Ibuot 32

Nso ke N̄kpanam Mbak Owo Edisabade M̀mê Edidan̄ Mi ke N̄kanubọk?

Kpukpru isua, ẹsisabade mîdịghe ẹdan̄ ediwak owo ke n̄kanubọk, ndien ndụn̄ọde owụt ke mme uyen ẹsisobo mfịna emi ẹkan. Ke uwụtn̄kpọ, ke United States, n̄kpọ nte mbahade iba ke otu mbon oro ẹsisabarede m̀mê ẹsidan̄de ke n̄kanubọk isịmke kan̄a isua 18. Ke ntak emi edisabade m̀mê edidan̄ owo ke n̄kanubọk edide ọsọ n̄kpọ mfịn, ọfọn ekere aban̄a se ẹnemede ke ibuotikọ emi.

“Enye ama efịk mi omụm, ndien ntibọp enyịn ntat, enye edịbede mi ọtọ. Mma n̄n̄wana ke ofụri ukeme mi man enye asana mi ayak. . . . Mma ndomo ndifiori n̄kpo, edi ofụm ofụm ọkọwọrọ mi ke itọn̄. Mma nnụk enye, ntịgha enye, ntọ enye ita, nnyụn̄ n̄wai enye. Ini oro ndien ke enye ekekịm mi ke ikwa. Idem ama emem mi ofụri ofụri.”​—Annette.

MBON oro ẹsisabarede m̀mê ẹsidan̄de owo ke n̄kanubọk ẹyọyọhọ mfịn, ndien mme uyen ke mmọ ẹsiyom ẹkan. Ukem nte Annete, ndusụk uyen emi ẹdan̄de ke n̄kanubọk isidiọn̄ọke mbon oro ẹkedan̄de mmọ. Mbon en̄wen ẹsiduọ ẹdụk ubọk mbọhọidụn̄ mmọ. Se ikọwọrọde Natalie edi oro. Ekpri akparawa oro okodụn̄de ekpere mmọ ama asabade enye ke ini enye ekedide isua 10. Natalie ọdọhọ ete: “Ke nsonso oro, ọkpọsọn̄ ndịk ye bụt ikayakke ntịn̄ se iketịbede nnọ owo ndomokiet.”

 Mbon oro ẹsisabarede ediwak uyen mfịn ẹdi mbonubon mmọ. Mma kiet emi ekerede Carmen ọdọhọ ete: “Ete mi ama esisabade mi ọtọn̄ọde ke ini n̄kedide isua 5 tutu nsịm isua 12. Mma ndisọn̄ọ nsua nnọ enye ke ini n̄kedide isua 20. Enye ama ekpe mi ubọk, edi ke ọfiọn̄ ifan̄ ẹma ẹkebe, enye ama ebịn mi osio ke ufọk.”

Mbọhọidụn̄, ufan, m̀mê mbonubon ndisabade owo edi ata ọsọ n̄kpọ mfịn. a Edi ndifiomo nditọwọn̄ idịghe obufa n̄kpọ. Utọ oburobụt n̄kpọ oro ama esitịbe idem ke eyo oro ẹkewetde Bible. (Joel 3:3; Matthew 2:​16) Mfịn, nnyịn idu uwem ke ndiọkeyo. Ediwak owo “inyeneke ndammana ima,” ntre edi ọsọ n̄kpọ ndikụt nte ẹsabarede ediwak uyen mfịn. (2 Timothy 3:​1-3) Okposụkedi emi mîdụhe se akpanamde man ọbọhọ mfịna emi ofụri ofụri, enyene se akpanamde man ekpeme idemfo. Kere ban̄a mme item oro ẹnọde mi:

Du ke ukpeme. Ke ini asan̄ade ke usụn̄, domo ndifiọk se itịbede ke iso, ke edem, ye ke n̄kan̄ fo. Enyene ndusụk ebiet emi ẹkemede ndinam owo n̄kpọ, akpan akpan ke okoneyo. Edieke ekemede, kûka utọ ebiet emi, onyụn̄ edieke oyomde ndika, kûsan̄a ikpọn̄.​—Mme N̄ke 27:12.

Kûsịn edịm ubọn̄ idem. Kûnyene mfụmmfụm ima m̀mê ndisịne n̄kpọ ke usụn̄ oro edemerede owo udọn̄ idan̄. Ndinam ntre ekeme ndinam ẹkere ke akam amama idan̄, mîdịghe ke udusịnke edieke owo edide.​—1 Timothy 2:​9, 10.

