“Andidụn̄ Ididọhọke Ite, Ndọdọn̄ọ”
Ibuot Edịp Ye Itiokiet
“Andidụn̄ Ididọhọke Ite, Ndọdọn̄ọ”
1. Ntak emi mme ikọ eke Isaiah 33:24 ẹdide n̄kpọ ndọn̄esịt ntre?
“OFỤRI ekondo ke omụm mmụm, onyụn̄ odu ke ubiak uman tutu esịm emi.” Ntre ke apostle Paul ọkọdọhọ. (Rome 8:22) Kpa ye n̄kọri ke ifiọk ibọkusọbọ, udọn̄ọ ye n̄kpa ẹka iso ndinọmọ ekpụk ubonowo. Un̄wọn̄ọ oro adade ikpehe ntịn̄nnịm ikọ Isaiah emi esịm utịt edi utịben̄kpọ didie ntem! Kere ban̄a ini emi ‘andidụn̄ mîdidọhọke ite, ndọdọn̄ọ.’ (Isaiah 33:24) Ini ewe ndien didie ke un̄wọn̄ọ emi edisu?
2, 3. (a) Ke nso usụn̄ ke idụt Israel ọdọn̄ọ? (b) Didie ke Assyria akanam n̄kpọ nte “eto” ntụnọ Abasi?
2 Isaiah ewet emi ke ini ikọt ediomi Abasi ẹkedọn̄ọde ke n̄kan̄ eke spirit. (Isaiah 1:5, 6) Mmọ ẹduọ ẹdụk nsọn̄ibuot ye oburobụt ido ntotụn̄ọ ntotụn̄ọ tutu oyom Jehovah Abasi ọnọ mmọ ọkpọsọn̄ ntụnọ. Assyria anam n̄kpọ nte “eto” oro Jehovah adade ndinọ ntụnọ oro. (Isaiah 7:17; 10:5, 15) Akpa, obio ubọn̄ esien Israel duop eke edem edere ọduọ odụk ubọk Assyria ke isua 740 M.E.N. (2 Ndidem 17:1-18; 18:9-11) Isua ifan̄ ke ukperedem, Edidem Sennacherib eke Assyria ada ata ọkpọsọn̄ en̄wan odụk obio ubọn̄ edem usụk eke Judah. (2 Ndidem 18:13; Isaiah 36:1) Nte ata akwa udịmekọn̄ Assyria ekebede odụk idụt oro, etie nte edisobo Judah ofụri ofụri edi se owo mîkemeke ndifep.
3 Edi Assyria, ke anamde n̄kpọ ebe odudu oro ẹnọde enye nditụnọ ikọt Abasi, ke emi ebịne ibụk ibụk udọn̄ esie ndikan ererimbot. (Isaiah 10:7-11) Nte Jehovah ayayak enye etre ndibọ ufen ke ibak ibak usụn̄ oro enye anamde n̄kpọ ye ikọt esie? Ndi ẹyekọk udọn̄ọ eke spirit idụt oro? Ke Isaiah ibuot 33, nnyịn ikot ibọrọ oro Jehovah ọnọde ke mme mbụme ẹmi.
Ndibụme Andibụme
4, 5. (a) Ukpụhọde ewe ke Assyria edikụt? (b) Nso akam ke Isaiah ọkọbọn̄ ke ibuot ikọt Jehovah?
4 Ntịn̄nnịm ikọ oro ọtọn̄ọ ntem: “Ifọnke-fọn inọ fi emi obụmede, ndien mîbụmeke fi; emi onyụn̄ owode n̄wo, ndien mîwoho n̄wo ye afo! ke ini afo etrede ndibụme ẹyebụme fi; ama onyụn̄ owo n̄wo ama, ẹyewo n̄wo ye afo.” (Isaiah 33:1) Isaiah ọtọn̄ọ ke nditịn̄ ikọ nnennen nnennen ye mme andibụme, Assyria. Ke esịmde n̄kon̄n̄kan idaha ke odudu esie, etie nte owo ikemeke ndikan ibak ibak idụt oro. Enye ‘omobụme, edi owo ibụmeke enye,’ osobode mme obio Judah, idem atan̄de mme inyene ufọk Jehovah—ndien anamde ntre nte n̄kpọ eke mîdibọhọ ufen! (2 Ndidem 18:14-16; 2 Chronicles 28:21) Nte ededi, idahaemi n̄kpọ ẹmọn̄ ẹkpụhọde. Isaiah etịn̄ uko uko ete: “Ẹyebụme fi.” Ntịn̄nnịm ikọ emi edi n̄kpọ ndọn̄esịt didie ntem ọnọ mme anam-akpanikọ!
