JEHOVAH ABASI okobot mfre owo ye utịbe utịbe ukeme uti n̄kpọ. Enye akanam mfre man edi itie ubon n̄kpọ oro ẹkemede ndisio n̄kpọ ye unana editaba mme ọsọn̄urua n̄kpọ oro ẹkedọn̄de ke esịt. Nte ẹnamde mfre odu ke n̄kemuyo ye uduak Abasi nte ke mme owo ẹkpenyene ndidu uwem ke nsinsi.—Ps. 139:14; John 17:3.

Edi afo emekeme ndikere ke ekese ke otu n̄kpọ emi afo esidọn̄de ke ekikere fo esisop. Etie nte enye idụhe do ke ini oyomde enye. Nso ke afo ekeme ndinam man ofori ukeme uti n̄kpọ fo?

Udọn̄ edi akpan n̄kpọ kiet ke ndifori ukeme uti n̄kpọ. Edieke nnyịn inamde edi edu nnyịn nditịn̄ enyịn nse n̄kpọ, ndinyene udọn̄ ke mme owo ye ke se ikade iso ke n̄kann̄kụk nnyịn, ekikere nnyịn eyedemede. Do eyedi mmemmem n̄kpọ ọnọ nnyịn ndinyene ukem udọn̄ oro ke ini ikotde m̀mê ikopde n̄kpọ oro enyenede nsinsi ufọn.

Idịghe esen n̄kpọ owo ndikụt nte ọsọn̄de nditi enyịn̄ mme owo. Edi, nte mme Christian, nnyịn imọfiọk ite ke mme owo ẹdi akpan n̄kpọ—mme ekemmọ Christian, mbon oro nnyịn inọde ikọ ntiense, ye mbon efen oro nnyịn inamde n̄kpọ ye mmọ nte nnyịn isede iban̄a mme mbubehe uwem. Nso idin̄wam nnyịn nditi mme enyịn̄ oro akpanade nnyịn iti? Apostle Paul ama asiak enyịn̄ owo 26 ke esop oro enye ọkọnọde n̄wed ẹsọk. Ẹma ẹkụt udọn̄ oro enye ekenyenede ke idemmọ idịghe sụk ke ndikọdiọn̄ọ enyịn̄ mmọ, edi n̄ko ke ndisiak mme akpan ntọt ẹban̄ade ediwak mmọ. (Rome 16:3-16) Ndusụk mme esenyịn oro ẹsan̄ade-san̄a eke Mme Ntiense Jehovah eyomfịn ẹnen̄ede ẹnam ọfọn ke nditi mme enyịn̄, kpa ye oro mmọ ẹsisan̄ade ẹto esop kiet ẹsịm efen kpukpru urua. Nso in̄wam mmọ? Mmọ ẹkeme ndinam edi ido mmọ ndikot enyịn̄ owo ediwak ini ke akpa ini emi mmọ ẹnemede nneme ọtọkiet. Mmọ ẹsịn ukeme nditi iso owo emi ekerede  enyịn̄ oro. Adianade do, mmọ ẹsibiat ini ye nsio nsio owo ke an̄wautom ye ke ini ẹdiade udia ọtọkiet. Ke ini afo osobode ye owo, nte afo eyeti enyịn̄ owo oro? Tọn̄ọ ke ndinyene eti ntak nditi enyịn̄ oro; ekem domo ndusụk mme ekikere oro ẹnọde ke enyọn̄ emi.

Nditi se afo okotde edi akpan n̄kpọ n̄ko. Nso ikeme ndin̄wam fi anam n̄kọri ke afan̄ emi? Udọn̄ ye ifiọk ẹdi akpan n̄kpọ. Afo enyene ndinen̄ede nnyene udọn̄ ke se afo okotde man enen̄ede owụk ntịn̄enyịn ke enye. Afo udukemeke ndimụm n̄kpọ edieke ekikere fo oyode ke adan̄aemi odomode ndikot n̄wed. Ifiọk ọkọri ke ini afo abuande ntọt oro ye mme n̄kpọ oro afo emehede m̀mê ye ifiọk oro afo ama ekenyenyene. Bụp idemfo: ‘Didie, n̄ko, ini ewe ke ami n̄keme ndida ntọt emi nsịn ke edinam ke uwem mi? Didie ke n̄keme ndida enye n̄n̄wam owo en̄wen?’ Ifiọk ọyọkọri n̄ko edieke afo okotde mme ubak udịmikọ utu ke mme ikọ kiet kiet. Afo ọyọsọp omụm se ẹtịn̄de ẹban̄a onyụn̄ ọfiọk mme akpan ekikere, ntre ẹtịmde ẹmem nditi.

