UTỊN̄IKỌ kiet kiet ke ufọkn̄wed asan̄a ye ifet edinam n̄kọri. Nen̄ede sịn idem, ndien afo ye mbon en̄wen ẹyekụt n̄kọri fo sụn̄sụn̄. (1 Tim. 4:15) Ufọkn̄wed ayan̄wam fi ndifori mme ukeme fo ata ọyọhọ ọyọhọ.

Nte idem esinyek fi ndida ke iso esop ntịn̄ ikọ? Emi edi n̄kpọ oro esiwakde nditịbe, idem ọkpọkọm afo omodu ke ufọkn̄wed emi ke ndusụk isua. Nte ededi, odu ndusụk n̄kpọ oro ẹkemede ndin̄wam ndisụhọde editịmede esịt fo. Ke ufọk, nam edi ido fo ndikot n̄wed uyo ọwọrọ ndien ndien. Ke mme mbono esop, nọ ibọrọ ndien ndien, ndien edieke afo edide asuanetop, buana kpukpru ini ke an̄wautom. Emi ayanam fi enyene mbufiọk ndida ke iso mbon en̄wen ntịn̄ ikọ. Ke adianade do, babak tịm mme utịn̄ikọ eyen ufọkn̄wed fo, nyụn̄ kpep nditịn̄ mmọ uyo ọwọrọ. Ti ete ke afo editịn̄ ikọ ke iso otuowo oro etiede ufan ufan. Mbemiso ọnọde utịn̄ikọ ekededi, bọn̄ akam nọ Jehovah. Enye esinem esịt ndiyak edisana spirit esie nnọ mme asan̄autom esie oro ẹben̄ede enye.—Luke 11:13; Phil. 4:6, 7.

Kûdori enyịn ke se ikponde ikaha. Esida ini mbemiso owo enyenede mbufiọk nte etịn̄ikọ onyụn̄ akabarede edi etịn̄ikọ oro enyenede uforo. (Mic. 6:8) Edieke afo esịnde enyịn̄ obufa obufa ke ufọkn̄wed, kûdori enyịn ndinọ ata eti utịn̄ikọ ke ndondo oro. Utu ke oro, nam utom ke item utịn̄ikọ kiet ke ini kiet. Dụn̄ọde ikpehe oro etịn̄de n̄kpọ aban̄a enye ke n̄wed emi. Edieke ekemede, nam utom oro ẹdọhọde ẹnam do. Emi ayanam fi enyene ifiọk aban̄a mme akpan n̄kpọ emi ẹnyenede ebuana ye item oro mbemiso ọnọde utịn̄ikọ fo ke esop. N̄kọri eyedi.

Nditịm idem nnọ edikot n̄wed nnọ otuowo abuana se ikande edikeme ndikot mme ikọ oro ẹdude ke itie n̄wed ẹnọde ẹkot. Domo ndikụt nte ke se isịnede ke n̄wed oro enen̄ede an̄wan̄a fi. Ke ndondo oro afo ọbọde utịn̄ikọ fo, kot enye ye uduak oro ke ekikere. Domo ndifiọk akpan n̄kpọ oro odude ke udịmikọ kiet kiet ye ekikere oro ẹtatde ke ikpehe ekikere kiet kiet man afo ekpekeme ndida ntụk oro odotde nnam ẹfiọk mme ekikere oro nnennen nnennen. Ke ekemede, se n̄wed ukabadeikọ man ọdiọn̄ọ nnennen nte ẹkotde mme ikọ oro mûmeheke. Tịm mehe  ye n̄wed oro. Ekeme ndiyom mme ete ye eka ẹn̄wam n̄kpri nditọ mmọ ẹnam emi.

Nte ẹnọ fi ndikot itien̄wed Bible m̀mê mme ikpehe ekikere ke ibuotikọ Enyọn̄-Ukpeme? Edieke itie oro ẹnọde fi okot odude ke ọkpọ umụmikọ ke usem emi afo ọdiọn̄ọde, ekeme ndidi ata n̄kpọ un̄wam ndikpan̄ utọn̄ n̄kop nte ẹkotde nnyụn̄ ntịn̄ enyịn ke mme utọ n̄kpọ nte edikot ikọ, nte ẹbonde ikọ, nte ẹdoride nsọn̄uyo, ye edimenede ye edisụhọde uyo. Ekem domo ndisịn mme ido emi ke ukot n̄wed fo.

