IDỊGHE kpukpru Christian ẹkenen̄ede ẹka n̄wed. Ẹkekam ẹtịn̄ ẹban̄a apostle Peter ye John nte “mbon emi mîkekpepke n̄wed.” (Utom 4:13) Kpa ye oro, edi akpan n̄kpọ ndifep ediwọn̄ọde ntịn̄enyịn owo n̄kpọn̄ akpanikọ Bible oro afo ọkwọrọde ke ntak edikot ikọ idiọk idiọk.

Mme N̄kpọ Ndikere Mban̄a. Idụhe ibet ukotikọ oro akarade kpukpru usem. Ẹwet ediwak usem ke mme abisi. Ke adianade ye abisi Latin, mme utọ abisi nte eke Arabic, Cyrillic, Greek, ye Hebrew ẹdu. Utu ke abisi kiet, usem Chinese oro ẹwetde-wet ada mme abisi oro ẹtan̄de ediwak n̄kpọ ẹdian. Mme abisi emi ẹsiwak ndida nnọ ikọ kiet m̀mê ubak ikọ kiet. Okposụkedi Japanese ye Korean ẹdade mme abisi mmọ ẹto eke Chinese, ẹkeme ndiwet mme abisi emi ndida nnọ nsio nsio uyo ndien mmọ ẹkeme nditre ndiwọrọ ukem n̄kpọ.

Ke mme usem emi ẹkotde ẹtiene mme abisi, ndikot n̄wed ọfọn abuana edida nnennen uyoikọ abisi kiet kiet m̀mê mme abisi oro ẹdianade kiet n̄kot ikọ. Ke ini utọ usem oro enyenede akpan mbet oro ẹtienede, nte Greek, Spanish, ye Zulu ẹnyenede, iditịmke idi ọkpọsọn̄ n̄kpọ ndikot. Nte ededi, mme ikọ usem efen oro ẹdade ẹdisịn ke usem ekeme ndisụn̄ọ ke edikot ikọ oro ke usụn̄ oro owụtde ebiet oro ikọ emi otode. Nte utịp, ẹkeme ndikot akpan abisi kiet m̀mê otu abisi ke se iwakde ibe usụn̄ kiet m̀mê, ke ndusụk idaha, ẹtre ndikokot ofụri ofụri. Ekeme ndiyom afo omomụm mme ukpụhọde emi ọdọn̄ ke ibuot onyụn̄ ada mmọ etịn̄ ikọ ndien ndien. Ke Chinese, oyom ẹmemụm ediwak tọsịn abisi ẹdọn̄ ke ibuot man ẹkot ikọ ọfọn. Ke ndusụk usem, se ikọ ẹwọrọde ẹsikpụhọde ke ini ẹkpụhọrede uyoikọ. Nditre ndinọ ọyọhọ ntịn̄enyịn ke ikpehe emi ke usem ekeme ndisụn̄ọ ke ndinọ mme ukwan̄ ekikere.

Edieke usem enyenede mme ikọ oro ẹkotde ke ikpehe ke ikpehe, ọfọn ẹdori akpan nsọn̄uyo ke nnennen ikpehe ikọ. Ediwak usem  oro ẹnyenede utọ ndutịm oro itịmke inyene nnennen usụn̄ oro ẹsikotde n̄kpọ ye nsọn̄uyo. Ke ebiet oro mme ukpụhọde ẹdude ke usụn̄ oro ẹkotde ikọ, ẹkeme ndisịn idiọn̄ọ ukotikọ ke ikọ oro. Emi anam edi mmemmem ndikot ikọ ọfọn ke ndusụk udomo. Nte ededi, edieke usụn̄ oro ẹkotde ikọ mînyeneke iwụk, mfịna oro eyetịm ọsọn̄ ubọk. Ndikot ikọ uforo uforo oyoyom ẹmemụm ediwak n̄kpọ ẹdọn̄ ke ibuot.

