UKAMAIDEM fo etịn̄ ekese aban̄a fi. Ke ini Jehovah okụtde se idude ke esịt, mme owo ke ofụri ofụri ẹbiere n̄kpọ ẹtiene se ‘ẹkụtde ke enyịn.’ (1 Sam. 16:7) Ke ini afo asanade idem onyụn̄ esịnede n̄kpọ nte eyede, mbon efen ẹyesịm ubiere nte ke afo edi owo oro okponode idem, ndien mmọ ẹyetịm ẹnyene udọn̄ ndikpan̄ utọn̄ nnọ fi. Afo ndisịne n̄kpọ nte odotde oyonyụn̄ etịn̄ eti ikọ n̄ko aban̄a esop oro afo odude onyụn̄ otụk nte mme andikpan̄ utọn̄ nnọ fi ẹsede Abasi oro afo atuakde ibuot ọnọ.

Mme Ndausụn̄ Ndida Nnam N̄kpọ. Bible inọhọ ediwak mbet iban̄a ukamaidem. Edi enye ọnọ ndusụk edumbet oro ẹdade ukem ukem emi ẹkemede ndin̄wam nnyịn inam nti ubiere. Se idide akpan n̄kpọ ke kpukpru emi edi nnyịn ‘ndinam kpukpru n̄kpọ nnọ Abasi ubọn̄.’ (1 Cor. 10:31) Mme edumbet ewe ẹnyene ebuana ye ukamaidem nnyịn?

Akpa, Bible esịn udọn̄ ọnọ nnyịn ndisana ke ikpọkidem ye ke usịnen̄kpọ nnyịn. Ke Ibet oro enye ọkọnọde Israel eset, Jehovah ama etịn̄ mme n̄kpọ oro ẹyomde kaban̄a usanaidem. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini mme oku ẹkenamde utom, mmọ ẹkenyene ndiyere mmọn̄ nnyụn̄ nyet mme ọfọn̄ mmọ ke mme ini oro ẹkenịmde. (Lev. 16:4, 24, 26, 28) Mme Christian idụhe ke idak Ibet Moses, edi mme edumbet oro ẹsịnede ke esịt esie ke ẹnyenyene ufọn. (John 13:10; Edi. 19:8) Akpan akpan ke ini ikade itie utuakibuot m̀mê ibuanade ke an̄wautom, idem nnyịn, ibifịk nnyịn, ye edisịnen̄kpọ nnyịn ẹkpenyene ndisana man nnyịn ikûdi n̄kpọ itekesịt inọ mbon efen. Mbon oro ẹnọde utịn̄ikọ m̀mê ẹbuanade ke mme nnamn̄wụt ke esop ẹkpenyene ndinịm eti uwụtn̄kpọ ke afan̄ emi. Ndinọ ntịn̄enyịn ke ukamaidem nnyịn owụt ukpono ọnọ Jehovah ye esop esie.

Ọyọhọ iba, Bible eteme nnyịn ndisan̄a ke sụn̄sụn̄ ido ye eti ibuot. Apostle Paul ama esịn udọn̄ ọnọ Christian iban ete “ẹsan̄a ke sụn̄sụn̄ ido . . . ye eti ibuot: mmọ ẹkûbana idem ke edidọk idet, ye gold ye pearl ye ọsọn̄-urua edisịne-n̄kpọ, edi ẹda nti ubọk-utom ẹbana idem; koro oro  odot ye iban emi ẹdọhọde ẹte imenyene uten̄e Abasi.” (1 Tim. 2:9, 10) Oyom irenowo n̄ko ẹwụt sụn̄sụn̄ ido ye eti ibuot ke usịnen̄kpọ ye ukamaidem mmọ.

Owo oro enyenede sụn̄sụn̄ ido idiyomke ndiyat mbon efen esịt ntịme ntịme, idinyụn̄ iyomke ndidụri ntịn̄enyịn nte mîdotke nnọ idemesie. Eti ibuot osụn̄ọ ke mbufiọk, m̀mê eti ubiere. Owo oro owụtde mme edu emi enyene nsọn̄ọnda oro otode ukpono emi enyenede ọnọ mme idaha Abasi. Ndiwụt mme edu emi ikpanke ndisịne n̄kpọ ke usụn̄ oro eyede, edi an̄wam nnyịn ndiwụt eti ibuot ke ukamaidem nnyịn nnyụn̄ mfep mme ebeubọk ido usịnen̄kpọ ye ukamaidem. (1 John 2:16) Nnyịn iyom ndida mme edumbet emi nsịn ke edinam edide nnyịn idu ke itie utuakibuot, ibuana ke an̄wautom, m̀mê inam mme n̄kpọ efen. Idem ọfọn̄ oro nnyịn isịnede ke ufọk ekpenyene ndiwụt sụn̄sụn̄ ido ye eti ibuot. Ke ufọkn̄wed m̀mê ke itieutom idịbi udia nnyịn, mme ifet ndinọ ikọ ntiense ido nneme ẹyeberede. Ke adan̄aemi nnyịn mîkemeke ndisịne n̄kpọ ke ukem usụn̄ oro isisịnede ke ini idụkde mme mbono esop ye ke n̄kpri ye ikpọ mbono, usịnen̄kpọ nnyịn osụk enyene ndiye, ndisana, nnyụn̄ n̄wụt sụn̄sụn̄ ido.

