Be ka se isịnede

Be ka se isịnede

IBUOT 10

“Ẹwet Ẹte”

“Ẹwet Ẹte”

“Mfịn emi itie N̄wed Abasi oro . . . omosu”

1-3. Nso ke Jesus oyom mbon Nazareth ẹfiọk, ndien nso uyarade ke enye ọnọ?

 NTỌN̄Ọ NTỌN̄Ọ ini utom ukwọrọikọ Jesus edi emi. Christ ọnyọn̄ edi Nazareth obio emana esie. Enye oyom ndin̄wam mme owo ẹfiọk ke imọ idi Messiah oro ẹketịn̄de ẹban̄a anyan ini ko! Nso uyarade ke enye ọnọ?

2 Eyịghe idụhe ke ediwak owo ẹdori enyịn ke enye ayanam utịben̄kpọ. Mmọ ẹkop mme ndyọ ndyọ n̄kpọ oro enye anamde. Edi enye inọhọ mmọ utọ idiọn̄ọ oro. Utu ke oro, enye aka synagogue nte ido esie edide. Enye adaha ada ndikot n̄wed, ndien ẹnọ enye ikpan̄wed Isaiah. Edi anyan ikpan̄wed emi etiede nte ẹkewan̄ ke eto iba, ndien Jesus etịn̄ enyịn atat enye to ke n̄kan̄ kiet esịm eken tutu enye okụt itien̄wed emi enye oyomde. Ekem enye okot se idude idahaemi ke Isaiah 61:1-3.—Luke 4:16-19.

3 Otuowo ẹnen̄ede ẹmehe ye itien̄wed emi. Enye edi ntịn̄nnịm ikọ oro aban̄ade Messiah. Kpukpru owo ke synagogue ẹwụk enyịn ẹse Jesus. Owo ndomokiet isioroke uyo! Ekem Jesus ọtọn̄ọ ndinam itien̄wed emi an̄wan̄a. Etie nte enye enen̄ede ada ini anam emi. Enye ọdọhọ ete: “Mfịn emi itie N̄wed Abasi oro mbufo ẹsụk ẹkopde do omosu.” Idem akpa otuowo ndikop ndinem ikọ esie, edi etie nte ediwak owo ẹsụk ẹyom ndikụt nte enye anamde utịben̄kpọ. Utu ke ndinam utịben̄kpọ, Jesus ada uwụtn̄kpọ ke N̄wed Abasi ayarade unana mbuọtidem mmọ uko uko. Ibịghike, mbio obio Nazareth ẹdomo ndiwot enye!—Luke 4:20-30.

4. Nso uwụtn̄kpọ ke Jesus ekenịm ke ofụri ini oro enye ọkọkwọrọde ikọ, ndien nso ke idineme ke ibuot emi?

4 Ntem ke Jesus ekesikot oto Ikọ Abasi ke ofụri ini oro enye ọkọkwọrọde ikọ. Enye ekenen̄ede eberi edem ke Ikọ Abasi oro ẹkedade odudu spirit ẹwet. Edi akpanikọ ke mme utịben̄kpọ esie ẹkedi ata akpan n̄kpọ oro ẹkewụtde ke enye ama enyene spirit Abasi. Kpa ye oro, idụhe se ikedide akpan n̄kpọ inọ Jesus ikan Edisana N̄wed Abasi. Ẹyak idụn̄ọde uwụtn̄kpọ oro enye ekenịmde ke afan̄ emi. Iyeneme nte Eteufọk nnyịn okokotde oto Ikọ Abasi, akadade ọnọ Ikọ Abasi, okonyụn̄ anamde Ikọ Abasi an̄wan̄a.

Okot Oto Ikọ Abasi

5. Nso ke Jesus okoyom mbon oro ẹkekpan̄de utọn̄ ẹnọ enye ẹfiọk, ndien didie ke enye okowụt ke se imọ itịn̄de edi akpanikọ?

