Ẹbet Jehovah
Ibuot Edịp Ye Ita
Ẹbet Jehovah
1, 2. (a) Nso ke Isaiah ibuot 30 ọdọn̄ọ? (b) Mme mbụme ewe ke nnyịn idikere iban̄a idahaemi?
KE ISAIAH ibuot 30, nnyịn ikot iban̄a n̄kaiso ubiereikpe oro Abasi ọnọde mme anamidiọk. Nte ededi, ikpehe ntịn̄nnịm ikọ Isaiah enye emi owụt ndusụk nti edu Jehovah. Ke akpanikọ, ẹtịn̄ ẹban̄a mme edu Jehovah ke utọ in̄wan̄în̄wan̄ usụn̄ oro anamde owo ekeme, yak idọhọ, ndikụt enye nte ọnọ-ndọn̄esịt, ndikop uyo ndausụn̄ esie, nnyụn̄ n̄kop nte enye ọkọkde mmọ udọn̄ọ.—Isaiah 30:20, 21, 26.
2 Kpa ye oro, mbon idụt Isaiah, mbon nsọn̄ibuot mme andidụn̄ Judah, ẹsịn ndifiak ntiene Jehovah. Utu ke oro, mmọ ẹkọn̄ mbuọtidem mmọ ke owo. Didie ke emi otụk Jehovah? Ndien didie ke ikpehe ntịn̄nnịm ikọ Isaiah enye emi an̄wam mme Christian mfịn ndibet Jehovah? (Isaiah 30:18) Ẹyak idụn̄ọde ise.
Ndisịme ye Nsobo
3. Nso uduak ke Jehovah ayarade?
3 Mme adausụn̄ Judah ke ndusụk ini ẹduak ke ndịbe ndiyom usụn̄ mfep ndidu ke idak ọkpọnọ Assyria. Nte ededi, Jehovah ke ese mmọ. Idahaemi enye ayarade uduak mmọ: “Ifọnke fọn inọ nditọ nsọn̄-ibuot, ẹmi ẹnamde uduak, edi itoho mi: ẹnyụn̄ ẹdiomide ediomi, edi itoho spirit mi, man ẹkọt idiọk ido ke idiọk ido. Mmọ ẹsụhọde ẹka Egypt.”—Isaiah 30:1, 2.
4. Didie ke mme ọsọn̄-ibuot ikọt Abasi ẹnịm Egypt ke itie Abasi?
4 Edi n̄kpọ n̄kpaidem didie ntem ọnọ mme adausụn̄ oro ẹduakde uduak mi ndikop nte ẹyarade uduak mmọ! Ndinam isan̄ n̄ka Egypt man ẹkenam ediomi ye enye akan edinyene usua nnọ Assyria; enye edi nsọn̄ibuot ye Jehovah Abasi. Ke eyo Edidem David, idụt oro ekese Jehovah nte ọkpọsọn̄ ebiet onyụn̄ odu ke ‘mfụt mba esie.’ (Psalm 27:1; 36:7) Idahaemi mmọ “ẹbịne odudu Pharaoh, ẹnyụn̄ ẹbuọt idem ke mfụt Egypt.” (Isaiah 30:2b) Mmọ ẹnịm Egypt ke itie Abasi! Nso unana edinam akpanikọ ke emi edi ntem!—Kot Isaiah 30:3-5.
5, 6. (a) Ntak emi edidụk ediomi ye Egypt edide ata idiọk ndudue? (b) Ewe isan̄ emi ikọt Abasi ẹkebemde iso ẹnam owụt ke isan̄ uka Egypt enye emi edi ndisịme?
