NSO idi uduak fo nte andikpep? Edieke edide ndondo emi ke afo akabade edi asuanetop Obio Ubọn̄, eyịghe idụhe nte ke afo emenyene udọn̄ ndikpep nte ẹnịmde ukpepn̄kpọ Bible, sia Jesus ọkọnọde mme anditiene enye utom ete ẹnam mme mbet. (Matt. 28:19, 20) Edieke edide afo emenyenyene mbufiọk ke utom emi, eyedi uduak fo edi nditetịm nnyene uforo ke ndisịm esịt mbon oro afo oyomde ndin̄wam. Edieke afo edide ete m̀mê eka, afo ke akpanikọ oyom ndidi utọ andikpep oro ekemede ndinụk nditọ fo ẹyak uwem mmọ ẹnọ Abasi. (3 John 4) Edieke afo edide ebiowo m̀mê anyanarede ebịne ndikabade ndi, eyedi afo oyom ndidi ọnọ utịn̄ikọ an̄wa oro ekemede ndinam mme andikpan̄ utọn̄ ẹkọri ntotụn̄ọ esịtekọm ẹnọ Jehovah ye mme usụn̄ esie. Didie ke afo ekeme ndisịm mme utịtmbuba emi?

Kpep n̄kpọ to Akwa Andikpep oro, Jesus Christ. (Luke 6:40) Edide Jesus eketịn̄ ikọ ọnọ otuowo ke obot m̀mê sụk ibat ibat owo nte mmọ ẹkesan̄ade ke usụn̄, se enye eketịn̄de ye nte enye eketịn̄de ama otụk owo ke idem ke anyan ini. Jesus ama edemede esịt ye ekikere mme andikpan̄ utọn̄ nnọ enye, ndien ada usụn̄ oro mmọ ẹkemede ndifiọk owụt nte ẹkemede ndida nsịn ke edinam. Nte afo emekeme ndinam ukem oro?

N̄kpet n̄kpet itie ebuana esie ye Ete esie eke heaven ye edidiọn̄ otode spirit Abasi ẹkefori ukeme unọ ukpep Jesus. Nte afo emesibọn̄ akam ofụri esịt ọnọ Jehovah man ekeme ndinịm ukpepn̄kpọ Bible uforo uforo? Edieke afo edide ete m̀mê eka, nte afo emesibọn̄ akam kpukpru ini oyom ndausụn̄ Abasi ke ndinọ nditọ fo ukpep? Nte afo emesibọn̄ akam ofụri esịt ke ini etịmde idem ndinọ mme utịn̄ikọ m̀mê ndinịm mme mbono esop? Utọ ibetedem oro ye Jehovah ke akam ayan̄wam fi ndikabade ndi andikpep oro okụtde unen.

Ẹwụt n̄ko ibetedem ke Jehovah ebe ke ndiberi edem ke Ikọ esie, kpa Bible. Ke akam oro ọkọbọn̄de ke akpatre mbubịteyo ini uwem esie nte mfọnmma owo, Jesus ọkọdọhọ Ete esie ete: “Ami n̄kayak ikọ Fo nnọ mmọ.” (John 17:14) Okposụkedi Jesus ekenyenede ekese mbufiọk, akananam enye iketịn̄ke ikọ idemesie. Kpukpru ini enye eketịn̄ se Ete esie ekekpepde enye, ke ntre enịmde uwụtn̄kpọ ọnọ nnyịn nditiene. (John 12:49, 50) Ikọ Abasi, oro ẹtịmde ẹnịm ke Bible, enyene odudu nditụk mme owo—mme  edinam, ntotụn̄ọ ekikere, ye mme ntụk mmọ. (Heb. 4:12) Nte afo ọkọride ke ifiọk Ikọ Abasi onyụn̄ ekpepde ndida enye nnam n̄kpọ nte ọfọnde ke utom ukwọrọikọ fo, afo ọyọkọri utọ ukeme unọ ukpep oro odụride mme owo ọsọk Abasi.—2 Tim. 3:16, 17.