5 Jesus ama oyom mme owo ẹfiọk ebiet oro etop esie okotode. Enye ọkọdọhọ ete: “Se ami n̄kpepde idịghe okịm, edi enyene enye emi ọkọdọn̄de mi.” (John 7:16) Ke isan̄ en̄wen, enye ọkọdọhọ ete: “Ami nnamke baba n̄kpọ kiet ke odudu idemmi; edi kpa nte Ete ekekpepde mi kpa ntre ke ntịn̄ mme n̄kpọ emi.” (John 8:28) Enye ama ọdọhọ n̄ko ete: “Mme n̄kpọ emi ntịn̄de nnọ mbufo ntịn̄ke mmọ ke ifiọk idemmi; edi Ete emi abuanade n̄kpọ ye ami ke anam utom esie.” (John 14:10) Usụn̄ kiet oro Jesus okowụtde ke se imọ itịn̄de edi akpanikọ edi nte enye ekesiwakde ndikot nto Ikọ Abasi oro ẹwetde-wet.

6, 7. (a) Jesus okokot oto N̄wed Abasi Usem Hebrew adan̄a didie, ndien ntak oro edide n̄wọrọnda n̄kpọ? (b) Didie ke nte Jesus ekesikpepde mme owo n̄kpọ okokpụhọde ye nte mme scribe ẹkesikpepde?

6 Edieke etịn̄de enyịn odụn̄ọde ikọ Jesus ke Bible, oyokụt ke enye ama okot oto m̀mê etịn̄ n̄kpọ aban̄a se ibede mbahade iba ke N̄wed Abasi Usem Hebrew. Ke akpa, ekeme nditie nte ke inyeneke se isịnede do. Afo emekeme ndikere m̀mê nso ikanam enye mîkokotke ito kpukpru n̄wed oro ẹkedade odudu spirit ẹwet, emi ẹkedude ini oro, ke isua ita ye ubak oro enye ekekpepde mme owo n̄kpọ onyụn̄ ọkwọrọde ikọ. Etie nte enye ama anam ntre. Ti ke ẹkewet ata esisịt ke otu mme n̄kpọ emi Jesus eketịn̄de onyụn̄ anamde. (John 21:25) Ke nditịm ntịn̄, afo emekeme ndida hour ifan̄ kpọt n̄kot ofụri ikọ Jesus oro ẹwetde ke Bible. Kere m̀mê ekpemem fi utom ndida hour ifan̄ kpọt ntịn̄ mban̄a Abasi ye Obio Ubọn̄ esie nnyụn̄ n̄kot nto se ibede mbahade iba ke N̄wed Abasi Usem Hebrew! Ke adianade do, ediwak ini, Jesus ikakamake ikpan̄wed. Ke ini enye ọkọkwọrọde ọwọrọetop Ukwọrọikọ Oro ke Obot, enye ama okot nnennen nnennen oto onyụn̄ etetịn̄ aban̄a N̄wed Abasi Usem Hebrew ediwak ini ke ibuot!

7 Jesus ndikesikot nto Ikọ Abasi ama owụt ke enye ama enen̄ede okpono Ikọ Abasi. ‘Idem ama akpa otuowo aban̄a usụn̄ nte enye ekekpepde owo n̄kpọ, koro enye ekekpep mmọ n̄kpọ nte owo emi Abasi ọnọde odudu, inyụn̄ ikpepke nte mme scribe.’ (Mark 1:22) Ke ini mme scribe ẹkesikpepde mme owo n̄kpọ, mmọ ẹkesiwak ndikot nto inua-okot ibet oro ẹtịn̄de-tịn̄, ẹnyụn̄ ẹkot ẹto mme rabbi emi ẹkefiọkde n̄wed ke eset. Jesus ikesikotke ito ibet oro ẹtịn̄de-tịn̄, m̀mê ndikot nto ndusụk rabbi nda nsọn̄ọ se enye etịn̄de. Utu ke oro, enye ekesida Ikọ Abasi ọsọn̄ọ se enye etịn̄de. Imosụk ise emi enye ekesiwakde ndidọhọ ete: “Ẹwet ẹte.” Enye ama esida mme ikọ emi m̀mê mme ikọ ntre ekpep mme anditiene enye n̄kpọ onyụn̄ enen̄ede ukwan̄ ekikere mmọ.