5 Nte n̄kpọ eke oyomde nditịn̄ mban̄a ekikere ekededi oro ẹnọde nte ke utom oro ẹkade ke Egypt edi ikpîkpu isan̄ oro owo mîtịmke idem, Isaiah ọnọ ọyọhọ ntọt efen efen. “Mbiomo mme unam edem usụk: ke isọn̄ ndutụhọ ye nnanenyịn, uman lion ye abak lion, ibọm ye ọkpọtọ itiat ẹto do, mmọ ẹbiom inyene mmọ ke afara nditọ ass, ẹbiom n̄kpọ-uto mmọ ke ekụn̄ camel.” (Isaiah 30:6a) Nte an̄wan̄ade, ẹtịm idem mfọn mfọn ẹnọ isan̄ oro. Mme isụn̄utom ẹdiomi mme udịm camel ye ass, ẹmi mmọ ẹdade ẹbiom mme ọsọn̄urua n̄kpọ ẹnyụn̄ ẹsan̄ade ke wilderness emi ọyọhọde ye mme lion ye ndiọi urụkikọt ẹsụhọde ke Egypt. Ke akpatre, mme isụn̄utom ẹmi ẹdisịm ebiet emi mmọ ẹkade ẹnyụn̄ ẹyak mme n̄kpọuto mmọ ẹnọ mbon Egypt. Mmọ ẹmedep ukpeme—m̀mê n̄kpọ ntre nte mmọ ẹkerede. Nte ededi, Jehovah ọdọhọ ete: “Ẹsọk idụt eke mîkemeke ndidoro mmọ. Ndien edin̄wam emi Egypt an̄wamde ọyọwọrọ ikpîkpu ye ukpọk: oro esịn nsiode enye emi enyịn̄, [Rahab, NW], mmọ ẹtie sụn̄.” (Isaiah 30:6b, 7) “Rahab,” “dragon,” ekedida aban̄a Egypt. (Isaiah 51:9, 10) Enye ọn̄wọn̄ọ kpukpru n̄kpọ edi inamke ndomokiet. Ediomi oro Israel anamde edi akama-n̄kpa ndudue.
6 Nte Isaiah etịn̄de aban̄a isan̄ mme isụn̄utom oro, mme andikpan̄ utọn̄ nnọ enye ẹkeme nditi ukem isan̄ oro ẹkenamde ke eyo Moses. Mme ete ete mmọ ẹkesan̄a kpa ke “akpakop wilderness” oro ẹbe. (Deuteronomy 8:14-16) Ke eyo Moses, nte ededi, nditọ Israel ẹkenanam isan̄ ẹwọn̄ọ ke Egypt ẹnyụn̄ ẹwọn̄ọ ke ufụn. Isan̄ enye emi mme isụn̄utom oro ẹnam isan̄ ẹka Egypt ndikodụk ufụn. Nso ndisịme ke emi edi ntem! Akpakam nnyịn idehede inam utọ idiọk ubiere oro ndimen itie ubọhọ ufụn eke spirit nnyịn n̄kpụhọ ye itie ufụn!—Men Galatia 5:1 domo.
Ẹbiọn̄ọ Etop Prọfet Oro
7. Ntak emi Jehovah anamde ẹwet ntọt oro Enye ọnọde Judah ẹnịm?
7 Jehovah asian Isaiah ete ewet etop oro imọ isụk inọde enịm man “enye etie ọnọ ini iso, ke nsinsi tutu amama.” (Isaiah 30:8) Ẹnyene ndiwet ke Jehovah inyịmeke edida ediomi oro ẹnamde ye owo ke akpan n̄kpọ n̄kan ediberi edem ke Enye nnịm kaban̄a ufọn emana ini iso—esịnede emana nnyịn mfịn. (2 Peter 3:1-4) Nte ededi, usọp usọp udọn̄ efen odu kaban̄a n̄wetnnịm n̄kpọ ndidu. “Mmọ [ẹdi] mbon nsọn̄ibuot, nditọ nsu, nditọ eke mînyịmeke ndikop mbet Jehovah.” (Isaiah 30:9) Mme owo ẹmi ẹsịn item Abasi. Ntem, ẹnyene ndiwet enye nnịm man ẹkûkeme ndineni ke ukperedem nte ke mmimọ ima ibọ ntọt oro odotde.—Mme N̄ke 28:9; Isaiah 8:1, 2.
8, 9. (a) Ke nso usụn̄ ke mme adausụn̄ Judah ẹdomo ndibiat mme prọfet Jehovah? (b) Didie ke Isaiah owụt ke owo idisịnke imọ ndịk ke idem?