Edi akpanikọ, kpukpru nnyịn isisịneke n̄kpọ ukem ukem. Owo idorike enyịn nnyịn ndinam ntre. Se mme owo ẹmade ẹdi nsio nsio, ndien emi akam edi se inende. Edi ẹkpenyene ndida mme ndausụn̄ Bible nnam n̄kpọ kpukpru ini.

Apostle Peter ama owụt ete ke se ikam idide akpan n̄kpọ ikan edidọk idet ye edisịnen̄kpọ, edi edisịnen̄kpọ oro abuanade “ndedịbe owo eke esịt.” (1 Pet. 3:3, 4, NW) Ke ini esịt nnyịn ọyọhọde ye ima, idatesịt, emem, mfọnido, ye mbuọtidem oro ẹtịmde ẹnyene nsọn̄ọ, mmọ ẹyekabade ẹdi edisịnen̄kpọ eke spirit nnyịn oro ẹtịmde ẹnọ Abasi ukpono.

Ọyọhọ ita, Bible esịn udọn̄ ọnọ nnyịn ndikere m̀mê ukamaidem nnyịn owụt iso o-bụt. Ke 1 Timothy 2:9, ẹtịn̄ ẹban̄a “[edisịnen̄kpọ] eke owụtde bụt.” Kpa ye oro apostle Paul eketịn̄de aban̄a usịnen̄kpọ iban, ukem edumbet oro abuana irenowo. N̄kpọ oro owụtde iso bụt edi se iyede inyụn̄ idude ke nde ke nde. Edide nnyịn imenyene ekese n̄kpọ obụkidem, m̀mê inyeneke, nnyịn imekeme ndikama idem ediye ediye.

Kiet ke otu akpa ikpehe ukamaidem oro mbon efen ẹkụtde edi idet nnyịn. Enye ekpenyene ndiye, m̀mê ndiwụt iso o-bụt. Ido n̄kann̄kụk ye ubon oro owo otode ẹnyene n̄kpọ ndinam ke nte mme owo ẹkamade  idet mmọ. Ke 1 Corinth 11:14, 15, nnyịn imokụt item apostle Paul kaban̄a edidiọn̄ idet, oro nte an̄wan̄ade abuanade n̄kpọ iba emi. Nte ededi, ke ini usụn̄ udiọn̄ idet owo owụtde nte ke enye odomo nditie nte owo isio uduot, emi atuaha ye mme edumbet Bible.—Deut. 22:5.

Ye irenowo, ukamaidem oro eyede ekeme ndisịne edikwat ntan̄ebek ọfọn. Ke mme ikpehe oro ẹwakde ndida n̄kaminua nte uku, owo ekededi oro ayakde esie ada ekpenyene ndidiọn̄ enye eye.

Ọyọhọ inan̄, ukamaidem nnyịn ikpenyeneke ndiwụt nte ke imama ererimbot ye mme usụn̄ esie. Apostle John ọnọ item ete: “Ẹkûma ererimbot, ye se idude ke ererimbot.” (1 John 2:15-17) Ediwak ndiọi udọn̄ ẹdu ke ererimbot emi. John asiak mbumek obụkidem idiọkn̄kpọ ye ikpîkpu ubọn̄ inyene eke owo esịn ke otu mme n̄kpọ emi. N̄wed Abasi odụri ntịn̄enyịn nnyịn owụt n̄ko edu nsọn̄ibuot m̀mê unana edisụk ibuot nnọ odudu ukara. (N̄ke 17:11, NW; Eph. 2:2) Mme udọn̄ ye edu emi ẹsiwak ndiwụt idem ke usụn̄ oro mme owo ẹsịnede n̄kpọ ẹnyụn̄ ẹkamade idem. Nte utịp, ukamaidem mmọ ekeme ndinana sụn̄sụn̄ ido, edemerede udọn̄ idan̄, etie n̄wụtidem n̄wụtidem, nsuahade nsuahade, ntaha ntaha, m̀mê mbabari mbabari. Nte mme asan̄autom Jehovah, nnyịn inyene ndifep mme ido oro ẹwụtde mme utọ edu oro mîdotke ye mme Christian do.

Utu ke ndikpebe ererimbot, ọfọn didie ndiyak eti uwụtn̄kpọ iren ye iban oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha ke esop Christian akara usịnen̄kpọ ye ukamaidem fo! N̄kparawa oro ẹdoride enyịn ndidi mme ọnọ utịn̄ikọ an̄wa ke ini iso ẹkeme ndise ukamaidem mbon oro ẹsinọde utịn̄ikọ an̄wa. Kpukpru owo ẹkeme ndikpep n̄kpọ nto uwụtn̄kpọ emi mbon oro ẹmụmde nsọn̄ọnda ẹkama ke ndibuana ke an̄wan̄wa utom ukwọrọikọ ke ediwak isua, ẹnịmde.—1 Tim. 4:12; 1 Pet. 5:2, 3.

