IDỊGHE esen n̄kpọ idem ndinyek etịn̄ikọ ke ini enye adahade ada nditịn̄ ikọ, akpan akpan edieke enye mîsinọhọ utịn̄ikọ ndien ndien. Idem ekeme ndinyek asuanetop esisịt ke akpa ufọk ifan̄ oro enye awahade ke an̄wautom. Ke ini ẹkesiode ẹdọn̄ nte prọfet, Jeremiah ọkọdọhọ ete: “Sese, mfiọkke nditịn̄ ikọ: koro ami ndide eyenọwọn̄.” (Jer. 1:5, 6) Jehovah ama an̄wam Jeremiah, ndien enye ayan̄wam fi n̄ko. Nte ini akade, afo emekeme ndinyene nsọn̄ọnda.

Etịn̄ikọ oro enyenede nsọn̄ọnda edi owo oro ekemede ndimụm idem n̄kama. Ẹkụt uyarade edimụm idem n̄kama emi ke usụn̄ oro enye anamde n̄kpọ. Nte enye adade ekem ye idaha onyụn̄ edi ke ndammana usụn̄. Emenede ubọk esie ye uduak. Uyo esie atara ekem onyụn̄ edi se enye akarade.

Idem okposụkedi afo ekemede ndikere ke se ẹtịn̄de ẹban̄a owo oro enyenede nsọn̄ọnda mi ibietke fi, afo emekeme ndinam n̄kọri. Didie? Yak nnyịn ikere iban̄a ntak emi etịn̄ikọ esinyekde idem onyụn̄ ananade nsọn̄ọnda. Idemowo ekeme ndidi ntak.

Ke ini afo osobode n̄kpọ-ata onyụn̄ oyomde ndinam ọfọn edi utịmke ufiọk m̀mê eyekeme, afo oyokop editịmede esịt. Nte utịp, mfre ọnọ idem owo idiọn̄ọ man osion̄o ediwak mmọn̄ibọk oro esinamde idem aduai owo. Mmọn̄ibọk oro ndidọk ekeme ndisụn̄ọ ke oti ndituak ọsọp, ukpụhọde ke udomo oro ẹkotde ibifịk, ediwak ibibiak ndisiaha owo, m̀mê ubọk ye ukot ọkọrọ ye uyo ndinyek. Idem fo ke odomo ndin̄wam fi ese aban̄a idaha emi afo osobode ebe ke ndinam udomo odudu fo ọdọk. N̄kpọ-ata odude edi ndida odudu emi ọdọkde mi nnam n̄kpọ nte ọfọnde nnyụn̄ nnọ ufiop ufiop utịn̄ikọ.

Nte Okposụhọrede Editịmede Esịt. Ti ete ke edi ndammana n̄kpọ ndikop ekpri udomo editịmede esịt. Nte ededi, man enyene nsọn̄ọnda, afo enyene ndikeme ndisụhọde udomo editịmede esịt oro nnyụn̄ nnam n̄kpọ mban̄a idaha oro ke sụn̄sụn̄ usụn̄ oro enyenede uku. Didie ke afo ekeme ndinam emi?

 Nen̄ede tịm idem. Da ini tịm utịn̄ikọ fo. Kụt ete ke ibuot nneme fo etịm an̄wan̄a fi. Edieke utịn̄ikọ fo edide enye oro afo emekde-mek mme n̄kpọ oro edinemede, kere ban̄a se otuowo fo ama ọkọfọfiọk ke ibuot nneme oro ye se afo oyomde ndikpep. Emi ayan̄wam fi ndisat se itịmde idot nsịn ke utịn̄ikọ fo. Edieke oro ọsọn̄de fi ke akpa, neme mfịna emi ye etịn̄ikọ oro enyenede mbufiọk. Enye ekeme ndin̄wam fi ndinam ndụn̄ọde oro enyenede ufọn mban̄a utịn̄ikọ fo ye otuowo fo. Ke etịmde okụt ete ke imenyene n̄kpọ oro edinyenede ufọn inọ otuowo imọ onyụn̄ enyenede enye in̄wan̄-in̄wan̄ ke ekikere, udọn̄ fo ndibuana enye ọyọtọn̄ọ ndikpon n̄kan editịmede esịt oro afo ekemede ndinyene mban̄a nte edinọde utịn̄ikọ oro.

Nọ san̄asan̄a ntịn̄enyịn ke ntọn̄ọikọ fo. Diọn̄ọ nte afo editọn̄ọde. Ke ama ọkọtọn̄ọ utịn̄ikọ fo, nnyekidem fo oyosụhọde.