8 Idahaemi Isaiah ọnọ uwụtn̄kpọ edu mbon nsọn̄ibuot. Mmọ “[ẹdọhọ] mbon n̄kukụt, ẹte, Mbufo ẹkûkụt; ẹdọhọ mmọ eke ẹsede, ẹte, Mbufo ẹkûse edinen n̄kukụt ẹnọ nnyịn; ẹtịn̄ inem ikọ ẹnọ nnyịn: ẹkụt n̄kpọ nsu.” (Isaiah 30:10) Ke ndidọhọ mme anam-akpanikọ prọfet ẹtre nditịn̄ ‘se inende,’ m̀mê se idide akpanikọ, ẹnyụn̄ ẹtịn̄ “inem ikọ” ye “abian̄a,” m̀mê nsu, mme adausụn̄ Judah ẹwụt ke utọn̄ ẹdedebe mmimọ ndikop isio ikọ. Mmọ ẹyom ẹtoro mmimọ, iyomke ubiomikpe. Ke ekikere mmọ, prọfet ekededi oro mînyịmeke nditịn̄ ntịn̄nnịm ikọ ekekem ye uduak mmọ ekpenyene ‘ndiwọn̄ọde n̄kpọn̄ usụn̄, ẹwaha ẹkpọn̄ usụn̄.’ (Isaiah 30:11a) Enye ekpenyene nditịn̄ se inemde owo ndikop mîdịghe etre ndikọkwọrọ ofụri ofụri!
9 Mbon oro ẹbiọn̄ọde Isaiah ẹyịre ẹte: “Ẹnam Edisana Abasi Israel okûdu aba ke iso nnyịn.” (Isaiah 30:11b) Yak Isaiah etre nditịn̄ ikọ ke enyịn̄ Jehovah, “Edisana Abasi Israel”! Udorienyịn̄ emi ayayat mmọ koro n̄kokon̄ idaha Jehovah owụt obukpo itie mmọ. Isaiah anam n̄kpọ didie aban̄a oro? Enye atan̄a ete: “Ntem ke Edisana Abasi Israel ọdọhọ, ete.” (Isaiah 30:12a) Ye unana edimen̄e, Isaiah etịn̄ kpa mme ikọ oro mme andibiọn̄ọ enye mîmaha ndikop. Owo idisịnke enye ndịk ke idem. Nso eti uwụtn̄kpọ ke emi edi ntem ọnọ nnyịn! Ke ini edide edisịm editan̄a etop Abasi, inaha mme Christian ẹdede ẹkan̄ mbuọtidem. (Utom 5:27-29) Nte Isaiah, mmọ ẹka iso nditan̄a ẹte: ‘Ntem ke Jehovah ọdọhọ ete’!
Mme Utịp Nsọn̄ibuot
10, 11. Nso ididi mme utịp nsọn̄ibuot Judah?
10 Israel emesịn ikọ Abasi, eberi edem ke nsu, onyụn̄ ọkọn̄ mbuọtidem ke “n̄kwan̄a.” (Isaiah 30:12b) Nso ididi mme utịp? Utu ke ndiyak n̄kpọ ẹsan̄a nte idụt oro amade, Jehovah ayanam idụt oro etetre ndidu! Emi editịbe ke mbuari onyụn̄ edi taktak, nte Isaiah adade uwụtn̄kpọ ọsọn̄ọ etịn̄. Nsọn̄ibuot idụt oro etie nte “ubak edikon̄ ibibene eke obụn̄ọde oyom ndiduọ, onyụhọde, ndien ekịbe ini kiet, owụre ọduọ.” (Isaiah 30:13) Kpa nte itie emi onyụhọde ke ibibene ekemede ndinam ibibene ọduọ nte ini akade, ntre ke n̄kaiso nsọn̄ibuot mbon eyo Isaiah edinam idụt oro ọduọ.
11 Isaiah ada uwụtn̄kpọ efen owụt nte nsobo oro edide edidide taktak: “Ẹwụri enye nte aban̄ mme obot-eso owụrede, anuaha; mbọm idụhe du; ndien ikwe baba usiọn̄ kiet ke otu mbai esie, eke ẹdade ẹmen ikan̄ ke otụn̄, m̀mê ẹda ẹkoi mmọn̄ ke idịm.” (Isaiah 30:14) Nsobo Judah edidi taktak tutu baba eti n̄kpọ ndomokiet idisụhọke—idem mbai usiọn̄ emi okponde ekem ndida n̄wobi ufiop ntọn̄ ke otụn̄ m̀mê ndida n̄koi mmọn̄ ke idịm. Nso esuene esuene utịt ke emi edi ntem! Nsobo emi edide ebịne mbon ẹmi ẹsọn̄de ibuot ye utuakibuot akpanikọ mfịn edidi ke mbuari onyụn̄ edi taktak ukem ntre.—Mme Hebrew 6:4-8; 2 Peter 2:1.
