Mbono esop ama an̄wam mbufa owo ẹnen̄ede ẹbuọt idem ye Abasi. Mbon emi ẹkenade baptism obufa ye mbon emi ẹma ẹkebịghi ke esop ẹma ẹsinen̄ede ẹma ẹnịm mbono esop ke ufọk mmọ. Ẹma ẹsidara kpukpru owo emi ẹdide mbono esop, ndien emi ama anam mmọ ẹtetịm ẹma kiet eken.

Ẹma ẹsidịbe ẹnịm san̄asan̄a mboho ke ini mbon emi ẹyomde ndina baptism ẹwakde ekpri. Ke August 1973, nditọete ẹma ẹwọrọ ẹkpọn̄ esịt obio Sokhumi ẹkenịm mboho emi ẹkpere mbenesụk Obubịt Inyan̄. Edi usen oro, owo 35 emi ẹkeyomde ndina baptism do ikekemeke ndina baptism! Ke ini mboho oro okosụk akade iso,  mme bodisi ẹma ẹdimụm Vladimir Gladyuk ye nditọete eken, irenowo ye iban.

Ke ẹma ẹkesana Vladimir ye nditọete eken ẹyak, mmọ ẹma ẹfiak ẹkot kpukpru mbon oro ẹkeyomde ndina baptism. Isan̄ emi ndien ke mmọ ẹkena baptism. Vladimir ọdọhọ ete: “Ima inịm ke Jehovah akan̄wam nnyịn. Ke ini kpukpru owo ẹkenade baptism ẹma, ima ibọn̄ akam ikọm Jehovah.”

Usen iba ke ẹma ẹkenịm mme owo oro baptism ẹma, ẹma ẹfiak ẹmụm Vladimir Gladyuk. Ekem ẹma ẹbiere n̄kpọkọbi ẹnọ enye ye Itta Sudarenko ye Natela Chargeishvili. N̄kpọ emi ikenemke nditọete. Edi kpa ye oro, mmọ ẹma ẹka iso ẹkwọrọ ikọ, ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹkpeme idem mbak owo idimụm mmọ n̄ko.

Utu ke ndikwọrọ ikọ ke obio mmọ kpọt, nditọete ẹma ẹsika nsio nsio obio ẹkekwọrọ ikọ mbak mme bodisi ẹdidiọn̄ọ ke mmọ ke ẹsụk ẹkwọkwọrọ ikọ. Ukọbọ ama anam nditọete ẹkekwọrọ eti mbụk ke ediwak itie.

Ke ini ukara Communist, nditọete ke ikpọ obio ẹkesikwọrọ ikọ ke mme efak emi odobode ye ke mme itie nduọkodudu. Mmọ ẹma ẹsiwak ndikụt mme owo emi ẹtode nsio nsio itie ẹdi ndise mbon mmọ m̀mê ndidep n̄kpọ ke ikpọ obio. Mmọ ẹma ẹsibụp owo emi amade ikọ Abasi m̀mê enye odụn̄ ke m̀mọ̀n̄, ẹnyụn̄ ẹnam ndutịm man ẹfiak ẹkeneme ikọ Abasi ye enye.

Nditọete ẹma ẹka ediwak itie ke edem usoputịn Georgia ẹkekwọrọ ikọ, owo kiet ke otu mmọ ekedi Babutsa Jejelava. Enye ọdọhọ ete: “Mma nnyene mme owo ke nsio nsio itie, oro ikayakke mme owo ẹkere ke nsan̄a n̄kwọrọ  ikọ. Ke ufan̄ isua iba, mme owo emi n̄kekpepde Bible ẹma ẹbe owo 20 ke Zugdidi; mma nnyụn̄ n̄kpep owo 5 n̄kpọ ke Chkhorotsku. Kpukpru mmọ ẹma ẹna baptism.”