5 Ke utọ enyene-ndịk ikpehe ini oro, mme anam-akpanikọ mme andituak ibuot nnọ Jehovah ẹyeyom ndiwọn̄ọde mbịne enye kaban̄a un̄wam. Ntem Isaiah ọbọn̄ akam ete: “O Jehovah, fọn ido ye nnyịn; nnyịn imebet fi: di ubọk [odudu ye un̄wam] mmọ ke usenubọk, ye edinyan̄a nnyịn n̄ko ke ini ukụt. Uyom ndutịme esịn mme idụt ẹfen̄e; ke ini afo adahade ke enyọn̄ mme obio ẹsuana.” (Isaiah 33:2, 3) Nte odotde, Isaiah ọbọn̄ akam ete Jehovah anyan̄a ikọt Esie nte Enye akanamde ediwak ini ke edem. (Psalm 44:3; 68:1) Ndien ikebịghike ke Isaiah ama ọkọbọn̄ akam emi ama enye ebem iso etịn̄ ibọrọ oro Jehovah ọnọde!
6. Nso iditịbe inọ Assyria, ndien ntak emi odotde?
6 “Ndien ẹyetan̄ mbụme mbufo [Assyria], kpa nte idian̄ atan̄de; ebiet nyọrọ emi n̄kukun̄kpọyọriyọ ẹyọrọde ke esịt.” (Isaiah 33:4) Judah emehe ye nsobo emi n̄ken̄ oro ẹsidụkde obio ẹkamade. Isan̄ enye emi, nte ededi, edi mme asua Judah ke ẹdisobo. Assyria oyokụt esuene esuene edikan, ndien ẹyenyịk mbonekọn̄ esie ndifen̄e, ẹkpọn̄de ediwak mbụme ẹnọ mme andidụn̄ Judah nditan̄! Edi n̄kukụre se idotde nte ẹbụme Assyria emi ẹdiọn̄ọde kaban̄a ibak esie.—Isaiah 37:36.
Assyria Eyomfịn
7. (a) Mmanie mfịn ke ẹkeme ndimen ndomo ye idụt Israel oro ọdọn̄ọde ke n̄kan̄ eke spirit? (b) Mmanie ẹdinam n̄kpọ nte “eto” Jehovah ndisobo Christendom?
7 Didie ke ntịn̄nnịm ikọ Isaiah enyene ebuana ke eyo nnyịn? Ẹkeme ndimen idụt Israel emi ọdọn̄ọde ke n̄kan̄ eke spirit ndomo ye Christendom emi mînamke akpanikọ. Kpa nte Jehovah akadade Assyria anam n̄kpọ nte “eto” nditụnọ Israel, ntre enye ayada “eto” nditụnọ Christendom—ọkọrọ ye ukara ererimbot eke nsunsu ido ukpono eken, kpa “Akwa Babylon.” (Isaiah 10:5; Ediyarade 18:2-8) “Eto” oro edidi mme idụt oro ẹbuanade ke Edidiana Mme Idụt—kpa esop oro ẹwụtde ke Ediyarade nte ididuot unam emi enyenede ibuot itiaba ye nnụk duop.—Ediyarade 17:3, 15-17.
8. (a) Anie mfịn ke ẹkeme ndimen ndomo ye Sennacherib? (b) Mmanie ke Sennacherib eyomfịn edidaha uko ndin̄wana, ndien ye nso utịp?
