẹban̄a se Mme Ntiense eken ke esop mmọ ẹyomde ke n̄kan̄ eke spirit. Adiaha ye udun̄wan mi ke ẹsịn ifịk ẹkwọrọ ikọ ẹnọ mbon en̄wen. N̄wan mi n̄ko esibiat ediwak hour kpukpru ọfiọn̄ an̄wam mme owo ẹkpep Bible, ndien ami ndi ebiowo ke esop nnyịn.

Ke ini n̄kakabarede ndi kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah, mma ndinen̄ede ndiọn̄ọ se  inende ye se ikwan̄ade. Nte ayaraiwat, mmesidomo ndinam n̄kpọ nte Jehovah etemede ke nsio nsio idaha ke esop, n̄kere mban̄a kpukpru se iketịbede, nda ukem ukem, nnyụn̄ ntua mme owo mbọm ke ini odotde ẹtua mmọ mbọm.

Mmekpe ediwak ikpe afai, ubiatibet, ye usabade nditọwọn̄, ye ikpọ ndiọi edinam eken. Edi emi inamke esịt odoro mi ufiọn. Esibiak mi tutu ndikụt ke ekebe ndise nte ererimbot emi abiarade eketre. Mmọkọm Jehovah sia mmọfiọk ntak emi n̄kpọ ẹbiarade ntem nnyụn̄ n̄kọm enye ke idotenyịn oro nnyịn inyenede ke n̄kpọ ọyọfọn ke ini iso.

“Ufọk-n̄kpọkọbi ikanamke n̄kpụhọde.”​—KEITH WOODS

N̄KAMANA KE 1961

NTO NORTHERN IRELAND

MMA NSITIENE NDUỌK BỌMB

NTE UWEM MI EKETIEDE: N̄kamana ke 1961 ke Portadown, obio emi etiede urua urua ke Northern Ireland. Ubon nnyịn ẹkedi mbon Protestant, ndien n̄kokpon ke akwa esịtebiet emi mbon Catholic ye mbon Protestant ẹkedụn̄ọde. Ediwak owo do ẹkedi ubuene. Edi kpukpru nnyịn ikesinyụn̄ idụn̄ ntre ọtọkiet ibuana se inyenyene ye mme mbọhọidụn̄ nnyịn.

Esịt inemke mi iban̄a nte n̄kesidude uwem ini oro. Ke 1974, mma ntiene nsịn ntịme oro ẹkesịnde ke Northern Ireland. Ini oro ke n̄kpọ ẹketịm ẹdiọk ke obio nnyịn. Ke uwụtn̄kpọ, ete mi emi ekedide akwa owo ke itieutom oro ẹkesinamde abran̄kịn isọn̄ufọk ke Ulster okosụk anam utom okoneyo usen kiet ke itieutom mmọ. Enye ọkọnọ n̄kparawa Catholic iba emi ẹkedụn̄de ẹkpere nnyịn ukpep. Kpa ini oro ke owo akaka okotop bọmb esịn ke esịtufọk emi n̄kparawa oro ẹkedụn̄de owot ete, eka, ye eyeneka mmọ.

Ntịme ama atara, ekem ekọn̄ asiaha. Ẹma ẹfọp ufọk mbon Protestant emi ẹkedude ke ikpehe mbon Catholic, ẹma ẹnyụn̄ ẹtụhọde mbon Catholic ke mme ebiet emi mbon Protestant ẹkewakde. Mbon Protestant ikpọn̄ ẹkesụhọ ke akwa esịtebiet nnyịn. Ikebịghike ẹma ẹmụm mi ẹnọ n̄ka n̄kpọkọbi isua ita ke ndiketiene ntop bọmb.

Ke ini n̄kodude ke ufọk-n̄kpọkọbi, ami ye owo n̄kpọkọbi kiet emi ẹkediọn̄ọde nte ata owo n̄ka ukpọtiọ ima ikabade ata ufan. Iketie nte nditọeka, ndien ami n̄kedi ufan ebendọ nnọ enye ke ini ndọ esie. N̄kpọkọbi ikokpụhọkede mi, ikonyụn̄ ikpụhọkede enye. Ke ini ẹkesiode nnyịn ke ufọk-n̄kpọkọbi, nnyịn ima idọdiọn̄ isịn ntịme ye ukara. Ẹma ẹfiak ẹkọbi ufan mi emi, ndien isan̄ enye emi ẹma ẹwot enye ke ufọk-n̄kpọkọbi.

Ẹma ẹnyụn̄ ẹbịne mi n̄ko, ndien ini kiet ẹma ẹtop bọmb ẹsuan ubomisọn̄ mi. Mme n̄kpọ emi ẹkenam mi nnen̄ede mbiere nditetịm nsịn idem n̄n̄wana nnọ obio Ulster.

 Ekem mbon Britain ẹma ẹsio mi ke edinam ekebe ndise mmọ nte nsụk nnamde n̄wụt nte ẹkesisịnde ntịme ini oro. Edinam ekebe ndise emi ama ada afanikọn̄ efen efen ọsọk mi. Ke uwụtn̄kpọ, ke mma n̄kesịm ufọk okoneyo usen kiet, mma n̄kụt ke n̄wan mi ama ọnyọn̄ ọkpọn̄ mi. Esisịt ini ke oro ebede, ẹma ẹmen eyen mi ẹkpọn̄ mi ke ntak edinam ekebe ndise oro. Mmeti ndade ke ukụtiso ndọhọ usen kiet nte, “Abasi edieke afo odude, mbọk n̄wam mi.”