8, 9. (a) Didie ke Jesus okowụt ke imọ ikada odudu imọ ito Ikọ Abasi ke ini enye akanamde temple asana? (b) Didie ke mme adaiso ido ukpono ke temple ẹkewụt ke mmimọ inyeneke ukpono ndomokiet inọ Ikọ Abasi?

8 Ke ini Jesus akanamde temple ke Jerusalem asana, enye ama ọdọhọ ete: “Ẹwet ẹte, ‘Ẹdikot ufọk mi ufọk akam,’ edi mbufo ẹmenam enye edi itie udịbe mbon n̄wo.” (Matthew 21:12, 13; Isaiah 56:7; Jeremiah 7:11) N̄kpọn̄ emi ekebede, enye ama anam ediwak utịbe utom do. Emi ama enen̄ede enem nditọwọn̄ tutu mmọ ẹtọn̄ọ nditoro enye. Edi mme adaiso ido ukpono ẹma ẹyat esịt ẹbụp Jesus m̀mê enye okop se nditọwọn̄ oro ẹtịn̄de. Enye ọkọbọrọ ete: “Ih. Nte akanam mbufo ikotke emi ite, ‘Afo amanam inua nseknditọ ye mmọ eke ẹwapde eba ẹtoro fi’?” (Matthew 21:16; Psalm 8:2) Jesus okoyom mmọ ẹfiọk ke Ikọ Abasi enyịme se nditọwọn̄ oro ẹnamde.

9 Nte ini akakade, mme adaiso ido ukpono oro ẹma ẹsop idem ẹnyụn̄ ẹka ẹkebụp Jesus ẹte: “Ewe odudu ke afo ada anam mme n̄kpọ emi?” (Matthew 21:23) Jesus ama ananam mme owo ẹnen̄ede ẹfiọk Owo emi ọnọde imọ odudu. Enye ikekpepke obufa ukpepn̄kpọ. Enye akakam anam Ikọ Ete esie eke odudu spirit an̄wan̄a. Mme oku ye mme scribe ikowụtke ukpono ndomokiet inọ Jehovah ye Ikọ esie. Ama enen̄ede odot nte Jesus akasuade ọnọ mmọ ke ini enye akayararede ndiọi ekikere mmọ.—Matthew 21:23-46.

10. Didie ke nnyịn ikeme ndikpebe nte Jesus ekesikotde oto Ikọ Abasi, ndien nso ke nnyịn inyene mfịn emi Jesus mîkenyeneke?

10 Ukem nte Jesus, ata mme Christian mfịn ẹberi edem ke Ikọ Abasi ke ini mmọ ẹkwọrọde ikọ. Ẹdiọn̄ọ Mme Ntiense Jehovah ke ofụri ererimbot nte mbon emi ẹnen̄erede ẹma ndikwọrọ etop Bible nnọ mbon en̄wen. Ẹsinen̄ede ẹkot ẹto ẹnyụn̄ ẹsiak mme itien̄wed Bible ke mme n̄wed nnyịn. Nnyịn isinyụn̄ inam ntre ke ini ikwọrọde ikọ, idomo ndikot N̄wed Abasi ini ekededi oro inyenede nneme ye mme owo. (2 Timothy 3:16) Esinen̄ede enem nnyịn ke ini owo ayakde ikot Bible inọ enye inyụn̄ ineme mme ufọn oro Ikọ Abasi enyenede ye se enye ọwọrọde! Nnyịn ikemeke nditi n̄kpọ ke mfọnmma usụn̄ nte Jesus, edi nnyịn imenyene ediwak n̄kpọ oro ẹkemede ndin̄wam nnyịn, emi Jesus mîkenyeneke. Nnyịn imenyene ofụri Bible emi ẹmịn̄de ke ediwak usem, ọkọrọ ye ediwak n̄wed oro ẹkemede ndin̄wam nnyịn ikụt mme ufan̄ikọ Bible oro iyomde. Ẹyak ibiere ndika iso n̄kot nto Bible nnyụn̄ nsịn udọn̄ nnọ mme owo ẹkot enye ke kpukpru ifet!

