1, 2. Nso idi akakan ikot oro ẹnọde owo, ndien nso mbụme ke ikpobụp idem nnyịn?

 NSO idi akakan ikot oro akanam ẹnọde fi? Ekeme ndidi afo edikere aban̄a ini oro ẹkekotde fi edidụk akpan edinam, utọ nte ndọ ata ndima ufan fo iba. Mîdịghe, ekeme ndidi afo emeti usen emi ẹkekotde fi ẹte edinam ata akpan utom. Edieke edide ẹma ẹnọ fi orụk ikot oro, anaedi ama enen̄ede okop idatesịt, akam adade ke ekedi n̄kpọ ukpono ndibọ utọ ikot oro. Ke nditịn̄ akpanikọ, ẹnọ fi ikot oro ọfọnde akan oro. Ẹnọ kpukpru nnyịn ikot emi. Ndien nte nnyịn imekde ndiyere ikot oro eyenen̄ede otụk nnyịn. Enye edi ata akpan n̄kpọ oro nnyịn idimekde ke uwem.

² Ewe ikot edi oro? Jesus Christ, emi edide ikpọn̄-ikpọn̄ edibon Eyen Ata Ọkpọsọn̄ Abasi, Jehovah, ọnọ ikot emi; ndien ẹwet ikot emi ke Bible. Jesus ọdọhọ ke Mark 10:21 ete: “Ditiene mi.” Ke nditịm ntịn̄, ikot oro Jesus ọnọde nnyịn owo kiet kiet edi oro. Ọfọn ibụp idem nnyịn ite, ‘Didie ke ami ndiyere ikot emi?’ Ekeme nditie nte idisọn̄ke fi ndibọrọ mbụme oro. Anie ekpesịn utọ akpan ikot oro? Edi n̄kpọ n̄kpaidem ndifiọk ke ediwak owo ẹsịn. Ntak-a?

3, 4. (a) Nso ke mme owo ẹkeme ndinen̄ede mma mban̄a eren oro ekebịnede Jesus okobụp mbụme aban̄a nsinsi uwem? (b) Afo ekere ke nti edu ewe ke Jesus okokụt ke idem eren emi?

³ Kere ban̄a eren kiet oro Jesus ke idemesie ọkọnọde ikot emi ke n̄kpọ nte isua 2,000 emi ẹkebede. Enye ekedi eren emi ẹkenen̄erede ẹkpono. Enye ama enyene ke nsụhọde n̄kaha n̄kpọ ita oro mme owo ẹnen̄erede ẹma, oro edi, ekedi akparawa, enyene inyene, ye odudu. Bible ọdọhọ ke  enye ekedi “akparawa,” owo emi “enyenede ediwak inyene,” ye “andikara.” (Matthew 19:20; Luke 18:18, 23) Edi akparawa emi ama enyene ata eti edu. Enye ama okop aban̄a Jesus, kpa Akwa Andikpep, onyụn̄ ama se enye okokopde.

⁴ Ata ediwak mme andikara eyo oro ikọnọhọ Jesus ukpono emi enye okodotde. (John 7:48; 12:42) Edi andikara emi iketiehe nte mmọ. Bible asian nnyịn ete: “Nte [Jesus ọwọrọde] aka esie, owo kiet efehe etiene enye onyụn̄ ọkọtọn̄ọ edọn̄ ke iso esie onyụn̄ obụp enye ete: ‘Eti Andikpep, nso ke nnyene ndinam man nnyene nsinsi uwem?’ ” (Mark 10:17) Ama enen̄ede ọdọn̄ eren emi nditịn̄ ikọ ye Jesus tutu enye efehe etiene enye ke eferife, kpa nte ubuene ye usụhọde owo ekededi akpanamde. Akan oro, enye ama ọtọn̄ọ edọn̄ ukpono ukpono ke iso Christ. Emi owụt ke enye ama osụhọde idem onyụn̄ ọfiọk se ikananade imọ ke n̄kan̄ eke spirit. Jesus ama ama nti edu emi. (Matthew 5:3; 18:4) Ntak edi oro “Jesus [okowụkde] enyịn ese enye onyụn̄ ama enye.” (Mark 10:21) Didie ke Jesus ọkọbọrọ mbụme oro akparawa oro okobụpde?

