1, 2. Ntak emi nnyịn mîkpekemeke ndisan̄a n̄kpere Jehovah ke idem nnyịn, ndien nso ke Jesus Christ anam ọnọ nnyịn ke afan̄ emi?

 NDI akanam omosop usụn̄? Ekeme ndidi emeti isan̄ kiet oro okosopde usụn̄ ke ini akakade ndise ufan m̀mê iman fo. Sia mûkọfiọkke usụn̄, ndi ama atuak ada ọdọhọ owo eteme fi usụn̄? Kere nte ekpeketiede fi ke idem edieke owo oro ọfọnde ido ọkpọkọdọhọde fi ete: “Tiene mi. Yak nda fi n̄kowụt usụn̄,” utu ke enye nditeteme fi usụn̄. Esịt ekpekenen̄ede enem fi!

² Ke nditịm ntịn̄, Jesus Christ anam ukem n̄kpọ emi ọnọ nnyịn. Nnyịn ikpekemeke ndisan̄a n̄kpere Abasi ke idem nnyịn. Ofụri ubonowo ẹsop usụn̄, “ẹdian̄arede ẹkpọn̄ uwem oro enyenede Abasi,” ke ntak idiọkn̄kpọ ye unana mfọnmma oro mmọ ẹkedade-da ẹmana. (Ephesus 4:17, 18) Imoyom ẹn̄wam nnyịn ifiọk usụn̄. Jesus, kpa enye emi ọfọnde ido onyụn̄ enịmde uwụtn̄kpọ ọnọ nnyịn, inọhọ nnyịn item ye ndausụn̄ kpọt, edi anam se ikande oro. Nte ikokụtde ke Ibuot 1, Jesus okot nnyịn ete: “Ditiene mi.” (Mark 10:21) Nte ededi, enye ọnọ nnyịn eti ntak oro ikpeyerede ikot oro. Jesus ama ọdọhọ ini kiet ete: “Ami ndi usụn̄ ye akpanikọ ye uwem. Baba owo kiet itieneke Ete ibọhọke ebe ke ami.” (John 14:6) Ẹyak ineme ndusụk ntak emi Eyen edide n̄kukụre owo emi ekemede ndinam nnyịn isan̄a ikpere Ete. Ndien nte ikerede iban̄a mme ntak emi, nnyịn iyeneme iban̄a nte Jesus edide “usụn̄ ye akpanikọ ye uwem.”

3. Ntak emi edide Jesus kpọt ekeme ndinam nnyịn isan̄a ikpere Abasi?

³ Se idide akpan n̄kpọ ikan edi ke Jesus kpọt ekeme ndinam nnyịn isan̄a ikpere Abasi, koro Jehovah okụt ke odot inam Eyen imọ enyene ata akpan udeme ke ndisu uduak imọ. a Ete emek enye edi akpan owo emi edisude kpukpru uduak Esie. (2 Corinth 1:20; Colossae 1:18-20) Man ifiọk akpan udeme oro Eyen enyenede, oyom ikere iban̄a se iketịbede ke In̄wan̄ Eden, kpa ebiet emi Adam ye Eve ẹketienede Satan ẹsọn̄ ibuot ye Jehovah.—Genesis 2:16, 17; 3:1-6.