Ẹsịn Mme Enọ Jehovah
12. Didie ke mbon Judah ẹkeme ndifep nsobo?
12 Nte ededi, ye mme andikop ikọ Isaiah nsobo idịghe se owo mîkemeke ndifep. Usụn̄ ubọhọ odu. Prọfet oro anam an̄wan̄a ete: “Ntem ke Ọbọn̄ Jehovah, Edisana Abasi Israel, ọdọhọ, ete, Ke edikabade ye ke nduọk-odudu ke mbufo ẹdikeme ndibọhọ; ke editie sụn̄, ye ke mbuọtidem, ke odudu mbufo edidu.” (Isaiah 30:15a) Jehovah eben̄e idem ndinyan̄a ikọt esie—edieke mmọ ẹwụtde mbuọtidem ebe ke “nduọk-odudu,” m̀mê nditre ndiyom edinyan̄a ebe ke mme ediomi owo, ye ke “editie sụn̄,” m̀mê ndinyene mbuọtidem ke odudu ukpeme Abasi ebe ke nditre ndiyak ndịk anam mmọ. Isaiah asian mme owo oro ete: “Edi mbufo ikenyịmeke.”—Isaiah 30:15b.
13. Nso ke mme adausụn̄ Judah ẹkọn̄ mbuọtidem mmọ, ndien nte utọ mbuọtidem oro enen?
13 Ekem Isaiah anam an̄wan̄a ete: “Ndien mbufo ẹkedọhọ, ẹte, Ih ih, koro nnyịn iyada horse ifen̄e; mmọdo mbufo ẹyefen̄e: nnyịn iyonyụn̄ idoro ke mme ọsọp-ukot; mmọdo mmọ eke ẹbịnede mbufo ẹyesọp ukot.” (Isaiah 30:16) Mbon Judah ẹkere ẹte ke mme ọsọp-ukot horse ẹdinyan̄a mmimọ, utu ke Jehovah. (Deuteronomy 17:16; Mme N̄ke 21:31) Nte ededi, yak mmọ ẹbiọn̄ọ prọfet oro nte ẹdibọbiọn̄ọ, ibetedem mmọ edidi abian̄a koro mme asua ẹyekan mmọ. Idem akwa udịm owo idin̄wamke mmọ. “Nduari owo kierakiet eyesịn tọsịn owo ẹfen̄e; nduari owo ition ẹyesịn mbufo ẹfen̄e.” (Isaiah 30:17a) Udịmekọn̄ Judah ẹyekop ndịk ẹnyụn̄ ẹfen̄e ke ini esisịt ibat asua ẹfioride n̄kpo. a Ke utịt, nsụhọ kpọt edisụhọ, edidu ikpọn̄, “nte ito ubom ke enyọn̄ ikpọ obot, ye nte ọfọn̄-etak-ubom ke ibuot obot.” (Isaiah 30:17b) Nte ntịn̄nnịm ikọ oro ọdọhọde, ke ini ẹsobode Jerusalem ke 607 M.E.N., nsụhọ kpọt ọbọhọ.—Jeremiah 25:8-11.
Ndọn̄esịt ke Ufọt Ubiomikpe
14, 15. Nso ndọn̄esịt ke mme ikọ Isaiah 30:18 ẹnọ mme andidụn̄ Judah ke eset ye mme ata Christian mfịn?
14 Ke adan̄aemi mme andikop ikọ Isaiah ẹsụk ẹkopde mme ikọ ẹmi ẹdemerede owo ekikere mi, ukot etop esie okpụhọde. Mme ndịghe nsobo ẹyak ufan̄ ẹnọ mme un̄wọn̄ọ edidiọn̄. “Ndien oto do Jehovah eyebet, man atua mbufo mbọm, oto oro n̄ko Enye ayadaha ke enyọn̄, man ọfọn ido ye mbufo: koro Jehovah edide Abasi edinen ido: ọfọfọn ọnọ kpukpru mmọ eke ẹbetde enye.” (Isaiah 30:18) Nso ikọ nsịnudọn̄ ke ẹmi ẹdi ntem! Jehovah edi Ete emi enyenede esịtmbọm, emi enyenede ọkpọsọn̄ udọn̄ ndin̄wam nditọ esie. Enye okop idatesịt ndiwụt mbọm.—Psalm 103:13; Isaiah 55:7.