8 Ke ini Assyria eyomfịn obụmerede odụk ndisobo ofụri ikpehe nsunsu ido ukpono, editie nte n̄kpọ eke owo mîdikemeke ndibiọn̄ọ enye. Ye ukem edu oro ebietde eke Sennacherib, Satan kpa Devil adaha uko nditọn̄ọ en̄wan—idịghe ye mme ọsọn̄-ibuot esop oro ẹdotde ndibọ ufen kpọt edi ndin̄wana n̄ko ye mme ata Christian. Ediwak miliọn owo oro ẹwọrọde ke ererimbot Satan, ẹmi ẹsịnede Akwa Babylon, ẹmediana ye nsụhọ nditọ Jehovah eke spirit ẹda idaha mmọ ẹnọ Obio Ubọn̄ Jehovah. Ke okopde iyatesịt ke ntak emi mme ata Christian mînọhọ enye ukpono, “abasi eyo emi,” Satan, ayan̄wana ye mmọ ke ofụri ukeme. (2 Corinth 4:4; Ezekiel 38:10-16) Kpa ye oro ekọn̄ emi nte eyịghe mîdụhe edinyenede ndịk, idiyomke ikọt Jehovah ẹkop ndịk. (Isaiah 10:24, 25) Mmọ ẹnyene nsọn̄ọ otode Abasi nte ke imọ iyedi “andinyan̄a mmọ ke ini ukụt.” Enye eyesịbe odụk, osobode Satan ye udịm esie. (Ezekiel 38:18-23) Kpa nte ekedide ke eset, ẹyebụme mbon oro ẹdomode ndibụme ikọt Abasi! (Men Mme N̄ke 13:22b domo.) Ẹyenam enyịn̄ Jehovah asana, ndien ẹyenọ mme andibọhọ utịp ke ndikoyom ‘ọniọn̄ ye ifiọk ye uten̄e Jehovah.’—Kot Isaiah 33:5, 6.
Ntọt Ẹnọde Mme Anana-Mbuọtidem
9. (a) Nso ke “mbon-uko” ye “mme isụn̄utom emem” Judah ẹdinam? (b) Didie ke Assyria anam n̄kpọ aban̄a ndutịm emem oro Judah anamde?
9 Nte ededi, nso iditịbe inọ mme anana-mbuọtidem mbon Judah? Isaiah etịn̄ mfụhọ mfụhọ idaha oro edisịmde mmọ ke ubọk Assyria. (Kot Isaiah 33:7.) “Mbon-uko” udịmekọn̄ Judah ẹtua ke ntak ẹkopde ndịk ẹban̄a edinam Assyria. “Mme isụn̄utom emem,” mbon ẹmi ẹnyenede usọ ke ndinam mbubehe obio, ẹmi ẹsiode ẹdọn̄ ndikekpe emem ye mbon Assyria ẹmi ẹmade ekọn̄, ẹsobo nsahi ye esuene. Mmọ ẹyetua idiọk idiọk ẹban̄a edikpu oro mmọ ẹkpude. (Men Jeremiah 8:15 domo.) Assyria emi amade ibak idituaha mmọ mbọm. (Kot Isaiah 33:8, 9.) Enye ke unana mbọm oyofụmi ediomi oro enye anamde ye mme andidụn̄ Judah. (2 Ndidem 18:14-16) Assyria ‘eyesịn mme obio Judah ke ndek,’ omiom mmọ, inyeneke mbọm ndomokiet inọ uwem owo. Idaha eyetetịm ọdiọk tutu idụt oro, yak idọhọ, atua. Lebanon, Sharon, Bashan, ye Carmel ẹyetua ẹban̄a nsobo oro.
10. (a) Didie ke “mbon-uko” Christendom mîdikwe unen? (b) Anie edikpeme mme ata Christian ke usen ukụt Christendom?