Ẹneme se ẹkpenamde ye se mbufo mîkpanamke. Edieke edide emenyene owo emi oyomde ndidọ, ẹneme se ẹkpenamde ye se mbufo mîkpanamke. b Ẹma ẹneme mme n̄kpọ emi, kûnam n̄kpọ ekededi m̀mê ndidu ke ebiet ekededi oro ekemede ndinam owo asabade fi.​—Mme N̄ke 13:10.

Kûdop uyo. Inyeneke se idiọkde ke ndisọn̄ uyo ndọhọ ete, “Kûnam se oyomde ndinam oro!” m̀mê “Sana mi yak!”  Kûyak ndịk anam ekere ke ufan fo ọmọn̄ ọkpọn̄ fi. Edieke enye ọkpọn̄de fi ke ntak emi, ọwọrọ enye ikedịghe eti ufan. Idem n̄kpọ, n̄kọ afo akam oyom owo emi amade onyụn̄ okponode fi. c

Kpeme idem ke ini anamde n̄kpọ ke Intanet. Kûdedei unọ owo ọkpọkpọ ntọt m̀mê ndise emi ekemede ndinam ẹfiọk ebiet emi afo odude. d Edieke ọbọde etop oro ẹtịn̄de n̄kpọ in̄wan̄-in̄wan̄ ẹban̄a idan̄, ọkpọfọn etetre ndibọrọ orụk etop oro. Nditre ndibọrọ orụk etop  oro idiyakke mbon oro ẹsidade Intanet ẹyom mbon oro mmọ ẹdisabarede ẹnyene fi.

Mme n̄kpọ oro ẹnemede mi ẹkeme ndikpeme fi mbak owo edisabade m̀mê edidan̄ fi ke n̄kanubọk. (Mme N̄ke 22:⁠3) Se idude edi ke idịghe kpukpru ini ke edikeme ndinyan̄a. Ke uwụtn̄kpọ, ekeme ndidi idịghe kpukpru ini ke edisikụt owo emi amade ndisan̄a ye afo, inyụn̄ idịghe kpukpru ini ke edikeme ndifep ebiet oro ẹkemede ndinam owo n̄kpọ. Ekeme ndidi akam ododụn̄ ke utọ ebiet emi.

Ekeme ndidi se ikọwọrọde fi anam ọfiọk ke afanikọn̄ ekeme ndisịm fi okposụkedi emi esịnde ọkpọsọn̄ ukeme man ọbọhọ. Ukem nte Annette oro iketịn̄de iban̄a ke ntọn̄ọ, ekeme ndidi se ikọwọrọde fi eketịbe ke mbuari, owo oro okonyụn̄ adan̄de fi ama ọsọn̄ odudu akan fi. Mîdịghe, ukem nte Carmen, ekeme ndidi ẹkesabade fi ke ini ekedide eyenọwọn̄, ndien ke ntre ukukemeke ndinam n̄kpọ ndomokiet edieke edide ama akam ọfọfiọk se iketịbede inọ fi ini oro. Nso ke akpanam edieke esịt obiomde fi nte emi esibiomde mbon oro ẹsabarede?

Se Akpanamde ke Ini Esịt Obiomde Fi

Esịt osụk obobiom Annette ke se iketịbede oro. Enye ọdọhọ ete: “Mmasua idem mi mbe nde. Mmesiwak nditi ofụri se iketịbede okoneyo oro. Esitie mi ke  idem nte akpakana nnen̄ede n̄n̄wana ye enye n̄kan nte n̄kan̄wanade. Se idude edi ke ndịk ama enen̄ede anam mi ke enye ama ekekịm mi ke ikwa. N̄kekemeke ndinam n̄kpọ ndomokiet aba, edi esitie nte akpakana nnam n̄kpọ n̄kan oro.”

Esịt esibiom Natalie n̄ko. Enye ọdọhọ ete: “Ikpakanaha nyak idem nnọ owo ntre. Ete ye eka mi ẹkedọhọ nsidu ye eyeneka mi ke ini ibrede mbre ke an̄wa, edi n̄kesinamke oro. Ntre, n̄kere ke ami n̄kakam nnam mbọhọidụn̄ nnyịn asabade mi. N̄kpọ oro ama enen̄ede abiak mbonubon nnyịn, ndien nsikere ke ami n̄kedi ntak. Se isibiakde mi ikan edi oro.”