Ada Ọnọ Ikọ Abasi

11. Nso ikanam Jesus esida ọnọ Ikọ Abasi kpukpru ini?

11 Jesus ama okụt ke mme owo ẹma ẹsiwak ndin̄wana ye Ikọ Abasi, edi oro ikakpaha enye idem. Jesus ọkọdọhọ ke akam oro enye ọkọbọn̄de ọnọ Ete esie ete: “Ikọ fo edi akpanikọ.” (John 17:17) Jesus ama enen̄ede ọfiọk ke Satan, “andikara ererimbot emi,” edi “osu nsu ye ete nsu.” (John 8:44; 14:30) Jesus ama okot oto N̄wed Abasi ikata ke ini enye ọkọbiọn̄ọde idomo Satan. Satan ama okot ufan̄ikọ kiet ke Psalm onyụn̄ okokoi oyụrọde ufan̄ikọ oro, edi Jesus ama owụt ke se enye eketịn̄de inenke.—Matthew 4:6, 7.

12-14. (a) Didie ke mme adaiso ido ukpono ẹkewụt ke mmimọ ikponoke Ibet Moses? (b) Didie ke Jesus akada ọnọ Ikọ Abasi?

12 Jesus ama esida ọnọ Edisana N̄wed Abasi ke ini ẹkeyụrọrede enye. Mme andikpep ido ukpono eyo esie ẹkesikabade Ikọ Abasi ke ukwan̄ usụn̄. Mmọ ẹkenen̄ede ẹyom mme owo ẹnịm ata n̄kpri ewụhọ Ibet Moses, edi ikebeheke mmọ m̀mê mme owo ẹda mme edumbet Ibet Moses oro ẹdu uwem m̀mê idaha. Ntem, mmọ ẹkesịn udọn̄ ẹnọ enyọn̄ enyọn̄ utuakibuot emi aban̄ade nte owo etiede ke enyọn̄ idem utu ke ndikere mban̄a ikpọ n̄kpọ ke Ibet—utọ nte unenikpe, mbọm, ye edinam akpanikọ. (Matthew 23:23) Didie ke Jesus akada ọnọ Ibet Abasi?

13 Ke Ukwọrọikọ Oro ke Obot, Jesus ama etịn̄ ndien ndien ete, “mbufo ẹma ẹkop ẹte ẹkedọhọ ẹte,” ke ini oyomde nditịn̄ mban̄a Ibet Moses. Ekem enye adian do ete, “edi ndọhọ mbufo nte,” onyụn̄ anam edumbet oro enen̄ede an̄wan̄a owo akan ndidọhọ mme owo ẹnịm Ibet ntre nnan nnan. Ndi enye ọkọdọhọ ke Ibet ifọnke? Baba, enye akakam adada ọnọ Ibet. Ke uwụtn̄kpọ, mme owo ẹma ẹnen̄ede ẹfiọk ibet emi, “Kûwot owo.” Edi Jesus ama ọdọhọ mmọ ke ndisua owo abiat edumbet oro akanamde ẹnọ ibet oro. Kpasụk ntre, owo ndinyene udọn̄ ke idem owo emi mîdịghe nsan̄a ndọ esie abiat edumbet ibet Abasi oro akpande efịbe.—Matthew 5:17, 18, 21, 22, 27-39.

