MBEMISO ekemede nditịm utịn̄ikọ ke usụn̄ oro owụtde ifiọk, oyom afo enyene uduak ke ekikere. Nte uduak fo edi sụk ndinọ mbon efen ntọt mban̄a akpan ibuot nneme—edinịm ke akpanikọ, ido, edu, usụn̄ nte ẹnamde n̄kpọ, m̀mê usụn̄ udu uwem? Nte afo oyom ndisọn̄ọ m̀mê ndiwụt ke akpan ekikere inenke? Nte uduak fo edi ndikọri esịtekọm nnọ n̄kpọ m̀mê ndidemede udọn̄ nnọ edinam? Edide afo edineme nneme fo ye owo kiet m̀mê ye akamba otuowo, man anam ntre uforo uforo, oyom afo ekere aban̄a se mmọ ẹma ẹkefọfiọk ke ibuot nneme oro ye se idide edu mmọ kaban̄a enye. Ke ama akanam emi, tịm utịn̄ikọ fo ke usụn̄ oro edin̄wamde fi ndisịm utịtmbuba fo.

Kaban̄a utom ukwọrọikọ Saul (Paul) ke Damascus, Utom 9:22 ọtọt ete ke enye ama “etịn̄ ikọ tutu ekikere oyo mme Jew emi ẹdụn̄de ke Damascus, enen̄ede owụt ete Jesus edi Christ.” Edinen̄ede n̄wụt emi akabuana nso? Nte n̄wetnnịm n̄kpọ oro aban̄ade akpatre utom ukwọrọikọ Paul ke Antioch ye Thessalonica owụtde, akpa, enye ọkọkọn̄ se enye eketịn̄de ke mme Jew ndinyịme N̄wed Abasi Usem Hebrew ye mmọ ndidọhọ ke imenịm se enye etịn̄de aban̄a Messiah. Ekem, Paul ama emek mme ikpehe itie N̄wed Abasi oro ẹnyenede n̄kpọ ndinam ye uwem ye utom Messiah. Enye ama okot oto mmọ onyụn̄ ada mmọ odomo ye se ikenen̄erede itịbe inọ Jesus. Ekem, enye ama esịm in̄wan̄-in̄wan̄ ubiere, oro edi, nte ke Jesus edi Christ, m̀mê Messiah. (Utom 13:16-41; 17:2, 3) Edieke afo n̄ko enemede akpanikọ Bible ke usụn̄ oro owụtde ifiọk, enye ekeme ndinyene odudu oro onụkde mbon efen ndinam n̄kpọ.

Nditịm nte Edinọde. Ẹkeme nditịm utịn̄ikọ ke nsio nsio usụn̄ oro ẹwụtde ifiọk. Edieke okụtde ke ọfọn, afo emekeme ndida se ikande usụn̄ kiet. Kere ban̄a usụn̄ ifan̄ emi.

Nditịm ntiene ibuotikọ. Emi abuana nditịm utịn̄ikọ fo ndọn̄ ke ikpehe ke ikpehe, emi kiet kiet ẹtịpde n̄kpọ ẹsịn ke ndisịm uduak fo. Mme  ikpehe emi ẹkeme ndidi mme akpan n̄kpọ oro ẹdinamde ibuot nneme fo an̄wan̄a. Mmọ ẹkeme ndidi mme akpan mfan̄a oro ẹwụtde ke n̄kpọ enen m̀mê ke inenke. Emekeme ndidian m̀mê ndisio ndusụk n̄kpọ mfep, kpa ye oro mmọ ẹnyenede ebuana ye ibuot nneme oro, etiene otuowo fo m̀mê uduak fo.

Kere uwụtn̄kpọ editịm utịn̄ikọ ntiene ibuotikọ. Ibio ibio nneme aban̄ade enyịn̄ Abasi ekeme ndisịne (1) ntak emi edide akpan n̄kpọ ndidiọn̄ọ enyịn̄ Abasi, (2) se enyịn̄ Abasi edide, ye (3) nte nnyịn ikemede ndikpono enyịn̄ oro.

Emekeme ndikpep ekese mban̄a utịn̄ikọ oro ẹtịmde ẹtiene ibuotikọ ebe ke ndidụn̄ọde mme n̄wed oro “asan̄autom emi anamde akpanikọ, onyụn̄ enyenede ọniọn̄” etịmde ọnọ ukpepn̄kpọ Bible. (Matt. 24:45) Mme n̄wed emi ẹsiwak ndisịne ediwak ibuot nneme, m̀mê ibuotikọ, oro ẹkemede ndin̄wam nditọ ukpepn̄kpọ ndinyene ọyọhọ ifiọk mban̄a mme isọn̄ akpanikọ Bible. Ẹsibahade ibuot kiet kiet ke ikpọ n̄wed ẹdọn̄ ke n̄kpri ibuotikọ. Ibuotikọ kiet kiet esitịm eyen ukpepn̄kpọ idem ọnọ se iditienede onyụn̄ anam enye ọfiọk ofụri se isịnede.

