ENOCH ama odu uwem ebịghi. Enye okodu uwem isua 365. Ndusụk nnyịn ikpenịmke ke owo ekeme ndidu uwem mbịghi ntre sia ọsọsọn̄ ndikụt owo emi odude uwem esịm isua 100 mfịn. Edi Enoch ikọsọn̄ke kpa ye oro enye okodude uwem ebịghi ntre. Ini oro, mme owo ẹma ẹsinen̄ede ẹdu uwem ẹbịghi ẹkan nte ẹdude mfịn. Adam, akpa owo emi Abasi okobotde, ama ebe isua 600 mbemiso Enoch amana, ndien enye ama aka iso odu uwem ebe isua 300 ke Enoch ama akamana. Ndusụk nditọ Adam ẹma ẹdu uwem ẹbịghi ẹkan enye. Ntre, ke ini Enoch ekedide isua 365, enye okosụk ọsọsọn̄ idem nte akparawa emi mîtọn̄ọke-tọn̄ọ uwem kan̄a. Edi enye ama akpa.

Ẹkeyom ndiwowot Enoch. Kere nte enye efehede ekedịbe etie ekere nte mbon oro enye eketịn̄de ikọ Abasi ọnọ ẹyomde ndiwot enye. Esịt ama ofụt mmọ tutu iso abiara. Mmọ ẹma ẹsua enye ẹbe nde. Mmọ ikamaha se enye ọkọkwọrọde, ẹma ẹnyụn̄ ẹsua Abasi emi ọkọdọn̄de enye edikwọrọ ikọ ọnọ mmọ. Idụhe se mmọ ẹkpekekemede ndinam Jehovah, Abasi emi ọkọdọn̄de Enoch ọkwọrọ ikọ, edi mmọ ẹma ẹkeme ndinam Enoch n̄kpọ. Etie nte Enoch ama ekere m̀mê iyosụk ikeme ndifiak n̄kụt ikọtufọk imọ aba. Anaedi enye ama ekere aban̄a n̄wan ye nditọ esie, mîdịghe ekere aban̄a Methuselah eyen esie ye Lamech eyeyen esie. (Genesis 5:21-23, 25) Ndi enye ama ekere ke eke imọ okụre?

Bible itịn̄ke ediwak n̄kpọ iban̄a Enoch. Itie ita kpọt ke ẹtịn̄ n̄kpọ ẹban̄a enye ke ofụri Bible. (Genesis 5:21-24; Mme Hebrew 11:5; Jude 14, 15) Edi se mme itie N̄wed Abasi emi ẹtịn̄de ẹban̄a enye anam idiọn̄ọ ke enye ama enen̄ede enyene mbuọtidem. Ndi emenyene n̄wan ye nditọ emi anade ese aban̄a? Ndi akanam ọsọn̄ fi ndinam n̄kpọ emi ọdiọn̄ọde ke ọfọn? Edieke edide ntre, ọwọrọ emekeme ndikpep ediwak n̄kpọ nto Enoch.

Ererimbot ama ọdiọk ebe nde ke ini Enoch akamanade. Enye akamana ke ọyọhọ emana itiaba tọn̄ọ ẹkebot Adam. Adam ye Eve ẹma ẹfọn ẹma mbemiso mmọ ẹkenamde idiọkn̄kpọ, ndien mbon emi ẹkedude uwem ke eyo Enoch ẹma ẹkpere mfọnmma ẹkan nnyịn. Ntak edi oro mmọ ẹkesidude uwem ẹbịghi ntre. Kpa ye oro, mme owo ẹkedu etịme etịme uwem ẹnyụn̄ ẹsọn̄ ibuot ye Abasi. Afai ọkọyọyọhọ ererimbot ini oro. Afai ọkọtọn̄ọ ke ọyọhọ emana iba, ke ini Cain okowotde Abel eyeneka esie. Kiet ke otu nditọ nditọ Cain ama anam inua aban̄a nte imọ inamde ibak ye afai ikan Cain. Ke ọyọhọ emana ita, idiọkn̄kpọ en̄wen ama ọtọn̄ọ. Mme owo ẹma ẹtọn̄ọ ndikot enyịn̄ Jehovah ke idiọk usụn̄. Utu ke ndikpono edisana enyịn̄ Abasi, mmọ ẹkesida enyịn̄ Abasi ẹnam mbubru. Emi ekedi ata usọn̄enyịn.—Genesis 4:8, 23-26.

