Ndi Utịben̄kpọ Ẹkeme Nditịbe?​—N̄kpọ Ita Emi Ẹsitịn̄de

SE MME OWO ẸSITỊN̄DE: Utịben̄kpọ ikemeke nditịbe sia mmọ mîkemke ye mme ibet obot. Se ntaifiọk ẹkụtde nte ẹtịbede ke ekondo ke nnyịn ida idiọn̄ọ n̄kpọ iban̄a ibet obot. Edi mme ibet obot ẹnyụn̄ ẹtie nte nsio nsio ibet usem, idịghe kpukpru ke idiọn̄ọ. (Job 38:4) Ataifiọk ekeme ndida ofụri eyouwem esie ekpep ibet obot onyụn̄ ekere ke imetịm idiọn̄ọ ibet oro. Edi idịghe kpukpru n̄kpọ ke enye edidiọn̄ọ iban̄a ibet emi. Usen kiet enye ekeme ndikụt n̄kpọ emi edinamde enye afiak odụn̄ọde se enye ọkọdiọn̄ọde aban̄a ibet oro.

Odu mbụk kiet emi enemde imam etieti, emi owụtde ke owo ekeme ndisọsọp mfan̄a n̄kpọ emi enye mîtịmke idiọn̄ọ. John Locke (1632-1704) okobụk mbụk emi aban̄a isụn̄utom obio Holland ye edidem obio Siam. Isụn̄utom oro ọkọdọhọ edidem ete ke ndusụk ini, ke enen esisan̄a ke enyọn̄ mmọn̄ ke obio mmimọ. Edidem oro ama enen̄ede afan̄a sia akanam enye ikwe utọ n̄kpọ oro. Edi isụn̄utom oro eketịn̄ se isitịbede ke edem mmimọ. Edidem oro ikọfiọkke ite ke ini mmọn̄ akabarede ice, ke enen ekeme ndisan̄a ke enyọn̄ mmọn̄ oro. Emi iketiehe-tie nte n̄kpọ oro ekemede nditịbe sia edidem oro mîkọdiọn̄ọke ke utọ n̄kpọ oro ekeme nditịbe.

Kere ban̄a ndusụk n̄kpọ oro ẹdude mfịn emi owo mîkekereke-kere ke ẹkeme ndinam isua ifan̄ ko ke edem:

● Ubomofụm ekeme ndimen owo 800 m̀mê akande oro awat kilomita 900 kpukpru hour kiet, oto obio kiet aka obio en̄wen.

● Intanet anam mme owo ẹkeme nditie ke nsio nsio idụt nnyene nneme iso ye iso.

● Ẹkeme ndidọn̄ ata ediwak ikwọ ke n̄kpọ emi ekpride akan efọk udaikan̄.

 ● Mbiausọbọ ẹkeme ndisio esịt owo m̀mê mme ndido idem eken nsịn owo en̄wen ke idem.

Nso ke kpukpru emi ẹwụt? Ẹwụt ke edieke owo ekemede ndinam mme n̄kpọ emi ẹketiede nte owo idikemeke ndinam tutu amama, ke Abasi emi okobotde ekondo ye kpukpru se idude ke esịt ekeme ndinam ikpọ utịben̄kpọ emi nnyịn mîkemeke nditịm ndiọn̄ọ kan̄a mînyụn̄ ikemeke ndinam. *—Genesis 18:14; Matthew 19:26.

SE MME OWO ẸTỊN̄DE: Bible ada utịben̄kpọ atap mme owo. Bible idọhọke inịm kpukpru utịben̄kpọ ke akpanikọ. Ke nditịm ntịn̄, enye akam ọdọhọ ikûnịm kpukpru utịben̄kpọ ke akpanikọ. Kop se Bible etịn̄de mi: “Edidu abiatibet emi asan̄a ye utom Satan ye kpukpru utom odudu ye mme nsunsu idiọn̄ọ ye mme utịben̄kpọ ọkọrọ ye kpukpru idiọk abian̄a.”—2 Thessalonica 2:9, 10.

Jesus Christ ama ọdọhọ n̄ko ete ke ediwak owo ẹyedọhọ ke itiene imọ, edi itieneke. Ndusụk ẹyekam ẹdọhọ enye ẹte: “Ọbọn̄, Ọbọn̄, nte nnyịn iketịn̄ke nte prọfet ke enyịn̄ fo, inyụn̄ idaha enyịn̄ fo ibịn mme demon, inyụn̄ idaha enyịn̄ fo inam ediwak utịben̄kpọ?” (Matthew 7:22, New International Version) Edi Jesus ọdọhọ ke iyọdọhọ ke imọ idiọn̄ọke mmọ. (Matthew 7:23) Ke akpanikọ, Jesus ikekpepke ite ke ẹda odudu Abasi ẹnam kpukpru utịben̄kpọ.

Abasi idọhọke mme andituak ibuot nnọ enye ẹnyene mbuọtidem ke ntak emi mmọ ẹkụtde utịben̄kpọ. Edi ọdọhọ mmọ  ẹyak akpanikọ emi mmọ ẹkpepde anam mmọ ẹnyene mbuọtidem.—Mme Hebrew 11:1.