Nso ke akpanam edieke esịt obiomde fi nte emi ekesibiomde Annette ye Natalie? Akpa kan̄a, ti ete ke edieke edide ẹkedan̄ fi ke n̄kanubọk, ọwọrọ idịghe afo akama ayak idem ọnọ. Ndusụk owo ẹsida n̄kpọ emi mfefere mfefere ẹnyụn̄ ẹdọhọ ke nte irenowo ẹsitiede edi oro, n̄ko ke se iban oro ẹkedan̄de ke n̄kanubọk ẹkekam ẹyomde edi oro. Edi ikpanaha ẹdan̄ owo ndomokiet ke n̄kanubọk. Edieke edide ẹkedan̄ fi ke n̄kanubọk, ikpanaha ẹduọhọ fi!

Nte ededi, emem nditetịn̄ ke ikpanaha ẹduọhọ fi, edi ekeme ndinen̄ede nsọn̄ ndinịm emi ke akpanikọ. Ndusụk owo ẹsidịp se iketịbede inọ mmọ, ndien emi esinam esịt aka iso obiom mmọ ikpe. Edi ndidịp se iketịbede emi ọfọn ye anie​—ndi ọfọn ye afo m̀mê akam ọfọn ye owo oro akadan̄de fi? Ana ekere aban̄a n̄kpọ en̄wen emi akpanamde.

Ndisian Mbon En̄wen Se Iketịbede

Ke ini afanikọn̄ Job ekenen̄erede ọsọn̄ ubọk, Bible ọdọhọ ke edinen owo oro ama ọdọhọ ete: “Nyan̄wan̄a ekikere oro n̄kerede mban̄a idemmi. Nyetịn̄ ikọ ke iyatesịt ukpọn̄ mi!” (Job  10:⁠1) Ọyọfọn ye afo edieke anamde ukem emi. Ndinyene nneme ye ata akpan ufan fo mban̄a se iketịbede inọ fi ekeme ndinam ọtọn̄ọ ndifiọk nte ekpesede aban̄a mfịna oro onyụn̄ anam idem afiak ọsọn̄ fi.

Edieke edide Christian, oyoyom etịn̄ n̄kpọ emi ọnọ mbiowo esop. Ikọ ndọn̄esịt emi ima ima mbiowo ẹditịn̄de ye afo ayanam ọfiọk ke sia edide ẹkedan̄ fi ke n̄kanubọk, ọwọrọ ke idiọkn̄kpọ owo en̄wen isabakede fi. Se Annette ekedide edifiọk edi oro. Enye ọdọhọ ete: “Mma nsian ufan mi se iketịbede, ndien enye ama eteme mi ete nsian mbiowo ifan̄ ke esop nnyịn. Se n̄konyụn̄ nnamde edi oro. Mbiowo ẹma ẹtie ye ami ediwak ini ẹnyụn̄ ẹnam mi mfiọk ke idịghe ami n̄kedi ntak  oro ẹkedan̄de mi ke n̄kanubọk. Ke akpanikọ, idịghe ami n̄kedi ntak.”

Ndisian mbon en̄wen se iketịbede inọ fi nnyụn̄ ntịn̄ nte etiede fi ke idem idiyakke esịt enen̄ede ayat fi. (Psalm 37:⁠8) Emi n̄ko ekeme ndinam esịt ana fi sụn̄, ndien ekeme ndidi akpa ini edi oro tọn̄ọ nte afanikọn̄ emi ekesịm fi. Ke Natalie ama akasian ete ye eka esie ke ẹma ẹsabade imọ, esịt ama ana enye sụn̄. Enye ọdọhọ ete: “Mmọ ẹma ẹn̄wam mi ẹnyụn̄ ẹsịn udọn̄ ẹnọ mi ẹte nsitịn̄ se itịbede nnọ mmimọ, ndien oro ama anam n̄kûnen̄ede mfụhọ m̀mê ndiyat esịt.” Akam n̄ko ama an̄wam Natalie. Enye ọdọhọ ete: “Ndibọn̄ akam nnọ Abasi ama esin̄wam mi akpan akpan ke mme ini oro mmen̄kekemeke nditịn̄ nte eketiede mi ke idem nnọ owo ndomokiet. Edi mma mbọn̄ akam, mmesitịn̄ nte etiede mi ke idem nnọ Abasi. Emi esinam esịt ana mi sụn̄.” e