5. Nso ke Jesus ọkọdọhọ akparawa emi ekedide imọ owo, ndien isan̄a didie ifiọk ke “n̄kpọ kiet” oro okosụhọde enye ndinam ikedịghe enye ndidi ubuene? (Se n̄ko ikọ idakisọn̄.)

⁵ Jesus ama owụt ke Ete imọ ama ọbọbọrọ akpan mbụme oro akaban̄ade owo ndinyene nsinsi uwem. Enye ama owụt akparawa oro se N̄wed Abasi etịn̄de, ndien akparawa oro ama ọdọhọ ke imọ imenịm kpukpru se idude ke Ibet Moses. Edi sia Jesus ekemede ndifiọk se owo ekerede, enye ama ọfiọk se ikesịnede akparawa oro ke esịt. (John 2:25) Enye ama okụt ke andikara emi enyene ata akamba mfịna ke n̄kan̄ eke spirit. Ntem, Jesus ama ọdọhọ enye ete: “N̄kpọ kiet osụhọ fi ndinam.” Nso ikedi “n̄kpọ kiet” oro? Jesus ama ọdọhọ enye ete: “Ka, kanyam se ededi oro afo enyenede  nyụn̄ yak nọ mme ubuene.” (Mark 10:21) Ndi ikọ Jesus ọkọwọrọ ke owo inyene ikemeke ndinam n̄kpọ Abasi? Baba. a Christ eketịn̄ aban̄a se ikenen̄erede idi akpan n̄kpọ.

6. Nso ikot ke Jesus ọkọnọ akparawa emi ekedide imọ owo, ndien enye ndikesịn ikot oro okowụt ke nso ikodu enye ke esịt?

⁶ Man anam eren oro ọfiọk se ikosụhọde enye ndinam, Jesus ama ọnọ enye utịbe utịbe ikot emi: “Ditiene mi.” Kere ban̄a oro—Eyen Abasi Andikon̄ N̄kan ndikot eren oro iso ye iso ete etiene imọ! Jesus ama ọn̄wọn̄ọ n̄ko ke enye ọyọbọ utịp oro inua mîkemeke nditịn̄. Enye ọkọdọhọ ete: “Afo eyenyene n̄kpọuto ke heaven.” Ndi akparawa oro ekedide andikara ye imọ owo do ama ọsọsọp enyịme utịbe utịbe ikot emi? Bible ọdọhọ ete: “Enye ofụhọ ke ikọ oro onyụn̄ ọnyọn̄ ke mfụhọ, koro enye enyenede ediwak inyene.” (Mark 10:21, 22) Jesus ama etịn̄ se eren oro mîkodorike enyịn ndikop, ndien emi ama ayarade mfịna oro okodude ke esịt esie. Eyịghe idụhe ke enye ama enen̄ede ama inyene esie, ọkọrọ ye odudu ye uwọrọiso emi asan̄ade ye inyene. Edi n̄kpọ mfụhọ nditịn̄ ke enye ama enen̄ede ama mme n̄kpọ emi akan nte enye akamade Christ. Mmọdo, “n̄kpọ kiet” oro okosụhọde enye ndinam ekedi ndima Jesus ye Jehovah ke ofụri esịt nnyụn̄ n̄wa idem nnọ mmọ. Sia akparawa oro mîkenyeneke utọ ima emi, enye ama esịn ndiyere ata akpan ikot oro! Edi didie ke emi ebehe fi?

7. Ntak emi ikemede ndinịm ke ikot oro Jesus ọkọnọde ebehe nnyịn mfịn?

⁷ Idịghe eren emi m̀mê owo ifan̄ kpọt ke Jesus ọkọnọ ikot emi. Jesus ọkọdọhọ ete: “Edieke owo ekededi oyomde  nditiene mi, yak enye . . . aka iso etiene mi.” (Luke 9:23) Fiọk ete ke “owo ekededi” ekeme ndidi anditiene Christ edieke enye enen̄erede ‘oyom nditiene enye.’ Abasi esidụri utọ mbon oro ẹnyenede esịt akpanikọ do ọnọ Eyen esie. (John 6:44) Idịghe sụk mme imọ owo, mme ubuene, mbon oro ẹtode san̄asan̄a orụk m̀mê idụt, inyụn̄ idịghe sụk mbon oro ẹkedude uwem ke eyo oro ke ẹkenọ ifet ndiyere ikot oro Jesus ọkọnọde, edi ẹnọ kpukpru owo. Ntre, ikọ Jesus oro “Ditiene mi” enen̄ede ebehe fi. Ntak emi afo okpoyomde nditiene Christ? Ndien nso ke nditiene Christ ọwọrọ?

