Ibuot 21

Didie ke N̄kpada Ini Mi Nnam N̄kpọ ke Eti Usụn̄?

Hour ifan̄ ke okpoyom ẹdian ẹnọ fi ke usen? ․․․․․

Nso ke akpada ini oro anam?

□ Ndidu ye mme ufan fo

□ Ndide idap

□ Ndikpep n̄kpọ

□ N̄kpọ en̄wen ․․․․․

INI etie nte enan̄-mbakara emi ọsọpde itọk. Man enan̄-mbakara ada fi aka ebiet emi oyomde, ana ekpekpeme enye. Edieke ekpemede nte adade ini fo anam n̄kpọ, anaedi udûkopke ọkpọsọn̄ mfịghe, eyebe udomo akan nte ekesibede, ete ye eka fo ẹyenyụn̄ ẹnen̄ede ẹnyene mbuọtidem ke idemfo. Afo emekeme ndidọhọ: “Emem nditetịn̄ akan ndinanam!” Edi akpanikọ ke emi ekeme nditie nte akamba mfịna. Nte ededi, emekeme ndise mban̄a mfịna emi uforo uforo. Ẹyak ineme ndusụk usụn̄ oro ikemede ndinam emi.

Mfịna #1: Ndidiomi Se Edinamde

Se ikemede ndikpan fi. Ndidọhọ odiomi se edinamde ekeme nditie nte ẹbọbọp fi ẹnịm! Akam etie nte akpama ndinam se ededi oro odụkde fi ibuot, idịghe se ekewetde-wet enịm kpọt.

Ntak emi akpanamde. Edidem Solomon ekewet ete: “N̄kọkibuot  owo nsịnifịk itreke ndinyene ufọn.” (Mme N̄ke 21:5) Solomon ama esinam ediwak n̄kpọ. Enye ekedi ebe, ete, ye edidem. Nte enye okokponde, ntre ke utom esie ẹkewak n̄ko. Kpasụk ntre, afo emenyene ediwak n̄kpọ oro esinamde idahaemi. Edi nte okponde ọwọrọ owo, ntre n̄ko ke mme n̄kpọ emi ẹditetịm ẹwak. Ọfọn ọtọn̄ọ idahaemi odiomi nte esinamde utom fo utu ke ndibet tutu afo okpon ọwọrọ owo!

Se mme uke fo ẹtịn̄de. “Ke n̄kpọ nte ọfiọn̄ itiokiet emi ẹkebede, mma ntọn̄ọ ndisidiomi se ndinamde. N̄koyom ndinam ndusụk n̄kpọ ẹfere mi, ndien ndidodiomi se ndinamde ama an̄wam mi!”—Joey.

“Ndiwewet se ndinamde esin̄wam mi. Mma nnyene n̄kpọ efen efen oro anade nnam, ami ye eka mi imesiwet kpukpru mmọ inịm man ifiọk nte ikpan̄wamde kiet eken anam se akpanade enye anam.”—Mallory.

Se idin̄wamde fi. Kere n̄kpọ emi ke usụn̄ emi: Da nte ke mbufo ẹyom ndidụk ubomisọn̄ n̄ka isan̄. Mme owo ke ubon ẹtomo ekpat mmọ nte ẹmama ẹdọn̄ ke edem ubomisọn̄. Ndien etise ufan̄ idụhe aba se kpukpru owo ẹdọn̄de ekpat mmọ. Nso ke akpanam? Emekeme ndifiak nnen̄ede mme ekpat oro ndọn̄, ebem iso ọdọn̄ ikpọ ekpat, ekem emen n̄kpri ekpat afak ke mme ufan̄ oro ẹsụhọde.

Emekeme ndinam ukem n̄kpọ oro itịn̄de mi man enyene ini. Edieke ebemde iso ada ini fo anam n̄kpri n̄kpọ, etie nte udunyeneke ini unam se ikam idide akpan n̄kpọ. Bem iso sio ini nịm nọ akpan n̄kpọ, ndien idem ayakpa fi ndikụt udomo ini oro edisụhọde ndida nnam mme n̄kpọ eken.—Philippi 1:10.

Wet mme akpan n̄kpọ oro anade anam ke idak emi.

․․․․․

 Idahaemi, wet nọmba dian mmọ ndiwụt mbon oro anade ebem iso anam. Edieke ebemde iso anam mbon oro ẹdide akpan n̄kpọ ẹkan, idem ekeme ndikpa fi ke udomo ini oro edisụhọde ndida nnam n̄kpri n̄kpọ eken.

