KE INI ikpepde mbon efen n̄kpọ, oyom se ikande sụk edikot mme ufan̄ikọ ke Bible. Apostle Paul ekewet ọnọ nsan̄a esie Timothy ete: “Sịn ifịk wụt Abasi idem fo, ete idi owo eke ẹdomode ẹfiọk, anam-utom eke mînyeneke ntak ndikop bụt, edi itịmde isiak ikọ akpanikọ.” (Sịghisịghi ubọkn̄wed edi eke nnyịn.)—2 Tim. 2:15.

Ndinam emi ọwọrọ ke ana nte nnyịn itatde mme itie N̄wed Abasi ẹdu ke n̄kemuyo ye se Bible ke idemesie ekpepde. Emi oyom nnyịn ikere iban̄a se isịnede ke udọn̄ikọ, utu ke ndimek sụk mme ikọ oro ẹnemde nnyịn nnyụn̄ ndian mme ekikere idem nnyịn. Ebede ke prọfet Jeremiah, Jehovah ama odụri owo utọn̄ aban̄a mme prọfet oro ẹkedọhọde ke itịn̄ ikọ emi otode inua Jehovah edi oro ke akpanikọ ẹketịn̄de “n̄kukụt eke otode mmọ ke esịt.” (Jer. 23:16) Apostle Paul ama odụri mme Christian utọn̄ aban̄a edida ukpepn̄kpọ akwaifiọk owo mbiat Ikọ Abasi ke ini enye ekewetde ete: “[Nnyịn] imakpan̄a nsa ye ndịbe-ndịbe ido eke enyenede bụt, isan̄ake ke n̄kari, inyụn̄ idaha nsu ibuak ye ikọ Abasi.” Ke ini oro, mme anyam wine oro mînamke akpanikọ ẹma ẹsisiak mmọn̄ ke wine mmọ ndinam enye awak man ẹnyam ẹnyene ediwak okụk. Nnyịn isiakke mmọn̄ ke Ikọ Abasi ebe ke ndibuak enye ye ukpepn̄kpọ akwaifiọk owo. Paul ọkọdọhọ ete ke “nnyịn itiehe nte ediwak owo emi ẹnyanyam Ikọ Abasi ẹn̄wana udori; edi itịn̄ ikọ ke Christ ke iso Abasi, nte owo emi edide owo akpanikọ ye owo Abasi etịn̄de.”—2 Cor. 2:17; 4:2.

Ke ndusụk idaha, afo emekeme ndikot nto itie N̄wed Abasi man osio edumbet owụt. Bible ọyọhọ ye mme edumbet oro ẹnọde nti ndausụn̄ ndise mban̄a nsio nsio idaha. (2 Tim. 3:16, 17) Edi afo ekpenyene ndikụt nte ke nte afo abuande enye enen ye nte ke afo ubuanke N̄wed Abasi ke ukwan̄ usụn̄, anamde etie nte ke enye etịn̄ se afo oyomde enye  etịn̄. (Ps. 91:11, 12; Matt. 4:5, 6) Ana ebuana oro enye enyenede odu ke n̄kemuyo ye uduak Jehovah, ekemde ye ofụri Ikọ Abasi.

‘Editịm nsiak ikọ akpanikọ’ abuana n̄ko editịm mfiọk se Bible ọdọhọde. Enye idịghe “ikpa” oro ẹkamade ẹmia mbon efen. Mme adaiso ido ukpono oro ẹkebiọn̄ọde Jesus Christ ẹma ẹkot ẹto N̄wed Abasi, edi mmọ ikamaha ndinam se idide ikpọ n̄kpọ ibet—mbon oro ẹbuanade ikpe, ye mbọm, ye mbuọtidem—oro Abasi oyomde. (Matt. 22:23, 24; 23:23, 24) Ke ini ọkọnọde ukpep ke Ikọ Abasi, Jesus ama owụt edu Ete esie. Ifịk oro enye ekenyenede ọnọ akpanikọ akasan̄a ye ntotụn̄ọ ima oro enye enyenede ọnọ mme owo oro enye ọkọnọde ukpep. Nnyịn ikpenyene ndidomo nditiene uwụtn̄kpọ esie.—Matt. 11:28.