Ndidi andikpep oro ekpebede Christ idịghe sụk edinọ inem inem utịn̄ikọ. Edi akpanikọ, idem ama akpa mme owo aban̄a “mme inem inem ikọ” Jesus. (Luke 4:22, NW) Edi nso ikedi uduak Jesus ke nditịn̄ ikọ ọfọn? Ekedi ndikpono Jehovah, ikedịghe ndidụri ntịn̄enyịn nnọ idemesie. (John 7:16-18) Ndien enye ama akpak mme anditiene enye ete: “Yak un̄wana mbufo ayama ke iso owo, man mmọ ẹkụt nti utom mbufo, ẹnyụn̄ ẹtoro Ete mbufo emi odude ke heaven.” (Sịghisịghi ubọkn̄wed edi eke nnyịn; Matt. 5:16) Item oro ekpenyene ndikara usụn̄ oro nnyịn inọde ukpep. Uduak nnyịn ekpenyene ndidi ndifep n̄kpọ ekededi oro ekemede ndiwọn̄ọde ntịn̄enyịn n̄kpọn̄ uduak oro. Ntre ke ini itịmde se nnyịn iditịn̄de m̀mê nte iditịn̄de enye, nnyịn iyanam ọfọn ndibụp idem nnyịn, ‘Nte emi ayanam esịtekọm oro ẹnyenede ẹnọ Jehovah ọkọri, mîdịghe nte enye edidụri ntịn̄enyịn ọnọ mi?’

Ke uwụtn̄kpọ, ẹkeme ndida mme uwụtn̄kpọ ye ata mbụkuwem nnọ ukpep uforo uforo. Nte ededi, ke ini ẹnọde uwụtn̄kpọ oro ọniọn̄de m̀mê ẹnọde ebe-ubọk ọyọhọ ntọt ke ifiọkutom oro ẹbụkde, ẹkeme nditaba akpan n̄kpọ oro esịnede ke item oro. Ukem ntre, ndinọ mbụk oro enemde kpọt ekeme ndiwọn̄ọde owo ntịn̄enyịn n̄kpọn̄ uduak utom ukwọrọikọ nnyịn. Ke nditịm ntịn̄, andikpep odụri ntịn̄enyịn ọnọ idemesie utu ke ndiyọhọ akpan uduak eke ukpepn̄kpọ ukara Abasi.

Man owo akabade edi ata mbet, ana se ẹkpepde enen̄ede an̄wan̄a enye. Ana enye okop akpanikọ onyụn̄ okụt nte enye okpụhọrede ye mme edinịm ke akpanikọ eken. Ndiwụt ukpụhọde an̄wam ndinam emi.

Jehovah ama akpak ikọt esie ndien ndien ete “ẹwụt ukpụhọde” ke se idehede ye ke se isanade. (Lev. 10:9-11, NW) Enye ọkọdọhọ ete ke mbon oro ẹdinamde utom ke akwa temple eke spirit imọ ẹyeteme mme owo man “ẹdiọn̄ọ se idehede dehe, ye se isanade sana.” (Ezek. 44:23) N̄wed Mme N̄ke ọyọhọ ye ukpụhọde ke ufọt edinen ido ye idiọkido, ke ufọt ọniọn̄ ye ndisịme. Ẹkam ẹkeme ndiwụt ukpụhọde ke mme n̄kpọ oro mîdịghe ata isio ye kiet eken. Apostle Paul ama owụt ukpụhọde ke ufọt edinen owo ye owo mfọn-ido, nte ẹwetde ke Rome 5:7. Ke n̄wed Mme Hebrew, enye ama  owụt nte utom itie akwa oku Christ okponde akan eke Aaron. Ke akpanikọ, nte eyen ukpepn̄kpọ eke ọyọhọ isua ikie-17 oro John Amos Comenius ekewetde: “Ndikpep n̄kpọ idịghe n̄kpọ efen ikan ndiwụt nte mme n̄kpọ ẹkpụhọrede ye kiet eken ke nsio nsio uduak, uduot, ye ntọn̄ọ mmọ. . . . Ke ntre, owo oro etịmde owụt ukpụhọde etịm ọnọ ukpep.”

