KE ESOP kiet kiet, ẹmek ebiowo kiet ndidi esenyịn Ufọkn̄wed Utom Ukara Abasi. Edieke ẹnọde fi utom emi, ufiopesịt oro afo enyenede ọnọ ufọkn̄wed emi ye ọkpọkpọ udọn̄ fo ke n̄kọri eyen ufọkn̄wed kiet kiet ẹkeme nditịp ekese nsịn ke utịp oro ufọkn̄wed emi enyenede ke n̄kann̄kụk.

Akpan ikpehe utom fo edi ndinịm Ufọkn̄wed Utom Ukara Abasi ke esop mbufo ke urua ke urua. Ti ete ke adianade ye nditọ ufọkn̄wed oro ẹnyenede n̄kpọ ndinam ke ini ekededi, mbon efen ẹtiene ẹdụk ufọkn̄wed emi. Nịm ufọkn̄wed emi ke usụn̄ oro ọnọde ofụri esop nsịnudọn̄, ọnọde mmọ nti n̄kpọ editi oro ke nsụhọde n̄kaha ẹnyenede ebuana ye kiet ke otu uduak ufọkn̄wed emi, oro ẹtịn̄de ke page 5 esịm 8 ke n̄wed ukpepn̄kpọ emi.

Nyene udọn̄ ke idem kpukpru nditọ ufọkn̄wed, edide ọnọ mmọ ukotn̄wed, nneme oro edide nnamn̄wụt, m̀mê utịn̄ikọ. N̄wam mmọ man ẹkûda se ẹnọde mmọ ẹnam nte utom kpọt, edi nte ifet ndida nnam n̄kọri ke utom Jehovah. Nte ededi, ukeme oro mmọ ẹsịnde ke idemmọ edi akpan n̄kpọ kaban̄a n̄kọri mmọ. Edi n̄ko akpan n̄kpọ nte afo owụt mfọnido, an̄wam mmọ ndidiọn̄ọ ufọn mme akpan n̄kpọ item, onyụn̄ anam an̄wan̄a nte ẹkemede ndida mme item emi nnam n̄kpọ. Man anam oro, tịm kpan̄ utọn̄ nọ utịn̄ikọ kiet kiet man ekeme ndinọ nti item ke se okụtde.

Kụt ete ke ọmọtọn̄ọ onyụn̄ etre ufọkn̄wed ke ini. Nịm eti uwụtn̄kpọ ebe ke nditịn̄ mme ikọ fo ke ini oro ẹnọde fi. Edieke eyen ufọkn̄wed adiade ini, afo m̀mê andin̄wam fi ekpenyene ndinọ idiọn̄ọ. Eyen ufọkn̄wed ekpenyene ndikụre se enye osụk etịn̄de oro nnyụn̄ n̄kpọn̄ mbot utịn̄ikọ. Edieke ẹdiade ini ke ndusụk ikpehe efen ke ndutịm oro, nam mme ikọ fo ẹdi mbio mbio, ndien ke mbono esop asuanade, nyene nneme ye eyenete oro akadiade ini.

Ke ini afo odude, afo ekpenyene ndinịm ufọkn̄wed. Edieke afo mûdụhe ke ntak ndusụk idaha, ebiowo efen oro otu mbiowo ekemekde ekpenyene ndise mban̄a ufọkn̄wed. Edieke afo oyomde un̄wam ke ndinam ndutịm ufọkn̄wed, ndiwet se ọnọde ẹnam ke babru nnyụn̄ nyak nnọ nditọ ufọkn̄wed, m̀mê ndidiomi mbon oro ẹdinamde n̄kpọ ke ini owo oro ọkọnọde mîdụhe, asan̄autom unamutom oro otu mbiowo emekde ekeme ndin̄wam ke mme n̄kpọ emi.