10 Nte eyịghe mîdụhe, ukem idaha oro oyodu ke n̄kpet n̄kpet ini iso nte mme idụt ẹtọn̄ọde ndibụmede en̄wan ye ido ukpono. Nte ekedide ke eyo Hezekiah, ndin̄wana mbiọn̄ọ udịmekọn̄ nsobo ẹmi edidi ikpîkpu. “Mbon-uko” Christendom—mbon mbre ukara, mbon mbubehe, ye mbon eken oro ẹnyenede odudu—idikemeke ndin̄wam enye. Ẹyebiat “ediomi,” ukaraidem ye eke mbubehe oro ẹnamde ndikpeme mme ufọn n̄kpọ Christendom. (Isaiah 28:15-18) Ndisịn ọkpọsọn̄ ukeme man ẹbiọn̄ọ nsobo oro ebe ke usọ usọ edinam oyokpu. Mme mbubehe unyamurua ẹyetre, nte ẹdibọde m̀mê ẹsobode mme inyene ye mbubehe Christendom. Owo ekededi oro osụk enyenede ufan ufan itie ebuana ye Christendom idinamke n̄kpọ ndomokiet ikan ndida nsannsan nnyụn̄ ntua nte enye ebede efep. (Ediyarade 18:9-19) Ndi ẹyesobo ata Ido Ukpono Christ ye eke nsu ẹfep? Baba, koro Jehovah ke idemesie ọnọ nsọn̄ọ emi ete: “Jehovah ọdọhọ, ete, Mmọn̄ ndimenede; mmọn̄ ndidaha ke enyọn̄, mmọn̄ ndimenede idem mi ke enyọn̄.” (Isaiah 33:10) Ke akpatre, Jehovah eyesịbe odụk ke ntak mme anam-akpanikọ, nte Hezekiah, onyụn̄ etre ekọn̄ Assyria.—Psalm 12:5.
11, 12. (a) Ini ewe ndien didie ke mme ikọ Isaiah 33:11-14 ẹsu? (b) Mme ikọ Jehovah ẹnọ nso ntọt mfịn?
11 Mbon oro mînamke akpanikọ ikemeke ndinyene utọ ukpeme oro. Jehovah ọdọhọ ete: “Mbufo ẹyeyomo mbio ibokpot, ẹyeman etak nnyanyan̄a; ibifịk mbufo ayata mbufo nte ikan̄. Ndien mme idụt ẹyebiet ufọp ndom mbakara: ẹyeta ikan̄ nte akpap eke ẹsepde. Mbufo ko ẹkop se nnamde; mbufo mi ẹnyụn̄ ẹdiọn̄ọ odudu mi. Mme idiọk owo ke Zion ke ẹdịghe; unyek-idem omụm mme oburobụt owo: ‘Anie ke otu nnyịn ekeme ndidụn̄ ke ikan̄ eke atade? Anie ke otu nnyịn ekeme ndidụn̄ ke nsinsi edisak?’” (Isaiah 33:11-14) Mme ikọ ẹmi nte an̄wan̄ade ẹnyene ebuana ye ini oro Judah osobode ye obufa asua, Babylon. Ke Hezekiah ama akakpa, Judah afiak ebịne mme idiọk usụn̄ esie. Ke isua ifan̄ oro ẹtienede, mme idaha ke Judah ẹma ẹdiọk ẹkesịm udomo emi ofụri idụt oro ekenyenede ndisobo ikan̄ iyatesịt Abasi.—Deuteronomy 32:22.
12 Ndiọi uduak oro mbon nsọn̄ibuot ẹkeduakde man ẹkpụhọde ubiereikpe Abasi ikedịghe n̄kpọ ndomokiet ikan ikpîkpu uduak. Ke akpanikọ, edu ntan̄idem ye nsọn̄ibuot idụt oro ẹyedemede mme n̄kpọntịbe oro ẹdidade ẹkesịm nsobo esie. (Jeremiah 52:3-11) Ndiọi owo “ẹyebiet ufọp ndom mbakara”—ẹsobode mmọ ofụri ofụri! Nte mmọ ẹkerede ẹban̄a nsobo oro asan̄ade ekpere mi, mme ọsọn̄-ibuot mme andidụn̄ Judah ẹkop ndịk. Mme ikọ oro Jehovah etịn̄de ọnọ anana-mbuọtidem Judah ẹwụt idaha oro mme andibuana ke Christendom ẹdude mfịn. Edieke mmọ mînamke item Abasi, mfụhọ mfụhọ ini iso ana ebet mmọ.
