RAHAB otop enyịn ke window ke eyo ama ọkọtọn̄ọ nditara. Enye ada okụt udịmekọn̄ Israel. Mmọ ẹfiak ẹtọn̄ọ ndisan̄a n̄kanade Jericho. Uyom nnụk mmọ ọmọn̄ asiak owo utọn̄.

Rahab oto Jericho. Enye ọdiọn̄ọ kpukpru inụk ye itụn̄ obio emi ye mme ebiet emi ẹsinyamde n̄kpọ. Enye ọdiọn̄ọ n̄ko ke kpukpru owo ke Jericho ẹkama nsia ke ubọk tọn̄ọ nte nditọ Israel ẹketọn̄ọ ndisan̄a n̄kanade obio emi. Idụhe usen emi mmọ mîfrike nnụk isan̄a ikanade Jericho ini kiet. Ndịk ọmọn̄ owot nditọ Jericho, edi ndịk inamke Rahab.

Mfịn edi ọyọhọ usen itiaba, Rahab ke ese nte nditọ Israel ẹtọn̄ọde ndifiak nsan̄a n̄kanade Jericho. Enye ada okụt mme oku nditọ Israel ẹmende ekebe ediomi Abasi ẹnyụn̄ ẹfride nnụk. Ekebe oro owụt ke Jehovah Abasi do ye mmọ. Ekeme ndidi Rahab osio ubọk omụm ididuot urụk emi eyịrede ke window esie etehede ke ibibene Jericho. Urụk emi anam Rahab ọfiọk ke ẹyenyan̄a imọ ye ufọk mmimọ ke ini ẹdisobode Jericho. Ndusụk owo ẹkere ke Rahab ekedi owo mbia. Edi Jehovah ikadaha enye ntre. Jehovah ama okụt ke enye edi ata owo mbuọtidem. Ẹyak ise utọ owo emi Rahab ekedide ye se ikemede ndikpep nto enye.

Rahab ekedi akpara. N̄kpọ emi ama afịna ndusụk mme ekpep n̄kpọ mban̄a Bible ke eset tutu mmọ imaha ndinyịme ke Rahab ekedi akpara, edi ẹdọhọ ke enye ekenyene ufọkisen. Sia Bible mîsisiakke mmọn̄ ke akpanikọ, enye etịn̄ nnennen nnennen ke enye ekedi akpara. (Joshua 2:1; Mme Hebrew 11:31; James 2:25) Mbon Canaan ikadaha usan̄a akpara nte idiọkn̄kpọ. Kpa ye oro, ubieresịt emi Jehovah ọkọnọde kpukpru nnyịn ama anam Rahab ọfiọk ke se inamde ifọnke. (Rome 2:14, 15) Ntre, anaedi bụt ama esinam enye. Kpa nte edide ye ediwak mbon oro ẹsan̄ade akpara mfịn, anaedi Rahab akasan̄a akpara sia enye ekekerede ke n̄kpọ en̄wen idụhe ndinam nda nse mban̄a idem ye mbonufọk imọ.

Imekere ke ama ọdọn̄ Rahab ndidu eti uwem. Mbio obio mmọ ẹkedi mbon afai, ẹdu oburobụt uwem, ẹsidan̄ ye mme iman ye mme unam. (Leviticus 18:3, 6, 21-24) Ido ukpono mmọ akanam mmọ ẹdu utọ uwem oro. Ẹma ẹsinam idan̄ ke mme temple mmọ, ẹfọp nditọ mmọ nte uwa ẹnọ mme abasi Baal ye Molech.

Jehovah ama okụt kpukpru se ikakade iso ke Canaan. Idiọkn̄kpọ mmọ ama okpon tutu Jehovah ọdọhọ ete: “Mmọdo isọn̄ oro edehede, ndien ami nyada ufen ndudue esie mmia enye, ndien isọn̄ ọyọkpọhi mme andidụn̄ ọduọk.” (Leviticus 18:25) Nso ikedi “ufen ndudue esie”? Ẹma ẹn̄wọn̄ọ ẹnọ Israel ẹte: “Jehovah Abasi fo eyebịn mme idụt emi efep ke iso fo nsịtnsịt.” (Deuteronomy 7:22) Jehovah ama ọdọhọ Abraham ke iyada isọn̄ oro inọ nditọ esie, ndien imọdiọn̄ọ ke Abasi isisuhu nsu.—Titus 1:2; Genesis 12:7.

