Ifọnke-Fọn Inọ Mbon Nsọn̄ibuot!
Ibuot Duopekiet
Ifọnke-Fọn Inọ Mbon Nsọn̄ibuot!
1. Nso akwa ndudue ke Jeroboam akanam?
KE INI ẹkebaharede ikọt ediomi Jehovah ẹsịn ke obio ubọn̄ iba, obio ubọn̄ esien duop eke edem edere ekedidu ke idak ukara Jeroboam. Obufa edidem oro ekedi andikara oro enyenede ukeme onyụn̄ okopde odudu. Edi enye ikenyeneke ata mbuọtidem ke Jehovah. Ke ntak emi enye ama anam akwa ndudue oro akabiatde ofụri mbụk obio ubọn̄ edem edere idiọk idiọk. Ke idak Ibet Moses, ẹma ẹnọ nditọ Israel ewụhọ ndisinam isan̄ ikata ke isua n̄ka temple ke Jerusalem, emi idahaemi ekedidude ke obio ubọn̄ edem usụk ke Judah. (Deuteronomy 16:16) Ke okopde ndịk nte ke utọ isan̄ ofụri ini oro ayanam mme andidu ke idak esie ẹkere ẹban̄a edifiak n̄kadiana ye nditọete mmọ eke edem usụk, Jeroboam ama “ada gold anam nditọ enan̄ iba, onyụn̄ ọdọhọ mmọ, ete, Akan mbufo ndidọk ke Jerusalem: O Israel, se mme abasi ẹmi ẹkedade mbufo ke isọn̄ Egypt ẹdọk ẹdi. Ndien enye ada kiet enịm ke Bethel, onyụn̄ enịm kiet eken ke Dan.”—1 Ndidem 12:28, 29.
2, 3. Mme utịp ewe ke ndudue Jeroboam ekenyene ke idem Israel?
2 Etie nte n̄kpọ amasan̄a ekekem ye uduak Jeroboam ke esisịt ini. Mme owo ẹma ẹtre sụn̄sụn̄ ndika Jerusalem ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọ ndituak ibuot nnọ nditọ enan̄ iba oro. (1 Ndidem 12:30) Nte ededi, edinam ido ukpono nsọn̄ibuot emi ama asabade obio ubọn̄ esien duop oro. Ke mme ukperedem isua, idem Jehu, emi okowụtde utọ eti ifịk oro ke ndisio utuakibuot Baal mfep ke Israel, ama aka iso ndituak ibuot nnọ nditọ enan̄ o-gold oro. (2 Ndidem 10:28, 29) Nso efen ikosụn̄ọ ito akama-mfụhọ ukwan̄ ubiere Jeroboam? Unana iwụk ke ndutịm ukaraidem ye mme owo ndibọ ufen.
3 Koro Jeroboam akabarede edi owo nsọn̄ibuot, Jehovah ama ọdọhọ ete ke eyen esie idikarake idụt oro, ndien ke akpatre idiọk nsobo eyesịm obio ubọn̄ edem edere oro. (1 Ndidem 14:14, 15) Ikọ Jehovah ama osu. Itiaba ke otu ndidem Israel ẹkekara ke isua iba m̀mê osụhọrede akan oro—ndusụk mmọ ke usen ifan̄ kpọt. Edidem kiet ama owot idem, ndien mbon udọn̄ ikpọ n̄kpọ oro ẹkebọde ebekpo ẹda ke odudu ẹma ẹwot itiokiet. Akpan akpan ke ini ukara Jeroboam II ama ekebe, emi eketrede ke n̄kpọ nte 804 M.E.N. ke adan̄aemi Uzziah akakarade ke Judah, ndutịme, afai, ye uwotowo ẹma ẹnọmọ Israel. Edi ke utọ idaha emi ke Jehovah ebede ke Isaiah ọnọ ntọt, m̀mê “uyo,” nnennen ẹsọk obio ubọn̄ edem edere. “Ọbọn̄ ọnọ uyo ẹsọk Jacob, ndien enye ọduọ ke otu Israel.”—Isaiah 9:8. a
Iseri ye N̄kponesịt Ẹda Iyatesịt Abasi Ẹdi
4. Nso “uyo” ke Jehovah ọdọn̄ ẹketịn̄ ẹnọ Israel, ndien ntak-a?
4 Owo idifụmike “uyo” Jehovah. “Ofụri obio, kpa Ephraim, ye mme andidụn̄ Samaria, ẹmefiọk, ẹmi ẹdọhọde ke iseri ye n̄kpon-esịt.” (Isaiah 9:9) “Jacob,” “Israel,” “Ephraim,” ye “Samaria” kpukpru ẹtịn̄ ẹban̄a obio ubọn̄ edem edere eke Israel, emi Ephraim edide akpan esien ndien Samaria edide ibuot obio. Uyo Jehovah emi esịmde obio ubọn̄ oro edi ọkpọsọn̄ ubiereikpe, koro Ephraim amakabade ọsọn̄ obot itọn̄ ke nsọn̄ibuot onyụn̄ omiom Jehovah. Abasi idikpemeke mme owo isio ke mme utịp ndiọi usụn̄ mmọ. Ẹyenyịk mmọ ndikop, m̀mê ndikpan̄ utọn̄ nnọ ikọ Abasi.—Galatia 6:7.
