UFỌKN̄WED Idụt United States Kaban̄a Nsọn̄idem eke Ekikere ama emịn̄ mme ibọrọ ndụn̄ọde ẹban̄ade mme ete ye eka ẹmi ẹkedade nte mbon oro ẹkụtde unen​—mbon oro nditọ mmọ, ẹmi ẹkebede isua 21, “ẹkedide ikpọ owo ẹmi ẹnyenede uforo ẹmi nte an̄wan̄ade ẹkpụhọde ẹda mfọn mfọn ẹkekem ye n̄kaowo nnyịn.” Ẹma ẹbụp mme ete ye eka ẹmi ẹte: ‘Ọkọn̄ọde ke ọkpọkpọ ifiọk n̄kpọntịbe mbufo, nso idi mfọnn̄kan  item oro mbufo ẹkpenọde mme ete ye eka eken?’ Ibọrọ oro ẹkewakde ndinọ n̄kan ẹkedi mmọemi: ‘Ẹma ekese,’ ‘ẹnọ ntụnọ ke usụn̄ oro ọbọpde-bọp,’ ‘ẹbiat ini ọtọkiet,’ ‘ẹkpep nditọ mbufo ndifiọk eti ye idiọk,’ ‘ẹkọri ukpono edem mbiba,’ ‘ẹnen̄ede ẹkpan̄ utọn̄ ẹnọ mmọ,’ ‘ẹnọ ndausụn̄ utu ke utịn̄ikọ,’ ẹnyụn̄ ‘ẹnyịme akpanikọ oro odude.’

Nte ededi, idịghe ete ye eka kpọt ẹnam n̄kpọ ndision̄o n̄kparawa oro ẹtịmde ẹda ọfọn ndi. Mme andikpep n̄ko ẹnyene akpan udeme ke emi. Ọnọitem ufọkn̄wed kiet oro enyenede mbufiọk ọkọdọhọ ete: “Akpan uduak ataata unọ ukpep edi ndinọ mme ete ye eka ibetedem ke ndision̄o n̄kparawa oro ẹbiomde mbiomo ẹmi ẹtịmde ẹkọri ke n̄kan̄ ifiọk, eke ikpọkidem, ye eke ntụk.”

Ntre mme ete ye eka ye mme andikpep ẹbuana ukem utịtmbuba—ndision̄o n̄kparawa owo ndi ẹmi ke akpatre ẹdidide ikpọ owo oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha ẹnyụn̄ ẹdade ukem ukem ẹmi ẹdarade uwem ẹnyụn̄ ẹkemede ndikụt itie mmọ ke n̄kaowo oro mmọ ẹdụn̄de.

Nte ededi, mme mfịna ẹsidemede ke ini mme ete ye eka ẹkpude ndidiana kiet ye mme andikpep. Ke uwụtn̄kpọ, ndusụk ete ye eka inyeneke udọn̄ ndomokiet ke ubọ ukpep nditọ mmọ; mmọ eken ẹdomo ndimia mbuba ye mme andikpep. Ke enemede idaha emi, n̄wedmbụk France kiet ọkọdọhọ ete: “Andikpep idịghe aba n̄kukụre etubom. Mme ete ye eka, ke ẹfiopde ye ekikere nditọ mmọ ndikụt unen, ẹsidụn̄ọde mme n̄wed ufọkn̄wed ketket, ẹbiere ikpe ẹnyụn̄ ẹkụt ndudue ẹnọ mme usụn̄ unọ ukpep, ẹnyụn̄ ẹkop iyatesịt inikiet inikiet ke akpa idaha emi nditọ mmọ mîbehe udomo ọfọn.” Mme utọ edinam oro ẹkeme ndinọhọ ke unen mme andikpep.

Mme Ntiense Jehovah ẹkere ke ẹyenam n̄kpọ ye nditọ mmimọ nte otịmde ọfọn ke ini mme ete ye eka ẹdianade kiet ye mme andikpep, ẹnyenede ifịk ifịk, un̄wam un̄wam udọn̄ ke ubọ ukpep nditọ mmọ. Mmọ ẹnịm ke akpanikọ nte ke utọ edidianakiet oro enen̄ede edi akpan n̄kpọ koro utom fo nte andikpep amakabade edi ata ọkpọsọn̄ n̄kpọ.

Ke ẹbietde n̄kaowo oro mmọ ẹdide ubak, owo ikwihi mme ufọkn̄wed ibiọn̄ọ mme mfịna n̄kaowo ke ofụri ofụri. Mme mfịna n̄kaowo ẹmesọn̄ ubọk usọp usọp ke mme isua ẹmi. Ke etịn̄de mme idaha ẹdude ke ufọkn̄wed kiet ke United States, The New York Times ama ọtọt ete: “Nditọ ufọkn̄wed ẹside idap ke ubet ukpepn̄kpọ, mmọ ẹsidịghe kiet eken ke mme usụn̄otop oro ẹwetde n̄kpọ ẹyọhọ, mmọ ẹsisụhọde nti nditọ ufọkn̄wed itie. . . . Ekpere ndidi kpukpru nditọ ufọkn̄wed ẹyọ mme utọ mfịna nte edise mban̄a nsek nditọ, edinam n̄kpọ ye ete ye eka oro ẹbọpde-bọp owo ẹtem ye edibọhọ afai otu mme abiatibet. Ke usen kiet kiet, ekpere ndidi mbahade kiet ke itie ition ẹsifiak n̄wed.”

 Se itịmde inyene ndịk ikan edi afai ofụri ererimbot oro ọkọride-kọri ke ufọkn̄wed. Editop ikan̄ ye edikịm owo ke ikwa kpukpru ini ẹmeda itie mme ata ata en̄wan eke ini ke ini. N̄kpọ afai ẹmekabade ẹdi ata ọsọ, en̄wan ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹsọn̄ ubọk, oto nditọwọn̄ ndisiduọ obom inikiet inikiet ye ke ẹdide ata n̄kpri.

Nte eyịghe mîdụhe, idịghe kpukpru idụt ẹsobo mme utọ afai afai idaha oro. Nte ededi, ediwak mme andikpep ke ofụri ererimbot ẹsobo idaha oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke n̄wedmbụk n̄kpọntịbe France eke urua ke urua oro Le Point: “Owo ikponoke aba andikpep; enye inyeneke aba odudu ukara.”

Utọ unana ediwụt ukpono oro nnọ odudu ukara akama n̄kpọndịk ọnọ kpukpru nditọwọn̄. Ntre Mme Ntiense Jehovah ẹdomo ndisịn ke esịt nditọ mmọ nsụkibuot ye ukpono ẹnyenede ẹnọ odudu ukara, kpa mme edu oro ẹwakde ndinana ke uwem ufọkn̄wed mfịn.