 Edi Jehovah ama etịn̄ n̄ko ke odu ndusụk obio emi ẹdisobode ifep ofụri ofụri ke Canaan. (Deuteronomy 7:1, 2) Sia Jehovah edide “Ebiereikpe ofụri ererimbot,” enye ama ọdiọn̄ọ se isịnede mmọ ke esịt onyụn̄ okụt ke tutu amama mmọ idimaha ndikabade esịt sia idiọkn̄kpọ mmọ ama efri ifiom. (Genesis 18:25; 1 Chronicle 28:9) Afo ekere ke eketie Rahab didie ke idem ndidụn̄ ke utọ obio oro? Anaedi idem ama enyek enye ke ini enye okopde ke nditọ Israel ẹdisịm. Enye ama okop ke Abasi Israel ama osio nditọ Israel ke ufụn Egypt kpa ye oro edide Egypt ẹkenyene odudu ẹkan ini oro ke ofụri ererimbot. Ndien idahaemi, Israel ẹmọn̄ ẹsobo Jericho. Edi mbon Jericho ke ẹnanam idiọk. Ntak edi oro Bible okotde mmọ ‘mbon ntụtutọn̄.’—Mme Hebrew 11:31.

Edi Rahab iketiehe ntre. Anaedi enye ama etie ediwak isua ekere kpukpru se enye okokopde aban̄a Israel ye Jehovah Abasi mmọ. Enye ama okụt ke Jehovah itiehe nte abasi mmimọ. Ke ini mme abasi mmọ ẹkesimiade mmọ ufen onyụn̄ abiat mmọ, Abasi Israel akakam an̄wan̄wam ikọt esie, onyụn̄ ekpep mmọ ndidu eti uwem. Abasi Israel ama okpono iban, itiehe nte mme abasi mbon Canaan emi ẹkedade iban nte n̄kpọ unam idan̄, n̄kpọurua, ẹnyụn̄ ẹsabarede mmọ. Ke ini Rahab okopde ke Israel ẹdisịm akpa Jordan, ẹben̄e idem ndidụk obio mmimọ, anaedi enye ama ekere m̀mê nso iditịbe inọ mmimọ. Ndi Jehovah ama okụt ke osụk enyene ebiet emi Rahab ọfọnde?

Ediwak owo mfịn ẹnyụn̄ ẹtie nte Rahab. Mmọ imaha utọ uwem emi mmimọ idude inyụn̄ idiọn̄ọke se ikpanamde. Mmọ ẹkere ke mmimọ iwọrọke n̄kpọ, ke inyụn̄ idụhe eke ekerede aban̄a mmimọ. Edi mbụk Rahab anam nnyịn idiọn̄ọ ke Abasi ekere aban̄a kpukpru nnyịn. Ọkpọkọm nnyịn ikere ke nnyịn iwọrọke n̄kpọ, Abasi ikereke ntre. Enye iyomke “usụn̄ ikpọn̄ nnyịn owo kiet kiet.” (Utom 17:27) Enye eben̄e idem ndin̄wam owo ekededi emi ọbuọtde idem ye enye. Ndi Rahab ama ọbuọt idem ke Abasi?

Usen kiet, irenowo iba ẹma ẹwaha edem Rahab. Mmọ ẹkekere ke owo ididiọn̄ọke mmimọ. Kpa ye oro ndịk akanamde kpukpru owo ke obio, ediwak owo ẹkesụk ẹse usụn̄ okoneyo ye uwemeyo ẹte ise m̀mê iyokụt nditọ Israel ẹdide uyep. Anaedi Rahab ọtọn̄ọ ndikere ke irenowo iba emi ẹdi mbon uyep. Mme owo ẹma ẹsiwaha ufọk esie ntre, edi irenowo iba emi ikoyomke n̄kpọ en̄wen ikan itienna.

Mmọ ẹkedi mbonekọn̄ Israel emi ẹkedide ndiyep Jericho. Joshua emi ekedide etubom mmọ okosio mmọ ọdọn̄ ete ẹkese m̀mê obio oro etie didie. Jericho ekedi akpa obio ke Canaan emi nditọ Israel ẹkeyomde ndida ekọn̄ ndụk, ndien etie nte enye okokop odudu akan. Joshua okoyom ndidiọn̄ọ utọ mbon oro imọ ye udịmekọn̄ imọ ikade ekọn̄. Etie nte mbon uyep emi ẹkekokoi ẹka ufọk Rahab sia mmọ ẹma ẹfiọk  ke owo ekededi ekeme ndiwaha do owo ibụpke mbụme. Ekeme ndidi mmọ ẹkekere ke inua ekeme ndibọhọ eyen Jericho do ndien mmọ ẹda oro ẹdiọn̄ọ se idinamde.

Bible ọdọhọ ke Rahab ‘ama akama mmọ isen.’ (James 2:25) Kpa ye oro etiede nte enye ama ọdiọn̄ọ ke mmọ ẹdi mbon uyep, enye ama ada mmọ esịn ke ufọk. Ekeme ndidi enye okoyom ndikop ekese mban̄a Jehovah Abasi mmọ.