8. Nso ke kpukpru owo ẹyom, ndien ntak-a?

⁸ Odu akpanikọ emi anade inyịme: Nnyịn imenen̄ede iyom eti adausụn̄. Idịghe kpukpru owo ẹnyịme ke imoyom eti adausụn̄, edi imoyom. Ẹma ẹnọ Jeremiah emi ekedide prọfet Jehovah odudu spirit ndiwet akpanikọ emi edidude ke nsinsi mi: “O Jehovah, mmetịm mfiọk nte ke usụn̄ owo isịneke enye ke ubọk. Ikam isịneke ke ubọk owo eke asan̄ade ndinen̄ede ikpatisan̄ esiemmọ.” (Jeremiah 10:23) Mme owo ikemeke inyụn̄ inyeneke unen ndikara idemmọ. Ke akpanikọ, mbụk ubonowo enen̄ede aban̄a nte ẹkarade mme owo ke idiọk usụn̄. (Ecclesiastes 8:9) Ke eyo Jesus, mme adausụn̄ ẹma ẹfịk mme owo, ẹtụn mmọ usụn̄, ẹnyụn̄ ẹkara mmọ ibak ibak. Jesus ama etịn̄ enyịn ese onyụn̄ okụt ke mme usụhọde owo “[ẹkebiet] erọn̄ eke mînyeneke andikpeme.” (Mark 6:34) Se inyụn̄ iwọrọde ofụri ubonowo mfịn edi oro. Kpukpru nnyịn imoyom adausụn̄ oro ikemede ndiberi edem nnyụn̄ n̄kpono. Ndi Jesus odot ndidi orụk adausụn̄ oro? Kere ban̄a ediwak ntak oro anamde idọhọ ke enye odot.

9. Nso inam Jesus okpụhọde ye kpukpru mme adausụn̄ eken?

⁹ Akpa, Jehovah Abasi ekemek Jesus. Mme anana-mfọnmma owo, emi ẹsisọpde ẹbian̄a, emi mîsinyụn̄ iwakke ndinam nti ubiere ẹsimek ediwak mbon oro ẹdade mmọ usụn̄.  Edi Jesus idịghe utọ adausụn̄ oro. Udorienyịn̄ esie anam ifiọk emi. Udorienyịn̄ oro “Christ” ye “Messiah” ẹwọrọ “Enye Oro Ẹyetde Aran.” Ih, Akakan Ọbọn̄ Andikara ofụri ekondo ekeyet Jesus aran, m̀mê emek enye san̄asan̄a ndidi adausụn̄. Jehovah Abasi ama etịn̄ aban̄a Eyen esie ete: “Sese! Asan̄autom mi emi ami mmekde, edima mi, emi ukpọn̄ mi enyịmede! Nyesịn enye spirit mi ke idem.” (Matthew 12:18) Andibot nnyịn kpọt ọfiọk orụk adausụn̄ oro nnyịn iyomde. Ọniọn̄ Jehovah inyeneke adan̄a, ntre imenyene ediwak ntak ndiberi edem ke adausụn̄ oro enye emekde.—Mme N̄ke 3:5, 6.