‘Ndisan̄a ke Edinen Ido’
13. Nso un̄wọn̄ọ ke ẹn̄wọn̄ọ ẹnọ owo eke “enen̄erede asan̄a,” ndien didie ke emi okosu Jeremiah ke idem?
13 Ke ndiwụt ukpụhọde, Jehovah etịn̄ se itienede mi ete: “Owo eke enen̄erede asan̄a, onyụn̄ ọdọhọde edinen ikọ; eke esịnde udori utụk ke ndek, esịmede ubọk esie, ete ikûmụm enọ, esịride utọn̄ esie, ete ikûkop iban̄a iyịp, ekịbide enyịn esie, man okûkụt idiọk; edi enye odụn̄ ke enyọn̄: n̄kpọsọn̄ ebiet ikpọ itiat ẹdi ubọhọ esie: ẹnọ enye uyo; mmọn̄ esie itreke.” (Isaiah 33:15, 16) Nte apostle Peter etịn̄de ke ukperedem, “Ọbọn̄ ọmọfiọk ndinyan̄a mmọ ẹmi ẹten̄ede Enye nsio ke idomo, ndinyụn̄ mmụm mme idiọk owo nnịm ke itie ufen, tutu esịm usen ikpe.” (2 Peter 2:9) Jeremiah ama enyene utọ edinyan̄a oro. Ke ini ekọn̄ Babylon, mme owo ẹkenyene ‘ndita uyo ke udomo ye ke unyek-idem.’ (Ezekiel 4:16) Ndusụk iban ẹma ẹkam ẹta nditọ mmọ. (Eseme 2:20) Edi, Jehovah ama okụt ete ke ẹnyan̄a Jeremiah.
14. Didie ke mme Christian mfịn ẹkeme ‘ndinen̄ede nsan̄a’?
14 Kpasụk ntre, ana mme Christian mfịn ‘ẹnen̄ede ẹsan̄a,’ ẹnịmde mme idaha Jehovah ke usen ke usen. (Psalm 15:1-5) Ana mmọ ‘ẹtịn̄ se inende’ ẹnyụn̄ ẹsịn nsu. (Mme N̄ke 3:32) Udia n̄wo ye ubọkedem ẹkeme ndidi ọsọ n̄kpọ ke ediwak idụt, edi mmọ ẹdi n̄kpọ itekesịt ẹnọ owo eke “enen̄erede asan̄a.” Ana mme Christian n̄ko ẹnyene “esịt eke mîbiomke” mmọ ke mme edinam mbubehe, ẹtịm ẹfep ndiọi edinam. (Mme Hebrew 13:18; 1 Timothy 6:9, 10) Ndien owo eke “esịride utọn̄ esie, ete ikûkop iban̄a iyịp, ekịbide enyịn esie, man okûkụt idiọk,” edisasat ikwọ ye unọ idem inemesịt esie. (Psalm 119:37) Ke usen ubiereikpe esie, Jehovah eyekpeme onyụn̄ anyan̄a mme andituak ibuot nnọ enye, ẹmi ẹdade mme utọ edumbet oro ẹdu uwem.—Zephaniah 2:3.
