Be ka se isịnede

Be ka se isịnede

IBUOT 14

“Akwa Otuowo Ẹdaha Ẹtiene Enye”

“Akwa Otuowo Ẹdaha Ẹtiene Enye”

“Ẹyak n̄kpri nditọ ẹtiene mi”

1-3. Nso itịbe ke ini mme ete ye eka ẹdade nditọ mmọ ẹsọk Jesus, ndien nso ke emi ekpep nnyịn aban̄a Jesus?

 JESUS ọfiọk ke imọ imọn̄ ikpa ke mîbịghike. Urua ifan̄ kpọt osụhọ ọnọ enye, ndien ediwak n̄kpọ ke ẹsosụhọ enye ndinam! Enye ye mme apostle esie ke ẹkwọrọ ikọ ke Perea, obio kiet ke edem usiahautịn Akpa Jordan. Mmọ ke ẹkwọrọ ikọ ẹka usụk usụk n̄kan̄ emi Jerusalem odude, do ke Jesus edidụk akpatre usọrọ Passover esie emi edidade ekesịm akpan n̄kpọntịbe.

2 Ekpri ndutịme odu ke ini Jesus okụrede ndineme ata akpan nneme ye ndusụk mme adaiso ido ukpono. Mme owo ke ẹda nditọ mmọ ẹsọk enye. Etie nte nditọ emi idịghe ukem isua emana, koro Mark okot mmọ ukem se enye okokotde eyen isua 12, ke adan̄aemi Luke okotde mmọ “nseknditọ.” (Luke 18:15; Mark 5:41, 42; 10:13) Edi, uyom ye editịm ẹsiwak ndidu ke ebiet ekededi emi nditọwọn̄ ẹdude. Mme mbet Jesus ẹsua ẹnọ mme ete ye eka nditọ oro, eyedi mmọ ẹkere ke Eteufọk mmimọ idinyeneke ini inọ nditọ oro. Edi nso ke Jesus anam?

3 Ke ini Jesus okụtde se ikade iso, esịt ofụt enye. Enye ofụt esịt ye mmanie? Ndi ofụt ye nditọ oro m̀mê ye ete ye eka mmọ? Baba, enye ofụt esịt ye mme mbet esie! Enye ọdọhọ mmọ ete: “Ẹyak n̄kpri nditọ ẹtiene mi; ẹkûdomo ndikpan mmọ, koro obio ubọn̄ Abasi enyenede mmọ eke ẹtiede ntem. Ke akpanikọ ke ndọhọ mbufo, Owo ekededi eke mîbọhọ obio ubọn̄ Abasi nte ekpri eyen ididụkke ke esịt.” Ekem Jesus emen nditọ oro akama ke “ubọk esie” onyụn̄ ọdiọn̄ mmọ. (Mark 10:13-16) Ikọ Mark emi owụt ke Jesus afat mmọ ke ima ima usụn̄. Ana in̄wan̄-in̄wan̄ nte ke Jesus ama nditọwọn̄. Imekpep n̄kpọ efen iban̄a Jesus ke itien̄wed emi, oro edi, ke imekeme ndisan̄a n̄kpere enye.

4, 5. (a) Inam didie ifiọk ke ẹma ẹkeme ndisan̄a n̄kpere Jesus? (b) Mme mbụme ewe ke idibọrọ ke ibuot emi?

4 Edieke Jesus ọkpọkọsọn̄de ido, itiehe ufan ufan, mîdịghe atan̄de idem, etie nte nditọ oro ikpakasan̄ake ikpere enye; mme ete ye eka mmọ ikpokonyụn̄ inyeneke ifụre ndisan̄a n̄kpere enye. Da nte ke odu do, ndi omokụt nte mme ete ye eka nditọ oro ẹtuakde inua imam ke ini eren oro ọfọnde ido mi owụtde nte imọ imade nditọ mmọ, etịn̄de nte mmọ ẹsọn̄de urua ke enyịn Abasi, onyụn̄ ọdiọn̄de mmọ? Ke akpanikọ, okposụkedi emi Jesus ekenyenede n̄kponn̄kan mbiomo ndibiom, enye okosụk ededi se ẹsan̄ade ẹkpere.