4. Nsọn̄ibuot oro ke Eden ekedemede nso eneni, ndien nso ke Jehovah ekebiere ndinam man ebiere eneni oro?

⁴ Nsọn̄ibuot oro ke Eden ama edemede eneni oro ebehede mme owo ye mme angel: Ndi Jehovah Abasi akara mme edibotn̄kpọ esie ke eti usụn̄? Man ẹbiere ata akpan eneni emi, Jehovah ama ebiere ndinọ mfọnmma eyen esie eke spirit edi isọn̄. Se eyen emi edinamde ididịghe ekpri utom—ndinọ uwem esie man owụt ke Jehovah enyene unen ndikara ubonowo, onyụn̄ ọnọ ufak man anyan̄a ubonowo. Eyen emi ayanam ẹkeme ndikọk kpukpru mfịna emi nsọn̄ibuot Satan akadade edi edieke enye ọsọn̄ọde ada tutu esịm n̄kpa. (Mme Hebrew 2:14, 15; 1 John 3:8) Edi Jehovah ama enyene ata ediwak miliọn mfọnmma nditọ eke spirit. (Daniel 7:9, 10) Anie ke enye ekemek man edinam ata akpan utom emi? Jehovah ekemek “ikpọn̄-ikpọn̄ edibon Eyen” esie emi ẹkedide ẹdidiọn̄ọ nte Jesus Christ.—John 3:16.

5, 6. Didie ke Jehovah okowụt ke imọbuọt idem ke Eyen imọ, ndien nso ikanam enye enyene utọ mbuọtidem emi?

⁵ Ndi idem akpa nnyịn ke Jesus Christ ke Jehovah ekemek?  Ikpanaha akpa! Ete ama enen̄ede ọbuọt idem ke ikpọn̄-ikpọn̄ edibon Eyen esie. Ediwak isua ikie mbemiso Eyen esie ekedide isọn̄, Jehovah ama ebem iso etịn̄ ke Eyen imọ ọyọsọn̄ọ ada kpa ye oro enye edisobode nsio nsio orụk ndutụhọ. (Isaiah 53:3-7, 10-12; Utom 8:32-35) Kere se oro ọkọwọrọde. Eyen emi, ukem nte mme angel ye mme owo, ama enyene ifụre ndimek se enye amade ye nte enye edidude uwem. Kpa ye oro, Jehovah ama enen̄ede ọbuọt idem ke Eyen esie tutu enye ebem iso etịn̄ ke Eyen imọ ọyọsọn̄ọ ada. Nso ikanam Abasi enyene utọ mbuọtidem emi ke eyen esie? Ke nditịn̄ ibio ibio, Jehovah enen̄ede ọfiọk Eyen esie onyụn̄ ọfiọk adan̄a nte enye oyomde ndinem imọ esịt. (John 8:29; 14:31) Eyen ama Ete esie, Ete onyụn̄ ama Eyen esie. (John 3:35) Ima oro mmọ ẹmade kiet eken mi anam mmọ ẹnen̄ede ẹdiana kiet ẹnyụn̄ ẹbuọt idem ye kiet eken.—Colossae 3:14.

⁶ Ke ini ikerede iban̄a akpan udeme oro Eyen enyenede ke ndisu uduak Ete esie, mbuọtidem oro Ete enyenede ke idem esie, ye ima oro anamde mmọ ẹdiana kiet, imokụt ntak emi edide Jesus kpọt ekeme ndinam nnyịn isan̄a ikpere Abasi. Edi odu ntak en̄wen emi anamde Eyen edi n̄kukụre owo emi ekemede ndinam nnyịn isan̄a ikpere Ete.

7, 8. Ntak emi Jesus ekekemede nditịn̄ nnennen nnennen ke owo ndomokiet itịmke ifiọk Ete “ke mîbọhọke Eyen”?

⁷ Enyene mme n̄kpọ oro anade inam man ikeme ndisan̄a n̄kpere Jehovah. (Psalm 15:1-5) Eyen ikpọn̄-ikpọn̄ etịm ọfiọk se ikpanamde man idu uwem ekekem ye mme edumbet Abasi inyụn̄ inyene unyịme esie. Jesus ọkọdọhọ ete: “Ete mi amayak kpukpru n̄kpọ esịn mi ke ubọk, ndien baba owo kiet itịmke ifiọk Eyen ke mîbọhọke Ete, owo ndomokiet inyụn̄ itịmke ifiọk Ete ke mîbọhọke Eyen  ye owo ekededi emi Eyen enyịmede ndiyarade enye nnọ.” (Matthew 11:27) Ẹyak ise ntak emi Jesus ekekemede nditịn̄ nnennen nnennen, idịghe ke n̄kponinua, ke owo ndomokiet itịmke ifiọk Ete “ke mîbọhọke Eyen.”