Nta ukpepn̄wed ẹsọn̄ọ ẹtịn̄ ẹban̄a ufọn edifiak ndụn̄ọde. Ke ndụn̄ọde kiet, prọfesọ akamba ufọkn̄wed kiet ama owụt nte ke minit kiet oro ẹdade ẹfiak ẹnam usọp usọp ndụn̄ọde ayanam ntọt oro ẹmụmde awak utịm ikaba. Ntre ke ndondo oro okụrede ukotn̄wed fo—m̀mê ndusụk akpan ikpehe esie—fiak dụn̄ọde mme akpan n̄kpọ man otodo esịn mmọ ke ekikere. Kere nte afo ekemede ndinam mbufa n̄kpọ oro afo ekpepde ẹn̄wan̄a ke ikọ idemfo. Ebede ke ndifiak nti idemfo se okokotde ke ndondo oro okụrede ndikot akpan ekikere, afo ayanam ini oro afo ekemede nditi n̄kpọ oro ọniọn̄.

Ekem ke usen ifan̄ oro ẹtienede, yom ifet ndifiak ndụn̄ọde se okokotde ebe ke ndibuana ntọt oro ye owo en̄wen. Afo emekeme ndibuana enye ye andibuana ke ubon, owo ke esop, nsan̄autom, nsan̄a ufọkn̄wed, mbọhọidụn̄, m̀mê owo oro afo osobode ke an̄wautom. Domo ndifiak ntịn̄ idịghe sụk mme ọkpọ ikọ edi n̄ko ekikere N̄wed Abasi oro ẹsan̄ade ye mmọ. Ndinam emi eyenyene ufọn ọnọ fi, an̄wamde fi ndisịn mme akpan n̄kpọ ke ibuot; enye oyonyụn̄ enyene ufọn ọnọ mbon efen.

Ke adianade ye edifiak ndụn̄ọde se afo okokotde nnyụn̄ ntịn̄ enye nnọ mbon efen, afo oyokụt nte editie n̄kere mme akpan n̄kpọ oro  ekpepde enyenede ufọn. Asaph ye David oro ẹkedide mme andiwet Bible ẹma ẹnam oro. Asaph ọkọdọhọ ete: “Nyatan̄ ase Jehovah: koro nyeti mme utịbe n̄kpọ fo ke eset. Nyekere kpukpru se afo anamde, nyonyụn̄ n̄kere utom fo.” (Ps. 77:11, 12) David ekewet kpasụk ntre ete: “Nyekere fi ke efen okoneyo,” “mmeti eyo oko; mmese ofụri utom fo.” (Ps. 63:6; 143:5) Nte afo emesinam oro?

Ndinen̄ede n̄wụk ekikere ntotụn̄ọ ntotụn̄ọ ntem n̄kere mme edinam Jehovah, mme edu esie, ye mme uduak esie anam se ikponde ikan ndin̄wam fi omụm mme akpan n̄kpọ. Edieke afo akade iso ndinyene utọ ekikere oro, enye ayanam mme ata akpan n̄kpọ ẹdu ke esịt fo. Enye oyofori utọ owo emi afo edide ke esịt idem. Mme n̄kpọ oro etide ẹdidi mme ata ekikere esịt fo.—Ps. 119:16.

Nnyịn inanake un̄wam ke ini iyomde nditi akpanikọ oro aban̄ade mme edinam Jehovah ye mme n̄kpọ oro Jesus Christ eketịn̄de. Ke okoneyo oro ekebemde n̄kpa esie iso, Jesus ama ọdọhọ mme anditiene enye ete: “Ntịn̄ n̄kpọ emi nnọ mbufo, ke adan̄aemi nsụk ndude kan̄a ye mbufo. Edi Ibetedem, kpa Edisana Spirit, emi Ete edinọde edi ke enyịn̄ Mi, Enye eyekpep mbufo kpukpru n̄kpọ, onyụn̄ anam mbufo ẹti kpukpru se Ami n̄ketịn̄de nnọ mbufo.” (John 14:25, 26) Matthew ye John ẹma ẹsịne ke otu mbon oro ẹkedude. Nte edisana spirit ama edi utọ ibetedem oro ọnọ mmọ? Ih, ama edi! Ke n̄kpọ nte isua itiaita ke ukperedem, Matthew ama okụre ndiwet akpa ọyọhọ mbụk uwem Christ, esịnede mme utọ anana-mbiet ukeme uti n̄kpọ nte Ukwọrọikọ oro ke Obot ye ọyọhọ ntọt aban̄ade edidu Christ ye eke utịt editịm n̄kpo emi. Isua 65 ke Jesus ama akakpa, apostle John ama ewet Gospel esie, esịnede ọyọhọ ntọt aban̄ade se Jesus eketịn̄de ke akpatre okoneyo oro mme apostle ẹkedude ye Ọbọn̄ mbemiso ayakde uwem esie ọnọ. Eyịghe idụhe nte ke Matthew ye John ẹma ẹnen̄ede ẹti mme n̄kpọ oro Jesus eketịn̄de okonyụn̄ anamde ke adan̄aemi mmọ ẹkedude ye enye, edi edisana spirit ama anam akamba utom ndikụt nte ke mmọ ikefreke mme akpan ntọt oro Jehovah okoyomde ke Ikọ esie oro ẹwetde-wet.