5 Mmanie efen ẹkekeme ndisan̄a n̄kpere Jesus? Nso ikanam emem utom ndisan̄a n̄kpere enye? Ndien didie ke ikeme ndikpebe enye ke afan̄ emi? Ẹyak ise.

Mmanie Ẹkekeme Ndisan̄a N̄kpere Jesus?

6-8. Jesus ekesiwak ndidu ye mmanie, ndien didie ke nte enye ekesinamde n̄kpọ ye mmọ okokpụhọde ye nte mme adaiso ido ukpono ẹkesinamde?

6 Nte afo okotde mme Gospel, idem ekeme ndikpa fi mban̄a nte akwa udịmowo ẹkesimade ndisan̄a n̄kpere Jesus. Ke uwụtn̄kpọ, imesiwak ndikụt ẹsiakde “akwa otuowo” ke ini ikotde iban̄a Jesus. Bible ọdọhọ ete, ‘Akwa otuowo ẹto Galilee ẹtiene enye.’ ‘Akwa otuowo ẹbụn̄ọ ẹtiene enye.’ “Akwa otuowo ẹdaha ẹtiene enye.” “Akwa otuowo ẹsan̄a ye enye.” (Matthew 4:25; 13:2; 15:30; Luke 14:25) Ke akpanikọ, akwa otuowo ẹma ẹsiwak ndidu ye Jesus.

7 Mmọ emi ẹkedi mme usụhọde owo, kpa mbon emi mme adaiso ido ukpono ẹkesikotde “mbon idụt” ke ido emiom. Mme Pharisee ye mme oku ẹma ẹtịn̄ ke eferife ẹte: “Otuowo emi mîfiọkke Ibet mi ẹdi mbon oro ẹma ẹkesụn̄i.” (John 7:49) Uwetn̄kpọ mme rabbi emi ẹkedidude nte ini akakade ẹma ẹsọn̄ọ ke ido mme Pharisee ye mme oku ekedi emi. Ediwak mme adaiso ido ukpono ẹkeda mme utọ owo emi nte mbukpo owo, idiaha udia ye mmọ, ibọhọ mmọ n̄kpọ idep, inyụn̄ idụkke nsan̄a ye mmọ. Ndusụk mmọ ẹkekam ẹdọhọ ke mbon emi mîkọfiọkke ibet oro ẹtịn̄de-tịn̄ idisetke! Anaedi ediwak mme usụhọde owo ẹkeda nsannsan ẹkpọn̄ utọ mme adausụn̄ oro utu ke ndiyom un̄wam m̀mê ndausụn̄ mmọ. Edi Jesus iketiehe ntre.

8 Jesus ama esibuak idem ifụre ifụre ye mme usụhọde owo. Enye ama adia udia ye mmọ, ọkọk mmọ udọn̄ọ, ekpep mmọ n̄kpọ, onyụn̄ ọnọ mmọ idotenyịn. Edi Jesus ama ọfiọk ke ata ediwak mmọ idinyịmeke ndinam n̄kpọ Jehovah. (Matthew 7:13, 14) Kpa ye oro, enye ama odori enyịn ke owo mmọ kiet kiet ekeme ndinam n̄kpọ Abasi onyụn̄ ọfiọk ke ediwak mmọ ẹnyene ukeme ndinam se inende. Enye okokpụhọde didie ntem ye mme oku ye mme Pharisee oro ẹkedide mbon isọn̄esịt! Edi n̄kpọ n̄kpaidem ndifiọk ke idem mme oku ye mme Pharisee ẹma ẹkeme ndisan̄a n̄kpere Jesus, ndien ediwak mmọ ẹma ẹkpụhọde usụn̄ uwem mmọ ẹnyụn̄ ẹtiene enye. (Utom 6:7; 15:5) Ndusụk mme imọ owo ye mbon oro ẹnyenede odudu ẹma ẹkeme n̄ko ndisan̄a n̄kpere Jesus.—Mark 10:17, 22.