Afo n̄ko emekeme ndidikụt ke odu “ini eke ẹkọkde unan.” (Ecclesiastes 3:⁠3) Beri edem ye nti ufan fo oro ẹtiede nte mbiowo oro ẹbietde “ebiet eke ẹdịbede ẹbọhọ ofụm ye ọtọ udak edịm.” (Isaiah 32:2) Se ban̄a idemfo, kûnyụn̄ uyak editịmede esịt emen fi emen. Da ini duọk odudu. Ndien nen̄ede beri edem ye Jehovah emi edide Abasi kpukpru ndọn̄esịt koro enye ọmọn̄ ọsọsọp ada obufa ererimbot edi, oyonyụn̄ “[ẹsịbe] mme anamidiọk ẹfep, edi mmọ eke ẹdoride enyịn ke Jehovah ẹyeda isọn̄ ẹnyene.”​—Psalm 37:⁠9.

[Ikọ idakisọn̄]

AKPAN ITIE N̄WED ABASI

“Ndiọkeyo emi ọsọn̄de ndiyọ oyodu ke mme akpatre usen. Koro mme owo ẹyedi mme ama idem, . . . inyeneke ndammana ima, . . . ẹnana mfara ke idem, ẹtie obom obom, imaha eti ido.”​—2 Timothy 3:1-3.

ITEM

Edieke edide ẹma ẹsabade m̀mê ẹdan̄ fi ke n̄kanubọk, wet mme itie N̄wed Abasi emi ẹkemede ndidọn̄ fi esịt kama. Mmọ ẹkeme ndisịne Psalm 37:28; 46:1; 118:5-9; Mme N̄ke 17:17; ye Philippi 4:6, 7.

NDI AMA ỌFIỌK . . . ?

Ke United States, ke ẹbaharede ukem ukem, se ibede uyen 90 ke otu uyen 100 oro ẹsabarede m̀mê ẹdan̄de ke n̄kanubọk ẹsifiọk mbon oro ẹkedan̄de mmọ.

SE NDINAMDE

Ke ini esịt obiomde mi aban̄a se iketịbede, se ndinamde edi ․․․․․

Se ndibụpde ete ye eka mi mban̄a n̄kpọ emi edi ․․․․․

AFO EKERE DIDIE?

● Mme ufọn ewe ke edibọ edieke asiande owo ke ẹma ẹsabade m̀mê ẹdan̄ fi ke n̄kanubọk?

● Nso ikeme nditịbe nnọ fi ye mbon en̄wen edieke mûtịn̄ke se iketịbede unọ owo?

[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 232]

“Isimemke utom owo nditịn̄ nnọ owo ke ẹsabade imọ, edi ndinam ntre enen̄ede edi ke ufọn fo. Nditịn̄ nnọ owo ayanam etre ndifụhọ, etre ndiyat esịt oyonyụn̄ anam afiak enyene odudu.”​—Natalie

[Ekebe ke page 230]

“Edieke Amade Mi . . . ”

Odu mbon emi mîsidan̄ke iban ke n̄kanubọk, edi emi ẹsidade n̄kari ẹnam mmọ ẹnyịme. Didie ke mmọ ẹsinam emi? Mmọ ẹsitịn̄ utọ ikọ nte, “Idụhe owo emi mîsinamke idan̄,” “Owo ndomokiet idifiọkke,” m̀mê “Edieke amade mi ayanam se ndọhọde” nte ẹketịn̄de ke Ibuot 24 ke n̄wed emi. Kûyak akparawa ndomokiet anam fi ekere ke ndinam idan̄ ye imọ owụt ke amama imọ. Se idude edi ke owo ekededi oro ekerede ntre oyom ndida fo nyụhọ udọn̄ esiemmọ. Enye ikereke iban̄a fi inyụn̄ iyomke n̄kpọ ọfọn fi. Edi owo oro amade fi idibemke iso iyom ufọn idemesie; enye edibem iso iyom ufọn fo, oyonyụn̄ owụt ke imekeme ndida mme edumbet Abasi ndu uwem. (1 Corinth 10:24) Eren oro amade n̄wan idisehe enye nte n̄kpọ ndida nyụhọ udọn̄ idan̄ esie. Utu ke oro, enye edise ‘n̄kparawa iban nte nditọeka iban ke ata edisana ido.’​—1 Timothy 5:1, 2.

[Ndise ke page 233]

Ndiyọ editịmede esịt ke ẹma ẹkesabade fi etie nte ndimenede mbiomo oro odobide akan fi. Ntak mûtịn̄ke unọ owo man ẹn̄wam fi?