Ke ndusụk usem, edi akpan n̄kpọ ndikere mban̄a mme idiọn̄ọ ẹwụtde nte ẹmenerede ẹnyụn̄ ẹsụhọrede uyo. Emi esịne mme idiọn̄ọ ẹwụtde ke enyọn̄ ye ke idak ndusụk abisi, utọ nte: è, é, m̀, ê, î, û, n̄, ẹ, ọ, ị, ụ. Ẹkeme ndiwewet mme idiọn̄ọ ẹwụtde nte ẹmenerede ẹnyụn̄ ẹsụhọrede uyo, mîdịghe ẹkeme ndidori enyịn andikot n̄wed ndidọn̄ mmọ ntiene udọn̄ikọ oro mme ikọ emi ẹdude. Edieke anade andikot n̄wed ọdọn̄ mmọ, oyoyom ata ntịmidem ke ini ẹdọhọde fi okot n̄wed ọnọ mme owo.

Kaban̄a edikot ikọ, odu ndusụk mfịna oro anade ẹfep. Ndidori nsọn̄uyo n̄kaha ekeme nditie nte n̄kpọ eke ẹkpebede owo, m̀mê n̄wụtidem n̄wụtidem. Ukem ntre ye edikot ikọ ke usụn̄ oro owo mîkotke aba. N̄kukụre utịp edidi ndidụri ntịn̄enyịn nnọ etịn̄ikọ. Ke n̄kan̄ eken, ọfọn ndifep ebeubọk idaha efen edide editịn̄ ye edikot ikọ ye unana ntịn̄enyịn. Ẹneneme ndusụk n̄kpọ emi ke ibuotikọ oro “Editịn̄ Ikọ An̄wan̄a.”

Usụn̄ oro ẹnyịmede ẹkot ikọ ke usem ekeme ndikpụhọde to ke obio kiet sịm efen, idem to ke ikpehe kiet ke obio sịm ikpehe efen kpa ke obio oro. Owo oro otode obio efen ekeme ndisem usem n̄kann̄kụk ye esen esen uyo. Mme n̄wed ukabadeikọ ẹkeme ndiwụt ediwak usụn̄ oro ẹnyịmede ẹda ẹkot ikọ kiet. Akpan akpan edieke owo mîkenen̄ekede ika n̄wed m̀mê edieke usem oro enye esemde idahaemi mîdịghe usem obio esie, enye ọyọbọ ufọn akamba akamba ke ndinen̄ede n̄kpan̄ utọn̄ nnọ mbon oro ẹsemde usem n̄kann̄kụk oro ọdọnọ ndien ekem okot ikọ nte mmọ ẹkotde. Nte Mme Ntiense Jehovah, nnyịn iyom nditịn̄ ikọ ke usụn̄ oro ọnọde etop oro nnyịn ikwọrọde uku ye nte edisọpde in̄wan̄a mme owo ke n̄kann̄kụk nnyịn.

Esinen̄ede ọfọn nditịn̄ mme ikọ oro afo etịmde emehe ke nneme ofụri usen. Nte ido edide, edikot ikọ ididịghe mfịna ke nneme ofụri ini. Nte ededi, ke ini okotde n̄wed uyo ọwọrọ, afo emekeme ndisobo ndusụk ikọ oro afo mûsutịn̄ke ke nneme eke usen ke usen. Mme Ntiense Jehovah ẹsikot n̄wed uyo ọwọrọ ediwak ini. Nnyịn imesikot Bible inọ mme owo ke ini inọde mmọ ikọ ntiense. Ẹsidọhọ ndusụk nditọete ẹkot mme ikpehe ekikere ke Ukpepn̄kpọ Enyọn̄-Ukpeme m̀mê ke  Ukpepn̄kpọ N̄wed Esop. Edi akpan n̄kpọ nnyịn ndikot ikọ ọfọn ikûnyụn̄ iwọn̄ọde ntịn̄enyịn owo ikpọn̄ etop oro ebe ke ndikot mme ikọ ukwan̄ ukwan̄.