Ndisịn Nditọ Ufọkn̄wed Enyịn̄. Sịn udọn̄ nọ kpukpru asuanetop ndisịn enyịn̄ ke ufọkn̄wed emi. Mbon en̄wen oro ẹsibuanade ke mme edinam esop ifịk ifịk ẹkeme ndisịn enyịn̄ edieke mmọ ẹnyịmede mme ukpepn̄kpọ Bible, uwem mmọ onyụn̄ odude ke n̄kemuyo ye mme edumbet Christian. Ke ini owo ọdọhọde esịn imọ enyịn̄ ke ufọkn̄wed, nen̄ede toro enye. Edieke owo oro mîdịghe kan̄a asuanetop, afo nte esenyịn ufọkn̄wed ekpenyene ndineme mme n̄kpọ oro ẹyomde ẹto owo oro esịnde enyịn̄ ke ufọkn̄wed ye enye, ndien ọkpọfọn afo anam ntre ke iso owo oro ekpepde enye Bible (mîdịghe ke iso ete m̀mê eka esie emi edide andinịm ke akpanikọ). Mme n̄kpọ oro ẹyomde mi ẹdi ukem ukem ye se ẹyomde ẹto owo oro oyomde ndikabade ndi asuanetop oro mînaha baptism. Mmọ ẹdu ke page 97 esịm 99 ke Ẹtịm Man Inam Utom Nnyịn Ima. Wet enyịn̄ kpukpru owo oro ẹsịnde enyịn̄ ke ufọkn̄wed nịm.

Ndida Babru Item Nnam N̄kpọ. Babru item eyen ufọkn̄wed kiet kiet odu ke page 79-81  ke n̄wed ukpepn̄kpọ esie. Nte ẹwụtde ke orụk uduot oro ẹsịnde, emekeme ndida akpan n̄kpọ item ekededi ọtọn̄ọde ke 1 esịm 17 nnam n̄kpọ ke ini ọnọde eyen ufọkn̄wed edikot n̄wed. Kaban̄a nneme oro edide ke ido nnamn̄wụt, emekeme ndida akpan n̄kpọ item ekededi ke ẹsiode ọyọhọ 7, 52, ye 53 ẹfep. Item kaban̄a mme utịn̄ikọ oro ẹnọde esịne kpukpru item ke ẹsiode ọyọhọ 7, 18, ye 30 ẹfep.

Ke ini ọnọde akpan n̄kpọ item emi ẹdidade ẹnam n̄kpọ, esenyịn ufọkn̄wed ekpenyene ndikụt nte ke imada benetap iwet n̄kpọ ke idak “Usenọfiọn̄ Ẹnọde” ke ufan̄ oro odude adiana item oro ke babru item oro odude ke n̄wed eyen ufọkn̄wed. Ke eyen ufọkn̄wed ama akanam se ọkọnọde enye ama, bụp enye ke ndịbe m̀mê enye ama anam (mme) utom oro ẹsịnde ke utịt ikpehe oro ẹnemede item oro. Edieke edide ntre, ekpenyene ndisịn idiọn̄ọ ediwụt ke anam ọfọn (√) ke ekebe oro odude ke babru oro. Edieke afo ọdọhọde enye aka iso anam n̄kpọ kpa ke akpan n̄kpọ item oro, iyomke ewet n̄kpọ ndomokiet ke babru item oro; kûwet n̄kpọ ndomokiet ke ukpọk ufan̄ oro ẹnịmde ẹnọ “Usenọfiọn̄ Ẹkụrede.” Ekpenyene ndisịn idiọn̄ọ do n̄kukụre ke ini enye eben̄ede idem ndibe n̄ka ikpehe efen. Adianade do, ke page 82 ke n̄wed eyen ufọkn̄wed, ke n̄kan̄ ubọk ufien oro owụtde usụn̄ nte ẹtịmde oro ẹkedade ẹnam n̄kpọ, ekpenyene ndiwet usenọfiọn̄ ke utịn̄ikọ eyen ufọkn̄wed kiet kiet okụrede. Ufan̄ odu ke babru item ye itie oro ẹwụtde nte ẹtịmde oro ekemede ndiyak owo kiet ada anam n̄kpọ ikaba. Nditọ ufọkn̄wed ẹkpenyene ndikama n̄wed mmọ ke ini ndutịm akade iso.

Nọ n̄kpọ ẹnam ke item utịn̄ikọ kiet kpọt ke ini kiet. Nte ido edide, ọfọn ndinam mme akpan n̄kpọ item ke adiana ke adiana nte ẹwetde. Nte ededi, edieke ndusụk nditọ ufọkn̄wed ẹnyenede n̄wọrọnda ukeme, afo emekeme ndisịn udọn̄ nnọ mmọ ndikpep ndusụk ukpepn̄kpọ ke idemmọ nnyụn̄ nda nsịn ke edinam. Ndien afo emekeme ndinọ mmọ mme n̄kpọ ẹnam ke mme item oro afo ekerede ke ẹyenen̄ede ẹtịp n̄kpọ ẹsịn ke n̄kọri mmọ nte mme etịn̄ikọ ye mme andikpep oro ẹnyenede uforo.