Nte edisana spirit anam n̄kpọ nte ibetedem ọnọ mme asan̄autom Abasi mfịn? Ke akpanikọ anam! Nte ededi, edisana spirit isịnke mme n̄kpọ oro akananam nnyịn mîkpepke ke ekikere nnyịn, edi enye ọnọ ibetedem ke ndinam nnyịn iti mme akpan n̄kpọ oro nnyịn ikekpepde  ke ini edem. (Luke 11:13; 1 John 5:14) Ndien, nte idaha oyomde, edemede mme ukeme ukere n̄kpọ nnyịn man “[iti] ikọ emi ndisana prophet ẹkebemde iso ẹtịn̄, ye item Ọbọn̄ ye Andinyan̄a nnyịn.”—2 Pet. 3:1, 2.

Jehovah ama ọtọt Israel ndien ndien ete: ‘Inaha afo efre.’ Oro iwụtke ke enye okodori enyịn mmọ nditi kpukpru n̄kpọ ke mfọnmma usụn̄. Edi mmọ ikenyeneke ndisịn idem n̄kaha ke ọkpọkpọ mbubehe tutu mmọ ẹfre mme edinam Jehovah. Mmọ ẹkenyene ndika iso nti nte Jehovah akanyan̄ade mmọ ke ini angel esie okowotde kpukpru akpan Egypt ọkọrọ ye nte Jehovah ekebererede Ididuot Inyan̄, ekem eberi, owotde Pharaoh ye udịmekọn̄ esie ke mmọn̄. Nditọ Israel ẹkenyene nditi nte ke Abasi ama ọnọ mmimọ Ibet esie ke Obot Sinai ye nte ke enye akada mmimọ usụn̄ ebe wilderness ekesịm Isọn̄ Un̄wọn̄ọ. Mmọ ikenyeneke ndifre ke usụn̄ifiọk oro nte ke mmọ nditi mme n̄kpọ emi ekenyene ndika iso nnyene akamba odudu ke uwem mmọ eke usen ke usen.—Deut. 4:9, 10; 8:10-18; Ex. 12:24-27; Ps. 136:15.

Nnyịn n̄ko ikpenyene ndikpeme mbak idifre. Nte nnyịn iyọde mme mfịghe uwem, oyom nnyịn iti Jehovah, inyenede utọ Abasi oro enye edide ke ekikere ye ima oro enye okowụtde ke ndinọ Eyen esie, oro ọkọnọde ufak ke ntak idiọkn̄kpọ nnyịn man nnyịn ikpenyene mfọnmma uwem ke nsinsi. (Ps. 103:2, 8; 106:7, 13; John 3:16; Rome 6:23) Edikot Bible ofụri ini ye ifịk ifịk edibuana ke mme mbono esop ye ke an̄wautom ẹyenam mme ọsọn̄urua akpanikọ emi ẹka iso ẹnyene uwem ke esịt nnyịn.

Ke ini oyomde ndinam mme ubiere, edide ikpọ m̀mê n̄kpri, ti mme isọn̄ akpanikọ emi, nyụn̄ yak mmọ ẹkara ekikere fo. Kûfre. Beri edem ke Jehovah kaban̄a ndausụn̄. Utu ke ndise mme n̄kpọ sụk ke usụn̄ eke obụkidem m̀mê ndiberi edem ke anana-mfọnmma ntụk esịt, bụp idemfo, ‘Nso item m̀mê mme edumbet Ikọ Abasi ẹkpenyene n̄kpọ ndinam ye ubiere mi?’ (N̄ke 3:5-7; 28:26) Afo ukemeke nditi mme n̄kpọ oro akanam mûkotke, mûnyụn̄ ukopke. Edi nte afo ọkọride ke nnennen ifiọk ye ima oro enyenede ọnọ Jehovah, udomo ifiọk oro spirit Abasi edin̄wamde fi nditi ayatara, ndien n̄kọri ke ima oro enyenede ọnọ Jehovah oyonụk fi ndinam n̄kpọ ke n̄kemuyo ye enye.