Da ke uwụtn̄kpọ, ndikpep owo mban̄a Obio Ubọn̄ Abasi. Edieke se Obio Ubọn̄ oro edide mîn̄wan̄ake enye, afo emekeme ndiwụt nte se Bible etịn̄de okpụhọrede ye ekikere oro nte ke Obio Ubọn̄ edi sụk idaha esịt owo. Mîdịghe afo emekeme ndiwụt nte Obio Ubọn̄ oro okpụhọrede ye mme ukara owo. Edi, ye mbon oro ẹfiọkde mme isọn̄ akpanikọ emi, afo emekeme ndinọ ata ọyọhọ ntọt. Afo emekeme ndiwụt mmọ nte Obio Ubọn̄ Messiah okpụhọrede ye itie edikara ofụri ekondo Jehovah, oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke Psalm 103:19, m̀mê nte okpụhọrede ye ‘Obio Ubọn̄ Eyen Ima Abasi,’ oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke Colossae 1:13, m̀mê nte okpụhọrede ye ‘ndutịm,’ oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke Ephesus 1:10 (NW). Ndiwụt ukpụhọde ekeme ndin̄wam ndinam otuowo fo okụt akpan ukpepn̄kpọ Bible emi in̄wan̄-in̄wan̄.

Usụn̄ unọ ukpep emi ke Jesus akada anam n̄kpọ ediwak ini. Enye ama owụt ukpụhọde ke ufọt ifiọk oro ediwak owo ẹkenyenede ẹban̄a Ibet Moses ye ata uduak eke Ibet oro. (Matt. 5:21-48) Enye ama owụt ukpụhọde ke ata uten̄e Abasi ye mme mbubịk edinam eke mme Pharisee. (Matt. 6:1-18) Enye ama owụt ukpụhọde ke ufọt edu mbon oro ‘ẹkesọn̄de ubọk ẹkara’ mbon en̄wen ye edu n̄waidem oro mme anditiene enye ẹkewụtde. (Matt. 20:25-28) Ke idaha efen oro ẹwetde ke Matthew 21:28-32, Jesus ama anam mme andikpan̄ utọn̄ nnọ enye ẹkụt ukpụhọde oro odude ke ufọt edikụt idem ke edinen ye ata edikabade esịt. Oro ada nnyịn ekesịm ikpehe eti unọ ukpep efen oro enyenede ufọn.

Ke Matthew 21:28, nnyịn ikot ite ke Jesus ọkọtọn̄ọ edimen ndomo esie ke ndibụp ete: “Mbufo ẹse didie?” Eti andikpep itịn̄ke sụk akpanikọ m̀mê ndinọ mme ibọrọ kpọt. Utu ke oro, enye esisịn udọn̄ ọnọ mme andikpan̄ utọn̄ nnọ enye ndikọri ukeme ukere n̄kpọ. (N̄ke 3:21; Rome 12:1) Ubak usụn̄ oro ẹdade ẹnam emi edi ndibụp mme mbụme. Nte ẹkụtde ke Matthew 17:25, Jesus okobụp ete: “Simon, ekere didie? Ndidem ererimbot ẹbọ mme anie utomo ye komi? ẹbọ ikọt ekemmọ, m̀mê ẹbọ isen owo?” (Sịghisịghi ubọkn̄wed edi eke nnyịn.) Mme mbụme Jesus oro ẹnamde owo ekere n̄kpọ mi ẹma ẹn̄wam Peter ndisịm nnennen ubiere idemesie kaban̄a edikpe tax temple. Kpasụk ntre, ke ọbọrọde owo oro okobụpde ete, “Anie edi  mbọhọidụn̄ mi nan̄a?” Jesus ama owụt ukpụhọde oro okodude ke edinam oku ye owo Levite ye eke eyen Samaria. Ekem enye ama obụp mbụme emi: “Ke otu owo ita oro, ese ete anie edi mbọhọidụn̄ owo emi ọkọduọde ke otu mbon n̄wo?” (Luke 10:29-36) Mi n̄ko, utu ke ndikere n̄kpọ nnọ andikpan̄ utọn̄ nnọ enye, Jesus ama anam enye ọbọrọ mbụme esie.—Luke 7:41-43.