⁸ Eyen enen̄ede ekpere Jehovah koro enye edi “akpan ke otu kpukpru edibotn̄kpọ.” (Colossae 1:15) Kere nte Ete ye Eyen ẹkekperede kiet eken idem ke anana-ibat isua emi mmọ mbiba kpọt ẹkedude ke ekondo—toto ke ini emi ẹketọn̄ọde ndibot mme n̄kpọ tutu esịm ini emi ẹkebotde mme angel eken. (John 1:3; Colossae 1:16, 17) Kam kere ban̄a n̄wọrọnda ifet oro Eyen ekenyenede ke ini enye okodude Ete ke n̄kan̄; enye ama ekpep nte Ete esie esikerede n̄kpọ, onyụn̄ ekpep aban̄a uduak, mme edumbet, ye mme usụn̄ Ete esie. Ke akpanikọ, idịghe ikọ n̄kponinua ndidọhọ ke Jesus etịm ọfiọk Ete esie akan nte owo en̄wen ekededi ọfiọkde. Jesus ndinen̄ede n̄kpere Ete esie akanam enye ekeme ndinam ẹfiọk Ete esie ke usụn̄ oro owo ndomokiet mîkpekemeke ndinam.

9, 10. (a) Didie ke Jesus anam ẹfiọk Ete esie? (b) Nso ke ana inam man Jehovah ama nnyịn?

⁹ Mme ukpepn̄kpọ Jesus ẹma ẹwụt ke enye enen̄ede ọfiọk nte Jehovah esikerede n̄kpọ, nte esitiede Enye ke idem, ye se Enye oyomde oto mbon oro ẹtuakde ibuot ẹnọ Enye. b Jesus ama anam ẹfiọk Ete esie ke n̄wọrọnda usụn̄ en̄wen. Jesus ọkọdọhọ ete: “Owo eke okụtde mi okụt Ete n̄ko.” (John 14:9) Jesus ama ekpebe Ete esie ke kpukpru se enye eketịn̄de onyụn̄ anamde. Ntre ke ini ikotde iban̄a Jesus ke Bible—mme okopodudu ye ndinem ikọ oro enye akadade ekpep mme owo n̄kpọ, mbọm oro akanamde enye ọkọk mme owo udọn̄ọ, ye edikere mban̄a oro akanamde enye atua—esitie nte n̄kpọ eke ikụtde Jehovah  etịn̄de onyụn̄ anamde mme n̄kpọ emi. (Matthew 7:28, 29; Mark 1:40-42; John 11:32-36) Mme ikọ ye edinam Eyen ẹnam inen̄ede ifiọk mme usụn̄ ye uduak Ete. (John 5:19; 8:28; 12:49, 50) Mmọdo, oyom inam se Jesus ekekpepde inyụn̄ itiene uwụtn̄kpọ esie man Jehovah ama nnyịn.—John 14:23.

¹⁰ Sia Jesus enen̄erede ọfiọk Jehovah onyụn̄ ekpebede enye ke mfọnmma usụn̄, an̄wan̄a ntak emi Jehovah emekde Eyen esie nte n̄kukụre owo emi ekemede ndinam ẹsan̄a ẹkpere imọ. Ke emi ima ikọfiọk ntak emi Jesus kpọt ekemede ndinam isan̄a ikpere Jehovah, ẹyak ineme se ikọ Jesus emi ọwọrọde: “Ami ndi usụn̄ ye akpanikọ ye uwem. Baba owo kiet itieneke Ete ibọhọke ebe ke ami.”—John 14:6.