9. Ntak emi iban ẹkesimade ndisan̄a n̄kpere Jesus?

9 Iban ẹma ẹsima ndisan̄a n̄kpere Jesus. Etie nte mme adaiso ido ukpono ẹma ẹsiwak ndimiom mmọ. Mme rabbi ikesimaha ẹkpep iban n̄kpọ. Ke nditịm ntịn̄, owo ikayakke iban ẹtie ntiense ke esopikpe; ẹkeda ke owo ikemeke ndiberi edem ke ikọ ntiense iban. Mme rabbi ẹma ẹsikam ẹbọn̄ akam ẹkọm Abasi ke ntak emi mmọ mîkedịghe iban! Edi, iban ẹma ẹkụt ke Jesus iketiehe ntre. Ediwak iban ẹma ẹsan̄a ẹkpere enye, ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹyom enye ekpep mmimọ n̄kpọ. Ke uwụtn̄kpọ, Mary eyeneka Lazarus ama etie ke isọn̄ ke ukot Jesus etịm akpan̄ utọn̄ okop ikọ esie ke adan̄aemi Martha eyeneka esie ekesịnde idem ke nditem udia. Jesus ama otoro Mary ke ndikemek se idide ebeiso n̄kpọ.—Luke 10:39-42.

10. Didie ke Jesus okokpụhọde ye mme adaiso ido ukpono ke nte enye akanamde n̄kpọ ye mbon udọn̄ọ?

10 Mbon udọn̄ọ n̄ko ẹma ẹsisan̄a ẹkpere Jesus, okposụkedi emi mme adaiso ido ukpono ẹkesiwakde ndisọn mmọ. Ibet Moses ọkọdọhọ ẹsinịm mbon akpamfia nsannsan mbak akpamfia mmọ edibe mbon en̄wen, edi emi ikọwọrọke ẹsọsọn mmọ. (Leviticus, ibuot 13) Edi, ibet mme rabbi ọkọdọhọ ke mbon akpamfia ẹtie nte ifuọ. Ndusụk mme adaiso ido ukpono ẹma ẹsikam ẹtop mbon akpamfia ke itiat mbak mmọ ẹdisan̄a ẹkpere mmọ! Ọsọsọn̄ mbon oro ẹkenamde n̄kpọ ye mmọ ke utọ usụn̄ oro ndikpekenyene uko ndisan̄a n̄kpere andikpep ekededi; edi mbon akpamfia ẹma ẹsan̄a ẹkpere Jesus. Owo akpamfia kiet ama akam etịn̄ ye mbuọtidem ete: “Ọbọn̄, edieke afo akam amade, emekeme ndinam mi nsana.” (Luke 5:12) Ke ibuot oro etienede, iyeneme se Jesus ọkọbọrọde enye. Kan̄a ke emi, imokụt akakan uyarade oro owụtde ke mme owo ẹma ẹkeme ndisan̄a n̄kpere Jesus.

11. Nso iwụt ke mbon oro esịt okobiomde ikpe ẹma ẹnyene ifụre ndisan̄a n̄kpere Jesus, ndien ntak emi edide akpan n̄kpọ?

11 Mbon oro esịt okobiomde ikpe ẹma ẹsisan̄a ẹkpere Jesus ifụre ifụre. Ke uwụtn̄kpọ, kere ban̄a ini emi Jesus akadiade udia ke ufọk Pharisee kiet. N̄wan kiet emi ẹkediọn̄ọde nte anamidiọk ama odụk editọn̄ọ edọn̄ ke ukot Jesus, atua aban̄a idiọkn̄kpọ esie. Mmọn̄eyet esie ama ebịt Jesus ukot, ndien enye ada idet esie ọkwọhọde enye ukot. Ke adan̄aemi owo oro okokotde Jesus udia ekesịkde afiak edem onyụn̄ enen̄erede asua ọnọ Jesus ke esịt esie ke ndikayak n̄wan oro asan̄a ekpere enye, Jesus ama otoro n̄wan oro ke ntak emi enye ekenen̄erede akabade esịt onyụn̄ anam enye ọfiọk ke Jehovah efen ọnọ enye. (Luke 7:36-50) Mfịn, enen̄ede oyom mbon oro esịt obiomde ikpe ẹnyene ifụre ndisan̄a n̄kpere mbon oro ẹkemede ndin̄wam mmọ ẹfiak ẹnyene eti idaha ke iso Abasi! Nso ikanam mme owo ẹkeme ndisan̄a n̄kpere Jesus ntre?