Ntak ye utịp. Ndikọk ibuot mban̄a ntak emi n̄kpọ etịbede n̄kesịm utịp oro editienede edi usụn̄ efen ndinọ utịn̄ikọ ke usụn̄ oro owụtde ifiọk.

Edieke afo etịn̄de ikọ ọnọ otuowo m̀mê mme owo oro oyomde mmọ ẹtịm ẹkere ẹban̄a utịp n̄kpọ oro mmọ ẹnamde m̀mê oro mmọ ẹyomde ndinam, usụn̄ emi ekeme ndinen̄ede nnyene ufọn. Mme N̄ke ibuot 7 ọnọ ata eti uwụtn̄kpọ aban̄a emi. Enye etịn̄ in̄wan̄-in̄wan̄ nte ekpri akparawa emi ‘ananade ibuot’ (ntak emi n̄kpọ oro eketịbede) enyenede ebuana ye akpara onyụn̄ ọbọde ndotndot utịp (utịp emi eketienede).—N̄ke 7:7.

Ke ndinam se etịn̄de enen̄ede ọwọrọ ada, afo emekeme ndiwụt ukpụhọde ke ndiọi utịp emi mbon oro ẹkpude ndisan̄a ke usụn̄ Jehovah ẹbọde ye nti utịp oro mbon oro ẹkpan̄de utọn̄ ẹnọ Jehovah ẹbọde. Edisana spirit Jehovah ama onụk Moses ndiwụt utọ ukpụhọde oro ke ini enye eketịn̄de ikọ ọnọ idụt Israel mbemiso mmọ ẹkedụkde Isọn̄ Un̄wọn̄ọ.—Deut., ibuot 28.

Ke ndusụk idaha, ọfọn nditọn̄ọ nneme fo ke ndinam ẹdiọn̄ọ idaha (oro edi utịp) ndien ekem ọnọ uyarade oro owụtde mme n̄kpọ oro ẹtịpde ẹsịn ke idaha oro (ntak emi n̄kpọ etịbede). Emi esiwak ndisịne mfịna ye usọbọ.

 Mfịna ye usọbọ. Ke an̄wautom, ke ini afo enemede mfịna oro mme owo ẹsobode onyụn̄ owụtde nte ke usọbọ oro ọnọde uyụhọ odu, emi ekeme ndisịn udọn̄ nnọ owo ndikpan̄ utọn̄. Mfịna oro ekeme ndidi enye oro afo edemerede m̀mê n̄kpọ oro owo enye eken edemerede.

Utọ mfịna oro ekeme ndidi mme owo ndikọri nsọn̄ nnyụn̄ n̄kpa, ubiatibet ndidu, m̀mê ukwan̄ikpe nditara. Iyomke ẹtetịn̄ ikọ ẹkaha ndiwụt nte ke utọ mfịna oro odu, koro enye edide ata in̄wan̄-in̄wan̄. Tọn̄ọ nnennen ke nditịn̄ mban̄a mfịna oro, ndien ekem wụt usọbọ oro ẹnọde ke Bible.

Ke n̄kan̄ eken, mfịna oro ekeme ndidi ata ọkpọkpọ mfịna, abuanade mme n̄kpọ-ata oro ete m̀mê eka oro ọbọkde nditọ ikpọn̄ osobode, mmemidem otode idiọk udọn̄ọ, m̀mê nsọn̄ọn̄kpọ oro owo osobode ke ntak idiọk edinam owo en̄wen. Man enyene n̄kponn̄kan ufọn, akpa kan̄a, ana afo edi eti andikpan̄ utọn̄. Bible ọnọ nti ntọt aban̄a kpukpru mfịna emi. Edi enyene ndida enye nnam n̄kpọ ke mbufiọk. Man nneme fo enen̄ede enyene ufọn ọnọ owo enye eken, oyom afo etịn̄ n̄kpọ oro edide ata idem n̄kpọ. Nam an̄wan̄a m̀mê afo eneme aban̄a usọbọ oro ebịghide, eke ibio ini, m̀mê sụk nte ẹkemede ndiyọ mme idaha oro mîdikpụhọkede ke editịm n̄kpọ emi. Ke nditịn̄ ke usụn̄ efen, kụt ete ke n̄kọkibuot N̄wed Abasi oro afo ọnọde ekem ndisọn̄ọ ubiere oro afo esịmde oto enye. Mîdịghe ntre, ekeme ndidi usọbọ oro afo osiode owụt idinyeneke se ọwọrọde inọ owo enye eken.