Idem ọkpọkọm eyen ufọkn̄wed odu ke ufọkn̄wed emi ke ediwak isua, enye ekeme ndibọ ufọn akamba akamba ke ndikpep nnyụn̄ nda ukpepn̄kpọ kiet kiet nsịn ke edinam. Man an̄wam nditọ ufọkn̄wed oro ẹnyenede akpan mfịna, afo emekeme ndimek ndusụk ido utịn̄ikọ nnọ mmọ ndinam n̄kpọ utu ke nditiene se idude ke babru item ke adiana ke adiana.

Ndinọ Item. Ke ini ọnọde item, da mme uwụtn̄kpọ ye mme edumbet Bible nam n̄kpọ nte ọfọnde. Nditọ ufọkn̄wed ẹkpenyene ndikụt nte ke item oro ọnọde ye edu oro adade ọnọ enye ẹkọn̄ọ ke n̄kokon̄ edumbet Ikọ Abasi.

Ti ete ke afo edi “ekemmọ anamutom” ye nditọete fo. (2 Cor. 1:24, NW) Kpa nte mmọ, oyom afo aka iso esịn idem anam n̄kọri nte etịn̄ikọ ye andikpep. Kpep n̄wed emi Bọ Ufọn to Ukpepn̄kpọ Ufọkn̄wed Utom Ukara Abasi ke idemfo, da mme item esie sịn ke edinam, nyụn̄ nịm eti uwụtn̄kpọ nọ mbon efen ndinam kpa ntre.

Nte afo anamde ntre, nam edi uduak fo ndin̄wam nditọ ufọkn̄wed ndikabade ndi nti mme okot n̄wed, nti mme etịn̄ikọ, ye nti mme andikpep. Man anam oro, domo ndinọ un̄wam ekededi man otodo eyen ufọkn̄wed ọdiọn̄ọ se nsio nsio edu utịn̄ikọ ẹdide, ntak emi mmọ ẹdide akpan n̄kpọ, ye nte ẹkpekọride mmọ. Ẹtịm n̄wed ukpepn̄kpọ emi ke usụn̄ oro edin̄wamde fi ndinam oro. Nte ededi, ayawak ndiyom ekese n̄kpọ efen efen nto fi akan edikot mme ikọ oro ẹwetde ke n̄wed emi kpọt. Neme ekikere  oro ẹnọde nyụn̄ wụt nte ẹkpedade enye ẹsịn ke edinam.

Edieke eyen ufọkn̄wed anamde ọfọn ke akpan item kiet, toro enye. Tịn̄ ibio ibio se inamde enye ọfọn m̀mê ntak emi se enye anamde edide akpan n̄kpọ. Edieke edifọnde enye ọnọ ntịn̄enyịn efen efen ke akpan n̄kpọ, kụt ete ke enye ọdiọn̄ọ ntak anade enye anam oro. Tịn̄ nte ẹkemede ndinam oro. Wụt nnennen nnennen se ẹnyenede ndinam, ndien ke ukem ini oro, wụt mfọnido.

Fiọk ete ke edi ata ọkpọsọn̄ n̄kpọ ọnọ ediwak owo ndida ke iso otuowo ntịn̄ ikọ. Edieke owo ekerede ke imọ ikanamke ọfọn, enye ekeme ndikere m̀mê ikpenyene ndisụk n̄ka iso ndomo nse. Kpebe Jesus, emi mîkobụn̄ke “nyanyan̄a eke anuahade” m̀mê ndinịme “ọfọn̄-utuenikan̄ eke osiode nsụn̄ikan̄.” (Matt. 12:20) Kere ban̄a ntụk eyen ufọkn̄wed. Ke ini ọnọde item, kere m̀mê eyen ufọkn̄wed oro edi obufa owo m̀mê edi etịn̄ikọ oro enyenede mbufiọk. Ufiop ufiop itoro ofụri esịt ekeme ndisọn̄ọ mme owo idem ndika iso nnam ukeme mmọ.

Nam n̄kpọ ye eyen ufọkn̄wed kiet kiet ke usụn̄ oro owụtde uku. N̄wed Mbon Rome 12:10 ọdọhọ nnyịn ete: “Ẹsọp ndikpono kiet eken.” Nso eti item ke emi edi ntem ọnọ ọnọitem Ufọkn̄wed Utom Ukara Abasi! Edieke eyen ufọkn̄wed ọsọn̄ọde fi ke emana, tịn̄ enyịn tiene ndausụn̄ oro ẹnọde ke 1 Timothy 5:1, 2. Nte ededi, kpa ye isua emana owo, ke ini ọnọde enye item ke sụn̄sụn̄ ido aban̄a edinam mme ukpụhọde ke usụn̄ oro enye anamde n̄kpọ, enye ọyọsọp enyịme utọ item oro.—N̄ke 25:11.

