Nte Ẹkesidude Uwem ke Eyo Bible​—Ọkọiyak

“Nte enye [Jesus] asan̄ade ke mbeninyan̄ Galilee, enye okụt nditọeka iba, Simon emi ekerede Peter ye Andrew eyeneka esie, nte ẹduọn̄ọde iyịre ke inyan̄, koro mmọ ẹdide mme ọkọiyak. Ndien enye ọdọhọ mmọ ete: ‘Ẹtiene mi, ndien nyanam mbufo ẹdi mme ọkọ owo.’”​—MATTHEW 4:18, 19.

ẸWAK nditịn̄ mban̄a iyak, ukọiyak, ye mme ọkọiyak ke mme mbụk Gospel. Ke akpanikọ, Jesus ama ada ukọiyak ọnọ ediwak uwụtn̄kpọ. Ndien imọdiọn̄ọ ntak emi enye akanamde emi. Enye ama esibiat ekese ini ekpep n̄kpọ ke mbeninyan̄ m̀mê ke inyan̄ Galilee. (Matthew 4:13; 13:1, 2; Mark 3:7, 8) Akamba ediye inyan̄ emi ọkọniọn̄ ke kilomita 20 ye ubak onyụn̄ okpon ebe kilomita 11. Etie nte n̄kpọ nte mbet Jesus itiaba​—oro edi, Peter, Andrew, James, John, Philip, Thomas, ye Nathanael​—ẹkedi mme ọkọiyak.​—John 21:2, 3.

Ukọiyak eketie didie ke eyo Jesus? Da ini kpep n̄kpọ ifan̄ ban̄a mme ọkọiyak ye utom ukọiyak ke eyo Jesus. Emi ayanam fi etetịm ọdiọn̄ọ se mme apostle ẹkesinamde ye mme edinam ye uwụtn̄kpọ Jesus. Akpa kan̄a, yak ise nte ukọiyak eketiede ke Inyan̄ Galilee.

“Akwa Oyobio Ofụme ke Inyan̄”

Inyan̄ Galilee odu ke ufọt ikpọ ebeden̄, ndien enye otụn̄ọ n̄kpọ nte ikpat 690. Mbeninyan̄ emi eketie itiat itiat, ndien Obot Hermon emi okon̄de esịm ikpaenyọn̄ onyụn̄ enyenede  uten̄e etieti odu enye ke edem edere. Ke ini etuep, ọkpọsọn̄ ofụm esiberi mmọn̄ onyụn̄ anam akpa adaha. Ke ndaeyo, ofụm esifiop etieti ke Inyan̄ Galilee. Oyobio isibiatke ini ndiwọrọ ke ini ofụm ofụmede ke enyọn̄ obot oro ẹdude ẹkpere inyan̄ oro ndien emi esitịmede mbon oro ẹwatde ẹbe. Utọ oyobio emi ama esịm Jesus ye mme mbet esie ini kiet ke Inyan̄ Galilee.​—Matthew 8:23-27.

Mme ọkọiyak ẹkesiwat ubom eto emi ọkọniọn̄de n̄kpọ nte ikpat 27, onyụn̄ an̄wan̄a n̄kpọ nte ikpat 8. Ediwak ubom emi ẹma ẹnyene mme eto afara ye ọtọ udak ibuot ẹkpere etakubom. (Mark 4:35-41) Ubom ikesisọpke uwat edi ama esisọn̄ idem onyụn̄ ekeme ndiwat ke ini ọkpọsọn̄ ofụm ekeberide enye ye afara ke n̄kan̄ kiet ke adan̄aemi udobi iyịre ekefịkde enye enịm ke n̄kan̄ eken.