Nditịm nte ekemde ye ini. Ẹkeme ndinọ ndusụk utịn̄ikọ ke adiana ke adiana ẹtiene ini oro n̄kpọ eketịbede. Ke uwụtn̄kpọ, ke n̄wed Exodus, ẹwet mme Ufen Duop oro ẹtiene nte mmọ ẹketịbede. Ke Mme Hebrew ibuot 11, apostle Paul owụt iren ye iban mbuọtidem oro ẹdotde ẹkpebe ke adiana ke adiana ẹtiene ini oro mmọ ẹkedude uwem.

Edieke afo etịn̄de mme n̄kpọntịbe eke ini edem etiene ini oro mmọ ẹketịbede, emi ekeme ndin̄wam otuowo fo ndidiọn̄ọ nte ndusụk idaha ẹketọn̄ọde. Emi abuana mbụk eyomfịn ọkọrọ ye mme n̄kpọntịbe emi ẹketịbede ke mme ini Bible. Ntem afo emekeme ndiwụt ini oro mme n̄kpọ ẹketịbede ke adiana adiana ọkọrọ ye ntak emi mmọ ẹketịbede ye mme utịp oro ẹtode oro. Edieke afo odiomide ndiwụt mme n̄kpọntịbe oro Bible owụtde nte ẹditịbede ke ini iso, eyedi nditịn̄ ntiene ini oro mmọ ẹditịbede ayanam enen̄ede edi mmemmem ọnọ otuowo fo nditiene nnyụn̄ nti.

Nditịn̄ n̄kpọ ntiene ini oro mmọ ẹketịbede iwọrọke ite ke ana afo ọtọn̄ọ ke ntọn̄ọ kpukpru ini. Ke ndusụk idaha, nditọn̄ọ mbụk ke ebiet oro  editịmde otụk owo ke idem ekeme ndinen̄ede nnyene uforo. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini obụkde ifiọkutom, afo emekeme nditịn̄ mban̄a idaha oro ẹkesịnde nsọn̄ọnda oro owo enyenede ọnọ Abasi ke udomo. Ke ama akada ikpehe mbụk emi edemede udọn̄, afo emekeme ndineme mme n̄kpọntịbe oro ẹkedade ẹsịm ke adiana ke adiana.

Nditịn̄ Sụk N̄kpọ Oro Ẹnyenede Ebuana. Inamke n̄kpọ m̀mê etịm utịn̄ikọ fo didie, kpeme nditịn̄ sụk mme n̄kpọ oro ẹnyenede ebuana. Ibuotikọ utịn̄ikọ fo ekpenyene ndibiere se afo emekde. Ekpenyene ndikere n̄ko mban̄a mbon oro ẹdude ke otuowo fo. Odu n̄kpọ oro ekemede ndidi akpan n̄kpọ nnọ otu kiet, ke adan̄aemi ekemede nditre ndinyene ufọn nnọ otu en̄wen. Ana afo n̄ko okụt nte ke kpukpru se editịn̄de ẹyetịp ẹsịn ke ndisịm uduak fo. Mîdịghe ntre, ke adan̄aemi etiede nte nneme fo edemede udọn̄, enye ekeme nditre ndinyene uforo.

Ke ini anamde ndụn̄ọde, afo emekeme ndikụt ediwak inem inem n̄kpọ oro ẹnyenede ebuana ye ibuot nneme fo. Adan̄a didie ke afo akpada mmọ anam n̄kpọ? Edieke afo an̄wan̄ade ekese ntọt ofụk otuowo, afo emekeme nditre ndiyọhọ uduak fo. Ẹyesọp ẹti ibat ibat akpan n̄kpọ oro etịmde atat ẹkan udịm udịm ntọt oro etịn̄de itọk itọk. Emi iwọrọke ite ke owo ikpenyeneke ndisịn n̄kpri inem inem ntọt emi enyenede ebuana ye se ẹnemede. Edi kûyak mmọ ẹfụk uduak fo. Tịm fiọk nte ẹkedade mbufiọk ẹsịn mme utọ ntọt oro ke Bible ke Mark 7:3, 4 ye John 4:1-3, 7-9.

Nte afo otode akpan n̄kpọ kiet odụk efen, kûnam ntre ke mbuari tutu otuowo fo etre ndikụt ebuana oro odude. Man mme n̄kpọ oro etịn̄de ẹdiana kiet nte ọfọnde, ekeme ndiyom afo esịn se imụmde ekikere kiet iyịri ye eken. N̄kpọ oro omụmde ekikere eyịri mi ekeme ndidi ubak udịmikọ m̀mê ọyọhọ udịmikọ oro owụtde ebuana emi odude ke mme n̄kpọ oro ẹtịn̄de. Ke ediwak usem, ẹkeme ndida mbio mbio ikọ m̀mê ubak udịmikọ oro ẹmụmde ikọ ẹyịri n̄wụt ebuana oro odude ke ufọt obufa ekikere ye enye emi ekebemde iso.

Ndida sụk se inyenede ebuana nnyụn̄ ntịm enye ke nde ke nde nte owụtde mbufiọk ayan̄wam fi ndiyọhọ uduak fo.