Se akpanamde. Da kọmputa oro ẹkamade ke ubọk wet mme n̄kpọ oro anade ebem iso anam. Edi edieke mûnyeneke, emekeme ndida ekededi ke otu mme n̄kpọ oro ẹsiakde ke idak emi.

□ N̄wed usenọfiọn̄ emi esisịnede ke telefon

□ N̄wed usenọfiọn̄ emi ẹsidoride ke okpokoro

□ N̄wed usenọfiọn̄ kọmputa

□ Ekpri n̄wed

Mfịna #2: Nditịn̄ Enyịn Nnam Se Ekewetde

Se ikemede ndikpan fi. Yak idọhọ ke ufọkn̄wed asuana, ndien oyom ndiduọk odudu ke minit ifan̄ nnyụn̄ nse TV. Mîdịghe oyom ndikot n̄wed sia emenyene udomo, edi etise ufan fo okot fi ete edise fim. Fim oro idibetke fi, edi emekeme ndidọhọ ke iyokot n̄wed okoneyo. Emekeme n̄ko ndikere ke emesinam ọfọn ke ini etiede nte ini ọmọn̄ okụre ọkpọn̄ fi.

Ntak emi akpanamde. Ama okot n̄wed ke ini ekikere fo anade sụn̄, oro ekeme ndinam enen̄ede ebe udomo. Ke adianade do, ndi ukereke ke emenyenyene ekese n̄kpọ ndikere mban̄a? Ntak emi oyomde ndida okoneyo kiet mmụm kpukpru n̄kpọ ndọn̄ ke ibuot? Ekere ke n̄kpọ editie didie ye afo eyo ama esiere? Ekeme ndidi eyede idap ebe ini, idem ekeme ndinen̄ede mmem fi, ekeme ndidi edifefehe iwọrọ ke ufọk, onyụn̄ ekeme ndidi edika ufọkn̄wed ke idiọk ini.—Mme N̄ke 6:10, 11.

Se mme uke fo ẹtịn̄de. “Mmesima ndise TV, ndibre guitar, ndinyụn̄ ndu ye mme ufan mi. Mme n̄kpọ emi idiọkke; edi ndusụk ini, mmọ isiyakke mbem iso nnam se ikam idide akpan n̄kpọ, edi ẹsinam nnam n̄kpọ itọk itọk ke ini n̄kụtde ke ini idụhe aba.”—Julian.

Se idin̄wamde fi. Kûdiomi se anade anam kpọt—diomi n̄ko  mme n̄kpọ oro ẹdinemde-nem fi ndinam. Julian ọdọhọ ete: “Isisọn̄ke mi ndinam se anade nnam, sia mmọfiọk ke mma n̄kụre, mmenyene mme n̄kpọ oro ẹdinemde-nem mi ndinam.” Ekikere en̄wen: Nịm utịtmbuba nọ idemfo nyụn̄ biere n̄kpri n̄kpọ oro edinamde man esịm utịtmbuba oro.

Se akpanamde. Wet utịtmbuba kiet m̀mê iba emi afo ekerede ke imekeme ndisịm ke ufan̄ ọfiọn̄ itiokiet?

․․․․․

Wet utịtmbuba kiet m̀mê iba emi afo ekerede ke imekeme ndisịm ke ufan̄ isua iba, ndien nso ke ọkpọtọn̄ọ ndinam idahaemi man esịm utịtmbuba oro? a

․․․․․

Mfịna #3: Ndisana idem nnyụn̄ ntịm n̄kpọ mbon

Se ikemede ndikpan fi. Eyedi ufiọkke nte ndisana idem nnyụn̄ ntịm n̄kpọ mbon ekemede ndin̄wam fi ada ini fo anam n̄kpọ ke eti usụn̄. Kamse, isọn̄ke ndiburọde  n̄kpọ mbon nte amama! Emekeme ndikere ke iyanam ubet fo asana usen en̄wen, mîdịghe ukam udọn̄ke enyịn do! Ekeme ndidi nte n̄kpọ ọburọrede obono ntre ifịnake fi. Ndi afịna fi?

Ntak emi akpanamde. Ndinịm ufọk asana nnyụn̄ ntịm kpukpru n̄kpọ mbon ayanam enyene ini sia udubiatke ini fo uyom mme n̄kpọ oro mûketịmke ubon. Emi n̄ko ayanam ekikere fo ana sụn̄.—1 Corinth 14:40.

Se mme uke fo ẹtịn̄de. “Ndusụk ini, edieke mmenyeneke ini ntịm ọfọn̄ mi mbon, n̄kpọ oro nyomde ekeme ndisop ke otu ọfọn̄ mi!”—Mandy.