15 Mme ikọ nsọn̄ọ ẹmi ẹnyene n̄kpọ ndinam ye nsụhọ mme Jew ẹmi ẹtuade mmọ mbọm ndibọhọ nsobo Jerusalem ke 607 M.E.N., n̄ko ye ibat ibat ẹmi ẹfiakde ẹnyọn̄ọ Isọn̄ Un̄wọn̄ọ ke 537 M.E.N. Nte ededi, mme ikọ prọfet ẹmi ẹnọ mme Christian ndọn̄esịt n̄ko mfịn. Mmọ ẹti nnyịn ẹte ke Jehovah “ayadaha ke enyọn̄” aban̄a mmọ, adade utịt ọsọk idiọk ererimbot emi. Mme anam-akpanikọ mme andituak ibuot mfịn ẹkeme ndinyene mbuọtidem nte ke Jehovah—“Abasi edinen ido”—idiyakke ererimbot Satan ada usen kiet ebịghi akan nte unenikpe oyomde. Ke ntre, mmọ eke “ẹbetde enye” ẹnyene ekese ntak ndikop inemesịt.
Jehovah Ọdọn̄ Ikọt Esie Esịt ebe ke Ndiyere Akam
16. Didie ke Jehovah esidọn̄ mbon oro ẹkopde mmemidem esịt?
16 Nte ededi, ndusụk owo ẹkeme ndikop mmemidem koro edinyan̄a mîwarake nte mmọ ẹkedoride enyịn. (Mme N̄ke 13:12; 2 Peter 3:9) Mmọ ẹkpekam ẹbọ ndọn̄esịt ẹtọ mme iko Isaiah oro ẹtienede mi, ẹmi ẹwụtde akpan ikpehe edu Jehovah. “Koro mbio ke Zion ẹyedụn̄ ke Jerusalem: afo udutuaha eyet: enye ayatua fi mbọm ke uyo eseme fo; ke ini enye okopde, enye ọyọbọrọ fi.” (Isaiah 30:19) Isaiah etịn̄ n̄kpọ oro owụtde ima ke mme ikọ ẹmi ke ndiwọn̄ọde n̄kpọn̄ ndida “mbufo” ke Isa 30 ufan̄ikọ 18 n̄kabade nda “fi” ke Isa 30 ufan̄ikọ 19. Ke ini Jehovah ọdọn̄de mbon nnanenyịn esịt, enye anam n̄kpọ ye owo kiet kiet san̄asan̄a. Nte Ete, enye ibụpke eyen emi okopde mmemidem ite, ‘Ntak mûsọn̄ke idem nte eyenuka?’ (Galatia 6:4) Utu ke oro, enye enen̄ede ọnọ owo kiet kiet n̄kpan̄utọn̄. Ke akpanikọ, “ke ini enye okopde, enye ọyọbọrọ.” Nso ikọ nsọn̄ọ ke emi edi ntem! Mbon oro ẹkopde mmemidem ẹkeme ndinen̄ede n̄kop odudu edieke mmọ ẹbọn̄de akam ẹnọ Jehovah.—Psalm 65:2.
Kop Uyo Abasi Emi Ọnọde Ndausụn̄ ebe ke Ndikot Ikọ Esie
17, 18. Idem ke n̄kpọsọn̄ ini, didie ke Jehovah esinọ ndausụn̄?
17 Nte Isaiah akade iso ke ikọ esie, enye eti mme andikpan̄ utọn̄ nnọ enye ete ke ukụt eyedi. Mbio ẹmi ẹyebọ “uyo ukụt, ye mmọn̄ ndutụhọ.” (Isaiah 30:20a) Ukụt ye ndutụhọ ẹmi mmọ ẹdikụtde ke ini ẹdade ekọn̄ ẹtiene mmọ ẹdidi ọsọ n̄kpọ nte uyo ye mmọn̄. Kpa ye oro, Jehovah eben̄e idem ndinyan̄a mbon eti esịt. “[Akwa Anditeme, NW] fi ididịbeke aba: enyịn fo ẹyenyụn̄ ẹkụt [Akwa Anditeme, NW] fi: ndien utọn̄ fo ẹyekop uyo ke edem fo, ẹte, ‘Emi edi ọkpọ-usụn̄, mbufo ẹsan̄a ke esịt,’ ke mbufo ẹdiwọn̄ọrede ẹka nnasia, m̀mê ẹnyụn̄ ẹka ufien.”—Isaiah 30:20b, 21. b
18 Jehovah edi “Akwa Anditeme.” Nte andikpep, enye inyeneke mbiet. Didie, ndien, ke mme owo ẹkeme ‘ndikụt’ enye nnyụn̄ ‘n̄kop’ se enye etịn̄de? Jehovah ayarade idemesie ebe ke mme prọfet, ẹmi ẹwetde mme ikọ mmọ ke Bible. (Amos 3:6, 7) Mfịn, ke ini mme anam-akpanikọ mme andituak ibuot ẹkotde Bible, etie nte mmọ ẹkop uyo Abasi emi ebietde eke ete nte asiande mmọ usụn̄ eke mmọ ẹdidụkde onyụn̄ etemede mmọ ete ẹnen̄ede usụn̄ edinam mmọ man ẹkpekeme ndisan̄a ke esịt. Christian kiet kiet ekpenyene nditịm n̄kpan̄ utọn̄ nte Jehovah etịn̄de ikọ ebe ke Bible onyụn̄ ebe ke mme n̄wed ẹmi ẹkọn̄ọde ke Bible ẹmi “asan̄autom emi anamde akpanikọ, onyụn̄ enyenede ọniọn̄” ọnọde. (Matthew 24:45-47) Yak owo kiet kiet esịn idem ke edikot Bible, koro ‘emi edide uwem esie.’—Deuteronomy 32:46, 47; Isaiah 48:17.