Nte afo emesikụt nte ndusụk enyịn̄ ke Bible ẹsọn̄de ndikot? Ke Ikọmbakara, idiọn̄ọ edidori nsọn̄uyo esida adiana ikpehe ikọ oro ẹkpenyenede ndinen̄ede ndori nsọn̄uyo. Edieke ikpehe ikọ oro ẹnịmde idiọn̄ọ ukot ikọ etrede ye enyene-uyo abisi, do ẹsikot enyene-uyo abisi oro ọniọn̄. Edieke ikpehe ikọ oro etrede ye anana-uyo abisi, do ẹsikot enyene-uyo abisi oro odude ke ikpehe ikọ oro ibio ibio. Ke ini mme enyene-uyo abisi iba emi a ye i ẹdianade kiet, nte ke Morʹde·cai ye Siʹnai, ẹsikam ẹkot ai oro nte i. Ke ẹsiode enyịn̄ oro Rachel ẹfep, mme abisi oro ch oro ẹdianade kiet ẹnyene ọkpọsọn̄ uyo nte k, nte ke Mel·chizʹe·dek.

Mme Usụn̄ Ndinam N̄kọri. Ediwak mbon oro ẹnyenede mfịna edikot ikọ idiọn̄ọke ke mmimọ imenyene mfịna emi. Edieke esenyịn ufọkn̄wed mbufo owụtde mme ikpehe ukot ikọ fo oro oyomde ọnọ ntịn̄enyịn, wụt esịtekọm ke mfọnido esie. Ke ama ọkọdiọn̄ọ mfịna emi, didie ke afo ekeme ndinam n̄kọri?

Akpa kan̄a, edieke enyenede utịn̄ikọ edikot n̄wed uyo ọwọrọ, da ini se n̄wed ukabadeikọ. Se mme ikọ oro afo mûdiọn̄ọke nte ẹkotde. Edieke mûfiọkke ndida n̄wed ukabadeikọ nnam n̄kpọ, kụbọde ka ntọn̄ọ page oro ẹnamde mme idiọn̄ọ oro ẹdade ẹnam n̄kpọ ẹn̄wan̄a, mîdịghe edieke oyomde, dọhọ owo anam mmọ ẹn̄wan̄a fi. N̄wed ukabadeikọ oyowụt fi ebiet oro ẹkpenen̄erede ẹdori nsọn̄uyo ke ikọ oro enyenede se ibede ikpehe kiet ye ebiet oro ẹkpefiakde ẹdori nsọn̄uyo ke anyan ikọ. Enye oyowụt nte ẹkpenịmde uyo ẹkot mme enyene-uyo abisi ye mme anana-uyo abisi. Ke ndusụk idaha, ẹkeme ndikot ikọ awak ebe usụn̄ kiet, etiene nte ẹdade enye ẹnam n̄kpọ. Ikọ ekededi oro afo esede, kot enye uyo ọwọrọ ediwak ini mbemiso afo okụbide n̄wed ukabadeikọ.

Ọyọhọ usụn̄ iba oro ekemede ndifori edikot ikọ edi ndikot n̄wed nnọ owo en̄wen—owo oro esikotde ikọ ọfọn—nnyụn̄ ndọhọ enye enen̄ede mme ndudue fo.

Ọyọhọ usụn̄ ita ndifori edikot ikọ edi nditịm n̄kpan̄ utọn̄ nnọ nti mme etịn̄ikọ. Edieke mme ọkpọ umụmikọ New World Translation m̀mê Enyọn̄-Ukpeme Ikọmbakara ye Awake! ẹdude, da mmọ nam  n̄kpọ nte ọfọnde. Nte afo akpan̄de utọn̄, tịm nọ ntịn̄enyịn ke mme ikọ emi ẹkotde okpụhọde ọkpọn̄ usụn̄ oro afo okpokotde. Wet mmọ nịm, nyụn̄ kpep ndikot mmọ. Nte ini akade, afo udûkotke aba ikọ ukwan̄ ukwan̄, ndien emi oyofori utịn̄ikọ fo akamba akamba.