Didie ke nnyịn ikeme ndifiọk m̀mê nte nnyịn ibuande N̄wed Abasi enen? Edikot Bible ofụri ini ayan̄wam. Oyom n̄ko nnyịn iwụt esịtekọm iban̄a enọ Jehovah eke “asan̄autom emi anamde akpanikọ, onyụn̄ enyenede ọniọn̄,” kpa otu Christian oro ẹyetde aran ke spirit, oro enye adade ọnọ mbonufọk mbuọtidem udia eke spirit. (Matt. 24:45) Ọkpọkpọ ukpepn̄kpọ ọkọrọ ye edidụk ye editiene mbuana ke mme mbono esop ẹyen̄wam nnyịn ndibọ ufọn nto item oro ẹdade otu asan̄autom emi anamde akpanikọ, onyụn̄ enyenede ọniọn̄, ẹnọ.

Edieke n̄wed Reasoning From the Scriptures odude ke usem mbufo ndien afo ekpep ndida enye nnam n̄kpọ nte ọfọnde, eyedi mmemmem n̄kpọ ndinyene ndausụn̄ oro afo oyomde ndida n̄wụt nnennen ebuana oro ediwak itien̄wed oro ẹsikotde ndien ndien ke an̄wautom ẹnyenede. Edieke afo odiomide ndikot itien̄wed oro mûmeheke, nsụkidem oyonụk fi ndinam ndụn̄ọde oro oyomde man ke ini etịn̄de ikọ, afo ekpekeme nditịm nsiak ikọ akpanikọ.—N̄ke 11:2.

Nam Ebuana Odude An̄wan̄a. Ke ini ekpepde mbon efen n̄kpọ, kụt ete ke mmọ ẹnen̄ede ẹkụt ebuana oro odude ke se afo enemede ye mme itie N̄wed Abasi oro afo okotde. Edieke afo obụpde mbụme mbemiso asiakde itie N̄wed Abasi, mme andikpan̄ nnọ fi ẹkpenyene ndikụt nte itien̄wed oro ọbọrọde mbụme oro. Edieke afo adade itie N̄wed Abasi ndisọn̄ọ ndusụk ikọ, kụt ete ke eyen ukpepn̄kpọ etịm okụt nte itien̄wed oro ọsọn̄ọde ikọ oro.

Edikot itien̄wed kpọt—idem ye nsọn̄uyo—isikemke. Ti ete, ke ndusụk  owo imeheke ye Bible ndien eyedi akpan n̄kpọ oro afo oyomde ndisio n̄wụt idin̄wan̄ake mmọ ke ndikot ini kiet kpọt. Dụri ntịn̄enyịn ka ikpehe itien̄wed oro enyenede nnennen ebuana ye se afo enemede.

Emi oyoyom afo osion̄o mme ọkpọikọ owụt, mbon oro ẹnyenede nnennen ebuana ye se enemede. Usụn̄ oro ememde akan edi ndifiak ntịn̄ mme ikọ oro ẹwụtde ekikere. Edieke afo etịn̄de ikọ ọnọ owo kiet, afo emekeme ndibụp mme mbụme oro ẹdin̄wamde enye ndidiọn̄ọ mme ọkpọikọ. Ke ini ẹtịn̄de ikọ ẹnọ otuowo, ndusụk mme etịn̄ikọ ẹsima ndisịm se mmọ ẹyomde ebe ke ndida mme ikọ oro ẹwọrọde ukem n̄kpọ m̀mê ndifiak ntịn̄ akpan ekikere. Nte ededi, edieke afo emekde ndinam emi, tịm kpeme mbak otuowo edifre ebuana oro akpan n̄kpọ oro enemede enyenede ye ikọ N̄wed Abasi.

Ke ama okosion̄o mme ọkpọikọ owụt, afo emesịn eti itiat idakisọn̄. Ke emi, nam n̄kpọ ban̄a oro. Nte afo ama anam an̄wan̄a ntak emi afo okotde itien̄wed oro ke ini akasiakde enye? Ke edide ntre, wụt nte mme ikọ oro afo osiode owụt ẹnyenede ebuana ye se afo akanamde otuowo fo ẹdori enyịn ẹban̄a. Wụt ebuana oro odude in̄wan̄-in̄wan̄. Idem ọkpọkọm afo ukutịn̄ke in̄wan̄-in̄wan̄ ntre ke ini akasiakde itien̄wed oro, enyene ndisụk nnam n̄kpọ mban̄a oro.

Mme Pharisee ẹma ẹbụp Jesus se mmọ ẹkekerede nte edide ọkpọsọn̄ mbụme, oro edi: “M̀mê enen owo ndisio n̄wan esie ndọ ke ntak ekededi?” Jesus ọkọkọn̄ ibọrọ esie ke Genesis 2:24. Tịm fiọk ete ke enye okowụk ntịn̄enyịn ke ikpehe kiet kpọt, ndien ekem enye ama abuan enye nte ekemde. Ke ama okowụt ete ke owo oro ye n̄wan esie ẹyekabade ẹdi “obụk kiet,” Jesus ama eberi ete: “Mmọdo se Abasi ama akadian, yak owo okûdianade.”—Matt. 19:3-6.