“Ekpatokụk mi ama osop ke ofụri urua kiet. Esịt ama etịmede mi etieti. Mma ndikụt ekpat oro ke ini n̄kanamde ufọk asana.”—Frank.

Se idin̄wamde fi. Domo ndisibon kpukpru n̄kpọ ke itie mmọ ke ndondo oro okụrede ndida mmọ nnam n̄kpọ. Kûsuyak mme n̄kpọ ẹnyahade ẹbono ntre mbemiso anamde se itịn̄de emi.

Se akpanamde. Domo ndisinịm ufọk asana. Nam kpukpru n̄kpọ ẹsana, ndien oyokụt nte ediferede fi ke idem.

 Afo, mme ufan fo, ye ete ye eka fo ẹnyene ukem ini ke usen. Ayatua n̄kpọfiọk edieke abiatde ini ke se mînyeneke ufọn. Edieke adade enye anam n̄kpọ ke eti usụn̄, ọyọbọ ufọn. Afo enyene ndibiere nte edidade ini fo inam n̄kpọ.

KE IBUOTIKỌ ORO ETIENEDE

Ndi mbufo itoho idụt oro mbufo ẹdụn̄de? Ndi ekere ke utiehe nte mbon eken ke ufọkn̄wed ye ke ufọk? Kot ban̄a nte ekemede ndida se iwọrọde fi nnam n̄kpọ ke eti usụn̄.

[Ikọ Idakisọn̄]

AKPAN ITIE N̄WED ABASI

‘Dụn̄ọde fiọk se idide akpan n̄kpọ ikan.’—Philippi 1:10.

ITEM

Kûdomo ndinam ofụri se ẹtemede ke ibuotikọ emi ini kiet. Utu ke oro, nam kiet kpọt ke ufan̄ ọfiọn̄ kiet. Ama emehe ye n̄kpọ kiet, mek en̄wen oro edinamde.

NDI AMA ỌFIỌK  . . . ?

Idem eyenen̄ede emem fi edieke mme n̄kpọ oro odiomide ndinam ke usen kiet ẹwakde ẹkaha. Edieke ebemde iso ewet mbon oro ẹdide akpan n̄kpọ, ọyọfiọk se akpanamde ye se mûkpanamke.

SE NDINAMDE

Ndinen̄ekede mbiat ini nnam n̄kpọ emi ․․․․․

Nyada nyọhọ-nsụhọ ini oro nnam n̄kpọ emi ․․․․․

Se ndibụpde ete ye eka mi mban̄a n̄kpọ emi edi ․․․․․

AFO EKERE DIDIE?

● Didie ke ndidiomi nte akpadade ini fo anam n̄kpọ edin̄wam fi ese aban̄a ufọk fo ke ini iso?

● Nso ke ekeme ndikpep nto nte ete ye eka fo ẹsidade ini mmọ ẹnam n̄kpọ?

● Edieke edide emenyenyene n̄wed emi owụtde nte esidade ini fo anam n̄kpọ, nso ukpụhọde ke ekeme ndinam man enye enen̄ede enyene ufọn ọnọ fi?

[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 154]

“Mma n̄kop ke inọ utọn̄ nte owo anamde mbubru ete edieke ẹyomde mi ke n̄kanika inan̄, yak ẹdọhọ mi ndi ke n̄kanika ita. Ini oro ke n̄kọfiọk ke akpana nsika n̄kpọ ke ini!”​—Ricky

[Ekebe ke page 155]

Nsidada Ini Mi Nnam Nso?

Ke urua kiet kiet, mme uyen emi ẹdude ke iduọk isua 8 esịm 18 ẹsibiat ediwak hour ẹnam mme n̄kpọ emi:

17

ẹdu ye ete ye eka mmọ

30

ẹdu ke ufọkn̄wed

44

ẹse TV, ẹbre mbre vidio, ẹda kọmputa ye telefon ẹnọ mme owo etop, ẹnyụn̄ ẹbre ikwọ

Dian ibat hour oro esidade anam mme n̄kpọ emi kpukpru urua

ese TV ․․․․․

ebre mbre vidio ․․․․․

ada Intanet anam n̄kpọ ․․․․․

ebre ikwọ ․․․․․

Ofụri Ibat ․․․․․

Ibat hour oro n̄kemede ndisio ke otu emi nnam akpan n̄kpọ ․․․․․

[Se ẹwetde ẹban̄a ndise ke page 153]

Ini etie nte enan̄-mbakara emi ọsọpde itọk—ana ẹkpekpeme nte ẹdade enye ẹnam n̄kpọ