Nso Ikanam Ẹkeme Ndisan̄a N̄kpere Jesus?

12. Ntak emi mîkpaha nnyịn idem ke mme owo ẹma ẹkeme ndisan̄a n̄kpere Jesus?

12 Ti ete ke Jesus ama ekpebe edima Ete esie eke heaven ke mfọnmma usụn̄. (John 14:9) Bible eti nnyịn ete ke Jehovah “[iyomke] usụn̄ ikpọn̄ nnyịn owo kiet kiet.” (Utom 17:27) Jehovah, kpa “Andikop akam,” iyomke usụn̄ ikpọn̄ mme anam-akpanikọ asan̄autom esie ye mbon en̄wen oro ẹnen̄erede ẹyom ndikụt enye nnyụn̄ nnam n̄kpọ esie. (Psalm 65:2) Kamse, Enye emi okopde odudu akan onyụn̄ edide ata akpan Owo ke ofụri ekondo edi n̄ko owo emi mme owo ẹkemede ndisan̄a n̄kpere n̄kan! Jesus ama mme owo kpa nte Ete esie amade. Ke mme ibuot oro ẹditienede, iyeneme iban̄a akwa ima oro Jesus akamade mme owo. Ima emi akanam mme owo ẹsan̄a ẹkpere enye. Ẹyak idụn̄ọde ndusụk edu Jesus emi ẹkewụtde nte enye amade mme owo.

13. Didie ke mme ete ye eka ẹkeme ndikpebe Jesus?

13 Mme owo ẹma ẹkeme ndisọp n̄kụt ke Jesus ama ekere aban̄a mmimọ. Jesus okosụk ekekere aban̄a mme owo idem ke ini enye okodude ke nnanenyịn. Nte ima ikokokụt, ke ini mme ete ye eka ẹkedade nditọ mmọ ẹsọk Jesus, ẹkesụk ẹkekeme ndisan̄a n̄kpere enye kpa ye oro enye mîkenyeneke ini, okonyụn̄ enyenede ndodobi mbiomo ndibiom. Nso uwụtn̄kpọ ke enye ekenịm ntem ọnọ mme ete ye eka! Imemke utom ndibọk nditọ ke ererimbot emi. Kpa ye oro, oyom nditọ ẹda mme ete ye eka mmọ nte mbon oro mmọ ẹkemede ndisan̄a n̄kpere. Edide afo edi ete m̀mê eka, afo ọmọfiọk ke odu mme ini emi afo enyenede ediwak n̄kpọ ndinam tutu afo unyeneke ini unọ eyen fo. Edi, ndi emekeme ndidọhọ enye ke imọ iyese n̄kpọ iban̄a enye usọp usọp nte ikekeme? Edieke anamde nte ọdọhọde, eyen fo ọyọfiọk ufọn edinyene ime. Enye ọyọfiọk n̄ko ke imọ imekeme ndimen mfịna m̀mê editịmede esịt ekededi oro imọ inyenede mbịne fi.

14-16. (a) Nso ikanam Jesus anam akpa utịben̄kpọ esie, ndien ntak emi ekedide utịben̄kpọ? (b) Nso ke utịben̄kpọ Jesus ke Cana ayarade aban̄a enye, ndien nso ke mme ete ye eka ẹkpekpep ẹto emi?