Kpa ukem akpan usio-ukot emi abuana ke nditịm idem nnọ an̄wautom. Kûkere uban̄a sụk ibuot nneme oro afo odiomide ndineme, edi kere n̄ko ban̄a mme utọ owo oro afo edinọde ikọ ntiense. Diomi ntọn̄ọikọ fo ye ntịn̄enyịn. Bọ ufọn to ifiọkutom mme asuanetop oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha.

Afo emekeme ndikere ke imọ iyetịm inyene nsọn̄ọnda ke iso otuowo edieke imọ inọde utịn̄ikọ ito n̄wed utịn̄ikọ oro ẹkotde-kot. Ke akpanikọ, emi ekeme ndida n̄kesịm n̄kaiso editịmede esịt kpukpru ini oro afo ọnọde utịn̄ikọ. Edi akpanikọ nte ke ndusụk mme etịn̄ikọ ẹsiwet ediwak n̄kpọ ẹkama, ke adan̄aemi mbon eken ẹwetde esisịt. Edi idịghe mme ikọ oro ẹdude ke babru ẹdikpụhọde ebiet oro ekikere fo owụhọde ẹnyụn̄ ẹsụhọde udomo editịmede esịt fo, edi edi nsọn̄ọ oro afo enyenede ke esịt fo nte ke se imọ itịmde inọ otuowo imọ etịm odot.

Nam ndomonse ke utịn̄ikọ fo uyo ọwọrọ. Utọ ndomonse oro ọyọnọ fi nsọn̄ọ nte ke afo emekeme nditetịn̄ mme ekikere fo. Nte anamde ndomonse, afo ke ọdọn̄ n̄kpọ ke ibuot oro ekemede ndisọp nti ke ini ọnọde utịn̄ikọ fo. Nam ini ndomonse fo edi ata idem n̄kpọ. Kụt otuowo fo ke enyịn ikike. Tie kpere okpokoro mîdịghe dada, nte afo edinamde ke ini edinọde utịn̄ikọ oro.

Bọn̄ akam nọ Jehovah yom un̄wam. Nte enye ọyọbọrọ utọ akam oro? “Nnyịn imonyụn̄ ibụre ifiọk iban̄a Enye, ite, edieke nnyịn iben̄ede  n̄kpọ ekededi nte ekemde uduak Esie, Enye ọbiọn̄ utọn̄ ke eben̄e nnyịn.” (1 John 5:14) Edieke afo oyomde ndikpono Abasi nnyụn̄ n̄n̄wam mme owo ẹbọ ufọn ẹto Ikọ esie, enye iditreke ndibọrọ akam fo. Nsọn̄ọ oro ekeme ndinen̄ede nnọ fi odudu ndinọ utịn̄ikọ fo. N̄ko-n̄ko, nte afo ọkọride mme mbun̄wụm spirit—ima, idatesịt, emem, ifụre ifụre ido, ye mfara ke idem—afo ọyọkọri edu oro ẹyomde man enyene nsọn̄ọnda ndise mban̄a mme idaha.—Gal. 5:22, 23.

Nyene mbufiọk. Nte afo enen̄erede abuana ke an̄wautom, ntre ke nnyekidem fo edisụhọde. Nte afo ọnọde ibọrọ efen efen ke mme mbono esop, ntre ke edimem utom ikan nditịn̄ ikọ ke iso mbon efen. Nte ibat utịn̄ikọ oro afo ọnọde ke mbono esop awakde, ekeme ndidi ntre ke udomo editịmede esịt oro enyenede mbemiso ọnọde utịn̄ikọ kiet kiet edisụhọde. Nte afo akpama ndinyene mme ifet efen efen nditịn̄ ikọ? Nọ idem unyịme unyịme ndinam n̄kpọ ke ufọkn̄wed ke ini mbon en̄wen mîkemeke ndinam se ẹkenọde mmọ ẹnam.

Ke ama akanam mme n̄kpọ oro ẹbatde ke enyọn̄ emi, afo oyokụt nte ọfọnde ndidụn̄ọde mme idiọn̄ọ oro ẹnen̄erede ẹwụt unana uko. Ndifiọk mme idiọn̄ọ emi nnyụn̄ n̄kpep ndinam n̄kpọ mban̄a mmọ ẹkeme ndin̄wam fi nditịn̄ ikọ ye nsọn̄ọnda. Ẹkeme ndikụt mme idiọn̄ọ oro ke edinam m̀mê ke uyoikọ.