14 Ke akpatre, Jesus ama ọdọhọ ete: “Mbufo ẹma ẹkop ẹte ẹkedọhọ ẹte, ‘Afo enyene ndima mbọhọidụn̄ fo nnyụn̄ nsua owo eke asuade fi.’ Edi, ndọhọ mbufo nte: Ẹka iso ẹma mme asua mbufo ẹnyụn̄ ẹbọn̄ akam ẹyom ufọn mmọ eke ẹkọbọde mbufo.” (Matthew 5:43, 44) Ndi Jesus okokot ewụhọ oro ọdọhọde ‘sua owo eke asuade fi’ oto Ikọ Abasi? Baba, mme adaiso ido ukpono ẹkesio ewụhọ enye oro ẹdi. Mmọ ẹma ẹda ekikere owo ẹsiak mmọn̄ ke mfọnmma Ibet Abasi. Jesus ama enen̄ede ada ọnọ Ikọ Abasi ke ini ẹkedade ido eset ẹbiat enye.—Mark 7:9-13.

15. Didie ke Jesus akada ọnọ Ibet Abasi ke ini ẹkenamde etie nte ke Ibet Abasi etie ukpan ukpan akaha m̀mê ke akam ọsọn̄ akaha?

15 Mme adaiso ido ukpono ẹma ẹn̄wana ye Ibet Abasi ke ndinam enye etie ukpan ukpan, m̀mê ndikam nnam enye etie nte ọsọn̄ akaha. Ke ini mbet Jesus ẹkekịbide mbuot wheat ifan̄ ke ini mmọ ẹkesan̄ade ke in̄wan̄ wheat ẹbe, ndusụk mme Pharisee ẹkedọhọ ke mmọ ẹbiat Sabbath. Jesus ama ada uwụtn̄kpọ oro odude ke N̄wed Abasi owụt ke ekikere mmọ ikenenke. Enye ama etịn̄ aban̄a n̄kukụre itie ke N̄wed Abasi emi etịn̄de nte David ye ikọt esie oro biọn̄ ọkọdọn̄de ẹketade uyo iso Abasi oro ẹkemende ẹfep ke edisana ebiet. Jesus ama owụt mme Pharisee oro ke mmọ ikọfiọkke se mbọm Jehovah ọwọrọde.—Mark 2:23-27.

16. Nso ke mme adaiso ido ukpono ẹkenam ye ewụhọ oro Moses ọkọnọde aban̄a usiondọ, ndien nso ke Jesus akanam?

16 Mme adaiso ido ukpono ẹma ẹda ndusụk n̄kpọ emi Ibet etịn̄de ẹbiat Ibet Abasi. Ke uwụtn̄kpọ, Ibet ama enyịme erenowo osio n̄wan esie ndọ edieke enye okụtde “mbubiam n̄kpọ ke idem” an̄wan esie, emi etiede nte ekedi akamba mfịna emi esuenede ubon esie. (Deuteronomy 24:1) Edi etisịm eyo Jesus, mme adaiso ido ukpono ẹma ẹda oro ẹnyịme irenowo ẹsio iban mmọ ndọ ke ntak ekededi—idem ekpedi udia ata ikan̄! a Jesus ama owụt ke mmọ ẹma ẹsọn̄ esịt ẹyụrọde ikọ oro ẹkenọde Moses odudu spirit ewet. Ekem enye ama afiak etịn̄ nte Jehovah oyomde ndọ etie, oro edi, erenowo kiet ọdọ n̄wan kiet, onyụn̄ ọdọhọ ke efịbe kpọt ekeme ndinam ẹsio ndọ.—Matthew 19:3-12.

17. Didie ke mme Christian mfịn ẹkeme ndikpebe nte Jesus akadade ọnọ Ikọ Abasi?

17 Mme anditiene Christ mfịn ẹkụt ke oyom mmimọ n̄ko ida inọ Edisana N̄wed Abasi ke ini ẹyụrọde enye. Ke ini mme adaiso ido ukpono ẹdọhọde ke nte Bible ọdọhọde idu uwem inyeneke aba ufọn, mmọ ẹn̄wana ye Bible. Ke ini ido ukpono ẹkpepde mme owo nsu, edi ẹnam etie nte ke edi ukpepn̄kpọ Bible, mmọ ẹn̄wana ye Bible. Nnyịn ida ke edi n̄kpọ ukpono ndida nnọ akpanikọ Ikọ Abasi—ke uwụtn̄kpọ, ke ndiwụt ke Abasi idịghe Abasi-Ita-ke-Kiet. (Deuteronomy 4:39) Edi nnyịn isida mbufiọk inam oro, oro edi, ke ata ifụre ifụre ido ye ntotụn̄ọ ukpono.—1 Peter 3:15.