Ọyọhọ ition, ke ndibiere se idotde, nnyịn inyene nditi nte ke “Christ n̄ko ikenemke idem esịt.” (Rome 15:3) Se iketịmde ibehe Jesus ikan ekedi ndinam uduak Abasi. Jesus n̄ko ama ayak edin̄wam mbon en̄wen edi ebeiso n̄kpọ ọnọ ifụre idemesie. Ke se iban̄ade ndusụk ido usịnen̄kpọ ye ukamaidem, edieke n̄kpọ ekededi edidide n̄kpọ ubiọn̄ọ ọnọ mme owo ke ebiet oro nnyịn inamde utom idahaemi, nso ke nnyịn ikpanam? Ndikpebe edu nsụhọdeidem oro Christ ekenyenede ekeme ndin̄wam nnyịn ndinam ọniọn̄ ọniọn̄ ubiere. Apostle Paul ama ọnọ edumbet oro ẹkpetienede: “Nnyịn inịmke ubiọn̄ọ baba kiet ke afan̄ mbufo.” (2 Cor. 6:3) Ke ntak emi, nnyịn imekeme nditre ndidiọn̄ idet m̀mê ndisịne n̄kpọ oro ekemede ndinam mme owo oro nnyịn iyomde ndinọ ikọ ntiense ẹtre ndinọ n̄kpan̄utọn̄.

 Nte Ẹdade. Eti ukamaidem abuana n̄ko edida ọfọn. Edi akpanikọ, kpukpru nnyịn isidaha ke ukem usụn̄, ndien nnyịn idomoke ndida ke akpan usụn̄ kiet. Nte ededi, odot ẹtịm ẹfiọk nte ekemde ye Bible nte ke edida nnennen owụt uku idemowo ye idotenyịn mfọnọn̄kpọ. (Lev. 26:13; Luke 21:28) Nte ededi, ke ntak edinọnụhọ nnam utom ke ediwak isua m̀mê ke ntak usọn̄ m̀mê mmeme ikpọkidem, ekeme ndidi eyenete eren m̀mê an̄wan idikemeke ndida nnennen nnennen, ndusụk oyoyom ndibere ke n̄kpọ. Edi ye mbon oro ẹkemede ndinam ntre, ẹsịn udọn̄ ẹnọ edida nnennen nte ẹkekeme ke ini ẹtịn̄de ikọ ẹnọ mbon efen mbak editie nte ke se ẹtịn̄de idịghe akpan n̄kpọ m̀mê nte n̄kpọ eke ẹtuade n̄kpọfiọk. Kpasụk ntre, ke adan̄aemi mîkwan̄ake etịn̄ikọ ndidori ubọk ke okpokoro utịn̄ikọ ke ini ke ini, enye nditre ndibere ke okpokoro ayanam otuowo enyene ata in̄wan̄-in̄wan̄ ekikere.

N̄kpọutom Oro Eyede. Idịghe idem nnyịn kpọt ekpenyene ndiye nnyụn̄ n̄wụt iso o-bụt, edi n̄kpọutom oro ikamade ke utom ukwọrọikọ ekpenyene n̄ko ndisana nnyụn̄ nye.

Kere ban̄a Bible fo. Idịghe mmemmem kpukpru nnyịn ndinyene obufa Bible ke ini eke nnyịn ama akakani. Kpa ye oro, inamke n̄kpọ m̀mê ebịghi didie ikenyene Bible, uyarade ekpenyene ndidu nte ke imetịm ikama enye.

Nte ededi, ediwak usụn̄ ẹdu ndida ntịm ekpat ukwọrọikọ, edi enye ekpenyene ndiye. Nte akanam omokụt mme babru ẹwọn̄ọde ke Bible ẹduọn̄ọ ke ini asuanetop oyomde ndikot itie N̄wed Abasi nnọ enyeneufọk m̀mê ke ini eyenete ọnọde utịn̄ikọ ke esop? Nte ikọwọn̄okẹde ntịn̄enyịn fo? Edieke mme babru oro ẹdọn̄de ke Bible ẹdide n̄kpọ oro ọwọn̄ọrede owo ntịn̄enyịn, ekeme ndidi edibon mmọ ke ebiet efen oyowụt ke afo emetịm n̄kpọutom fo nte ọfọnde. Diọn̄ọ, n̄ko, ete ke ndusụk obio ẹda edinịm Bible m̀mê mme n̄wed ido ukpono en̄wen ke isọn̄ nte ata unana ukpono.

Eti ukamaidem ekpenyene ndidi akpan n̄kpọ nnọ nnyịn. Enye n̄ko otụk nte mbon efen ẹsede nnyịn. Edi ke akande kpukpru, nnyịn inọ enye akpan ntịn̄enyịn koro nnyịn iyom “[ndinam] ukpep-n̄kpọ Abasi Andinyan̄a nnyịn enyene uku ke kpukpru usụn̄.”—Titus 2:10.