Nineveh ekedi ibuot obio ukara Assyria. Enye ekedi akwa obio emi enyenede ikpọ ufọkubọn̄ ye mme temple, ikpọ efak, ye ikpọ ibibene. Prọfet Nahum okokot enye “obio emi ọduọkde iyịp.”—Nahum 3:1.

Ata akpanikọ ekedi oro sia se ẹkekapde ke ibibene ufọkubọn̄ Sennacherib ke Nineveh ẹnen̄ede ẹwụt ke mbon Assyria ẹma ẹsibak ibak ẹbe nde. N̄kpọ emi kiet owụt nte eyen Assyria odụride owo n̄kpọkọbi edeme osio ke inua ke ẹma ẹkekịm enye ẹdian ke isọn̄. Ẹwụt n̄ko nte ẹdade ukwak ẹtịbi owo ibuo m̀mê n̄kpọkinua ẹsịn n̄kpọkọbi ẹdụri. Ẹma ẹsidọhọ ikpọ owo oro ẹkekande ẹkọn̄ọ ibuot mbọn̄ obio mmọ ke itọn̄ ẹsan̄a ẹkanade obio.

Archibald Henry Sayce emi ekpepde n̄kpọ aban̄a Assyria etịn̄ nte mbon Assyria ẹkesitụhọrede mme owo ke obio emi mmọ ẹkande. Enye ọdọhọ ete: “Ibuot mbon emi mmọ ẹkekande ọkọyọyọhọ usụn̄; ẹkesifọfọp n̄kparawa ye n̄kaiferi ke ikan̄, mîdịghe ẹnam se idiọkde ikan oro; ẹma ẹsikọn̄ ikpọ irenowo ke eto ẹwot, ẹyan̄ade mmọ ikpaedem ye uwem, ẹtịbi enyịn, mîdịghe ẹkpok ubọk ye ukot, ẹnyụn̄ ẹdon̄ode mmọ utọn̄ ye ibuo.”

Abasi ọkọdọhọ mme Jew ete: “Edieke ọbọpde obufa ufọk, afo enyene ndibọp ibio ibibene ke ọkọm ufọk fo, mbak ududa ubiomikpe iyịp udori ufọk fo koro owo ekeme ndidian̄ade nduọ.” (Deuteronomy 22:8) Mme Jew ke eyo Bible ẹma ẹsidoro ke enyọn̄ ọkọm ufọk mmọ ẹnam n̄kpọ, ntre ibio ibibene emi ikesiyakke owo odorode ke enyọn̄ oro ediduọ ke isọn̄.

Ọkọm ediwak nditọ Israel ẹkedi mbatmbat mbatmbat. Ẹma ẹsidoro ke enyọn̄ ọkọm oro ẹwebe eyo, ẹbọ ofụm, mîdịghe ẹnam mme n̄kpọ eken. Mme owo ẹma ẹsina do ẹde ke ini ndaeyo. (1 Samuel 9:26) Mme ọtọin̄wan̄ ẹma ẹsinyụn̄ ẹn̄wan mme n̄kpọ in̄wan̄ mmọ do n̄ko.—Joshua 2:6.

Ẹma ẹsinyụn̄ ẹtie do ẹtuak ibuot ẹnọ ata Abasi, mbon eken ẹtuak ẹnọ ndem. (Nehemiah 8:16-18; Jeremiah 19:13) Apostle Peter ama ọdọk aka enyọn̄ ufọk ndibọn̄ akam ke ufọt uwemeyo. (Utom 10:9-16) Edieke ẹketọde vine m̀mê eyop ẹkanade man ọnọ mfụt, utọ ọkọm ufọk oro ama esinem etieti.

N̄wed oro The Land and the Book ọdọhọ ete ke eberi m̀mê udịghi-ukot ama esidu emi ẹsisan̄ade ẹdọk ọkọm ufọk nditọ Israel, edi ke “ekesidu ke an̄wa, iyomke usụn̄ ikpọn̄ etehe ufọk oro.” Emi ọwọrọ ke owo ekeme ndito ọkọm esie n̄wọrọ idụkke esịtufọk. Emi anam ikụt ntak emi Jesus ọkọdọhọde “yak owo emi odude ke enyọn̄ ufọk okûsụhọde edimen mme n̄kpọ ke ufọk esie” ke ini ẹyomde ndisobo Jerusalem.—Matthew 24:17.