Irenowo ẹkesida uden̄ emi ẹdiande ke mben ubom mbiba ẹwat. N̄kpọ nte owo itiokiet m̀mê ẹwakde ẹkan oro ẹkesidu ke ubom kiet. (Mark 1:20) Ke adianade do, ẹma ẹsidọn̄ n̄ko utọ n̄kpọ nte ọfọn̄ afara (1), urụk (2), uden̄ (3), itiat ubom (4), nsat ọfọn̄ (5), udia (Mark 8:14) (6), akpasa (7), udotibuot (Mark 4:38) (8), ye iyịre (9). Ekeme ndidi mmọ ẹma ẹkama n̄kpọrikpọ n̄ko (10), ọkọrọ ye n̄ket (11), ebiya (12), ye nsadan̄ ikan̄ (13).

“Mmọ Ẹmụm Ata Ediwak Iyak”

Mfịn, kpasụk nte ekedide ke eyo mme apostle, itie emi ẹsimụmde ata ediwak iyak ke Inyan̄ Galilee ekpere mme edịk emi mmọn̄ esitode ewet edidụk inyan̄ oro. Mme ikọn̄ ye mme n̄kpọ eken oro ẹtode mme edịk emi ẹwọn̄ọ ẹdi inyan̄ ke mme iyak ẹsika ndita. Mme ọkọiyak ke eyo Jesus ẹkesiwak ndikama nsadan̄ ikan̄ n̄ka ọkọ okoneyo man ẹmụm ekese iyak. Ini kiet ndusụk mbet Jesus ẹma ẹka ọkọ ke ofụri okoneyo edi ikomụmke ndomo n̄kon̄o. Edi ke ndan̄nsiere, Jesus ama ọdọhọ mmọ ẹfiak ẹduọk iyịre. Mmọ ẹma ẹnam emi ẹnyụn̄ ẹmụm iyak awak tutu ubom mmọ ekpere ndisịp.​—Luke 5:6, 7.

Ndusụk ini mme ọkọiyak ẹma ẹsiwat ẹdụk utụn̄ọ mmọn̄. Ke ini ẹsịmde itie emi ẹyomde ndikọ iyak, ubom iba ẹsidiana kiet ẹkọ n̄kpọ. Mmọ ẹyeduọk iyịre mmọ mbiba; ekem ẹyesọsọp ẹwat uden̄ ẹka nnasia, mbon eken ẹwat ẹka ufien tutu ẹkụk iyak ẹsịn ke ufọt iyịre. Mme ọkọiyak oro ndien ẹyedụri urụk iyịre mmọ ẹnyụn̄ ẹkot iyak emi iyịre omụmde ẹdọn̄ ke ubom. Etie nte iyịre oro esiniọn̄ ebe ikpat ikie, atara ke n̄kpọ nte ikpat itiaita onyụn̄ okpon ekem ndifụk ofụri otu iyak emi ẹsan̄ade ke udịm. Ẹma ẹsiyịri n̄kpọrikpọ ke enyọn̄ iyịre oro man ẹnam enye ọfiọrọ ẹnyụn̄ ẹdọn̄ n̄ket ke isọn̄ man enye eden̄i  aka isọn̄ mmọn̄. Esidi mme ọkọiyak ẹma ẹduọk iyịre mmọ, ekem ẹkot ndien ẹfiak ẹduọk ediwak ini ke hour ke hour.