5. Didie ke nditọ Israel ẹwụt ke mme edinam ubiereikpe Jehovah itụkke mmimọ?
5 Nte mme idaha ẹtịmde-tịm ẹdiọk, mme owo ẹkụt ikpọ ntakurua, esịnede mme ufọkidụn̄ mmọ—ẹmi ẹsiwakde ndida kọrikọri ntan ye mmemurua eto mbọp. Nte emi anam esịt mmọ emem? Ndi mmọ ẹyenam uyo prọfet Jehovah ẹnyụn̄ ẹfiak ẹbịne Abasi akpanikọ? b Isaiah ewet ibọrọ emiom mme owo ete: “Mme brick ẹmewụre, edi nnyịn iyọbọp ke ndisọi itiat; ẹmekpen̄e mme sycomore ẹduọn̄ọ, edi nnyịn iyada cedar ikpụhọ.” (Isaiah 9:10) Nditọ Israel ẹsọn̄ ibuot ye Jehovah ẹnyụn̄ ẹfụmi mme prọfet esie ẹmi ẹsiande mmọ ntak emi mme utọ nsọn̄ọn̄kpọ oro ẹsịmde mmọ. Ke nditịm ntịn̄, mme owo ẹdọhọ ẹte: ‘Nnyịn imekeme nditaba mme ufọk oro ẹbọpde ke kọrikọri ntan ye mmemurua eto oro ẹkemede ndibiara, edi nnyịn iyenyene se ikande oro ebe ke ndifiak mbọp ye nsọn̄urua n̄kpọutom—ndisọi itiat ye cedar!’ (Men Job 4:19 domo.) Mmọ inọhọ Jehovah ntak efen ikan ndifiak ntụnọ mmọ.—Men Isaiah 48:22 domo.
6. Didie ke Jehovah abiat uduak oro Syria ye Israel ẹduakde ẹban̄a Judah?
6 Isaiah aka iso ete: “Jehovah ọmọn̄ emenede mme asua Rezin ke enyọn̄ akan enye.” (Isaiah 9:11a) Edidem Pekah eke Israel ye Edidem Rezin eke Syria ẹdi ufan. Mmọ ẹdụk odu ndikan obio ubọn̄ esien iba eke Judah nnyụn̄ nnịm edidem oro mîdinyeneke uyo—kpa “eyen Tabeel”—ke ebekpo Jehovah ke Jerusalem. (Isaiah 7:6) Edi ediomi oro okpu. Rezin enyene mme okop-odudu asua, ndien Jehovah ‘eyemenede’ mme asua ẹmi ẹn̄wana ye “enye” Israel. Ikọ oro “emenede” ọwọrọ ndiyak mmọ ẹn̄wana ekọn̄ oro okụtde unen emi edibiatde ediomi oro ye mme uduak esie.
7, 8. Assyria ndikan Syria ọwọrọ nso ọnọ Israel?
7 Ediomi ọtọn̄ọ ndibiara ke ini Assyria an̄wanade ye Syria. “Edidem Assyria onyụn̄ ọdọk aka Damascus [ibuot obio Syria], akada enye, onyụn̄ atan̄ mmọ ọnyọn̄ ke Kir, onyụn̄ owot Rezin.” (2 Ndidem 16:9) Ke ama akataba okop-odudu ufan esie, Pekah okụt ete ke idiọk uduak oro enye aduakde aban̄a Judah okpu. Ke akpanikọ, esisịt ini ke Rezin ama akakpa, Hoshea owot Pekah, ndien ke oro ebede ọbọ ebekpo Samaria ada ke odudu.—2 Ndidem 15:23-25, 30.