Ke ini ọnọde item, nam eyen ufọkn̄wed oro eti uduak ukpepn̄kpọ emi. Uduak idịghe sụk ndinam n̄kpọ ọfọn man ẹbọ itoro ẹnyụn̄ ẹdọhọ ẹbe ẹka item en̄wen. Utịtmbuba idịghe ndidi etịn̄ikọ ye andikpep oro mme owo ẹtorode. (N̄ke 25:27) Udọn̄ nnyịn edi ndida enọ utịn̄ikọ nnyịn ntoro Jehovah nnyụn̄ n̄n̄wam mbon en̄wen ẹdiọn̄ọ ẹnyụn̄ ẹma enye. Ukpep oro nnyịn ibọde edi nditịm nnyịn idem man inam utom oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke Matthew 24:14 ye 28:19, 20 uforo uforo. Nte ini akade, ẹkeme ndidọhọ nditọete iren oro ẹnade baptism oro ẹnyụn̄ ẹdotde ẹte ẹtiene ẹbuana ke utom edikpeme “udịm-erọn̄ Abasi” nte mme ọnọ utịn̄ikọ an̄wa ye mme andikpep.—1 Pet. 5:2, 3.

Nọ ekikere nte yak nditọ ufọkn̄wed ẹkot nneme oro aban̄ade akpan n̄kpọ item efen oro edisede mmọ ke n̄wed ukpepn̄kpọ ke ufan̄ usen ifan̄ ke ama ọkọnọ mmọ se ẹdinamde. Sịn udọn̄ nọ mmọ ndida se mmọ ẹkpepde nsịn ke edinam ke nditịm se mmọ ẹnyenede ndinam ke ufọkn̄wed, ke nneme mmọ eke usen ke usen, ke ini ẹnọde ibọrọ ke mme mbono esop, ye ke an̄wautom.

Ndinọ Se Ẹnyenede Ndinam. Nte ido edide, ekpenyene ndinam emi ke nsụhọde n̄kaha urua ita ke mbemiso. Ekpenyene ndiwewet kpukpru se ọnọde ẹnam.

Ekpenyene ndinọ mbiowo mme ikpehe oro abuanade edinọ esop item, ọkpọfọn ọnọ mbon oro ẹditịmde inam mme utọ ikpehe oro ọfọn, ye mme asan̄autom unamutom oro ẹdide nti mme andikpep.

Man ebiere m̀mê ewe utịn̄ikọ ke ọkpọnọ nditọete iren ye enye oro ọkpọnọde nditọete iban, tiene item oro ẹnọde ke ndutịm ufọkn̄wed. Edieke nditọete iren oro ẹnọde utịn̄ikọ mîwakke nte nditọete iban, kụt ete ke ọmọnọ nditọete iren ekese utịn̄ikọ oro esịnede se ikande edikot n̄wed.

Kere ban̄a mme idaha owo kiet kiet ke ini ọnọde owo oro n̄kpọ anam. Nte ọkpọfọn ọnọ ebiowo m̀mê asan̄autom unamutom n̄kpọ ndinam  ke ufọkn̄wed kpa ke mbubịteyo oro enye enyenede n̄kpọ ndinam ke Esoputom m̀mê ke urua oro enye enyenede utịn̄ikọ an̄wa ke esop? Nte ọkpọfọn ọnọ eyenete an̄wan n̄kpọ ndinam kpa ke mbubịteyo oro eyen esie enyenede n̄kpọ n̄ko ndinam emi ekemede ndidi oyoyom enye ọnọ un̄wam? Nte ibuot nneme oro odot akpan akpan ye ekpri owo m̀mê eyen ukpepn̄kpọ emi mînaha kan̄a baptism? Dụn̄ọde kụt ete ke se ọnọde ẹnam odot ye item oro eyen ufọkn̄wed anamde n̄kpọ aban̄a.