11. Ntak emi Jesus edide n̄kukụre owo emi ekemede ndinam nnyịn idi ufan Abasi?

¹¹ Imekpekpep ke Jesus edi n̄kukụre owo emi ekemede ndinam nnyịn isan̄a ikpere Abasi. Nen̄ede kere ban̄a se emi ọwọrọde ọnọ nnyịn. Jesus edi “usụn̄” sia enye ikpọn̄ ekeme ndinam nnyịn idi ufan Abasi. Ntak emi edide ntre? Jesus ndikanam akpanikọ tutu esịm n̄kpa ama anam enye ọnọ uwem esie ndifak nnyịn. (Matthew 20:28) Nnyịn ikpekemeke ndisan̄a n̄kpere Abasi edieke enye mîkpọkọnọhọ uwem esie nte ufak. Idiọkn̄kpọ iyakke mme owo ẹsan̄a ẹkpere Abasi, sia Jehovah edi edisana inyụn̄ ikemeke-keme ndinyịme idiọkn̄kpọ. (Isaiah 6:3; 59:2) Edi uwa ufak Jesus ama anam mme owo ẹkeme ndisan̄a n̄kpere Abasi; enye ama ofụk, m̀mê osio isop idiọkn̄kpọ. (Mme Hebrew 10:12; 1 John 1:7) Edieke inyịmede ufak oro Abasi adade Christ ọnọ mi inyụn̄ ibuọtde idem ke enye, iyenyene mfọn Jehovah. Usụn̄ ndomokiet en̄wen idụhe emi nnyịn ikemede ‘ndifiak nditie ke emem ye Abasi.’—Rome 5:6-11.

12. Didie ke Jesus edi “usụn̄”?

 ¹² Jesus n̄ko edi “usụn̄” akam nnyịn. Enye edi n̄kukụre owo emi ikemede ndibọn̄ akam ke enyịn̄ esie nnọ Jehovah nnyụn̄ nnyene mbuọtidem ke Enye oyokop n̄kpeubọk ofụri esịt nnyịn. (1 John 5:13, 14) Jesus ke idemesie ọkọdọhọ ete: “Edieke mbufo ẹben̄ede Ete n̄kpọ ekededi enye ọyọnọ mbufo ke enyịn̄ mi. . . . Ẹben̄e ndien mbufo ẹyebọ, man ẹkpenam idatesịt mbufo ọyọhọ.” (John 16:23, 24) Ntak edi oro ikemede ndibọn̄ akam nnọ Jehovah ke enyịn̄ Jesus nnyụn̄ n̄kot Jehovah “Ete nnyịn.” (Matthew 6:9) Uwụtn̄kpọ Jesus owụt n̄ko ke enye edi “usụn̄.” Nte ima iketetịn̄, Jesus ama ekpebe Ete esie ke mfọnmma usụn̄. Uwụtn̄kpọ oro Jesus ekenịmde owụt nte ikpodude uwem man inem Jehovah esịt. Do, ana nnyịn itiene nde ikpat Jesus man isan̄a ikpere Jehovah.—1 Peter 2:21.

13, 14. (a) Didie ke Jesus eketịn̄ akpanikọ? (b) Nso ke akana Jesus anam man enye edi “akpanikọ,” ndien ntak-a?

¹³ Jesus ama esitịn̄ akpanikọ oro aban̄ade ntịn̄nnịm ikọ Ete esie kpukpru ini. (John 8:40, 45, 46) Akananam owo ikwe Jesus abian̄a ke inua. (1 Peter 2:22) Idem mbon oro ẹkebiọn̄ọde enye ẹma ẹnyịme ke enye ekekpep “usụn̄ Abasi nte ekemde ye akpanikọ.” (Mark 12:13, 14) Nte ededi, ke ini Jesus ọkọdọhọde “Ami ndi . . . akpanikọ,” enye iketịn̄ke n̄kukụre iban̄a akpanikọ oro enye ekesitịn̄de, ọkwọrọde, onyụn̄ ekpepde mme owo. Emi ama akan ikpîkpu editịn̄ akpanikọ.