14 Jesus ama anam mme owo ẹfiọk ke se ifịnade mmọ afịna imọ. Ke uwụtn̄kpọ, kere ban̄a akpa utịben̄kpọ oro Jesus akanamde. Enye akaka usọrọ ndọ ke Cana, obio kiet ke Galilee. N̄kpọ o-bụt ama etịbe—wine ama okụre! Mary ama asian Jesus eyen esie se iketịbede. Nso ke Jesus akanam? Enye ama ọdọhọ mbon oro ẹsan̄ade utom ete ẹdọn̄ mmọn̄ ẹyọhọ aban̄ mmọn̄ itiokiet emi ẹbotde ke itiat. Ke ini etubom usọrọ akatabide wine oro ẹkedade ẹsọk enye, enye ama okụt ke ekedi eti wine! Ndi ẹkebabian̄a enye? Baba, mmọn̄ ke ‘ẹkenam akabade wine.’ (John 2:1-11) Toto ke eset, ọdọn̄ mme owo ndinam n̄kpọ kiet akabade en̄wen. Ke ediwak isua ikie, ntaifiọk ẹmedomo ndinam n̄ket akabade gold. Edi mmọ ikwe unen kpa ye oro etiede nte ke n̄ket ye gold ẹnyene ukem n̄kpatan̄a n̄kpọ. a Nso kaban̄a mmọn̄ ye wine? N̄kpọ iba kpọt ẹnam mmọn̄, edi n̄kpọ oro ẹnamde wine ẹkpere ndisịm tọsịn kiet, ndien ediwak ke otu mmọ ẹwak n̄kukọhọ! Ntak emi Jesus akpanamde utọ utịben̄kpọ oro ke ntak ekpri mfịna nte wine ndikụre ke itie usọrọ ndọ?

15 Emi ikedịghe ekpri mfịna inọ ebendọ ye n̄wanndọ. Ke Israel eset, ukama isenowo oro ẹkekotde usọrọ ekedi ata akpan n̄kpọ. Ntem wine ndikụre ke itie usọrọ ndọ ekpenen̄ede anam ebendọ ye n̄wanndọ oro bụt, anamde mmọ ẹfụhọ ke usen ndọ mmọ ye ke ini ekededi oro mmọ ẹtide usen ndọ emi. N̄kpọ emi ama afịna mmọ, ama onyụn̄ afịna Jesus. Ntre enye ama anam n̄kpọ aban̄a oro. Ndi omokụt ntak emi mme owo ẹkekemede ndimen mfịna mmọ mbịne enye?

Wụt eyen fo ke enye ekeme ndisan̄a n̄kpere fi ye nte ke afo emenen̄ede ekere aban̄a enye

16 Mme ete ye eka ẹkeme ndikpep n̄kpọ nto emi n̄ko. Nso ke akpanam edieke eyen fo emende n̄kpọ emi enen̄erede afịna enye ebịne fi? Afo emekeme ndida mfịna esie oro ke ata ekpri n̄kpọ m̀mê ada anam mbubru. Mfịna eyen fo ekeme nditie nte ata ekpri n̄kpọ ke emende odomo ye mfịna okwommọ. Edi ti ete ke eyen fo idaha enye ke ekpri n̄kpọ! Edieke n̄kpọ afịnade owo emi afo amade ntre, nte enye ikpafịnake fi n̄ko? Ndiwụt eyen fo ke imọ imekere iban̄a mfịna esie ayanam fi edi ete m̀mê eka oro enye ekemede ndisan̄a n̄kpere.