Ẹma ẹnen̄ede ẹyom mme n̄wed ikọ Abasi ke usem Georgian. Ke ini nditọete ẹfiakde ẹka ẹbịne mbon oro ẹkemade ikọ Abasi m̀mê ke ini mmọ ẹkpepde mme owo Bible, mmọ ẹma ẹkụt ke ọkpọfọn ẹnyene Bible ye mme n̄wed ikọ Abasi ke usem emi edinen̄erede in̄wan̄a mme owo. *

Babutsa eti ke ama esisọn̄ etieti ndikpep mme owo Bible ke ini n̄wed ikọ Abasi ndomokiet mîkodụhe ke usem Georgian. Enye ọdọhọ ete: “N̄kenyene Bible ye mme n̄wed ikọ Abasi ke usem Russian kpọt, ntre mma nsikabade se idude ke n̄wed ukpepn̄kpọ nnyịn nnọ mbon oro n̄kpepde Bible.” Enye ama akabade ndusụk ibuotikọ ke mme n̄wed nnyịn esịn ke usem Georgian; n̄kukụre se ikan̄wamde enye ekedi n̄wed ukabade ikọ. Enye ama onyụn̄ an̄wana akabade ofụri n̄wed Matthew!

Mbon oro ẹkemade ikọ Abasi ẹma ẹnen̄ede ẹma se ẹkekabarede ẹsịn ke usem mmọ tutu mmọ ẹsụhọde ẹtie ẹda ubọk ẹsion̄o se ẹkekabarede oro ẹwet, man ẹnyene se ẹdidade ẹkpep ke idemmọ. Sia Bible usem Georgian akananade, ndusụk nditọ ukpepn̄kpọ Bible ẹma ẹsision̄o Bible ẹwet ke idem mmọ.

Ẹma ẹsinọ nditọete ye mbon eken oro ẹkekpepde Bible  mme n̄wed ikọ Abasi oro ẹkekabarede ẹsịn ke usem Georgian ẹte ẹkot. Ẹkesinọ owo usen m̀mê urua ifan̄ kpọt ada okot se ẹkenọde enye. Ke ini ẹkenọde nditọete N̄wed Abasi Usem Greek emi ẹkekabarede ẹsịn ke usem Georgian ẹkot, ubon kiet ẹma ẹsion̄o ofụri Bible oro ẹwet.

Raul Karchava ekedi isua 13 kpọt ke ini ete esie ọkọdọhọde enye ete osion̄o ofụri se idude ke Matthew esịm Ediyarade ewet. Enye ọdọhọ ete: “Ete mi ama edep n̄wed ke katọn, onyụn̄ edep pen ye pencil ke utọ ke utọ. Enye ekekere ke oro ayanam enem mi ndision̄o Bible oro n̄wet. Kpa ye oro n̄kekerede ke utom oro okpon akan mi, mma nnyịme ndinam. Mma nsitie ofụri usen nsion̄o n̄wet, n̄kukụre ini n̄kọduọkde odudu ekedi ini nnen̄erede ubọk ekpri.”

 Mbon mme Raul ẹma ẹnem esịt etieti ke ini ẹkefiakde ẹdian urua ifan̄ ẹnọ mmọ man Raul ada osion̄o Bible oro ewet ama. Enye akada ọfiọn̄ iba kpọt ewet ofụri se idude ke Matthew esịm Ediyarade.

Kpa ye oro nditọete ẹkesịnde ukeme ntre ẹsion̄o Bible ye mme n̄wed ikọ Abasi eken ẹwet, mmọ ikosụk inyeneke awak ekem nditọ ukpepn̄kpọ Bible mmọ emi ekedide eyo esiere, ẹwak ẹkan se ẹkedide. Man n̄wed ikọ Abasi ekem mme owo ubọk, nditọete ẹma ẹnyene uko ẹsitie ke ufọk mmọ ẹfotokọpi mme n̄wed emi ẹdeme ẹnọ mme owo.

Ukwọrọikọ ama ọtọn̄ọ ndimụm isọn̄ ke n̄kan̄ edem usoputịn Georgia. Edi n̄kpọ eketie didie ke edem usiahautịn Georgia? Nso kaban̄a Tbilisi emi edide ibuot obio  Georgia? Ndi ama odu eke ekekemede ndin̄wam mme owo nte Vaso Kveniashvili, emi ẹkeyomde-yom akpanikọ?

Ke n̄kpọ nte 1971 esịm 1979, ukara Soviet Union ẹma ẹyom se ẹnam man idem emem nditọete; mmọ ẹma ẹbịn Mme Ntiense ke nsio nsio itie ke idụt oro ẹsion̄o ke ufọk mmọ. Se ikọwọrọde ebe ye n̄wan kiet edi emi. Oleksii ye Lydia Kurdas emi ẹketode Ukraine ẹma ẹwọrọ ẹkedụn̄ ke Tbilisi. Mmọ ẹma ẹsesịne ediwak isua ke ufọk-n̄kpọkọbi mbon Soviet Union ke ntak n̄kpọ Abasi.