Ke itie emi mmọn̄ mîtụn̄ọke, mme ọkọiyak ẹsida nsio nsio usụn̄ ẹkọ n̄kpọ. Ẹyewat ubom ẹkpaburukụm ẹto itie kiet ke mbeninyan̄ ẹwọrọ akpa ekem ẹwat ẹfiak ẹkedian ke mbeninyan̄ ẹkụk iyak ẹsịn. Mbon emi ẹdade do ke mbeninyan̄ ẹyedụri iyịre oro ẹdọk obot, ẹsion̄o iyak emi iyịre oro omụmde ẹbon ke esụk ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọ ndisat. Mmọ ẹyedọn̄ iyak oro ọfọnde ke n̄kpọ udọn̄ iyak mmọ. Ẹma ẹsinyam ndusụk iyak ndek do ke esụk, ẹn̄wan mbon eken ẹnyụn̄ ẹwari inụn̄ m̀mê ẹsịn vinegar mbak idibiara, ẹdọn̄ ke mme aban̄ mbat, ẹnyụn̄ ẹnọ ẹkenyam ke Jerusalem m̀mê ke idụt en̄wen. Ẹkesida mme n̄kpọ eken emi mînyeneke ikpọk ye n̄kọi nte ndedehe, ẹma ẹsinyụn̄ ẹtomo mmọ ẹduọn̄ọ. Unyan̄ ekedi kiet ke otu mmọ. (Leviticus 11:9-12) Jesus eketịn̄ aban̄a orụk ukọiyak emi ke ini enye ekemende “obio ubọn̄ heaven” odomo ye iyịre eke ẹduọkde ke inyan̄ onyụn̄ emen nsio nsio orụk iyak odomo ye nti ye ndiọi owo.​—Matthew 13:47-50.

Ọkọiyak emi asan̄ade ikpọn̄ ekeme ndikama uwam n̄kọ iyak. Mîdịghe enye ekeme ndikama ekpri ntopmfụk. Enye enyene ndisan̄a ndụk mmọn̄ man okotop iyịre emi, ekem enye atan̄ iyịre emi akama, ekem otop ofụk iyak. Iyịre emi ayatara nte ọkọm ufọk, ọduọ ke enyọn̄ mmọn̄ ekem eden̄i. Edieke ọkọiyak oro ọfọnde iso, iyịre oro oyomụm ediwak iyak ke ini enye odụride iyịre emi ada.

Iyịre ẹma ẹsisọn̄ urua ẹnyụn̄ ẹsọn̄ utom ndikama, ntem mme ọkọiyak ẹma ẹsitịn̄ enyịn ẹse ẹban̄a mmọ. Mmọ ẹkesibiat ata ediwak ini mmọ ndidiọn̄, ndiyet, ndinyụn̄ n̄n̄wan iyịre​—ndien ẹkesinam emi kpukpru ini emi ẹnyọn̄de ọkọ. (Luke 5:2) James ye John eyeneka esie emi ẹkedide mme apostle ẹketie ke ubom ẹdiọn̄ iyịre mmọ ke ini Jesus ọkọdọhọde mmọ ẹtiene imọ.​—Mark 1:19.

Asat ke ẹkesiwak ndimụm n̄kan ke eyo mme apostle. Iyak emi ke ata ediwak owo ke Galilee ẹkema ẹkan. Etie nte Jesus ama esita edinem iyak emi, onyụn̄ etie nte asat iba emi ẹma ẹken̄wan ke Jesus akada anam utịben̄kpọ ke ndinọ ediwak tọsịn owo udia. (Matthew 14:16, 17; Luke 24:41-43) Kpasụk iyak emi esidọn̄ nditọ esie ke inua ọwọk mmọn̄. Nte ededi, ke ini enye mîdọn̄ke nditọ esie ke inua, enye ekeme ndimen eyenitiat mfak ke inua, mîdịghe ekeme nditan̄ n̄kpri nsemnsem okụk emi ẹbonode ke isọn̄ mmọn̄ emen.​—Matthew 17:27.

Mme ọkọiyak emi ẹkewọrọde etop ke eyo mme apostle ẹma ẹsinyene ime, ẹnam utom ọkpọsọn̄, ẹnyụn̄ ẹnyịme ndiyọ n̄kpọsọn̄ idaha man ẹnyene se ẹyomde. Akana mbon oro ẹkenyịmede ikot Jesus nditiene enye nnam mbet n̄ko ẹnyene ukem edu emi n̄ko man mmọ ẹkeme ndidi mme “ọkọ owo.”​—Matthew 28:19, 20.

[Ndise ke page 19]

(Se magazine)