Ndise Edidem Mmọ
15. Nso idotenyịn edisọn̄ọ mme anam-akpanikọ Jew ẹdide mbon ntan̄mfep idem?
15 Ekem Isaiah etịn̄ aban̄a nyayama ini iso ntem: “Enyịn fo ẹyese edidem ke uyai esie; ẹyekụt anyan idụt. Esịt fo eyekere n̄kpọ ndịk: enye andiwet n̄wed? Enye andidomo? Enye andiwet mme tower? Afo udukwe mbon nsọn̄-iso, mbio usem emi otụn̄ọde akan nte ẹkopde; emi edeme mmọ ẹtịn̄de usem eke owo mîkemeke ndifiọk.” (Isaiah 33:17-19) Un̄wọn̄ọ aban̄ade Edidem Messiah eke ini iso ye Obio Ubọn̄ esie ọyọsọn̄ọ mme anam-akpanikọ Jew idem ke anyan ini oro mmọ ẹdidude ke ntan̄mfep ke Babylon, idem okposụkedi mmọ n̄kukụre ẹkemede ndida n̄kụt Obio Ubọn̄ oro ke ata anyan usụn̄. (Mme Hebrew 11:13) Ke ini ukara Messiah ke akpatre akabarede edi ata idem n̄kpọ, owo iditịghi aba ufịk Babylon. Mme andibọhọ ekọn̄ Assyria ẹyekop inemesịt ndibụp ẹte: “Enye ikpọ mbon ufịk, ẹmi ẹkebọde nnyịn etịbe, ẹfịk nnyịn, ẹbọ nnyịn utomo?”—Isaiah 33:18, Moffatt.
16. Ọtọn̄ọde ke ini ewe ke ikọt Abasi ẹkeme ‘ndise’ Edidem Messiah, ndien ye nso utịp?
16 Okposụkedi mme ikọ Isaiah ẹnọde ubiọn̄ nte ke ẹyewọn̄ọ ke ntan̄mfep Babylon, mme Jew mbon ntan̄mfep kiet kiet ẹnyene ndibet ediset ke n̄kpa man ẹdara ọyọhọ edisu eke ikpehe ntịn̄nnịm ikọ emi. Nso kaban̄a ikọt Abasi mfịn? Ọtọn̄ọde ke 1914, ikọt Jehovah ẹmekeme ‘ndise,’ m̀mê ndifiọk, ofụri uyai eke spirit Edidem Messiah, Jesus Christ. (Psalm 45:2; 118:22-26) Nte utịp, ẹnyan̄a mmọ ẹsio ke ufịk ye odudu idiọk editịm n̄kpọ Satan. Ke ẹdude ke idak Zion, kpa ifụm ukara Obio Ubọn̄ Abasi, mmọ ẹdara ata ifụre eke spirit.
17. (a) Mme un̄wọn̄ọ ewe ke ẹn̄wọn̄ọ ẹnọ Zion? (b) Didie ke mme un̄wọn̄ọ Jehovah kaban̄a Zion ẹsu ke idem Obio Ubọn̄ Messiah ye ke idem mme andinọ enye ibetedem ke isọn̄?
17 Isaiah aka iso ete: “Se Zion, obio ederi nnyịn: enyịn fo ẹyekụt Jerusalem idụn̄ ifụre, tent eke mîdiwụhọkede; ididịbekede mme ọkpọhọ esie ke nsinsi, baba urụk esie kiet idinyụn̄ ikịbeke. Koro do ke Jehovah edidi ọkpọsọn̄ ke edem nnyịn, ebiet akpa mmọn̄, ye eke akwa inyan̄; ubom eke awatde uden̄ mbakara idisan̄ake ke esịt, ọkpọsọn̄ ubom ekọn̄ idinyụn̄ iwatke ke esịt ibe.” (Isaiah 33:20, 21) Isaiah ọsọn̄ọ ọnọ nnyịn ete ke owo ikemeke ndiwụhọde m̀mê ndisobo Obio Ubọn̄ Messiah Abasi. Akan oro, utọ ukpeme oro nte an̄wan̄ade atara esịm mme anam-akpanikọ andinọ Obio Ubọn̄ oro ibetedem mfịn. Idem ọkpọkọm ẹsịn ediwak owo ke n̄kpọsọn̄ idomo, mme andidu ke idak Obio Ubọn̄ Abasi ẹnyene nsọn̄ọ nte ke ukeme oro ẹsịnde ndisobo mmọ nte esop ikemeke ndikụt unen. (Isaiah 54:17) Jehovah eyekpeme ikọt esie ke usụn̄ oro afua m̀mê usụn̄ mmọn̄ ekpemede obio. Asua ekededi eke anamde ikọ ye mmọ—idem ọkpọkọm okop odudu nte “ubom eke awatde uden̄ mbakara” m̀mê “ọkpọsọn̄ ubom ekọn̄”—oyokụt nsobo!