10. Ntak emi uwụtn̄kpọ Jesus edide mfọnn̄kan uwụtn̄kpọ ndikpebe?

¹⁰ Ọyọhọ iba, Jesus ama enịm mfọnmma uwụtn̄kpọ oro enen̄erede esịn udọn̄ ọnọ nnyịn. Eti adausụn̄ esinyene mme edu oro ikọt esie ẹmade ẹnyụn̄ ẹkemede ndikpebe. Enye esinịm uwụtn̄kpọ ọnọ mbon en̄wen ndikpebe onyụn̄ esịn udọn̄ ọnọ mmọ ndinam ukpụhọde. Mme edu ewe ke afo ekpenen̄ede ama adausụn̄ enyene? Ndi uko, ọniọn̄, m̀mê esịtmbọm? Nso kaban̄a edisọn̄ọ nda ke ini afanikọn̄? Nte afo ekpepde aban̄a mbụk uwem Jesus ke isọn̄, afo oyokụt ke enye ama enyene mme edu emi ye ediwak edu eken. Sia Jesus ekenen̄erede ebiet Ete esie eke heaven, enye ama enyene kpukpru edu oro Abasi enyenede ọyọhọ ọyọhọ. Enye ama ọfọn ama ke kpukpru usụn̄. Mmọdo, imenyene n̄kpọ ndikpep nto kpukpru se Jesus akanamde onyụn̄ etịn̄de, ọkọrọ ye usụn̄ oro enye ekesiwụtde nte etiede imọ ke idem. Bible ọdọhọ ke enye ama ọkpọn̄ ‘uwụtn̄kpọ ọnọ nnyịn man nnyịn ikpetiene nde ikpat esie ketket.’—1 Peter 2:21.

11. Didie ke Jesus okowụt ke idi “eti ekpemerọn̄”?

¹¹ Ọyọhọ ita, Christ ama odu uwem ekekem ye ikọ esie emi: “Ami ndi eti ekpemerọn̄.” (John 10:14) Mme owo ke eyo Bible ẹma ẹmehe ye ikọ emi. Mme ekpemerọn̄ ẹma ẹsinam utom ọkpọsọn̄ man ẹse ẹban̄a erọn̄ oro mmọ ẹkekpemede. “Eti ekpemerọn̄” esibem iso okụt ete ke mme erọn̄ ẹdu ke  ifụre, ke n̄kpọ inyụn̄ inamke mmọ mbemiso ekerede aban̄a idemesie. Ke uwụtn̄kpọ, David emi ekedide ete ete Jesus ekedi ekpemerọn̄ toto ke uyen, ndien enye ama anam n̄kpọ emi akpakadade enye ibuot, oro edi, an̄wana ye ndiọi unam emi ẹkedide ndita mme erọn̄ esie. (1 Samuel 17:34-36) Jesus ama akam anam se ikande oro ọnọ mme anditiene enye. Enye ama ayak uwem esie ọnọ ke ibuot mmọ. (John 10:15) Mme adausụn̄ ifan̄ ẹkpenyịme ndiwa idem ntre?

12, 13. (a) Didie ke ekpemerọn̄ ọfiọk mme erọn̄ esie, didie ke mmọ ẹnyụn̄ ẹfiọk enye? (b) Ntak emi afo oyomde Eti Ekpemerọn̄ ada fi usụn̄?

¹² Enyene n̄kpọ en̄wen emi owụtde ke Jesus ekedi “eti ekpemerọn̄.” Enye ọkọdọhọ ete: “[Mmọfiọk] mme erọn̄ mi, mme erọn̄ mi ẹnyụn̄ ẹfiọk mi.” (John 10:14) Kere se ikọ Jesus emi akanamde mme owo ẹkere. Owo oro mîsitịn̄ke enyịn ke otuerọn̄ idifiọkke ke erọn̄ kiet okpụhọde ye en̄wen. Edi ekpemerọn̄ ọfiọk erọn̄ kiet kiet. Enye ọfiọk uman erọn̄ oro edisọpde iyom un̄wam imọ ke ini uman, ọfiọk eyenerọn̄ emi osụk oyomde ẹmen ẹkama ke ntak ekpride akaha mînyụn̄ isọn̄ke idem ikem ndisan̄a anyan isan̄, onyụn̄ ọfiọk erọn̄ oro ọdọn̄ọde m̀mê oro akadade unan. Mme erọn̄ ẹfiọk n̄ko andikpeme mmọ. Mmọ ẹfiọk uyo esie, ndien akananam mmọ idaha uyo ekpemerọn̄ en̄wen nte uyo andikpeme mmọ. Ke ini uyo esie owụtde ke enyene se itịbede m̀mê yak mmọ ẹsọsọp ẹdi, mmọ isibiatke ini. Mmọ ẹsitiene enye ẹka ebiet oro enye oyomde mmọ ẹka. Ndien enye ọfiọk ebiet emi ọfọnde akan ndida mmọ n̄ka. Enye ọfiọk ebiet oro awawa mbiet ye eti mmọn̄ ẹdude, ebiet emi n̄kpọ mîdinyụn̄ inamke mme erọn̄. Nte enye ekpemede mme erọn̄, mmọ ẹfiọk ke n̄kpọ idinamke mmimọ.—Psalm 23.