Brọda Kurdas ye Lydia an̄wan esie ẹma ẹkwọrọ ikọ Abasi ẹnọ Zaur ye Eteri Kessaev. Zaur ye Eteri n̄wan esie ẹma ẹsisịn idem ke n̄kpọ ufọkabasi etieti. Adiaha mmọ Larisa etịn̄ se iketịbede akpa ini emi Oleksii ye Lydia ẹkenemede ikọ Abasi ye mmọ; enye ekedi isua 15 ini oro. Enye ọdọhọ ete: “Ima idomo ndiwụt ke Ufọkabasi Orthodox edi n̄kukụre ufọkabasi emi ẹkpepde akpanikọ. Nsonso oro ima isifan̄a n̄kpọ etieti ye mmọ, edi nte ini akakade, nnyịn ikekwe aba se ifan̄ade, edi mmọ ẹma ẹka iso ẹda Bible ẹbọrọ mbụme nnyịn.”

Larisa aka iso ọdọhọ ete: “Ekesidi ima ika ufọkabasi, nyokot Ibet Duop oro ẹkewetde ke ufọt ndisọi mbiet iba ke ibibene ufọkabasi. Edi ke ini Oleksii okokotde Exodus 20:​4, 5 mbubịteyo usen kiet ọnọ nnyịn, idem ama akpa mi. N̄kekemeke ndide idap ofụri okoneyo oro. Mma n̄kere nte: ‘Ndi ọwọrọ ke imesibiat ibet Abasi kpukpru ini emi nnyịn isituakde ibuot inọ ndisọi mbiet mi?’ ”

Larisa ama enen̄ede oyom ibọrọ mbụme oro, ntre enye ama abak efehe aka ufọkabasi edem usen oro, afiak okokot  ibet oro ọdọhọde ete: “Kûnam edisọi mbiet unọ idemfo . . . Kûnụhọ unọ mmọ.” Tọn̄ọ Larisa akamamana, akpa ini emi ibet Abasi oro akan̄wan̄ade enye ekedi oro. Nte ini akakade, enye ye ete ye eka esie ẹma ẹna baptism; mmọ ẹma ẹsịne ke otu akpa mme owo oro ẹkekabarede edi Ntiense Jehovah ke Tbilisi.

N̄kpọ nte isua 20 ama ebe tọn̄ọ ẹkekwọrọ ikọ ẹnọ Vaso Kveniashvili, mbemiso enye afiakde okụt owo emi okodụkde mbono esop Mme Ntiense Jehovah ke Tbilisi. Esịt ama enem Vaso etieti ndifiak n̄kụt Mme Ntiense sia ama ebịghi etieti enye okokụt mmọ.

Ke nsonso oro, Mme Ntiense ikesiyakke Vaso adian idem ye mmọ sia mmọ ẹma ẹdiọn̄ọ utọ owo emi enye ekesidide. Ndusụk mmọ ẹkekere ke mbon ukara Soviet Union ẹdọn̄ enye edi ediyep mmimọ. Ntre mmọ  ikayakke enye etiene mmọ odụk mbono esop ke ofụri isua inan̄.

Ke nditọete ẹma ẹkekụt ke idịghe ukara ẹdọn̄ enye, mmọ ẹma ẹyak enye etiene odụk mbono esop, onyụn̄ ana baptism. Ke akpatre, Vaso ama edidiọn̄ọ “Abasi emi ekpede edinen ikpe” emi enye okoyomde toto ke ini eyenọwọn̄, onyụn̄ ekeme ndikpere enye! (Isa. 30:18) Enye ama aka iso anam n̄kpọ Jehovah ke ofụri esịt tutu esịm usen n̄kpa esie ke 2014.

Ke 1990, ukwọrọikọ ama enen̄ede omụm isọn̄ ndien ke edem usoputịn ye edem usiahautịn Georgia. N̄kpọ nte Mme Ntiense 900 ẹkekpep Bible ye owo 942. Se ẹkenamde ini oro ekedi ntọn̄ọ akwa utom oro ẹdinamde ke idụt oro.