Kere Ban̄a Mme Edidiọn̄ Ini Iso
19, 20. Mme edidiọn̄ ewe ẹna ẹbet mbon oro ẹkopde uyo Akwa Anditeme?
19 Mbon oro ẹkopde uyo Akwa Anditeme ẹyesuan n̄kpọ mbiet mmọ, ẹsede mmọ nte n̄kpọ mbubiam. (Kot Isaiah 30:22.) Ndien, mbon oro ẹkopde uyo do ẹyedara mme utịbe utịbe edidiọn̄. Isaiah etịn̄ aban̄a ẹmi, nte ẹwetde ke Isaiah 30:23-26, inem inem ntịn̄nnịm ikọ edifiak n̄wụk oro ekenyene akpa edisu esie ke ini nsụhọ mme Jew ẹnyọn̄ọde ntan̄mfep ẹdi ke 537 M.E.N. Mfịn, ntịn̄nnịm ikọ emi an̄wam nnyịn ndikụt utịbe utịbe edidiọn̄ oro Messiah adade edi ke paradise eke spirit idahaemi ye ke ata ata Paradise oro edide.
20 “Enye ayada edịm ọnọ n̄kpasịp fo emi afo adade ọtọ ke in̄wan̄; ye udia eke in̄wan̄ on̄wụmde, enye oyonyụn̄ esehe onyụn̄ awak. Ufene fo ayadia udia ke akwa ebiet mbiet ke usen oro: ndien enan̄ mbufo ye abak ass eke ẹfụn̄de isọn̄, ẹyedia inụn̄-inụn̄ udia, eke owo asakde ke shovel ye ke usak-n̄kpọ.” (Isaiah 30:23, 24) Udia eke ‘esehede’ onyụn̄ ‘awakde’—eti udia—edidi akpan udia owo ke usen ke usen. Isọn̄ oyon̄wụm mbun̄wụm barasuene tutu idem mme unam ẹyebọ ufọn. Ufene ẹyedia “inụn̄-inụn̄ udia”—kpa inem udia emi ẹnịmde ẹnọ akpan ini. Udia emi akam edi “eke owo asakde”—kpa usụn̄ emi nte ido edide ẹsidade ẹse ẹban̄a n̄kpasịp emi ẹdidiade-dia. Nso inem inem ọyọhọ ntọt ke Isaiah ọnọ ntem ndiwụt nte mme edidiọn̄ oro Jehovah ọdiọn̄de anam-akpanikọ ubonowo ẹwakde!
21. Tịn̄ nte mme edidiọn̄ ini iso oro ẹdidide ọyọhọ ọyọhọ.
21 “Ke kpukpru ikpọ obot, ye ke kpukpru edikon̄ obot, ke akpa . . . edidu.” (Isaiah 30:25a) c Isaiah etịn̄ n̄kpọ nnennen nnennen ndisọn̄ọ n̄wụt nte mme edidiọn̄ Jehovah ẹdidide ọyọhọ ọyọhọ. Mmọn̄ idinanake—kpa ọsọn̄urua n̄kpọ emi mîdifiọrọke ke mme unaisọn̄ kpọt edi n̄ko ke kpukpru obot idem “ke kpukpru ikpọ obot, ye ke kpukpru edikon̄ obot.” Ih, biọn̄ edidi n̄kpọ eset. (Psalm 72:16) N̄ko-n̄ko, prọfet oro ọwọn̄ọde ntịn̄enyịn ebịne mme n̄kpọ ẹmi ẹkam ẹkon̄de ẹkan ikpọ obot. “Un̄wana ọfiọn̄ eyebiet un̄wana utịn, un̄wana utịn oyonyụn̄ aka iso utịm ikatiaba, ebiet uwemeyo itiaba, ke usen eke Jehovah edibọpde unan ikọt esiemmọ, edinyụn̄ ọkọkde ufen eke ẹmiade mmọ.” (Isaiah 30:26) Nso akama-nduaidem ata-utịt ke emi edi ntem kaban̄a inem inem ntịn̄nnịm ikọ emi! Ubọn̄ Abasi ayayama ke ofụri uyai esie. Mme edidiọn̄ ẹmi ẹnade ẹbet mme anam-akpanikọ mme andituak ibuot nnọ Abasi ẹyetịm ẹkponi—utịm ikatiaba—ẹkan n̄kpọ ekededi oro akanam mmọ ẹkụtde.