8 Syria, akani ufan Israel, idahaemi odu ke idak Assyria, kpa okop-odudu obio ukara ke ikpehe oro. Isaiah etịn̄ ntịn̄nnịm ikọ aban̄a nte Jehovah edidade obufa n̄ka ukaraidem emi inam n̄kpọ: “[Jehovah] onyụn̄ edemede mme asua esie [Israel]: Syria ke iso [“edem usiahautịn,” NW], ye mme Philistine ke edem; ndien mmọ ẹyen̄wan̄ade inua ẹta Israel. Ofụri n̄kpọ ẹmi isịnke iyatesịt esie akabade, edi enye ke anyanyan ubọk esie kan̄a.” (Isaiah 9:11b, 12) Ih, Syria edi asua Israel idahaemi, ndien ana Israel etịm idem eben̄e en̄wan otode Assyria ye Syria. En̄wan oro okụt unen. Assyria anam Hoshea oro ọkọbọde ukara ke odudu edi asan̄autom esie, odoride akwa utomo. (Isua ifan̄ ke mbemiso, Assyria ama ọbọ akwa enọ oto Edidem Menahem eke Israel.) Mme ikọ prọfet Hosea ẹdi akpanikọ didie ntem: “Isen owo ẹdia odudu esie [Ephraim]”!—Hosea 7:9; 2 Ndidem 15:19, 20; 17:1-3.
9. Ntak emi ikemede ndidọhọ ke mbon Philistine ẹto “edem” ẹn̄wana?
9 Nte Isaiah idọhọke n̄ko ite ke Philistine oyoto “ke edem” an̄wana? Ih. Mbemiso eyo ukwak uwụt owo usụn̄, mbon Hebrew ẹma ẹsida owo oro asakde iso ese usiahautịn ẹdiọn̄ọ usụn̄. Ntem, “edem usiahautịn” ekedi iso, ke adan̄aemi edem usoputịn, kpa ebietidụn̄ mbenesụk mbon Philistine, ekedide “edem.” “Israel” oro ẹsiakde ke Isaiah 9:12 ekeme ndisịne Judah ke idaha enye emi koro mbon Philistine ẹma ẹda ekọn̄ ẹdụk Judah ke ini ukara Ahaz, emi okodude ke ukem iduọk ini ye Pekah, ẹkande ẹnyụn̄ ẹdụn̄de ke ediwak ikpọ obio ye n̄kpọsọn̄ ebiet Judah. Kpa nte Ephraim ke edem edere, Judah odot ndibọ ufen emi nto Jehovah, koro enye n̄ko ọyọhọ ye nsọn̄ibuot.—2 Chronicles 28:1-4, 18, 19.
Ọtọn̄ọde ‘ke Ibuot Esịm Ikpat’ —Idụt Mbon Nsọn̄ibuot
10, 11. Nso ufen ke Jehovah edimia Israel ke ntak emi mmọ ẹsọn̄ọde ẹyịre ke nsọn̄ibuot?
10 Kpa ye ofụri ufen esie—n̄ko kpa ye n̄kpọsọn̄ ubiereikpe mme prọfet Jehovah—obio ubọn̄ edem edere aka iso ndisọn̄ ibuot ye Jehovah. “Mbio ẹmi ikabakede ibịne enye emi akamiade mmọ, inyụn̄ itieneke Jehovah mme udịm.” (Isaiah 9:13) Mmọdo, prọfet oro ọdọhọ ete: “Jehovah emesịbe ibuot ye isịm, ye n̄kpabak ye n̄kpọn̄-isọn̄ ke Israel efep, ke usen kiet. Ebiowo ye akamba owo ẹdi ibuot; ndien edi prophet eke etemede owo nsu, edi isịm. Ndien mme mmọ ẹmi ẹdade mbio ẹmi usụn̄, ẹsịn mmọ ẹdiyo; ndien ẹmesobo mmọ ẹmi mmọ ẹdade usụn̄.”—Isaiah 9:14-16.
11 “Ibuot” ye “n̄kpabak” ẹda ẹban̄a “ebiowo ye akamba owo”—kpa mme adausụn̄ idụt oro. “Isịm” ye “n̄kpọn̄-isọn̄” ẹtịn̄ ẹban̄a mme nsunsu prọfet ẹmi ẹtịn̄de ikọ ndinem mme adausụn̄ mmọ esịt. Eyen ukpepn̄kpọ Bible kiet ewet ete: “Ẹkot mme nsunsu Prọfet isịm, koro mmọ ẹkediọkde ẹkan ke n̄kan̄ ido uwem ke otu mme owo, n̄ko koro mmọ ẹkedide mme anditiene ye mme andinọ ndiọi andikara ibetedem.” Prọfesọ Edward J. Young etịn̄ aban̄a mme nsunsu prọfet ete: “Mmọ ikedịghe mme adausụn̄ edi, ke ẹtienede ndausụn̄ mme adausụn̄, mmọ n̄kukụre ẹketịn̄ ikọ nneminua ẹnyụn̄ ẹyom uma, mmọ ẹketie nte isịm emi ebua enyen̄ede.”—Men 2 Timothy 4:3 domo.