17. Nso uwụtn̄kpọ ke Jesus ekenịm ke ndinyene ifụre ifụre ido, ndien ntak emi edu oro mîdịghe mmeme?

17 Nte ima ikeneneme ke Ibuot 3, Jesus ama enyene ifụre ifụre ido onyụn̄ osụhọde idem. (Matthew 11:29) Ifụre ifụre ido edi eti edu, kpa edu emi enen̄erede owụt ke owo osụhọde idem. Enye edi ikpehe mbun̄wụm edisana spirit Abasi onyụn̄ enyene ebuana ye ọniọn̄ Abasi. (Galatia 5:22, 23; James 3:13) Jesus ama aka iso omụm idem akama idem ke ini ẹkenamde se inen̄erede iyat enye. Ke akpanikọ, enye ndinyene ifụre ifụre ido ikọwọrọke ke enye edi mbe. Ata ekpep n̄kpọ mban̄a Bible eketịn̄ ntem aban̄a edu emi ete: “Odudu emi ọsọn̄de nte ukwak odu ke edem sụn̄sụn̄ ido.” Ke akpanikọ, esiyom odudu m̀mê ukeme man imụm idem ikama inyụn̄ inam n̄kpọ ye mbon en̄wen ifụre ifụre. Edi Jehovah ekeme ndin̄wam nnyịn ikpebe Jesus ke ndinyene ifụre ifụre ido, ndien emi ayanam mme owo ẹkeme nditịm nsan̄a n̄kpere nnyịn.

18. Ewe uwụtn̄kpọ iwụt ke Jesus ama enyene eti ibuot, ntak emi afo ekerede ke edu emi ekeme ndinam ẹsan̄a ẹkpere owo?

18 Jesus ama enyene eti ibuot. Ke ini Jesus okodude ke Tyre, n̄wan kiet ama edi ebịne enye koro ‘demon akafịnade eyen esie an̄wan idiọk idiọk.’ Jesus ama owụt ke nsio nsio usụn̄ ita ke idọn̄ke imọ ndinam se n̄wan oro okoyomde. Akpa, enye ikọbọrọke n̄wan oro ikọ; ọyọhọ iba, enye ama asian enye ntak oro imọ mîkpanamke se enye ọkọdọhọde; ọyọhọ ita, enye ama ọnọ uwụtn̄kpọ oro akanamde se enye eketịn̄de etịm an̄wan̄a. Edi, ndi enye ama anam n̄kpọ ukpọtiọ ukpọtiọ ye nsọn̄ido nsọn̄ido ye n̄wan emi? Ndi ikọ ye edinam esie ẹma ẹwụt ke n̄wan oro ekesịn idem ke afanikọn̄ ke ndidomo ndifan̄a n̄kpọ ye akwa owo nte imọ? Baba. Idem ikenyekke n̄wan oro. Enye ama ọdọhọ Jesus an̄wam imọ onyụn̄ aka iso eyịre enye, idem ke ini eketiede nte ke Jesus iyomke ndin̄wam enye. Jesus ama okụt n̄wọrọnda mbuọtidem oro akanamde n̄wan oro aka iso eyịre enye, ndien enye ama anam eyen esie an̄wan okop nsọn̄idem. (Matthew 15:22-28) Ke akpanikọ, se ikanamde mme owo ẹma ndisan̄a n̄kpere Jesus ekedi eti ibuot esie, enye ndikesinyịme ndikpan̄ utọn̄ nnọ mme owo nnyụn̄ nnam se mmọ ẹkeyomde edieke okodotde ẹnam oro!

Ndi Afo Emedi Se Ẹkemede Ndisan̄a N̄kpere?

19. Idisan̄a didie ifiọk m̀mê nnyịn imedi se ẹkemede ndisan̄a n̄kpere?

19 Mme owo ẹsiwak ndikere ke mmimọ imedi se ẹkemede ndisan̄a n̄kpere. Ke uwụtn̄kpọ, ndusụk mbon emi ẹnyenede odudu ukara ẹsiwak ndidọhọ ke mmimọ inyenyene ini kpukpru ini inọ mme owo, ye nte ke mbon oro ẹdude ke idak mmimọ ẹnyene ifụre ndisan̄a n̄kpere mmimọ kpukpru ini. Nte ededi, Bible ọdọhọ ete: “Ediwak owo ẹyetan̄a ima-mfọnido idemmọ, edi anie ekeme ndikụt owo eke anamde akpanikọ?” (Mme N̄ke 20:6) Edi mmemmem n̄kpọ ndidọhọ ke imedi se ẹkemede ndisan̄a n̄kpere, edi ndi imenen̄ede ikpebe Jesus ke afan̄ emi? Nte mbon en̄wen ẹdade nnyịn edinam ifiọk ibọrọ mbụme emi. Paul ọkọdọhọ ete: “Ẹyak kpukpru owo ẹkụt eti ibuot mbufo.” (Philippi 4:5) Ọkpọfọn nnyịn owo kiet kiet ibụp idem nnyịn ite: ‘Mbon en̄wen ẹkere ke ami ntie didie? Nso etop ke ami n̄wọrọ?’