Ubiereikpe ye Idatesịt
22. Ke edide isio ye mme edidiọn̄ oro mme anam-akpanikọ ẹdibọde, nso ke Jehovah enịm ọnọ mme anamidiọk?
22 Ukot etop Isaiah afiak okpụhọde. Enye ọdọhọ, “Sese,” nte n̄kpọ eke oyomde ndidụri ntịn̄enyịn mme andikpan̄ utọn̄ nnọ enye. “Enyịn̄ Jehovah ke oto ke anyan ebiet edi, iyatesịt esie ke asak, edemeikan̄ onyụn̄ odobi: ifụtesịt ọyọhọ enye ke n̄kpọk-inua, edeme esie onyụn̄ ebiet ikan̄ eke asakde.” (Isaiah 30:27) Jehovah etre ndisịbe ndụk adan̄aoro, ayakde mme asua ikọt esie ẹtiene usụn̄ idemmọ. Idahaemi enye asan̄a ekpere—nte oyobio emi asan̄ade ekpere—man ebiere ikpe. “Ibifịk esie ebiet akpa mmọn̄ eke ọyọhọde, enye ayabahade esịm kpa ke itọn̄, man enye asak mme idụt ke usak-n̄kpọ nsu: urụk eke anamde mmọ ẹdue oyonyụn̄ eyịre mme idụt ke mban̄.” (Isaiah 30:28) “Akpa mmọn̄ eke ọyọhọde,” emi ẹnyen̄ede ọkpọsọn̄ ọkpọsọn̄ “ke usak-n̄kpọ,” akanade, onyụn̄ ada “urụk” ọbọp mme asua ikọt Abasi. Ẹyesobo mmọ, ndien ubọhọ ididụhe.
23. Nso idi ntak ‘idatesịt’ inọ mme Christian mfịn?
23 Ukot ikọ Isaiah afiak okpụhọde nte enye etịn̄de aban̄a inem inem idaha mme anam-akpanikọ mme andituak ibuot ẹmi ẹdifiakde ẹnyọn̄ọ isọn̄ emana mmọ usen kiet. “Mbufo ẹyekwọ ikwọ kpa nte ke okoneyo eke ẹnịmde ederi; esịt oyonyụn̄ adat mbufo, nte owo emi etienede [ifiom] asan̄a aka obot Jehovah, etiene akwa itiat Israel.” (Isaiah 30:29) Mfịn mme ata Christian ẹnyene ukem ‘idatesịt’ oro nte mmọ ẹkerede ẹban̄a ubiereikpe oro ẹdinọde ererimbot Satan; ukpeme oro ẹbọde ẹto Jehovah, “akwa itiat edinyan̄a,” ye mme edidiọn̄ Obio Ubọn̄ oro ẹdidide.—Psalm 95:1.
24, 25. Didie ke ntịn̄nnịm ikọ Isaiah owụt nte ubiereikpe Assyria edidide ata idem n̄kpọ?
24 Ke ama eketịn̄ mme ikọ idatesịt ẹmi ama, Isaiah afiak aka ibuotikọ ubiereikpe onyụn̄ owụt enye emi iyatesịt Abasi edisịmde. “Ndien Jehovah ayanam ẹkop ubom uyo esiemmọ, onyụn̄ owụt mmọ iduọ ubọk esie, ke ifụtesịt ye ikpahaesịt ye edemeikan̄ eke atade, ke oyobio, ye edịm, ye edịm itiat. Koro ẹyeda uyo Jehovah ẹsuan Assyria; owo ayada eto amia.” (Isaiah 30:30, 31) Ye in̄wan̄în̄wan̄ utịn̄ikọ emi, Isaiah ọsọn̄ọ etịn̄ nte ikpe oro Abasi edibierede inọ Assyria edide ata idem n̄kpọ. Ke nditịm ntịn̄, Assyria ada ke iso Jehovah onyụn̄ enyek ke okụtde “iduọ ubọk” ubiereikpe esie.