¹⁴ Ti ke Jehovah ama ọnọ mme andiwet Bible odudu spirit ndiwet ediwak ntịn̄nnịm ikọ oro ẹban̄ade Messiah, m̀mê Christ, ediwak isua ikie mbemiso enye ekedide. Mme ntịn̄nnịm ikọ emi ẹma ẹtịn̄ mme n̄kpọ oro ẹban̄ade uwem, utom, ye n̄kpa esie. Ke adianade do, Ibet Moses ama esịne mme mbukpọn̄ n̄kpọ oro ẹkeban̄ade Messiah. (Mme Hebrew 10:1) Ndi Jesus ayanam akpanikọ tutu esịm  n̄kpa man osu kpukpru n̄kpọ oro ẹketịn̄de ẹban̄a enye? Adan̄aoro kpọt ke ẹdiwụt ke ntịn̄nnịm Jehovah Abasi esidi akpanikọ. Ndodobi mbiomo oro okodoro Jesus ke afara. Jesus ama osu mme n̄kpọ oro ẹketịn̄de ẹban̄a enye ke nte enye okodude uwem—oro edi, ke kpukpru se enye eketịn̄de onyụn̄ anamde. (2 Corinth 1:20) Ntem ke Jesus ekedi “akpanikọ.” Eketie nte n̄kpọ eke mme ntịn̄nnịm ikọ Jehovah ẹkesude Jesus ke idem ke enye ama ekedi isọn̄.—John 1:17; Colossae 2:16, 17.

15. Nso ke ndibuọt idem ke Eyen ọwọrọ, ndien ndinam emi ekeme ndida nsịm nso?

¹⁵ Jesus edi “uwem,” koro oto ke enye ikpọn̄-ikpọn̄ ke nnyịn ikeme ndinyene uwem, oro edi, “ata uwem.” (1 Timothy 6:19) Bible ọdọhọ ete: “Owo eke ọbuọtde idem ke Eyen enyene nsinsi uwem; owo eke ọsọn̄de ibuot ye Eyen idikwe uwem, edi iyatesịt Abasi odoro enye ke idem.” (John 3:36) Nso ke ndibuọt idem ke Eyen Abasi ọwọrọ? Ọwọrọ ndinen̄ede nnịm ke nnyịn ikemeke ndinyene uwem ibọhọke oto ke enye. Akan oro, ọwọrọ n̄ko ke ana inam utom oro owụtde ke imenyene mbuọtidem, ana ika iso ikpep n̄kpọ ito Jesus, isịn ofụri ukeme inam se enye ekekpepde, inyụn̄ itiene uwụtn̄kpọ esie. (James 2:26) Mmọdo, ndibuọt idem ke Eyen Abasi ada esịm nsinsi uwem—“ekpri otuerọn̄,” kpa mme Christian oro ẹyetde aran ke spirit, ẹyedu uwem eke spirit ke nsinsi ke heaven, ke ini “akwa otuowo” eke “mme erọn̄ en̄wen” ẹdidude mfọnmma uwem ke Paradise isọn̄.—Luke 12:32; 23:43; Ediyarade 7:9-17; John 10:16.

16, 17. (a)Didie ke Jesus edidi “uwem” inọ idem mbon oro ẹma ẹkekpan̄a? (b) Nso ke nnyịn ikeme ndinen̄ede nnịm?

¹⁶ Nso kaban̄a mbon oro ẹma ẹkekpakpan̄a? Jesus edi “uwem” ọnọ mmọ n̄ko. Esisịt ini mbemiso Jesus akanamde Lazarus ufan esie eset ke n̄kpa, enye ama ọdọhọ Martha  eyeneka Lazarus ete: “Ami ndi ediset ye uwem. Owo eke ọbuọtde idem ye ami, idem ọkpọkọm enye akpakpa, oyodu uwem.” (John 11:25) Jehovah ọnọ Eyen esie “ukpọhọde n̄kpa ye eke Udi,” onyụn̄ ọnọ enye odudu ndinam mme akpan̄kpa ẹset. (Ediyarade 1:17, 18) Jesus oro ẹnọde ubọn̄ ayada ukpọhọde oro ọkpọhọde inuaotop Udi onyụn̄ anam kpukpru mbon oro ẹdude ke esịt ẹwọn̄ọ ẹdi.—John 5:28, 29.