Ke ini ọtọn̄ọde nditịm utịn̄ikọ fo, kụt ete ke emetịn̄ enyịn ekpep ukpepn̄kpọ oro enemede ido utịn̄ikọ oro ẹdọhọde fi anam n̄kpọ aban̄a. Edieke ekemede, fiak dụn̄ọde enye ke ama okokot itie oro ẹdọhọde okot uyo ọwọrọ ediwak ini. Domo ndibuan item oro ẹwetde-wet do adan̄a nte ekekeme.

Ukpep emi ayan̄wam fi etieti ke utom ukwọrọikọ fo. Nte afo abuanade ke utom an̄wautom, afo emenyene ediwak ifet ndikot n̄wed nnọ mbon en̄wen. Sia Ikọ Abasi enyenede odudu ndikpụhọde uwem mme owo, edi akpan n̄kpọ afo ndikot enye ọfọn. (Heb. 4:12) Kûdori enyịn ndimehe ye kpukpru ikpehe ke usọ ukot n̄wed ke akpa m̀mê ọyọhọ utịn̄ikọ iba. Apostle Paul ekewet ọnọ ebiowo Christian oro ekenyenede ifiọkutom ke ediwak isua, ete: “Sịn ifịk ke edikot n̄wed nnọ owo.”—1 Tim. 4:13.

Ke ini afo ọbọde utịn̄ikọ oro abuanade nditịm nte ẹdinọde ke ufọkn̄wed, didie ke afo ọkpọtọn̄ọ?

Oyom ekere aban̄a akpan n̄kpọ ita: (1) ibuot nneme oro ẹnọde fi, (2) nte afo edinọde ye owo oro afo editịn̄de ikọ ọnọ, ye (3) akpan ikọ item oro ẹnọde fi ndinam n̄kpọ mban̄a.

Oyom afo osion̄o mme n̄kpọ obon ọnọ ibuot nneme fo. Edi mbemiso afo enen̄ede aka anyan, tịm kere ntotụn̄ọ ntotụn̄ọ ban̄a nte afo edinọde ọkọrọ ye owo emi afo editịn̄de ikọ ọnọ, sia mme n̄kpọ emi ẹdinyenede ebuana ye orụk n̄kpọ oro afo editịn̄de aban̄a ye usụn̄ oro afo editịn̄de enye. Afo edinọ enye didie? Nte afo edinam owụt nte ọnọde owo emi afo ọdiọn̄ọde eti mbụk? Mîdịghe nte afo ediwụt se ikemede nditịbe ke ini afo osobode ye owo ke akpa ini? Nte owo oro ọsọn̄ọ fi m̀mê edi afo ọsọn̄ọ enye? Nso edu ke enye ekeme ndinyene mban̄a ibuot nneme oro afo aduakde ndineme? Enye enyene ifiọk adan̄a didie kan̄a aban̄a oro? Nso utịtmbuba ke afo oyom ndisịm nte utịp nneme fo? Mme ibọrọ mbụme emi ẹyenọ mme akpan ndausụn̄ ndida nnam n̄kpọ.

 M̀mọ̀n̄ ke afo edikụt mme n̄kpọ ẹban̄ade ibuot nneme oro ẹnọde fi n̄kpọ ndinam? Nneme odu ke page 33 esịm 38 ke n̄wed emi, aban̄ade “Nte Ẹkemede Ndinam Ndụn̄ọde.” Kot enye, ndien ekem da mme n̄kpọ unam ndụn̄ọde oro afo enyenede nam n̄kpọ. Ke ata ediwak idaha afo ọyọsọp okụt n̄kpọ awakde akan se afo ekemede ndida nnam n̄kpọ. Kot n̄wed awak ekem man ọfiọk mme n̄kpọ oro ẹdude ndida nnam n̄kpọ. Nte ededi, nte afo anamde oro, ti nte afo edinọde utịn̄ikọ fo ye owo oro editịn̄de ikọ ọnọ. Nịm idiọn̄ọ ke mme n̄kpọ oro ẹdotde ndida nnam n̄kpọ.

Mbemiso etịmde nneme fo onyụn̄ asatde mme akpatre ntọt, da ini kot nneme aban̄ade akpan ikọ item oro ẹnọde fi ndinam utom. Ndinam item oro edi kiet ke otu mme akpan ntak oro ẹnọde fi utịn̄ikọ.

Ebede ke ndikụre se ẹnọde fi anam ke ini oro ẹnọde, afo oyokop uyụhọ ndisịm utịtikọ fo, sia ẹyenọ idiọn̄ọ ke ini oro ẹkenọde fi ada anam n̄kpọ okụrede. Nte ededi, ke utom ukwọrọikọ nnyịn, edinịm ini isiwakke ndidi mfịna. Ntre nte afo etịmde idem, nyene ini ke ekikere, edi nọ ntịn̄enyịn ke ukpep oro enyenede uforo.