¹³ Ndi idọn̄ke fi ndinyene utọ adausụn̄ oro? Ntre ke Jesus emi edide Eti Ekpemerọn̄ esinam n̄kpọ ye mme anditiene enye, ndien idụhe owo oro ekpetde-kpet ndibiet enye. Enye ọn̄wọn̄ọ ndida fi usụn̄ man okop inemesịt ye uyụhọ idahaemi  ye ke nsinsi! (John 10:10, 11; Ediyarade 7:16, 17) Do, oyom ifiọk se nditiene Christ ọwọrọde.

14, 15. Ntak emi owo ndidọhọ ke imọ idi Christian m̀mê ke imenen̄ede ima Jesus mînamke enye edi anditiene Christ?

¹⁴ Etie nte ata ediwak miliọn owo mfịn ẹkere ke mmimọ imeyere ikot oro Christ ọkọnọde. Kamse, mmọ ẹdọhọ ke mmimọ idi mme Christian. Ekeme ndidi mmọ ẹsika ufọkabasi emi ete ye eka mmọ ẹkenamde ẹnịm mmọ baptism. Mîdịghe, mmọ ẹkeme ndidọhọ ke imenen̄ede ima Jesus, ke inyụn̄ ida enye nte Andinyan̄a mmimọ. Edi, ndi oro anam mmọ ẹdi mme anditiene Christ? Ndi se Jesus ekenyenede ke ekikere edi oro ke ini enye okokotde nnyịn ete idi mme anditiene imọ? Edi idịghe mme n̄kpọ emi kpọt ẹnam owo edi anditiene Jesus.

¹⁵ Kere ban̄a Christendom, oro edi, mbon oro ẹdọhọde ke idi mme anditiene Christ. Ndi mmọ ẹnam mme n̄kpọ oro Jesus Christ ekekpepde? Ndi nnyịn ikwe usua, ufịk, afai, ye ukwan̄ikpe ke mme idụt oro ata ediwak mmọ ẹdude ukem nte ikụtde ke mme idụt eken ke ererimbot? Mohandas Gandhi, kpa adaiso Ido Ukpono Hindu emi ẹkenen̄erede ẹkpono ama etịn̄ ini kiet ete: “Idụhe owo oro anamde n̄kpọ ọnọ ubonowo akan Jesus. Ke akpanikọ, Ido Ukpono Christ inyeneke mfịna ndomokiet.” Enye ama adian do ete: “Mbufo mme Christian ẹnyene mfịna. Mbufo ikpetke-kpet ndidu uwem ekekem ye mme n̄kpọ oro mbufo ẹkpepde.”

16, 17. Nso isiwak ndisụhọ mme inua-okot Christian ndinam, ndien nso ke ẹda ẹfiọk ata mme anditiene Christ?

¹⁶ Jesus ọkọdọhọ ke se ẹdinen̄erede ẹda ẹfiọk ata mme anditiene imọ edi edinam mmọ, idịghe ikpîkpu ikọ inua m̀mê se mmọ ẹdọhọde nte idide. Ke uwụtn̄kpọ, enye ọkọdọhọ ete: “Idịghe kpukpru mbon oro ẹkotde mi, ‘Ọbọn̄, Ọbọn̄,’ ẹdidụk obio ubọn̄ heaven, edi edi enye emi anamde uduak Ete mi emi odude ke heaven edidụk.” (Matthew  7:21) Ntak emi ata ediwak mbon oro ẹdọhọde ke Jesus edi Ọbọn̄ mmimọ mînamke uduak Ete esie? Ti akparawa emi ekedide andikara ye imọ owo. Ediwak ini, ‘n̄kpọ kiet esisụhọ’ mme inua-okot Christian ndinam, oro edi, ndima Jesus ye Enye emi okosiode enye ọdọn̄, ke ofụri ukpọn̄ mmọ.

