NTE se ẹkotde ẹto The World Book Encyclopedia mi ọnọde ekikere, kiet ke otu akpan uduak uka n̄wed edi man ọnọ nditọwọn̄ ukpep kaban̄a uwem eke usen ke usen, emi esịnede ndin̄wam mmọ ẹse ẹban̄a mme udọn̄ ubon ke ini iso. Mme Ntiense Jehovah ẹnịm ke emi edi edisana mbiomo. Bible ke idemesie ọdọhọ ete: “Owo eke mîtịmke n̄kpọ inọ orụk esie, akpan-akpan mbon ufọk esie, esịn̄e nsa ye mbuọtidem, onyụn̄ ọdiọk akan owo eke mînịmke ke akpanikọ.” (1 Timothy 5:⁠8) Mme isua oro ẹbiatde ke ufọkn̄wed ẹtịm nditọwọn̄ idem ẹnọ mme mbiomo oro mmọ ẹdibiomde ke uwem. Nte ekemde, Mme Ntiense ẹkere ke akpana ẹda ubọ ukpep ke ata akpan n̄kpọ.

Mme Ntiense ẹdomo ndidu uwem nte ekemde ye ewụhọ Bible emi: “Se ededi eke mbufo ẹnamde, ẹnam enye ke ofụri esịt mbufo, nte n̄kpọ eke mbufo ẹnamde ẹnọ Ọbọn̄ mînyụn̄ inamke inọ owo.” (Colossae 3:23, Today’s English Version) Edumbet emi abuana kpukpru ikpehe ke uwem eke usen ke usen, esịnede ufọkn̄wed. Mme Ntiense ke ntem ẹsisịn udọn̄ ẹnọ nditọ mmọ ndinam utom ọkpọsọn̄ nnyụn̄ nda utom oro ẹnọde mmọ ke ufọkn̄wed ke akpan n̄kpọ.

Bible n̄ko ekpep edisụk ibuot nnọ mbet idụt emi owo odụn̄de. Ntre ke ini uka n̄wed edide se ẹyomde tutu ke ndusụk isua emana, Mme Ntiense Jehovah ẹsinam n̄kpọ ke n̄kemuyo ye ibet emi.—Rome 13:1-7.

Ke adan̄aemi mîsụhọkede nte ukpep oro ẹnọde kaban̄a uwem eke usen ke usen edide akpan n̄kpọ, Bible owụt ke emi idịghe n̄kukụre m̀mê akpan utịtmbuba ubọ ukpep. Ubọ ukpep oro okụtde unen ekpenyene ndisịn udọn̄ nnọ nditọwọn̄ ndikop idatesịt ndidu uwem onyụn̄ an̄wam mmọ ndida itie mmọ ke n̄kaowo nte mme owo oro ẹtịmde ẹda ukem ukem. Ntem, Mme Ntiense Jehovah ẹkere ke mme edinam ẹmi ẹmekde oro ẹwọrọde ẹkpọn̄ ubet ukpepn̄kpọ ẹdi ata akpan n̄kpọ. Mmọ ẹnịm ẹte ke eti nduọkodudu, ikwọ, mme edinam ini nduọkodudu, mbre nsịn̄edeidem, edika mme itie ubonn̄wed ye mme itie ubon n̄kpọeset, ye ntre ntre eken, ẹnyene akpan udeme ke ubọ ukpep oro adade ukem ukem. Ke adianade do, mmọ ẹkpep nditọ mmọ ndikpono ikpọ owo nnyụn̄ nyom mme ifet ndinam n̄kpọ nnọ mmọ.

Ke ntak obufa ifiọk ubotn̄kpọ, mme ifet unyene utom ẹsikpụhọde kpukpru ini. Nte utịp, ediwak n̄kparawa owo ẹyenyene ndinam utom ke mme ikpehe m̀mê ke ubọkutom oro mmọ mîkọbọhọ  akpan ukpep. Sia n̄kpọ etiede ntre, mme edu mmọ kaban̄a utom ye ọkpọkpọ ukpep, akpan akpan ukeme mmọ ndikpụhọ nda ekekem ye ukpụhọde, ẹyekam ẹtịm ẹnyene ufọn ẹnọ mmọ. Nte ekemde, otịm ọfọn nditọ ufọkn̄wed ẹkabade ẹdi ikpọ owo ẹmi ẹnyenede, nte ewetn̄wed Eyo Ntọn̄ọ Ntọn̄ọ Ntatenyịn oro Montaigne ọkọdọhọde, ‘ibuot oro ẹtịmde ẹnam utu ke ibuot oro ẹdọn̄de n̄kpọ ẹyọhọ.’

Unana utom, emi otụkde mme idụt uforo ye ubuene, esiwak ndidịghe n̄kparawa owo ẹmi mîtịmke idot. Ke ntre, edieke mme ifet unyene utom oyomde ubọ ukpep ke adianade ye nsụhọde n̄kan ke se ibet oyomde, edi mbiomo ete ye eka ndinọ nditọ mmọ ndausụn̄ ke ndinam ubiere ẹban̄ade ubọ ukpep efen efen, ẹdomode mme ufọn ini iso ye mme n̄waidem oro ẹsan̄ade ye mme utọ udiana ukpepn̄kpọ oro.

Nte ededi, anaedi afo eyenyịme ete ke edikụt unen ke uwem abuana se ikande sụk uforo obụkidem. Ke mme isua ndondo ẹmi iren ye iban ẹmi ẹkeyakde ofụri uwem mmọ ẹsịn ke ubọkọkọ mmọ ẹma ẹtaba kpukpru n̄kpọ ke ini ẹketabade utom mmọ. Ndusụk ete ye eka ẹma ẹyak uwem ubon mmọ ye ini oro mmọ ẹkpekebiatde ye nditọ mmọ ẹtak, ẹtabade ifet edin̄wam mmọ ẹkọri, koro utom idịbi udia akadade mmọ idem.

Nte an̄wan̄ade, ubọ ukpep oro adade ukem ukem ekpenyene ndisịn ke ekikere nte ke oyom se ikande uforo obụkidem  man anam nnyịn inen̄ede inem esịt. Jesus Christ ọkọdọhọ ete: “Ẹwet ẹte: ‘Owo idaha bred ikpọn̄ idu uwem, edi ada ofụri ikọ eke ọwọrọde Abasi ke inua odu.’” (Matthew 4:4, New International Version) Nte mme Christian, Mme Ntiense Jehovah ẹfiọk ufọn edifori mme edu eke ido uwem ye eke spirit ọkọrọ ye editịm idem nnọ edise mban̄a mme udọn̄ n̄kpọ eke obụk mmọ.