¹⁷ “Ami ndi usụn̄ ye akpanikọ ye uwem.” Jesus akada ikọ ifan̄ emi owụt se ikedide uduak uwem ye utom imọ ke isọn̄. Ikọ oro enen̄ede enyene se ọwọrọde ọnọ nnyịn mfịn. Ti ke Jesus ama adian do ete: “Baba owo kiet itieneke Ete ibọhọke ebe ke ami.” (John 14:6) Ikọ Jesus osụk enyenyene ufọn mfịn ukem nte ekenyenede ke ini enye eketịn̄de. Ntre, imekeme ndinen̄ede nnịm ke edieke itienede Jesus, nnyịn idisopke usụn̄. Enye ikpọn̄-ikpọn̄ edida nnyịn usụn̄ ikowụt “Ete.”

18. Nso ke ndidi ata mme anditiene Jesus abuana?

¹⁸ Ke ini ikerede iban̄a akpan udeme oro Jesus enyenede ke ndisu uduak Ete esie, ye nte enye etịmde ọfiọk Ete, imenyene eti ntak nditiene enye. Nte ikokụtde ke Ibuot 1, oyom inanam iwụt ke idi ata mme anditiene Jesus, idịghe nditetịn̄ ke inua kpọt m̀mê ndikekere. Nditiene Christ abuana ndikpebe uwụtn̄kpọ esie nnyụn̄ ndu uwem ekekem ye mme ukpepn̄kpọ esie. (John 13:15) N̄wed emi afo osụk okotde mi ekeme ndin̄wam fi anam emi.

19, 20. Nso ke ẹneme ke n̄wed emi oro ekemede ndin̄wam fi nte afo esịnde ukeme nditiene Christ?

¹⁹ Nnyịn iyetịn̄ enyịn ikpep iban̄a uwem ye utom Jesus ke mme ibuot oro ẹtienede. Ẹbahade mme ibuot emi ẹsịn ke ikpehe ita. Ke akpa ikpehe, nnyịn iyeneme mme edu esie ye nte enye esinamde n̄kpọ. Ke ọyọhọ ikpehe iba, iyodụn̄ọde uwụtn̄kpọ oro enye ekenịmde ke ndisịn ifịk n̄kwọrọ  ikọ nnyụn̄ n̄kpep mme owo n̄kpọ. Ndien iyeneme ke ọyọhọ ikpehe ita iban̄a nte enye ekenyenede ima. Ọtọn̄ọde ke Ibuot 3, ekebe odu emi ẹkotde “Didie ke Afo Ekeme Nditiene Jesus?” Ẹdọn̄ mme itie N̄wed Abasi ye mme mbụme oro ẹdude do man ẹn̄wam nnyịn itie ikere nte ikemede ndikpebe Jesus ke ikọ ye ke edinam.

²⁰ Ekọm enyene Jehovah Abasi ke emi enye mîyakke ndammana idiọkn̄kpọ anam fi osop usụn̄ onyụn̄ adian̄ade ọkpọn̄ enye. Kpa ye oro akakpade Jehovah n̄kpọ, ima ama anam enye osio Eyen esie ọdọn̄ man ediwụt nnyịn se ikpanamde man inyene eti idaha ye Abasi. (1 John 4:9, 10) Emi akpakam onụk fi anam n̄kpọ aban̄a akwa ima emi ke ndinyịme nnyụn̄ nyere ikot Jesus emi: “Ditiene mi.”—John 1:43.