Mme andikpep oro ẹfiọkde Ikọ Abasi ẹfiọk ẹte ke utuakibuot akpanikọ idịghe sụk edimụm ndusụk akpanikọ ndọn̄ ke ibuot nnyụn̄ ndu uwem ekekem ye mme ibet. Ẹbọp enye ẹdori ke eti itie ebuana ye Jehovah ye esịtekọm oro ẹnyenede ẹnọ mme usụn̄ esie. Utọ utuakibuot oro abuana esịt. (Deut. 10:12, 13; Luke 10:25-27) Ke N̄wed Abasi, ikọ oro “esịt” esiwak ndida mban̄a owo esịtidem ke ofụri ofụri, esịnede mme utọ n̄kpọ nte udọn̄, ima, ntụk, ye uduak.

Jesus ama ọfiọk ete ke adan̄aemi mme owo ẹsede enyọn̄ idem, Abasi ese esịt. (1 Sam. 16:7) Ima inyenede inọ Abasi okponụk nnyịn ndinam n̄kpọ esie, idịghe udọn̄ ndinem ekemmọ owo esịt. (Matt. 6:5-8) Ke n̄kan̄ eken, mme Pharisee ẹkenam ediwak n̄kpọ man mme owo ẹkụt. Mmọ ẹkedori akwa nsọn̄uyo ke ndinam n̄kpọ ekekem ye ofụri ntọt Ibet nnyụn̄ ndu uwem ekekem ye mme ibet oro mmọ ẹkenamde ke idemmọ. Edi mmọ ẹma ẹkpu ndida uwem mmọ n̄wụt mme edu oro ẹnamde ẹdiọn̄ọ mmọ nte mme andituak ibuot nnọ Abasi oro mmọ ẹkedọhọde nte ikponode. (Matt. 9:13; Luke 11:42) Jesus ama ekpep ete ke adan̄aemi ndinam mme n̄kpọ oro Abasi oyomde edide akpan n̄kpọ, ẹda se idude ke esịt ẹbiere ufọn oro utọ nsụkibuot oro enyenede. (Matt. 15:7-9; Mark 7:20-23; John 3:36) Unọ ukpep nnyịn edinyene n̄kponn̄kan ufọn edieke nnyịn ikpebede uwụtn̄kpọ Jesus. Edi akpan n̄kpọ nnyịn ndin̄wam mme owo ẹkpep se Abasi oyomde oto mmọ. Edi, edi n̄ko akpan n̄kpọ mmọ ndifiọk nnyụn̄ mma Jehovah nte owo man otodo edu uwem mmọ owụt nte mmọ ẹdade itie ebuana oro ata Abasi enyịmede ke akpan n̄kpọ.

Nte ededi, man ẹbọ ufọn ẹto utọ ukpep oro, oyom mme owo ẹdiọn̄ọ se mmọ ẹkerede. Jesus ama esịn udọn̄ ọnọ mme owo ndidụn̄ọde uduak ye mme ntụk mmọ. Ke ini enen̄erede ukwan̄ ekikere, enye ama obụp mme andikpan̄ utọn̄ nnọ enye ntak emi mmọ ẹkekerede, ẹketịn̄de, m̀mê ẹkenamde se mmọ ẹkenamde. Kpa ye oro, man okûtre do, Jesus ama adian utịn̄ikọ, uwụtn̄kpọ, m̀mê edinam oro ekesịnde udọn̄ ọnọ mmọ ndise mme n̄kpọ nnennen nnennen ke mbụme esie. (Mark 2:8; 4:40; 8:17; Luke 6:41, 46) Nnyịn imekeme ndin̄wam mme andikpan̄ utọn̄ nnọ nnyịn kpasụk ntre ke ndinọ ekikere nte mmọ ẹbụp idemmọ mme utọ mbụme nte:  ‘Ntak emi ami mmade usụn̄ edinam emi? Ntak emi nnamde n̄kpọ mban̄a idaha oro nsobode mi ke usụn̄ emi?’ Ekem sịn udọn̄ nọ mmọ ẹse mme n̄kpọ nte Jehovah esede.