18. Nso mbiomo ke Jehovah enyịme ndibiom?
18 Nte ededi, ntak emi mme andima Obio Ubọn̄ Abasi ẹkemede ndinyene mbuọtidem ntre ke ukpeme Abasi? Isaiah anam an̄wan̄a ete: “Koro Jehovah edide ebiereikpe nnyịn, Jehovah edi owụk-ewụhọ nnyịn, Jehovah edi edidem nnyịn, enye ayanyan̄a nnyịn.” (Isaiah 33:22) Jehovah enyịme mbiomo ndikpeme nnyụn̄ nnọ ikọt esie emi ẹdiọn̄ọde idaha esie nte Akakan Andikara, ndausụn̄. Mmọ ẹmi esụk ibuot unyịme unyịme ẹnọ ukara esie ebe ke Edidem Messiah esie, ẹdiọn̄ọde ẹte ke Jehovah inyeneke odudu ndinam ibet kpọt edi n̄ko ndikụt nte ke ẹnịm mmọ. Nte ededi, koro Jehovah edide andima edinen ido ye unenikpe, ukara esie, ebe ke Eyen esie, idịghe mbiomo inọ mme andituak ibuot nnọ enye. Utu ke oro, mmọ ‘ẹdia udori’ ebe ke ndisụk ibuot nnọ ukara esie. (Isaiah 48:17) Enye idikpọn̄ke mbon-ima esie tutu amama.—Psalm 37:28.
19. Didie ke Isaiah etịn̄ nte mme asua ikọt Jehovah mîdikwe unen?
19 Isaiah asian mbon oro ẹsuade mme anam-akpanikọ ikọt Jehovah ete: “Urụk fo ẹmetara; mmọ ikemeke ndinen̄ede [eto] mmọ nsọn̄ọ n̄wụk: itatke ọfọn̄-etak-ubom: ndien owo edeme ediwak mbụme eke ẹkebụmede; idem mme mbụn̄ọ ẹbụme mbụme.” (Isaiah 33:23) Asua ekededi oro asan̄ade ekpere idikwe unen idinyụn̄ inyeneke un̄wam ndin̄wana ye Jehovah ukem nte ubom ekọn̄ emi urụk ẹkịbede, eto ẹbụn̄ọde, afara ẹnyụn̄ ẹwahade. Nsobo mme asua Abasi edisụn̄ọ ke ata akwa mbụme tutu mme mbụn̄ọ ẹbụme mbụme. Nnyịn ke ntre imekeme ndinyene mbuọtidem nte ke ebede ke Edidem Jesus Christ, Jehovah ayakan mme asua esie ke “akwa ukụt” oro edide.—Ediyarade 7:14.
Ukọkudọn̄ọ
20. Ikọt Abasi ẹdinyene nso orụk ukọkudọn̄ọ, ndien ini ewe?
20 Ikpehe ntịn̄nnịm ikọ Isaiah emi etre ye inem inem un̄wọn̄ọ emi: “Andidụn̄ ididọhọke ite, Ndọdọn̄ọ: ẹfen mme idiọk ido mmọ eke ẹdụn̄de ke esịt.” (Isaiah 33:24) Udọn̄ọ oro Isaiah etịn̄de aban̄a edi eke spirit akpan akpan, koro enye enyene ebuana ye idiọkn̄kpọ, m̀mê “idiọk ido.” Ke akpa ebuana emi mme ikọ ẹmi ẹnyenede, Jehovah ọn̄wọn̄ọ ete ke ẹyekọk idụt oro udọn̄ọ ke n̄kan̄ eke spirit ke ẹma ẹkewọrọ ke ntan̄mfep Babylon. (Isaiah 35:5, 6; Jeremiah 33:6; men Psalm 103:1-5 domo.) Ke ẹma ẹkefen n̄kani idiọkn̄kpọ mmọ, mme Jew oro ẹfiakde ẹnyọn̄ọ ẹyewụk edisana utuakibuot ke Jerusalem.