Edi mme owo ke obio ẹtọn̄ọ nditịn̄ ke mbon uyep ke ufọk Rahab. Ẹtise, mme isụn̄utom edidem Jericho ẹbiọn̄ọde. Nso ke Rahab edinam idahaoro? Edieke enye emende mmọ edịp, ndi owo idiwotke enye ye ofụri ufọk mmọ? Idahaemi ndien ke Rahab enen̄ede ọdiọn̄ọ ke iren Israel iba oro ke ufọk imọ ẹdi uyep. Edieke edide enye ama ọdọdiọn̄ọ ke Jehovah okpon akan mme abasi Canaan, ifet eberede ọnọ enye ndiwụt ke iyom ndikpono Jehovah.

Rahab ọsọsọp ekere se idinamde onyụn̄ anam n̄kpọ ndiwụt ke imenyene mbuọtidem ke Jehovah. Enye atan̄ mbon uyep oro edịp ke otu ọkpọ flax ke enyọn̄ ufọk esie, edi ọdọhọ isụn̄utom edidem ete: “Ih, iren oro ẹma ẹdi ẹbịne mi, edi mfiọkke ebiet emi mmọ ẹketode ẹdi. Mmọ ẹma ẹnyụn̄ ẹwọn̄ọ ke eyo ofụkde owo idem, ke ini ẹkeyomde ndiberi inuaotop. Mfiọkke ebiet emi mmọ ẹkade. Ẹbịne mmọ iwiwa, mbufo ẹyesịm mmọ.” (Joshua 2:4, 5) Kere nte Rahab esede mmọ iso, oti ke etịm enye. Ndi mmọ ẹyefiọk ke enye ebre mmimọ n̄kari?

Mmọ ifiọkke. Ntre, mmọ ẹfehe inikiet inikiet ẹte ibịne mbon uyep oro. (Joshua 2:7) Rahab en̄wek ọduọk ndien. Ufọn ikodụhe ndinam mme owotowo oro ẹfiọk ebiet emi ikọt Abasi ẹdude, ntre Rahab ama anam mmọ ẹka ebiet emi mmọ mîdikwe ikọt Jehovah Abasi emi iwot.

Rahab ọsọsọp aka enyọn̄ ufọk emi enye ekedịpde mbon uyep oro eketịn̄ se imọ inamde ọnọ mmọ. Enye etịn̄ se mbon uyep oro ẹkekam ẹtiede-tie ẹbet ndikop, ke idem enen̄ede enyek kpukpru owo ke obio ke ntak nditọ Israel. Anaedi esịt enen̄ede enem mmọ ndikop emi. Ndịk Abasi Israel anam esịt ọduọ mbon Jericho. Rahab etịn̄ ata akpan n̄kpọ en̄wen ọnọ mbon uyep emi. Enye ọdọhọ ete: ‘Jehovah Abasi mbufo edi Abasi ke enyọn̄ ye ke isọn̄.’ (Joshua 2:11) Se enye okokopde aban̄a Jehovah anam enye enịm ke Abasi Israel edi Abasi emi imọ ikpokponode. Oro anam enye ọbuọt idem ke Jehovah.

Rahab enen̄ede enịm ke Jehovah iditreke ndinam nditọ Israel ẹkan Jericho. Ntre, enye  eben̄e mbon uyep oro ete ẹtua imọ ye mbonufọk mmimọ mbọm ẹnyụn̄ ẹnyan̄a mmimọ. Mbon uyep emi ẹma ẹnyịme, ẹnyụn̄ ẹdọhọ enye okûtịn̄ n̄kpọ emi unọ baba owo kiet. Mmọ ẹdọhọ enye etebe ididuot urụk ke window esie etehede ke ibibene obio oro man mbonekọn̄ Israel ẹkpekụt ẹnyụn̄ ẹnyan̄a enye ye iman esie.—Joshua 2:12-14, 18.

N̄kpọ Rahab emi ekpep nnyịn ata akpan n̄kpọ aban̄a mbuọtidem. Bible ọdọhọ ke “mbuọtidem oto ke n̄kpọ oro ẹkopde.” (Rome 10:17) Rahab ama okop mme utịben̄kpọ emi Jehovah Abasi Israel akanamde ye nte usụn̄ esie enende. Emi ama anam Rahab ọbuọt idem ke Jehovah. Mfịn, nnyịn imakam inyene Bible, ndien enye ọdọn̄ọ ata ediwak n̄kpọ aban̄a Jehovah emi Rahab mîkọdiọn̄ọke. Ntre, se ikpobụpde idem nnyịn edi, ‘Ndi iyama ndida Bible n̄kpep n̄kpọ mban̄a Jehovah nnyụn̄ nyak se ikpepde anam ibuọt idem ke enye?’