Eti andikpep ọfiọk ete ke “ata akpan n̄kpọ edi eti ibuot.” (N̄ke 4:7) Eti ibuot edi ukeme ndida ifiọk n̄kọk mme mfịna uforo uforo, ndifep mme n̄kpọndịk, ndisịm mme utịtmbuba, ndin̄wam mbon en̄wen. Edi mbiomo andikpep ndin̄wam nditọ ukpepn̄kpọ ẹkpep ndinam oro edi idịghe ndinam mme ubiere nnọ mmọ. Ke ini enemede nsio nsio edumbet Bible, n̄wam eyen ukpepn̄kpọ ndikọk ibuot. Afo emekeme nditịn̄ mban̄a idaha ke uwem eke usen ke usen ndien ekem obụp eyen ukpepn̄kpọ nte edumbet Bible oro ẹsụk ẹkpepde ekemede ndin̄wam enye edieke enye okposobode utọ idaha oro.—Heb. 5:14.

Ke utịn̄ikọ esie ke Pentecost 33 E.N., apostle Peter ama enịm uwụtn̄kpọ ke nte ẹkpetịn̄de ebuana oro n̄kpọ enyenede ke usụn̄ emi otụkde uwem mme owo. (Utom 2:14-36) Ke ama ekeneme ikpehe itie N̄wed Abasi ita oro otuowo oro ekenịmde ke akpanikọ, Peter ama ada mmọ akabuan ye mme n̄kpọntịbe oro kpukpru mmọ ẹkekụtde. Nte utịp, otuowo oro ama okụt ke oyom mmimọ inam n̄kpọ iban̄a se ikopde. Nte ukpepn̄kpọ fo esinyene ukem utịp oro ke idem mme owo? Nte afo emesinam se ikande editịn̄ mme ikọ akpanikọ onyụn̄ an̄wam mme owo ndifiọk ntak emi n̄kpọ etiede ntre? Nte afo emesisịn udọn̄ ọnọ mmọ ndikere nte mme n̄kpọ oro mmọ ẹkpepde ẹkpetụkde uwem mmọ? Ekeme ndidi mmọ idifiorike ite, “Inam didie?” nte otuowo eke usen Pentecost oro, edi edieke afo etịmde owụt ebuana oro itie N̄wed Abasi enyenede, oyonụk mmọ ẹkere ndinam n̄kpọ mban̄a nte odotde.—Utom 2:37.

Ke ini ẹkotde Bible ye nditọ mbufo, mbufo mme ete ye eka ẹmenyene eti ifet ndikpep mmọ ndikere nte mme edumbet Bible ẹnen̄erede ẹnyene ebuana. (Eph. 6:4) Ke uwụtn̄kpọ, mbufo ẹmekeme ndimek ndusụk ufan̄ikọ ke edikot Bible oro ẹdiomide ẹnọ urua oro, ẹneme se mmọ ẹwọrọde, ndien ekem ẹbụp mme utọ mbụme nte: ‘Didie ke emi ọnọ nnyịn ndausụn̄? Didie ke nnyịn ikeme ndida mme ufan̄ikọ emi nnam n̄kpọ ke utom ukwọrọikọ? Nso ke mmọ ẹyarade ẹban̄a Jehovah ye usụn̄ unam n̄kpọ esie, ndien didie ke oro anam esịtekọm oro nnyịn inyenede inọ enye ọkọri?’ Ẹsịn udọn̄ ẹnọ ubon mbufo nditịn̄ mban̄a mme akpan n̄kpọ emi ke ini ẹdinemede mme akpan n̄kpọ ẹtode edikot Bible ke Ufọkn̄wed Utom Ukara Abasi. Eyedi mme ufan̄ikọ oro mmọ ẹtịn̄de n̄kpọ ẹban̄a ẹdidi mbon oro mmọ ẹtide.