Item ke nte Etịmde. Dụn̄ọde mme ekikere ẹnọde ke page 82, nyụn̄ mek kiet oro edinyenede ufọn ke ukwọrọikọ fo oro edinyụn̄ ayakde fi enen̄ede eneme ibuot nneme oro ẹnọde. Edieke edide afo omododu ke ufọkn̄wed emi ke ndusụk ini, da emi nte ifet ndinyanade mbịne nnyụn̄ mfori mme usọ efen efen ke utom ukwọrọikọ fo.

Edieke esenyịn Ufọkn̄wed Utom Ukara Abasi usụn̄ owụtde nte editịmde, nyịme ndida oro. Ata ediwak ini, nte etịmde abuana edinọ ikọ ntiense. Edieke akanam mûnọhọ ikọ ntiense ke idaha oro ẹwụtde, bọ ekikere ebe ke ndinyene nneme ye mme asuanetop oro ẹsinamde. Edieke ekemede, domo ndineme ibuot nneme oro ẹnọde fi n̄kpọ ndinam ke usụn̄ oro ebietde enye oro afo edikamade ke ufọkn̄wed. Emi ayan̄wam fi ndisịm akpan uduak ubọ ukpep fo.

Edieke afo edide erenowo, ẹkeme ndidọhọ fi ọnọ esop ibio ibio utịn̄ikọ. Ke nditịm mme utịn̄ikọ emi, mme akpan n̄kpọ oro ẹyomde ẹkere ẹban̄a ẹdi ukem ye mme n̄kpọ oro ẹkesiakde ke mme utịn̄ikọ nditọ ufọkn̄wed oro ẹsan̄ade ye mme nnamn̄wụt. Akpan ukpụhọde edi otuowo ye usụn̄ nte ẹnọde.

Nte ido edide, oyom etịm utịn̄ikọ fo man ofụri otuowo ẹkpebọ ufọn ẹto enye. Ata ediwak ke otu mbon oro ẹdude ẹma ẹfọfiọk mme isọn̄  akpanikọ Bible. Ekeme ndidi mmọ ẹtịm ẹmehe ye ibuot nneme oro ẹnọde fi ndida nnọ utịn̄ikọ. Kere ban̄a se mmọ ẹma ẹkefọfiọk ẹban̄a ibuot nneme fo. Domo ndinam mmọ ẹbọ ufọn ke ndusụk usụn̄ ẹto utịn̄ikọ fo. Bụp idemfo: ‘Didie ke n̄keme ndida ibuot nneme mi nnam esịtekọm oro ami ye otuowo mi inyenede inọ Jehovah nte owo, ọkọri? Nso isịne ke utịn̄ikọ emi oro edin̄wamde nnyịn ndifiọk uduak Abasi? Didie ke utịn̄ikọ emi ekeme ndin̄wam nnyịn ndinam nti ubiere ke ererimbot emi idiọkitọn̄ obụkidem akarade?’ (Eph. 2:3) Oyom ẹnam ndụn̄ọde man ẹnyene mme ibọrọ oro ẹnọde uyụhọ ke mme mbụme emi. Ke ini adade Bible anam n̄kpọ, domo ndinam n̄kpọ mbe sụk edikot mme itien̄wed. Kọk ibuot ke mme itie N̄wed Abasi oro afo okotde, nyụn̄ wụt nte mmọ ẹnọde isọn̄ ndida nsịm mme ubiere. (Utom 17:2, 3) Kûdomo nditịn̄ ikọ awak akaha. Nọ utịn̄ikọ fo ke usụn̄ oro edimemde owo nditi.

Ntịmidem ekpenyene ndisịne edinọ ntịn̄enyịn ke nte editịn̄de ikọ n̄ko. Kûse emi ke usụhọde. Kpep ndinọ utịn̄ikọ fo uyo ọwọrọ. Ukeme oro afo esịnde ndikpep nnyụn̄ nda mme item oro ẹnọde ke nsio nsio ido utịn̄ikọ nsịn ke edinam eyetịp ekese esịn ke n̄kọri fo. Edide afo edi obufa etịn̄ikọ m̀mê enye oro enyenede mbufiọk, tịm idem ọfọn man ekeme nditịn̄ ikọ ye uko ye ntụk oro ẹdotde ye utịn̄ikọ fo. Nte afo ọnọde utịn̄ikọ kiet kiet ke ufọkn̄wed, nyene ke ekikere uduak edida enọ utịn̄ikọ oro otode Abasi n̄kpono Jehovah.—Ps. 150:6.