Mbon uyep oro ẹnam se Rahab ọdọhọde. Mmọ ẹmụm urụk emi enye etebede ke window esie ẹsụhọde ẹfehe ẹka obot obot ikpehe emi Rahab etemede mmọ. Ediwak abaitiat ẹdu ke edere edere Jericho. Ntre, anaedi mbon uyep emi ẹdịbe ke mme abaitiat emi tutu usụn̄ edi se mmọ ẹfehede ẹkesịm itienna nditọ Israel, ẹnyụn̄ ẹda eti mbụk ẹsọk mmọ.

Ekem, Jehovah anam Akpa Jordan abahade iba man nditọ Israel ẹsan̄a ke edisat isọn̄ ẹbe. Emi anam idem enen̄ede emem kpukpru owo ke Jericho ke ini mmọ ẹkopde emi. (Joshua 3:14-17) Edi Rahab mbon inyeneke mfịna. Se itịbede emi akam ananam enye enen̄ede okụt ke imọ ikanamke ndudue ndibuọt idem ke Jehovah.

Mbonekọn̄ Israel ẹtọn̄ọ ndisan̄a n̄kanade Jericho ini kiet kpukpru usen, nte iketịn̄de ke enyọn̄ emi. Mmọ ẹsan̄a ntem ofụri usen itiokiet. Mfịn edi ọyọhọ usen itiaba, ndien eke mfịn itiehe nte mme usen eken. Mmọ ẹtọn̄ọ ndisan̄a n̄kanade Jericho ke ndondo oro eyo esierede nte ẹkenamde ke mme usen eken. Edi eke mfịn idịghe ini kiet. (Joshua 6:15) Nso ke mmọ ẹnam?

Mmọ ẹsan̄a ẹkanade Jericho mfịn utịm ikatiaba, ekem ẹtuak ẹda. Kpukpru ebiet odobo ndien, sia mme oku ifrike aba nnụk. Esịt ke ebre kpukpru owo ke Jericho nte obodom. Joshua ọnọ uyo, ndien kpukpru mbonekọn̄ Israel ẹfiori n̄kpo. Akpa ini emi mmọ ẹsiorode uyo edi emi. Okûdi mme ekpeme obio emi ẹdorode ke enyọn̄ ibibene Jericho ẹkere m̀mê nso utọ n̄kpo ke mbonekọn̄ Israel ẹfiori ntem? Ekpedi mmọ ẹkere, ọwọrọ mmọ ikereke ibịghi, sia ibibene Jericho ọtọn̄ọ ndinyen̄e, asiaha, ekem ọduọ. Ntọn̄ ofụk kpukpru ebiet, ekem ofụhọde. Edi omokụt se idude, ekpri itie ke ibibene oro iduọhọ! Ibibene ufọk Rahab edi oro. Mbuọtidem esie anam oro. Kere nte esịt enemde enye ndikụt ke Jehovah anyan̄a imọ ye mbonufọk imọ!—Joshua 6:10, 16, 20, 21. *

Ikọt Jehovah ẹma ẹkpono Rahab ke ntak mbuọtidem esie. Ke ini mmọ ẹkụtde ke ufọk Rahab iduọhọ, mmọ ẹfiọk ke Jehovah do ye mma emi. Ntre, owo iwotke enye ye mbonufọk esie ke ini ẹsobode ofụri obio oro. Ke ekọn̄ oro ama okokụre, ẹyak Rahab odụn̄ ekpere nditọ Israel. Ekem Rahab ama akabade edi eyen Jew, onyun̄ ọdọ Salmon. Boaz emi ekedide ata owo Abasi ekedi eyen mmọ. Kpa Boaz emi ọkọdọ Ruth eyen Moab. * (Ruth 4:13, 22) Edidem David ye Jesus Christ emi edide Messiah ẹketo ubon mme Rahab.—Joshua 6:22-25; Matthew 1:5, 6, 16.

Mbụk Rahab owụt ke idụhe eke mîwọrọke n̄kpọ ke enyịn Jehovah. Jehovah ọdiọn̄ọ kpukpru nnyịn onyụn̄ ọdiọn̄ọ se ikerede. Ntre esịt esinem enye etieti ke ini enye okụtde ke imenyene mbuọtidem nte Rahab. Mbuọtidem Rahab ama anam enye anam n̄kpọ. Bible ọdọhọ ke se enye akanamde emi akanam ẹbat enye “ke edinen.” (James 2:25) Kpukpru nnyịn ikpakam inyene utọ mbuọtidem oro!