Se mme owo ẹkesinamde edi oro ke eyo Enoch. Ntre, akana Enoch ebiere se imọ idinamde. Ndi enye eyetiene mbon eyo esie anam se mmọ ẹnamde? Mîdịghe, ndi enye oyoyom Jehovah, ata Abasi emi okobotde enyọn̄ ye isọn̄? Anaedi enye ama ekpep n̄kpọ aban̄a Abel, emi akakpade ke ntak  emi enye akanamde se inemde Abasi esịt. Enoch ama ebiere ndinam se Abel akanamde. Genesis 5:22 ọdọhọ ke ‘Enoch ama asan̄a ye ata Abasi.’ Oro owụt ke Enoch ekedi eti owo kpa ye oro okodụn̄de ke idiọk ererimbot. Enye edi akpa owo emi Bible ọdọhọde ke ama asan̄a ye Abasi.

Itie Bible oro n̄ko ọdọhọ ke Enoch ama aka iso asan̄a ye Jehovah ke enye ama okobon Methuselah. Emi owụt ke Enoch ama ọdọ n̄wan onyụn̄ obon eyen ke ini enye edide isua 65. Owo isiakke enyịn̄ n̄wan esie ke Bible, owo inyụn̄ itịn̄ke ibat nditọ emi enye ekenyenede. Edieke anade ibuotufọk asan̄a ye Abasi ke ini osụk esede aban̄a ubon esie, emi ọwọrọ ke ana enye ese aban̄a mmọ nte Abasi oyomde. Enoch ama ọdiọn̄ọ ke Jehovah iyomke imọ ikpọn̄ n̄wan imọ ibịne owo efen. (Genesis 2:24) Enye ama onyụn̄ esịn ofụri ukeme ekpep nditọ esie aban̄a Jehovah Abasi. Ndi nditọ esie ẹma ẹtiene enye ẹsan̄a ye Abasi?

Bible itịn̄ke ediwak n̄kpọ iban̄a emi, edi etịn̄ aban̄a Methuselah eyen Enoch emi okodude uwem ebịghi akan kpukpru owo ke Bible. Enye ama odu tutu esịm isua emi Ukwọ ekedide, edi Bible itịn̄ke m̀mê enye ama ọbuọt idem ye Abasi. Methuselah ama obon eyen emi enye okosiode Lamech. Lamech ama odu uwem ebe isua ikie mbemiso Enoch ete-ete esie akpa. Ndien Lamech ama enen̄ede enyene mbuọtidem. Jehovah ama anam enye etịn̄ prọfesi aban̄a Noah eyen esie, ndien prọfesi emi ama osu ke Ukwọ ama ekebe. Bible etịn̄ ke Noah ama asan̄a ye Abasi ukem nte Enoch ete-ete esie. Enoch ama akpa mbemiso Noah amana. Edi Enoch ama enịm eti uwụtn̄kpọ ọnọ nditọ nditọ esie. Ekeme ndidi Lamech ete Noah ekekpep Noah n̄kpọ aban̄a Enoch, mîdịghe ekeme ndidi Methuselah ete-ete esie, m̀mê Jared ete Enoch emi akakpade ke ini Noah edide isua 366, ekekpep enye.—Genesis 5:25-29; 6:9; 9:1.

Enoch iketiehe nte Adam. Kpa ye oro Adam ọkọfọnde ama, enye ama anam idiọkn̄kpọ onyụn̄ anyam nditọ esie esịn ke ufụn idiọkn̄kpọ ye n̄kpa. Enoch ikọfọnke ima, edi enye ama asan̄a ye Abasi onyụn̄ enịm uwụtn̄kpọ ọnọ nditọ esie. Adam akakpa ke ini Enoch ekedide isua 308. Ndi nditọ Adam ẹma ẹtua ke ini ete mmọ emi ekedide ibụk akakpade? Nnyịn idiọn̄ọke. Se idiọn̄ọde edi ke ‘Enoch ama asan̄a ye ata Abasi.’—Genesis 5:24.

Edieke edide emenyene ubon, kere ban̄a se ekemede ndikpep nto Enoch. Kpa ye oro anade ese aban̄a ubon fo, ndikpep mmọ ẹma Jehovah edi ata akpan n̄kpọ. (1 Timothy 5:8) Se afo etịn̄de ye se anamde ayan̄wam ubon fo ẹma Jehovah. Edieke oyomde ndisan̄a ye Abasi nte Enoch akasan̄ade, yak Ikọ Abasi ada fi usụn̄. Edieke anamde emi, eyenịm eti uwụtn̄kpọ ọnọ ubon fo.