Mme Idiọn̄ọ Oro Ẹkụtde ke Enyịn. Nte afo adade ye nte afo akamade ubọk fo ẹwụt m̀mê afo emenyene nsọn̄ọnda, m̀mê unyeneke. Bem iso kere ban̄a ubọk. Ndiwan̄ ubọk ke edem, ndidian nnennen ke n̄kan̄, m̀mê ndisọn̄ọ mmụm okpokoro utịn̄ikọ n̄kama; ndisịn nnyụn̄ nsio ubọk ke ekpatọfọn̄ ndien ndien, ndikpaha nnyụn̄ n̄kpahade n̄kpaha jaket, ndida ubọk ntịme ntịme n̄kotụk mfụk, ibuo, akrasi enyịn; ndifiọn̄ọ n̄kanika itọn̄ubọk, benetap, n̄kpanuen, m̀mê mme n̄wed utịn̄ikọ; ubọk ndinyek ke ini ẹtịn̄de ikọ m̀mê ndinam idiọn̄ọ ubak ubak—kpukpru emi ẹwụt unana nsọn̄ọnda.

Ẹkeme n̄ko ndikụt unana uko ke ndisiọt ikpat ke isọn̄ ndien ndien, ndidi ẹnụhọ ẹka n̄kan̄ emi ẹnụhọ ẹka n̄kan̄ oko, ndida eto eto, nditụhọ nnọ n̄kan̄ kiet, ndidei n̄kpọkinua ke ubọk ke ubọk, ndimen etap ndien ndien, ye ndikot ibifịk usọp usọp ye enyọn̄ enyọn̄.

Ẹkeme ndikan nnyekidem emi ke ẹtịmde ẹsịn ukeme. Nam n̄kpọ ban̄a kiet kpọt ke ini kiet. Diọn̄ọ se idide mfịna, nyụn̄ bem iso kere se oyomde afo anam man etre enye. Edieke afo esịnde ukeme emi, afo oyowụt uyarade nsọn̄ọnda ke nte afo adade.

Mme Idiọn̄ọ ke Uyo. Mme uyarade nnyekidem ke uyo ẹkeme  ndisịne edimenede uyo etikwo etikwo m̀mê uyo oro enyekde-nyek. Eyedi afo amakwana ndien ndien mîdịghe etịn̄ ikọ ata usọp usọp. Ẹkeme ndikan mme mfịna emi ye mme mbumehe eken ke ndisịn ukeme ifịk ifịk ndikara uyo fo.

Edieke afo okopde nnyekidem, tuak da nyụn̄ kot ibifịk ntotụn̄ọ ntotụn̄ọ ke ekpri ini mbemiso ọdọkde mbot utịn̄ikọ. Domo nditehede idem. Utu ke ndikere mban̄a nnyekidem fo, wụk ekikere ke ntak oro afo oyomde nditịn̄ mme n̄kpọ oro afo eketịmde nnọ otuowo fo. Mbemiso ọtọn̄ọde nditịn̄ ikọ, da ekpri ini se otuowo fo, se iso oro etiede ufan ufan, nyụn̄ tuak inua imam. Tịn̄ ikọ sụn̄sụn̄ ke ntọn̄ọikọ, ndien ekem sịn idem ofụri ofụri ke utịn̄ikọ fo.

Se Okpodoride Enyịn Aban̄a. Kûdori enyịn nnyekidem fo ndikụre ofụri ofụri. Ediwak mme etịn̄ikọ oro ẹma ẹkenam n̄kpọ ke mbot utịn̄ikọ ke ediwak isua ẹsikop nnyekidem mbemiso mmọ ẹdahade ẹda ke iso otuowo. Nte ededi, mmọ ẹmekpep ndikara nnyekidem mmọ. Kiet ke otu utọ mme etịn̄ikọ oro ọkọdọhọ ete: “Nsụk nnyenyene utọ nnyekidem oro, edi mmesikan enye ubọk idahaemi.”

Edieke afo enen̄erede esịn ukeme ndikan mme n̄kpọ oro ẹkemede ndida mfiọk ke afo omokop nnyekidem, otuowo fo edida fi nte etịn̄ikọ oro enyenede nsọn̄ọnda. Afo emekeme ndisụk n̄kop nnyekidem, edi mmọ ididiọn̄ọke emi ke baba usụn̄ kiet.

Ti ete ke edieke mmọn̄ibọk oro anamde idem enyek owo ọdọkde, enye esinyụn̄ ọnọ owo odudu. Da enye tịn̄ ikọ nte otụkde owo ke idem.

Ufọn idụhe ndibet tutu ke ama ọkọdọk mbot utịn̄ikọ mbemiso anamde kpukpru emi. Kpep ndinyene nsọn̄ọnda nnyụn̄ mmụm idem n̄kama nnyụn̄ ntịn̄ ikọ ye ntụk oro odotde ke uwem fo eke usen ke usen. Ndinam ntre ayanam enen̄ede enyene uko ke mbot utịn̄ikọ ye ke an̄wautom, ebiet emi uko edide ata akpan n̄kpọ.