Adan̄a didie ke afo ekpenyene nditat itie N̄wed Abasi man anam ebuana itien̄wed oro an̄wan̄a? Utọ mbon oro ẹdude ke otuowo fo ye udomo akpan n̄kpọ oro enemede ẹkpenyene ndibiere oro. Yak uduak fo edi nditịn̄ ikọ ibio ibio ye nnennen nnennen.

Kọk Ibuot ke N̄wed Abasi. Kaban̄a utom ukwọrọikọ apostle Paul ke Thessalonica, Utom 17:2, 3 asian nnyịn ete ke enye ama “osio ikọ ke n̄wed Abasi ada ebuen ikọ [“ọkọk ibuot,” NW] ye mmọ.” Emi edi edu oro kpukpru asan̄autom Jehovah ẹkpedomode ndinyene. Ke uwụtn̄kpọ, Paul ama ọnọ mbụk aban̄ade uwem ye utom Jesus, owụtde ete ke ẹma ẹbem iso ẹtịn̄ ẹban̄a emi ke N̄wed Abasi Usem Hebrew, ekem etrede ikọ esie ke okopodudu usụn̄ ke ndidọhọ: “Jesus, emi n̄kwọrọde nnọ mbufo, edi Christ.”

 Ke ini ekewetde n̄wed ọnọ ẹsọk mbon Hebrew, Paul ama okot ediwak ini oto N̄wed Abasi Usem Hebrew. Man odori nsọn̄uyo m̀mê anam akpan n̄kpọ an̄wan̄a, enye ama esisio ikọ kiet m̀mê ekpri ubak udịmikọ owụt se enye ọwọrọde. (Heb. 12:26, 27) Ke mbụk oro ẹkụtde ke Mme Hebrew ibuot 3, Paul ama okot oto Psalm 95:7-11. Tịm fiọk ete ke enye ama atat ikpehe ita ẹdude: (1) ikọ ẹtịn̄de ẹban̄a esịt (Heb. 3:8-12), (2) se ikọ oro “Mfịn” ọwọrọde (Heb. 3:7, 13-15; 4:6-11), ye (3) se ikọ oro: “Mmọ ididụkke ke nduọkodudu Mi,” ọwọrọde (Heb. 3:11, 18, 19; 4:1-11). Domo ndikpebe uwụtn̄kpọ emi nte afo abuande itie N̄wed Abasi kiet kiet.

Se nte Jesus ọkọkọkde ibuot ke N̄wed Abasi uforo uforo ke mbụk odude ke Luke 10:25-37. Ọfiọk-Ibet kiet ama obụp ete: “Andikpep, ndinam nso man nnyene nsinsi uwem?” Ke ibọrọ, Jesus ama ebem iso ọdọhọ owo oro etịn̄ ekikere esie ke n̄kpọ emi, ndien ekem Jesus ama ọsọn̄ọ etịn̄ nte edide akpan n̄kpọ ndinam se Ikọ Abasi etịn̄de. Ke okụtde ete ke se enye etịn̄de in̄wan̄ake owo oro, Jesus ama ada ini nditat ikọ kiet kpọt ke n̄wed Abasi—“mbọhọidụn̄.” Utu ke nditịn̄ mmemmem mmemmem se enye ọwọrọde, enye ama ada uwụtn̄kpọ ndin̄wam owo oro esịm ubiere oro enende ke idemesie.

Ana in̄wan̄-in̄wan̄ nte ke ini ọbọrọde mme mbụme, se Jesus akanamde ikedịghe ndikot nto mme itien̄wed oro ẹnọde nnennen, in̄wan̄-in̄wan̄ ibọrọ. Enye ama esitat se mme itien̄wed oro ẹtịn̄de ndien ekem ada abuan ye mbụme oro ẹkebụpde.

Ke ini mme Sadducee ẹkenenide ẹban̄a idotenyịn ediset ke n̄kpa, Jesus okowụk ntịn̄enyịn ke akpan ikpehe kiet ke Exodus 3:6. Edi enye iketreke ye edikot nto N̄wed Abasi. Enye ama ada enye ọkọk ibuot ndiwụt in̄wan̄-in̄wan̄ nte ke ediset ke n̄kpa edi ubak uduak Abasi.—Mark 12:24-27.

Ndifiọk nte ọkọkde ibuot nnennen nnennen ye uforo uforo ke N̄wed Abasi edi akpan n̄kpọ oro edinamde fi akabade edi andikpep oro enyenede usọ.