Ekeme ndidi Enoch ekekere ke idụhe owo ke eyo imọ oro amade imọ. Edi ndi Jehovah Abasi esie ama ama enye? Ih, ama ama. Usen kiet, Jehovah ama enyene nneme ye asan̄autom esie emi. Abasi ama ọdọn̄ enye utom ọnọ mbon eyo esie. Ntem, Enoch ama akabade edi prọfet Abasi, ndien enye edi akpa prọfet emi ẹwetde ikọ esie ke Bible. Ẹwet  se enye eketịn̄de ke n̄wed Jude. Jude eyeneka Jesus ekewet se Enoch eketịn̄de emi ata ediwak isua ke Enoch ama akakpa. *

Nso ke Enoch eketịn̄ ke prọfesi esie? Enye ọkọdọhọ ete: “Sese! Jehovah asan̄a ye akwa udịm ndisana angel esie edi, ndibiere ikpe nnọ kpukpru owo, ndinyụn̄ mbiom kpukpru mbon emi mîten̄eke Abasi ikpe mban̄a kpukpru edinam unana uten̄e Abasi emi mmọ ẹkenamde ke usụn̄ unana uten̄e Abasi, ye kaban̄a kpukpru mbukpo n̄kpọ oro mme anamidiọk oro mîten̄eke Abasi ẹketịn̄de ẹdian enye.” (Jude 14, 15) N̄kọ omokụt ke Enoch eketịn̄ prọfesi emi nte n̄kpọ emi ama eketetịbe, nte n̄kpọ eke ẹdọhọde ke Abasi ama ananam se enye eketịn̄de. Nte ẹnyụn̄ ẹwetde ediwak prọfesi ke Bible edi oro. Mme prọfet ẹkewet n̄kpọ emi mmọ ẹnen̄erede ẹnịm ke eyetịbe, oro akanam mmọ ẹwet mme prọfesi oro nte n̄kpọ eke ama eketetịbe.—Isaiah 46:10.

Ndi ama emem Enoch utom nditịn̄ prọfesi oro, ndikwọrọ ikọ nnọ kpukpru mbon oro ẹkenyịmede ndikop? Ikememke. Ama oyom enye enyene uko. Enye nditịn̄ ofụri ikanan̄ nte ke mbon eyo oro iketen̄eke Abasi owụt ke enye akada prọfesi emi odụri mme owo utọn̄. Prọfesi esie emi ama anam ẹfiọk ke ererimbot ama enen̄ede ọdiọk toto ke ini emi ẹkebịnde Adam ye Eve ẹsio ke In̄wan̄ Eden. Prọfesi oro ama owụt n̄ko ke Jehovah ayasan̄a ye “udịm ndisana angel esie” edi edisobo idiọk ererimbot oro efep. Enoch ama enyene uko etịn̄ se Abasi ọkọdọn̄de enye, ndien enye akanam emi ikpọn̄. Ekeme ndidi idem ama akpa ekpri Lamech ndikụt ete-ete esie enyenede uko ntre.

Akpana uwụtn̄kpọ Enoch anam nnyịn ibụp idem nnyịn m̀mê nnyịn ida ererimbot emi nnyịn idude mi nte Abasi adade. Prọfesi Enoch oyosu ke eyo nnyịn n̄ko kpa nte okosude ke eset. Jehovah ama ada Ukwọ osobo idiọk ererimbot efep ke eyo Noah kpa nte Enoch eketịn̄de. Se Jehovah akanamde oro okowụt se enye edinamde ke eyo nnyịn n̄ko, edi eke eyo nnyịn ayakan oro. (Matthew 24:38, 39; 2 Peter 2:4-6) Mfịn n̄ko, Abasi eben̄e idem ndida udịm ndisana angel esie nsobo idiọk ererimbot emi. Ọfọn kpukpru nnyịn itie ikere se Enoch eketịn̄de inyụn̄ itiene itịn̄ inọ mbon en̄wen. Ekeme ndidi mbonubon nnyịn ye mme ufan nnyịn idimaha se inamde. Ndusụk ini, imekeme ndikere ke idụhe eke amade nnyịn. Edi Jehovah idikpọn̄ke ikọt esie oro ẹsọn̄ọde ẹda ẹnam n̄kpọ esie, kpa nte enye mîkonyụn̄ ikpọn̄ke Enoch.

Didie ke Enoch akakpa? Bible itịn̄ke ediwak n̄kpọ iban̄a nte Enoch akakpade, kpa nte mînyụn̄ itịn̄ke ediwak n̄kpọ iban̄a nte enye okodude uwem. N̄kukụre se n̄wed Genesis etịn̄de edi: “Enoch asan̄a ye ata Abasi. Ekem enye idụhe aba, koro Abasi ekemende enye efep.” (Genesis 5:24) Didie ke Abasi ekemen Enoch efep? Apostle Paul ọkọdọhọ ete: “Oto mbuọtidem ẹkpụhọ Enoch itie mbak enye edikụt n̄kpa, owo ikonyụn̄ ikwe enye aba sia Abasi okokpụhọde enye itie; koro ke ini owo mîkokpụhọke enye itie, ẹma ẹtie ntiense ẹban̄a enye ẹte enye ama etịm enem Abasi esịt.” (Mme Hebrew 11:5) Nso ke ikọ Paul emi “ẹkpụhọ Enoch itie mbak enye edikụt n̄kpa” ọwọrọ? Ẹkabade itie oro ke ndusụk Bible nte ke Abasi ekemen Enoch aka heaven. Edi oro idịghe akpanikọ. Bible owụt ke Jesus Christ ekedi akpa owo emi ekesetde aka heaven.—John 3:13.