21. Ke mme usụn̄ ewe ke mme andituak ibuot nnọ Jehovah mfịn ẹnyene ukọkudọn̄ọ eke spirit?
21 Nte ededi, ntịn̄nnịm ikọ Isaiah enyene edisu ke eyomfịn. Ikọt Jehovah mfịn ẹdara ukọkudọn̄ọ eke spirit n̄ko. Ẹma ẹsio mmọ ke ufịn mme utọ nsunsu ukpepn̄kpọ nte ukpọn̄ ikpaha ke nsinsi, Abasi-Ita-ke-Kiet, ye hell ikan̄. Mmọ ẹnyene ndausụn̄ ke n̄kan̄ eke ido uwem, ẹnyan̄ade mmọ ẹsio ke mme oburobụt edu uwem ẹnyụn̄ ẹn̄wamde mmọ ndinam nti ubiere. Ndien ke ntak uwa ufak Jesus Christ, mmọ ẹnyene edisana idaha ke iso Abasi ẹnyụn̄ ẹnyene eti ubieresịt. (Colossae 1:13, 14; 1 Peter 2:24; 1 John 4:10) Ukọkudọn̄ọ eke spirit emi enyene mme ufọn ke n̄kan̄ eke ikpọkidem. Ke uwụtn̄kpọ, ndifep oburobụt ebuana idan̄ ye mme n̄kpọ ẹdade un̄wọn̄ ẹnam ekpeme mme Christian osio ke mme udọn̄ọ ẹmende ẹto idan̄ ye ndusụk orụk kansa.—1 Corinth 6:18; 2 Corinth 7:1.
22, 23. (a) Nso akwa edisu ke Isaiah 33:24 edinyene ke ini iso? (b) Nso idi ubiere mme ata andituak ibuot mfịn?
22 Akan oro, mme ikọ eke Isaiah 33:24 oro ẹyenyene edisu oro okponde akan ke Armageddon ebede, ke obufa ererimbot Abasi. Ke idak ukara Obio Ubọn̄ Messiah, mme owo ẹyenyene akwa ukọkudọn̄ọ eke ikpọkidem ọkọrọ ye ukọkudọn̄ọ eke spirit mmọ. (Ediyarade 21:3, 4) Ibịghike ke ẹma ẹkesobo editịm n̄kpọ Satan, mme utọ utịben̄kpọ nte mmọ oro Jesus akanamde ke ini okodude ke isọn̄ ẹyeda itie, nte eyịghe mîdụhe, ke udomo ofụri ererimbot. Nnan oyokụt usụn̄, inan oyokop ikọ, mbụn̄ọ ayasan̄a! (Isaiah 35:5, 6) Emi ayanam kpukpru mme andibọhọ akwa ukụt ẹbuana ke akwa utom edinam isọn̄ akabade edi paradise.
23 Ekem, ke ini ediset ke n̄kpa ọtọn̄ọde, nte eyịghe mîdụhe, ẹyenam mbon oro ẹfiakde ẹdu uwem ẹset ye eti nsọn̄idem. Edi nte ẹdade ufọn uwa ufak ẹnam n̄kpọ ke akamba udomo, mme ufọn eke ikpọkidem efen efen ẹyedu, tutu ẹnam ubonowo esịm mfọnmma. Adan̄aoro, ndinen owo ‘ẹyedidu uwem’ ke ọyọhọ ọyọhọ usụn̄ifiọk. (Ediyarade 20:5, 6) Ke ini oro, ke usụn̄ eke spirit ye eke ikpọkidem, “Andidụn̄ ididọhọke ite, Ndọdọn̄ọ.” Nso aduai-owo-idem idotenyịn ke emi edi ntem! Kpukpru mme ata andituak ibuot mfịn ẹkpekam ẹbiere ndidu ke otu mbon oro ẹdikụtde edisu esie!
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 344]
Isaiah ọbọn̄ akam ke mbuọtidem ọnọ Jehovah
[Mme ndise ke page 353]
Ke ntak uwa ufak, ikọt Jehovah ẹnyene edisana idaha ke iso esie
[Ndise ke page 354]
Ke obufa ererimbot, akwa ukọkudọn̄ọ eke ikpọkidem oyodu