Ke Saturday oro eketienede, mma n̄kụt akani ufan mi emi ekerede Paul, emi akakabarede edi kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah. Enye ama ọtọn̄ọ ndineme Bible ye ami. Ke Monday oro etienede, Paul ama ọnọ Enyọn̄-Ukpeme ẹsọk mi. Ibuotikọ kiet ke magazine oro ama etịn̄ se Jesus eketịn̄de ke John 18:36. Jesus ọkọdọhọ do ete: “Obio ubọn̄ mi idịghe ubak ererimbot emi. Edieke obio ubọn̄ mi ekpedide ubak ererimbot emi, mme asan̄autom mi ẹkpen̄wana mbak ẹdiyak mi ẹsịn mme Jew ke ubọk. Edi, obio ubọn̄ mi itoho ebiet emi.” Ikọ emi ama enen̄ede otụk mi. Usen oro ke uwem mi ọkọtọn̄ọ ndikpụhọde.

NTE BIBLE OKOKPỤHỌREDE UWEM MI: Paul ama ọtọn̄ọ ndikpep mi Bible. Nte ini akakade, Ntiense en̄wen emi ekerede Bill ama aka iso ke ukpepn̄kpọ oro. Mmọfiọk ke n̄kedi ata idiọk eyen ukpepn̄kpọ; mma nnyene ediwak mbụme. Mma nsinyụn̄ n̄kot ediwak pastọ ẹdi ufọk mi man ẹdiwụt ke se Bill ọkwọrọde inenke. Edi mma n̄keme ndikụt akpanikọ emi odude ke Ikọ Abasi.

Mmeti ndọhọde Bill ini kiet nte okûdi ufọk mi edikpep mi n̄kpọ ke ẹsịri usụn̄ akwa esịtebiet oro enye ekesiwatde odụk ye nte ke ẹyebọ enye ubomisọn̄ ẹfọp. Edi Bill ama osụk edi nte enye esidide. Enye ama ayak moto esie enịm ke ufọk, awat enan̄ukwak esie edi. Anie okpoyom ndibọ enye enan̄ukwak? Ini en̄wen emi Bill okosụk ekpepde mi Bible ke ufọk mi, mme bodisi ye mbonekọn̄ ẹma ẹdi ẹdimụm mi. Nte mmọ ẹkemende mi ẹdaha, Bill ama ọdọhọ mbuọt idem ke Jehovah. Mme utọ n̄kpọ ntem ẹma ẹtụk mi etieti.

Etie nte idem ama akpa ndusụk Mme Ntiense Jehovah akpa usen oro n̄kodụkde mbono esop ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄. N̄kenyene nnyan idet, nsịne n̄kpanuen utọn̄, nnyụn̄ nsịne jacket ikpa emi ẹwetde enyịn̄ n̄ka ukpọtiọ nnyịn. Idem ama akpa mi aban̄a nte Mme Ntiense oro ẹkenamde n̄kpọ ye ami, ikereke nte ntiede. Ama enem mi etieti nte mmọ ẹkefọnde ido.

Kpa ye oro n̄kekpepde Bible, n̄kosụk ndodụk nsan̄a ye n̄kani ufan mi. Edi nte ini akakade, akpanikọ oro n̄kekpepde ke Bible ama osụhọde odụk mi esịt. Mma n̄kụt nte ke edieke nyomde ndinam n̄kpọ Jehovah, ke ana n̄kpụhọ mme ufan mi nnyụn̄ n̄kpụhọde nte nsede ukara. Emi ikememke utom. Edi nte n̄kekpepde Bible nnyụn̄ n̄kụt nte Jehovah ọnọde mi odudu, mma n̄keme ndinam mme ukpụhọde emi. Mma mfat idet, nsion̄o n̄kpanuen utọn̄, nnyụn̄ ndep kod.

UFỌN ORO MBỌDE: Mma nsibiat ibet nnyụn̄ ntiene nduọk bọmb. Mme ekpeibet ye mme bodisi ẹma ẹnen̄ede ẹdiọn̄ọ mi ke obio nnyịn. Idahaemi n̄kpọ itiehe aba ntre. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini n̄kodụkde akpa mbono Mme Ntiense Jehovah emi ẹkenịmde ke obio Navan, mme bodisi ẹma ẹsan̄a ye ami ẹbe Ireland ye Northern Ireland ẹka mbono oro mbak ndisịn ntịme. Edi idahaemi ndisan̄a ikpọn̄ n̄ka mme mbono. Mmesinyụn̄ nsan̄a ye ekemmọ Mme Ntiense nte Paul ye Bill ye mbon eken ke esop n̄ka ukwọrọikọ.

Nte n̄kosụk nnamde mme ukpụhọde emi, mma nsọn̄ọ nsịne ke esop kiet. Mma n̄kụt Ntiense kiet emi ekerede Louise do, ndien nnyịn ima idọ ndọ. Ke adianade do, ami ye eyen mi ima ifiak ididiana kiet.

Ke ini ntide nte n̄kesidude uwem, mmenen̄ede nseme mban̄a kpukpru ibak oro n̄kesibakde. Mmonyụn̄ n̄kụt ke Bible ekeme ndikpụhọde mme owo nte ami emi mîkọfiọkke se ẹnamde nnam mmọ ẹtọn̄ọ ndidu uwem emi enyenede ufọn onyụn̄ ọnọde mmọ idotenyịn.

[Ikọ Idakisọn̄]

[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 12]

Eka mi ama enen̄ede ayat esịt ke ini enye ọkọdiọn̄ọde ke mmesikot Bible