Didie ke Abasi ‘okokpụhọ Enoch itie’ man enye ‘idikụt n̄kpa’? Etie nte Jehovah ikayakke Enoch okop ubiak ke ini enye oyomde ndikpa; n̄kpa esie  eketie nte owo ndisụhọde nna nde idap ifụre ifụre. Edi mbemiso ẹkekpụhọde enye itie, “ẹma ẹtie ntiense ẹban̄a enye ẹte enye ama etịm enem Abasi esịt.” Didie ke ẹkenam emi? Mbemiso enye akpa, etie nte Abasi ama owụt enye nte isọn̄ editiede ke ini ẹnamde enye edi Paradise. Enye akakpa ke adan̄aemi osụk okụtde n̄kukụt oro, ndien emi ama owụt nte Jehovah enen̄erede ama Enoch. Apostle Paul ekewet ntem aban̄a Enoch ye mbon eken oro ẹkenyenede mbuọtidem ke eset: “Ke mbuọtidem ke kpukpru mmọ emi ẹkekpan̄a.” (Mme Hebrew 11:13) Etie nte mme asua Enoch ẹma ẹdisan̄a ẹyom okpo Enoch, edi mmọ ikekwe, sia Jehovah ekemende enye efep man mmọ idida okpo esie inam se mîkpanamke ke ini ẹtuakde ibuot ẹnọ nsunsu abasi mmọ. *

Yak ida se Bible etịn̄de idomo ndikere nte Enoch akakpade. Yak idọhọ ke se iketịbede edi emi: Enoch ke efehe, ibifịk ekpere ndibọhọ enye. Mme asua esie ke ẹfehe ẹbịne enye, esịt ke ofụt mmọ ke ntak ikọ emi enye ọkwọrọde ọnọ mmọ. Enoch okụt itie odụk edịbe, edi enye ọdiọn̄ọ ke mmọ ẹmọn̄ ẹdimụm imọ do. Etie enye nte ke enye edikpa afai. Nte enye esịnede ke itie udịbe oro ọduọk odudu, enye ọtọn̄ọ ndibọn̄ akam nnọ Abasi esie. Ekem esịt ana enye sụn̄. Enye ọtọn̄ọ ndikụt n̄kukụt emi aban̄ade obufa ererimbot, ndien etie nte enye etiene odu do ke Paradise.

N̄kukụt oro aban̄a ererimbot emi enen̄erede okpụhọde ye enye emi enye odude. Etie Enoch nte kpukpru itie do ẹnyụn̄ ẹye nte In̄wan̄ Eden, edi mme cherub idaha do ikpeme man owo ididụk. Idem ọsọn̄ onyụn̄ eye kpukpru owo. Mmọ ẹnyụn̄ ẹdu ke emem. Owo ndomokiet isuaha owo, inyụn̄ ikọbọke owo ke ntak ukwọrọikọ, nte ẹkekọbọde enye. Enye okụt ke Jehovah ama imọ onyụn̄ enem esịt ye imọ. Enye enen̄ede enịm ke Abasi oyom imọ idu ke utọ ererimbot oro ke nsinsi. Nte enye osụk okopde inem n̄kukụt oro, idap emen enye tutu enye ebe efep.

Kpa ye oro Enoch ama akakpa, Jehovah Abasi ifreke enye. Ke ini Jesus ekedide isọn̄, enye ama etịn̄ ete ke usen kiet usen kiet, kpukpru mbon oro Abasi etide ẹyekop Christ uyo ẹnyụn̄ ẹwọn̄ọ ke udi ẹdi, ẹdidụn̄ ke obufa ererimbot oro enen̄erede eye.—John 5:28, 29.

Ndi afo akpama nditiene ndu ke utọ ererimbot oro? Kere nte edinemde fi ndikụt nnyụn̄ nnyene nneme ye Enoch. Kere ban̄a ediwak nti n̄kpọ oro enye editịn̄de inọ nnyịn. Enye eyetịn̄ m̀mê enye akakpa nte nnyịn itịn̄de mi. Edi enyene akpan n̄kpọ emi anade ikpep ito enye idahaemi. Ke Paul ama eketịn̄ n̄kpọ aban̄a Enoch, enye ama ọdọhọ ete: “Mbuọtidem mîdụhe owo ikemeke nditịm nnem [Abasi] esịt.” (Mme Hebrew 11:6) Emi owụt ke enen̄ede oyom kpukpru nnyịn inyene ukem mbuọtidem emi Enoch ekenyenede.