Ẹyak ise kiet ke otu n̄wọrọnda utịben̄kpọ oro ẹwetde ke Bible, oro edi, nte Abasi akanamde Jesus Christ eset ke n̄kpa. Ediwak isua ke Jesus ama ekeset ke n̄kpa, ndusụk Christian ke Corinth ẹma ẹtọn̄ọ ndiyịk m̀mê Jesus ama akam eset. Didie ke apostle Paul akan̄wam mmọ? Ndi enye okonyụn̄ ọdọhọ mmọ “ẹka iso ẹnyene mbuọtidem”? Ihih. Enye akakam eti mmọ mme n̄kpọ emi ẹketịbede. Enye ọkọdọhọ ke “ẹma ẹbụk [Jesus], ye nte ke ẹma ẹnam enye eset ke ọyọhọ usen ita nte N̄wed Abasi ọdọhọde; ye nte ke enye ama owụt Cephas idem, ekem owụt mbet duopeba. Ke oro ebede enye owụt nditọete emi ẹwakde ẹbe owo ikie ition idem ini kiet, emi ata ediwak ẹsụk ẹdude tutu esịm emi.”—1 Corinth 15:4-8.

Ndi ufọn ama odu ndinịm ke ẹma ẹnam Jesus eset? Paul ama aka iso ọdọhọ mme Christian oro ete: “Edieke owo mîkanamke Christ eset, ukwọrọikọ nnyịn ọwọrọ ikpîkpu, mbuọtidem nnyịn onyụn̄ ọwọrọ ikpîkpu.” (1 Corinth 15:14) Paul ikadaha n̄kpọ emi mfefere mfefere. Ndi ẹma ẹnam Jesus eset ke n̄kpa mîdịghe ndi owo ikanamke? Paul ama ọfiọk ke ẹma ẹnam Jesus eset sia se ibede owo ikie ition oro ẹkekụtde Jesus emi ẹnamde eset ẹkesụk ẹdodu uwem ini oro. Ke akpanikọ, mbon oro ẹkekụtde Jesus ẹma ẹnyịme ndikpa utu ke ndikan̄ se mmọ ẹkekụtde.—1 Corinth 15:17-19.

SE MME OWO ẸTỊN̄DE: Mbon emi mîfiọkke n̄kpọ ẹsida n̄kpọntịbe ekededi oro mîn̄wan̄ake mmọ nte utịben̄kpọ. Ndusụk ntaifiọk ẹn̄wana nditịn̄ ke mme utịben̄kpọ emi ẹdude ke Bible ẹnyụn̄ ẹdi mme n̄kpọntịbe emi Abasi mînyeneke ubọk. Mmọ ẹkere ke emi esinam mme owo ẹkeme ndinịm se Bible etịn̄de ke akpanikọ. Imọfiọk ke mme oto-obot n̄kpọntịbe nte unyekisọn̄ ye mme n̄kpọ ntre, ẹkeme nditịbe ke ini ẹnamde utịben̄kpọ. Edi ntaifiọk ndidọhọ ke mme utọ n̄kpọ ntem ke mbon oro mîfiọkke n̄kpọ ẹsikot utịben̄kpọ owụt ke odu n̄kpọ emi mmọ mîsikereke iban̄a. Mmọ isikereke iban̄a ini emi N̄wed Abasi ọdọhọde nte mme utịben̄kpọ oro ẹketịbede.

Ke uwụtn̄kpọ, ndusụk owo ẹdọhọ ke akpa ufen oro ẹkemiade Egypt—oro edi, ndinam Akpa Nile akabade iyịp—ikedịghe utịben̄kpọ, ke edịm ekeyet ndatndat ntan ekesịn ke Akpa Nile. Edi Bible ọdọhọ ke ẹkenam akpa oro akabade iyịp, idịghe ndatndat okpụk. Nditịm n̄kot Exodus 7:14-21 owụt nte ke n̄kpọ emi eketịbe ke ini Moses ọkọdọhọde Aaron ada esan̄ esie amia Akpa Nile. Idem ọkpọkọm se mmọ ẹdọhọde oro akanam mmọn̄ oro akabade iyịp, ekedi utịben̄kpọ ndidi Aaron onyụn̄ amamia mmọn̄ oro, enye akabade iyịp!

Man ọdiọn̄ọ nte ini emi ẹkenamde utịben̄kpọ edide akpan n̄kpọ, kere ban̄a se iketịbede ke ini idụt Israel ẹkeyomde ndidụk Isọn̄ Un̄wọn̄ọ. Akpa Jordan oro mmọn̄ ọkọtọde ikayakke mmọ ẹbe. Bible asian nnyịn se iketịbede ete: “Ndondo oro mme andibiom Ekebe ẹsịmde Jordan, ke adan̄aemi mme oku oro ẹbiomde Ekebe oro ẹdebide ikpat ke mben mmọn̄ oro . . . , mmọn̄ oro otode ke iso efehe osụhọde ọtọn̄ọ ndituak nda. Adaha ada nte ukpehemmọn̄ ata nsannsan ko ke Adam.” (Joshua 3:15, 16) Ndi unyekisọn̄ akanam emi? Bible itịn̄ke ntre. Edi ini emi n̄kpọ emi eketịbede akanam enye edi utịben̄kpọ. Akpa Jordan akatuak ada ke ini oro Jehovah ọkọdọhọde ke enye ayatuak ada.—Joshua 3:7, 8, 13.

Ntem ndi emekere ke utịben̄kpọ ẹsitịbe? Bible ọdọhọ ke mmọ ẹsitịbe. Bible idọhọke ke mmọ ẹnyụn̄ ẹdi mme oto-obot n̄kpọntịbe. Kere ise ndien, Ndi enen ndidọhọ ke mme utịben̄kpọ ikemeke nditịbe sia mmọ mîsitịbeke kpukpru usen?

[Ikọ Idakisọn̄]

[Ndise ke page 5]

Isua ifan̄ ke edem, ediwak owo ikpekereke ke mme owo ẹkeme ndiwat ke ubomofụm ediwak kilomita kpukpru hour kiet