Ke se ọnọde nditọete iban ẹnam, nte ido edide, eyen ufọkn̄wed oro eyemek nte enye editịmde nte ekemde ye mme item oro ẹdude ke page 78 ye 82. Ekpenyene ndinọ andin̄wam kiet, edi ẹkeme ndida andin̄wam efen ndian. Edieke eyen ufọkn̄wed eben̄ede ete ọnọ imọ andin̄wam oro editịmde odot ye usụn̄ oro ẹtịmde nneme oro, ekpenyene ndikere mban̄a eben̄e oro.

Mme Udiana Ufọkn̄wed. Edieke nditọ ufọkn̄wed oro ẹsịnde enyịn̄ ẹwakde ẹbe 50, afo emekeme ndikere ndida itie efen nnịm udiana ufọkn̄wed. Nte ekemde ye udọn̄ n̄kann̄kụk, ẹkeme ndinam kpukpru ikpehe ufọkn̄wed ke udiana ufọkn̄wed emi, mîdịghe ẹnam sụk akpatre utịn̄ikọ iba.

Udiana ufọkn̄wed kiet kiet ekpenyene ndinyene ọnọitem oro odotde, ekpetịm ọfọn edi ebiowo. Ke ebiet oro ebiowo mîdụhe, asan̄autom unamutom oro etịmde odot ekeme ndinam oro. Otu mbiowo ekpenyene ndinọ unyịme mban̄a mme ọnọitem oro ẹdidade. Diana kiet ye mmọ man otodo ẹkeme nditịm mfiọk n̄kọri nditọ ufọkn̄wed inamke n̄kpọ m̀mê mmọ ẹdinam n̄kpọ ke m̀mọ̀n̄ ini efen.

San̄asan̄a Otu Ukotn̄wed. Edieke otu mbiowo ẹbierede ẹte ke oyom ẹnọ ediwak owo ke esop akpan ukpep ke nte ẹkotde n̄wed ke ikọ Efịk, mbufo ẹmekeme ndinam ndutịm nnọ emi ke ebuana ye ndutịm Ufọkn̄wed Utom Ukara Abasi. Ukpep emi ekeme ndibuana akpan usọ ke ediwet ye edikot n̄wed, mîdịghe uduak esie ekeme ndidi edinam n̄kọri ke ukotn̄wed.

Owo ikpenyeneke ndinịm utọ ufọkn̄wed emi ke ukem ini oro nditọ ufọkn̄wed ẹnọde utịn̄ikọ ke Ufọkn̄wed Utom Ukara Abasi. Man ẹkeme ndinọ un̄wam oro odotde, ekeme ndiyom ini oro okponde akan ini oro ẹkemede ndinyene ke adan̄aemi ufọkn̄wed osụk akade iso. Mbiowo n̄kann̄kụk ẹkeme ndibiere se ẹyomde ye ini oro ẹkpenọde utọ ukpep oro. Nte ekemde ye se ẹyomde, ẹkeme ndinam ndutịm ndinọ ukpep emi ke otu m̀mê ndinọ owo kiet kiet.

Ẹyom andikpep oro odotde. Ọkpọfọn ẹnọ eyenete oro ekemede ndikot n̄wed ọfọn, oro onyụn̄ etịmde ọdiọn̄ọ ikọ Efịk. Edieke eyenete eren mîdụhe, mbiowo ẹkeme ndidọhọ eyenete an̄wan oro odotde, onyụn̄ enịmde eti uwụtn̄kpọ an̄wam. Enye ekpenyene ndibọbọ n̄kpọ ke ibuot ke ini ọnọde otu emi ukpep.—1 Cor. 11:3-10; 1 Tim. 2:11, 12.

Ẹsio ekpri n̄wed oro Apply Yourself to Reading and Writing ke ediwak usem. Ẹnam enye ndida n̄kpep akpan usọ nte ẹwetde ẹnyụn̄ ẹkotde n̄wed. Ẹkeme n̄ko ndida mme n̄wed ukpepn̄kpọ efen, ọkọn̄ọde ke ukeme ukotn̄wed mbon oro ẹsịnde enyịn̄. Ke ini nditọ ufọkn̄wed ẹma ẹkenam n̄kọri oro ekemde, ekpenyene ndisịn udọn̄ nnọ mmọ nditiene mbuana ke ata ndutịm Ufọkn̄wed Utom Ukara Abasi.

Nte Esenyịn Ufọkn̄wed Utom Ukara Abasi, afo emekeme ndinam ekese man esop ọbọ ufọn. Tịm idem nte ọfọnde, ye ke n̄kemuyo ye item oro odude ke Rome 12:6-8, se ban̄a utom fo nte ọsọn̄urua enọ oro otode Abasi.