Idịghe se afo etịn̄de kpọt ke ada ọnọ ukpep edi n̄ko se afo anamde. Mme edinam fo ẹnọ nti uwụtn̄kpọ ke nte ẹkpedade se afo etịn̄de ẹsịn ke edinam. Emi edi usụn̄ oro nditọwọn̄ ẹkpepde n̄kpọ. Ke ini mmọ ẹkpebede mme ete ye eka mmọ, mmọ ẹnọ uyarade nte ke mmimọ iyom ndibiet mme ete ye eka mmimọ. Mmọ ẹyom ndifiọk nte etiede ndinam se mme ete ye eka mmọ ẹnamde. Kpasụk ntre, ke ini mbon oro afo ekpepde n̄kpọ ‘ẹkabarede ẹkpebe fi, kpa nte afo ekpebede Christ,’ mmọ ẹtọn̄ọ ndinyene mme edidiọn̄ ẹtode edisan̄a ke usụn̄ Jehovah. (1 Cor. 11:1) Usụn̄ oro Abasi anamde n̄kpọ ye mmọ akabade edi ifiọk n̄kpọntịbe mmọ ke uwem.

Emi edi n̄kpọ editi oro anamde ẹtịm ẹkere nte edinịm eti uwụtn̄kpọ edide akpan n̄kpọ. “Orụk owo [oro nnyịn idide] ke edisana ido ye ke ido uten̄e Abasi” eyenen̄ede anam n̄kpọ ndiwụt mbon oro nnyịn ikpepde n̄kpọ in̄wan̄-in̄wan̄ nte ẹkpedade mme edumbet Bible ẹsịn ke edinam. (2 Pet. 3:11) Edieke afo esịnde udọn̄ ọnọ eyen ukpepn̄kpọ ndikot Bible kpukpru ini, sịn ifịk kot Bible ke idemfo. Edieke afo oyomde nditọ fo ẹdu uwem ekekem ye mme edumbet Bible, kụt ete ke mmọ ẹkụt nte mme edinam fo ẹdude ke n̄kemuyo ye uduak Abasi. Edieke afo ọnọde esop item ete ẹsịn ifịk ke utom ukwọrọikọ, kụt ete ke afo emenyene ọyọhọ ebuana ke utom oro. Ke ini afo anamde se afo ekpepde, afo odu ke eti idaha ndidemede udọn̄ mbon en̄wen.—Rome 2:21-23.

Ye ekikere ndifori unọ ukpep fo, bụp idemfo: ‘Ke ini ami nnọde item, nte mmesinọ enye ke usụn̄ oro anamde mme andikop ẹnam ukpụhọde ke edu uwem, ikọ, m̀mê edinam mmọ? Man nnam mme n̄kpọ ẹn̄wan̄a owo, nte ami mmesiwụt ukpụhọde ke ufọt ekikere m̀mê usụn̄ edinam kiet ye efen? Nso ke ami nnam man n̄n̄wam nditọ ukpepn̄kpọ mi, nditọ mi, m̀mê otuowo mi ke mbono esop nditi se ami ntịn̄de? Nte ami mmesiwụt mme andikpan̄ utọn̄ nnọ mi in̄wan̄-in̄wan̄ nte ẹkpedade se mmọ ẹkpepde ẹsịn ke edinam? Nte mmọ ẹkeme ndikụt oro ke uwụtn̄kpọ mi? Nte mmọ ẹfiọk nte edinam n̄kpọ mban̄a se ẹnemede ekemede nditụk itie ebuana mmọ ye Jehovah?’ (N̄ke 9:10) Ka iso nọ ntịn̄enyịn ke mme n̄kpọ emi nte afo odomode ndifori ukeme nte andikpep. “Tịm kpeme idem fo, ye se afo ekpepde owo. Yịre ke edinam utom emi; koro ke edinam ntem afo ayanyan̄a idem fo ye mmọ emi ẹkopde uyo fo.”—1 Tim. 4:16.