Anam Ikọ Abasi An̄wan̄a

18, 19. Mme uwụtn̄kpọ ewe ẹwụt ke Jesus ama enen̄ede ọfiọk ndinam Ikọ Abasi an̄wan̄a?

18 Jesus okodu ke heaven ke ini ẹkewetde N̄wed Abasi Usem Hebrew. Anaedi ama enen̄ede enem enye ndidi isọn̄, nnyụn̄ nditiene nnam Ikọ Abasi an̄wan̄a mbon en̄wen. Ke uwụtn̄kpọ, kere ban̄a n̄wọrọnda usen kiet ke enye ama ekeset ke n̄kpa, ke ini enye okosobode ye mbet esie iba ke usụn̄ Emmaus. Mbemiso mmọ ẹkefiọkde owo oro enye edide, mmọ ẹma ẹsian enye adan̄a nte mmimọ ikofụhọde ye nte esịt eketịmerede mmimọ aban̄a n̄kpa edima Eteufọk mmimọ. Enye ọkọbọrọ mmọ didie? “Enye ọtọn̄ọ ke Moses ye kpukpru mme Prọfet asiak mme n̄kpọ emi ẹketịn̄de ẹban̄a enye ke ofụri N̄wed Abasi ọnọ mmọ.” Emi okotụk mmọ didie? Mmọ ẹma ẹdọhọ kiet eken nte ini akakade ẹte: “Nte esịt ikofiopke nnyịn ke ini enye ekenemede nneme ye nnyịn ke usụn̄, nte enye akatatde N̄wed Abasi ọnọ nnyịn ọyọhọ ọyọhọ?”—Luke 24:15-32.

19 Nte ini akakade ke usen oro, Jesus ama osobo ye mme apostle esie ye mbon eken. Kop se enye akanamde ọnọ mmọ: “Enye atat mmọ ikike ọyọhọ ọyọhọ man mmọ ẹfiọk se N̄wed Abasi ọwọrọde.” (Luke 24:45) Eyịghe idụhe ke ifet oro ama anam mmọ ẹti ediwak ini oro Jesus akanamde ukem n̄kpọ oro ọnọ mmọ ye mbon oro ẹkemade ndikpan̄ utọn̄ nnọ enye. Enye ama esiwak ndinam itie N̄wed Abasi emi mme owo ẹtịmde ẹmehe an̄wan̄a, tutu Ikọ Abasi enen̄ede an̄wan̄a mme andikpan̄ utọn̄ nnọ enye akan nte ekesin̄wan̄ade.

20, 21. Didie ke Jesus akanam ikọ oro Jehovah eketịn̄de ọnọ Moses ke ikọt emi asakde ikan̄ an̄wan̄a?

20 Isan̄ kiet, Jesus ama anam oro ke ini enye ekenyenede nneme ye otu mme Sadducee. Mmọ ẹkedi n̄ka Ido Ukpono Mme Jew emi ẹkesidiade ubọk udia kiet ye mme oku, ndien mmọ ikenịmke ke mme akpan̄kpa ẹyeset. Jesus ọkọdọhọ mmọ ete: “Amaedi ediset mme akpan̄kpa, nte mbufo ikokotke se Abasi eketịn̄de ọnọ mbufo, ete, ‘Ami ndi Abasi Abraham ye Abasi Isaac ye Abasi Jacob’? Enye idịghe Abasi mme akpan̄kpa, edi edi eke mme odu-uwem.” (Matthew 22:31, 32) Mme Sadducee ẹma ẹnen̄ede ẹmehe ye itie N̄wed Abasi emi; Moses, kpa owo emi mmọ ẹkenen̄erede ẹkpono ekewet ufan̄ikọ emi. Ndi omokụt ke nte Jesus akanamde Ikọ Abasi an̄wan̄a ama enyene odudu?