¹⁷ Didie ke edi ntre? Nte ata ediwak miliọn mbon oro ẹdọhọde ke idi mme Christian idọhọke n̄ko ke imama Christ? Ih, ẹdọhọ. Edi ndima Jesus ye Jehovah akan nditetịn̄ ke inua. Jesus ọkọdọhọ ete: “Edieke owo ekededi amade mi, enye ayanam ikọ mi.” (John 14:23) Enye ama ọtọn̄ọ ntak etịn̄ nte ekpemerọn̄, ete: “Mme erọn̄ mi ẹkop uyo mi, ami mmonyụn̄ mfiọk mmọ, ndien mmọ ẹtiene mi.” (John 10:27) Ih, ẹdida mme edinam nnyịn ẹfiọk m̀mê imenen̄ede ima Christ idịghe se itịn̄de m̀mê se ikerede ke ẹdida ẹfiọk.

18, 19. (a) Didie ke ndikpep mban̄a Jesus okpotụk nnyịn? (b) Nso idi uduak n̄wed emi, didie ke enye edinyene ufọn ọnọ mbon oro edide ebịghi ẹkekere ke mmimọ idi mme anditiene Christ?

¹⁸ Edi enyene se isinamde nnyịn inam mme n̄kpọ oro nnyịn isinamde. Mme edinam nnyịn ẹsiwụt se nnyịn idide ke esịtidem. Ana inam n̄kpọ iban̄a se nnyịn idide ke esịtidem. Jesus ọkọdọhọ ete: “Nsinsi uwem ọwọrọ mmọ ndikọ ifiọk emi aban̄ade fi, ata Abasi kierakiet, ye enye emi afo okosiode ọdọn̄, kpa Jesus Christ.” (John 17:3) Edieke ikọde inyụn̄ itiede ikere nnennen ifiọk oro aban̄ade Jesus, emi oyotụk esịt nnyịn. Nnyịn iyetetịm ima enye, oyonyụn̄ enen̄ede ọdọn̄ nnyịn nditiene enye kpukpru usen.

¹⁹ Uduak n̄wed emi edi oro. Owo isioho enye man ọnọ nnyịn ọyọhọ mbụk oro aban̄ade uwem ye utom Jesus, edi ẹsio enye man an̄wam nnyịn inen̄ede ikụt nte ikpetienede enye. b Ẹsio enye n̄ko man an̄wam nnyịn ida N̄wed Abasi idụn̄ọde idem nnyịn nte owo emi esede idem ke ukụtiso, inyụn̄ ibụp idem nnyịn ite, ‘Ndi ami ke nnen̄ede ntiene  Jesus?’ (James 1:23-25) Eyedi ebịghi afo ekekere ke imọ idi erọn̄ emi Eti Ekpemerọn̄ adade usụn̄. Edi, ndi afo unyịmeke ke nnyịn imekeme ndisụk n̄kụt mme usụn̄ oro ikpanamde ukpụhọde? Bible eteme nnyịn ete: “Ẹka iso ẹdomo ẹse m̀mê mbufo ẹdu ke mbuọtidem, ẹka iso ẹwụt se mbufo ẹdide.” (2 Corinth 13:5) Odot isịn ofụri ukeme ikụt ite ke imenen̄ede itiene ndausụn̄ edima Eti Ekpemerọn̄ nnyịn, kpa Jesus, emi Jehovah ke idemesie emekde ete ada nnyịn usụn̄.

20. Nso ke idineme ke ibuot oro etienede?

²⁰ Afo ndikpep n̄wed emi akpakam an̄wam fi enen̄ede ama Jesus ye Jehovah. Edieke anamde emi ke ntak utọ ima oro, afo eyenen̄ede enyene emem ye uyụhọ ke akani ererimbot emi, oyonyụn̄ odu uwem man aka iso otoro Jehovah ke nsinsi ke enye ndikọnọ nnyịn Eti Ekpemerọn̄. Nte ededi, ana se nnyịn ikpepde iban̄a Christ enen̄ede enyene nsọn̄ọ. Mmọdo, odot idụn̄ọde ke Ibuot 2 udeme oro Jesus enyenede ke uduak Jehovah oro aban̄ade ofụri ekondo.