Oyom mbiowo ẹdomo ndidi se ẹkemede ndisan̄a n̄kpere

20. (a) Ntak emi edide akpan n̄kpọ mbiowo esop ndidi se ẹkemede ndisan̄a n̄kpere? (b) Ntak emi nnyịn mîkpoyomke n̄kpọ ikaha ito mbiowo esop?

20 Oyom mbiowo esop akpan akpan ẹdomo ndidi se ẹkemede ndisan̄a n̄kpere. Ana mmọ ẹsịn ifịk ẹdu uwem ẹkekem ye se ẹwetde ke Isaiah 32:1, 2: “Mmọ kiet kiet ẹyekabade ẹtie nte ebiet eke ẹdịbede ẹbọhọ ofụm ye ọtọ udak edịm, ẹtie nte ediwak idịm ke edisat isọn̄, ẹtie nte mfụt akwa itiat ke isọn̄ oro akpade mba.” Ebiowo edinọ utọ ukpeme, nduọkodudu, ye ndọn̄esịt oro edieke enye edide se ẹkemede ndisan̄a n̄kpere. Imọfiọk ke isimemke utom ndinam ntre kpukpru ini, koro mbiowo ẹbiom ndodobi mbiomo ke ndiọkeyo emi. Kpa ye oro, mmọ ikpedehedei inam mbon en̄wen ẹkere ke mmọ inyeneke ini ndise mban̄a erọn̄ Jehovah. (1 Peter 5:2) Nditọete eken ke esop ikpoyomke n̄kpọ ikaha ito mme anam-akpanikọ iren emi, edi ẹkpenyene ndisụhọde idem nnyụn̄ ndiana kiet ye mmọ.—Mme Hebrew 13:17.

21. Didie ke mme ete ye eka ẹkeme ndidi se nditọ mmọ ẹsan̄ade ẹkpere, ndien idineme nso ke ibuot oro etienede?

21 Oyom mme ete ye eka ẹdomo ndinyene ini nnọ nditọ mmọ kpukpru ini. Emi edi ata akpan n̄kpọ! Mmọ ẹyom nditọ mmọ ẹfiọk ke imekeme ndibuọt idem ye ete m̀mê eka mmimọ. Ke ntre, oyom mme ete ye eka oro ẹdide mme Christian ẹtie ifụre ifụre, ẹnyene eti ibuot, ẹnyụn̄ ẹmụm idem ẹkama ke ini eyen mmọ etịn̄de ndudue esie m̀mê mîkereke n̄kpọ nte enende. Oyom mme ete ye eka ẹdomo ndinam nditọ mmọ ẹnyene ifụre ndineme nneme ye mmọ nte mmọ ẹdade ime ẹnọ mmọ ukpep. Ke akpanikọ, kpukpru nnyịn imoyom ndidi se ẹkemede ndisan̄a n̄kpere ukem nte Jesus. Ke ibuot oro etienede, iyeneme iban̄a kiet ke otu mme akpan edu emi akanamde ẹkeme ndisan̄a n̄kpere Jesus, oro edi, mbọm.

a Mbon emi ẹkpepde n̄kpọ ẹban̄a mmọn̄ibọk ẹfiọk ke n̄ket ye gold ẹkpere ndinyene ukem n̄kpatan̄a n̄kpọ. Ntaifiọk n̄kpọ-obot eyomfịn ẹkam ẹda esisịt udomo n̄ket ẹnam akabade gold, edi emi ọsọn̄ utom etieti onyụn̄ okpon ubiatokụk.