21 Moses ama enyene nneme ye Jehovah ke ikọt emi asakde ikan̄ ke n̄kpọ nte isua 1514 M.E.N. (Exodus 3:2, 6) Ini oro, isua 329 ẹma ẹbebe tọn̄ọ Abraham akakpa, isua 224 ẹma ẹbe tọn̄ọ Isaac akakpa, isua 197 ẹnyụn̄ ẹbe tọn̄ọ Jacob akakpa. Edi Jehovah okosụk ọdọhọ ete: “Ami ndi” Abasi mmọ. Mme Sadducee oro ẹma ẹfiọk ke Jehovah itiehe nte nsunsu abasi mme okpono ndem, emi ẹdọhọde nte akarade inua-okot obio ekpo. Edi, nte Jesus ọkọdọhọde, enye edi Abasi “mme odu-uwem.” Nso ke oro ọwọrọ? Nte Jesus akadade n̄kpọ emi ekeberi ama enen̄ede an̄wan̄a: “Ke enyịn esie kpukpru mmọ ke ẹdu uwem.” (Luke 20:38) Tutu amama Jehovah ifreke ndima asan̄autom esie emi ẹma ẹkekpan̄a. Jehovah enen̄ede aduak ndinam utọ mbon emi ẹset tutu ẹkeme ndidọhọ ke mmọ ke ẹdu uwem. (Rome 4:16, 17) Ndi oro idịghe ata utịbe utịbe usụn̄ ndinam Ikọ Abasi an̄wan̄a? Imosụk ise emi ‘idem akakpade otuowo’!—Matthew 22:33.

22, 23. (a) Didie ke ikeme ndikpebe nte Jesus ekesinamde Ikọ Abasi an̄wan̄a? (b) Nso ke idineme ke ibuot oro etienede?

22 Mme Christian mfịn ẹnyene ifet ndikpebe usụn̄ oro Jesus akanamde Ikọ Abasi an̄wan̄a. Imọfiọk ke nnyịn ikemeke nditi kpukpru n̄kpọ. Kpa ye oro, nnyịn imesiwak ndineme itie N̄wed Abasi oro mme owo ẹma ẹkefefiọk ye mmọ inyụn̄ inam ndusụk n̄kpọ ke itien̄wed oro an̄wan̄a mmọ ke usụn̄ oro ekemede ndidi akanam mmọ ikereke iban̄a. Ke uwụtn̄kpọ, ekeme ndidi mmọ ẹsitịn̄ “Yak ikpono enyịn̄ Fo” ye “Yak Ubọn̄ Fo edi,” edi ifiọkke enyịn̄ Abasi m̀mê se Obio Ubọn̄ esie edide. (Matthew 6:9, 10, Edisana Ŋwed Abasi Ibom) Nso n̄wọrọnda ifet ke isinyene ntem ke ini owo ayakde inam mme utọ akpanikọ Bible oro an̄wan̄a enye ke mmemmem usụn̄!

23 Ndikot nto Ikọ Abasi, ndida nnọ enye, ye ndinam enye an̄wan̄a ẹdi n̄wọrọnda usụn̄ oro ikemede ndikpebe nte Jesus ekesinamde mme owo ẹfiọk akpanikọ. Ẹyak ikere iban̄a ndusụk nti usụn̄ oro Jesus akanamde akpanikọ Bible esịm esịt mbon oro ẹkekpan̄de utọn̄ ẹnọ enye.

a Josephus emi ekedide ewetmbụk ke n̄kpọ nte isua 2,000 emi ẹkebede, emi enye ke idemesie ekedide Pharisee emi okosiode n̄wan esie ndọ, ama etịn̄ nte ini akakade ete ke ẹma ẹnyịme ẹdian̄ade ndọ “ke ntak ekededi (ndien ke irenowo ẹkesinyene ediwak ntak).”