25 Prọfet oro aka iso ete: “Ndien kpukpru ubọk ikpa emi owụhọde, emi Jehovah adade anam enye (Assyria), ẹyesan̄a ye ekọmọ ye harp: ndien ẹyen̄wana etịme-etịme ekọn̄ ke esịt. Koro ẹma ẹtịm Topheth ẹbịghi; ẹma ẹnyụn̄ ẹdiọn̄ enye ẹnọ edidem; enye ama otụn̄ enye, ama onyụn̄ anam okpon: ebok ikan̄ ye ifia ẹmekpon: ibifịk Jehovah, nte akpa brimstone, ọfọp enye.” (Isaiah 30:32, 33) Mi ẹda Topheth ke Itịghede Hinnom nte ndamban̄a itie, emi asakde ikan̄. Ke ndiwụt nte ke Assyria ayatak do, Isaiah ọsọn̄ọ owụt mbabuat ọyọhọ ọyọhọ nsobo oro edisịmde idụt oro.—Men 2 Ndidem 23:10 domo.
26. (a) Nso ebuana eyomfịn ke ubiereikpe Jehovah kaban̄a Assyria enyene? (b) Didie ke mme Christian mfịn ẹbet Jehovah?
26 Okposụkedi etop ubiereikpe emi enyenede Assyria, se ntịn̄nnịm ikọ Isaiah ọwọrọde etịm aka anyan. (Rome 15:4) Jehovah ayafiak, yak idọhọ, oto ke anyan ebiet edi ndida mmọn̄ nyọhọ, nnyen̄e, nnyụn̄ mbọp kpukpru mbon oro ẹfịkde ikọt esie. (Ezekiel 38:18-23; 2 Peter 3:7; Ediyarade 19:11-21) Usen oro akpakam awara edi! Kan̄a ke emi, mme Christian ke ẹbet usen edinyan̄a oro ye ọkpọsọn̄ udọn̄. Mmọ ẹbọ odudu ẹto editie n̄kere mme in̄wan̄în̄wan̄ ikọ oro ẹwetde ke Isaiah ibuot 30. Mme ikọ ẹmi ẹsịn udọn̄ ẹnọ mme asan̄autom Abasi ndida ifet edibọn̄ akam ke ọsọn̄urua n̄kpọ, ndisịn idem ke ukpepn̄kpọ Bible, nnyụn̄ ntie n̄kere mme edidiọn̄ Obio Ubọn̄ oro ẹdidide. (Psalm 42:1, 2; Mme N̄ke 2:1-6; Rome 12:12) Ntem mme ikọ Isaiah ẹn̄wam kpukpru nnyịn ndibet Jehovah.
[Mme Ikọ idakisọn̄]
a Tịm fiọk ete ke edieke Judah akpanamde akpanikọ, ata isio isio n̄kpọ ekpetịbe.—Leviticus 26:7, 8.
b N̄kukụre itie emi ẹkotde Jehovah “Akwa Anditeme” ke Bible edi emi.
c Isaiah 30:25b okot ete: “Ke usen akwa obom, ke mme tower ẹduọn̄ọde.” Ke akpa edisu, emi ekeme nditịn̄ mban̄a nsobo Babylon, emi ekebererede usụn̄ ọnọ nditọ Israel ndidara mme edidiọn̄ oro ẹkebemde iso ẹtịn̄ ke Isaiah 30:18-26. (Se ikpehe ekikere 19.) Enye n̄ko ekeme nditịn̄ mban̄a nsobo ke Armageddon, emi edinamde ẹkeme ndinyene n̄kponn̄kan edisu eke mme edidiọn̄ ẹmi ke obufa ererimbot.
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 305]
Ke eyo Moses, nditọ Israel ẹkewọwọn̄ọ ke Egypt. Ke eyo Isaiah, Judah aka Egypt ndiyom un̄wam
[Ndise ke page 311]
“Ke kpukpru edikon̄ obot, ke akpa . . . edidu”
[Ndise ke page 312]
Jehovah eyedi ‘ye iyatesịt esie emi asakde, edeme ikan̄ onyụn̄ odobi’