Idem ‘Nditọakpa ye Mme Ebeakpa’ Ẹdi Mbon Nsọn̄ibuot
12. Idiọkido okodụk n̄kaowo Israel otụn̄ọ adan̄a didie?
12 Jehovah edi Andin̄wana nnọ nditọakpa ye mme ebeakpa. (Exodus 22:22, 23) Edi, kop se Isaiah etịn̄de ke emi: “N̄kparawa mmọ [idinemke] Ọbọn̄ esịt, esịn enye mîtuaha nditọ-akpa mmọ ye mme ebe-akpa mmọ mbọm: koro kpukpru mmọ ẹdide mme oburobụt ye mme anam idiọk, kpukpru inua ẹnyụn̄ ẹdọhọ ndisịme. Ofụri n̄kpọ ẹmi isịnke iyatesịt esie akabade, edi enye ke anyanyan ubọk esie kan̄a.” (Isaiah 9:17) Nsọn̄ibuot amabiat kpukpru ikpehe n̄kaowo, esịnede nditọakpa ye mme ebeakpa! Jehovah ke ime ọdọn̄ mme prọfet esie, odoride enyịn nte ke mme owo ẹyekpụhọde mme usụn̄ mmọ. Ke uwụtn̄kpọ, Hosea ekpe ubọk ete: “O Israel, fiak tiene Jehovah Abasi fo: koro afo ọmọduọ ke idiọk ido fo.” (Hosea 14:1) Didie ke ana edi emi ama abiak Andin̄wana nnọ nditọakpa ye mme ebeakpa ntem ke ndibiere ikpe nnọ mmọ!
13. Nso ke ikeme ndikpep nto idaha oro okodude ke eyo Isaiah?
13 Ukem nte Isaiah, nnyịn n̄ko idu uwem ke ndiọkeyo mbemiso usen emi Jehovah edibierede ikpe ọnọ mme idiọk owo. (2 Timothy 3:1-5) Edi akpan n̄kpọ, ndien, didie ntem ete mme ata Christian, inamke n̄kpọ m̀mê nso idi idaha mmọ ke uwem, ẹsana ke n̄kan̄ eke spirit, ke ido uwem, ye ke ekikere man ẹka iso ẹnyene mfọn Abasi. Yak owo kiet kiet etịm ekpeme itie ebuana esie ye Jehovah. Yak baba owo kiet emi ama ọkọbọhọ “Akwa Babylon” okûdede afiak ‘etiene abuana ke idiọkn̄kpọ esie.’—Ediyarade 18:2, 4.
Nsunsu Utuakibuot Aman Afai
14, 15. (a) Nso isụn̄ọ ito utuakibuot nnọ mme demon? (b) Nso ufen oro mîditreke ke Isaiah etịn̄ nte edisịmde Israel?
14 Nsunsu utuakibuot, ke nditịm ntịn̄, edi utuakibuot nnọ mme demon. (1 Corinth 10:20) Nte ekedide mbemiso Ukwọ, odudu mme demon ada afai edi. (Genesis 6:11, 12) Idịghe n̄kpọ n̄kpaidem, ndien, nte ke ini Israel akabarede ọsọn̄ ibuot onyụn̄ ọtọn̄ọde ndituak ibuot nnọ mme demon, afai ye idiọkido ẹyọhọ isọn̄.—Deuteronomy 32:17; Psalm 106:35-38.
15 Ke adade mme ikọ oro anamde n̄kpọ an̄wan̄a, Isaiah etịn̄ nte idiọkido ye afai ẹtarade ke Israel: “Idiọk ido [asak] nte ikan̄: enye ata akpap ye ikọt n̄kukịm, onyụn̄ obubede ke mfụhọ akai, ndien mmọ ẹdọk ke enyọn̄, nte nsụn̄ikan̄ eke emenerede. Iyatesịt Jehovah esịn isọn̄ ekịm, mbio-obio ẹnyụn̄ ẹbiet udia ikan̄: kiet iyakke kiet ọbọhọ. Ndien enye awai n̄kpọ eke ẹdude ke ubọk nnasia, edi osụk etie biọn̄; onyụn̄ adia se idude ke ubọk ufien, edi iyụhọke: kpukpru mmọ ẹta idem ubọk mmọ. Manasseh ata Ephraim: Ephraim onyụn̄ ata Manasseh; mmọ mbiba ẹnam ikọ ye Judah. Ofụri n̄kpọ ẹmi isịnke iyatesịt esie akabade, edi enye ke anyanyan ubọk esie kan̄a.”—Isaiah 9:18-21.
16. Didie ke mme ikọ Isaiah 9:18-21 ẹsu?
16 Nte ikan̄ oro atarade to ke akai sịm akai, afai atara akan owo ubọk onyụn̄ ọsọsọp esịm “mfụhọ akai,” anamde afai oro ebietde akwa ikan̄ akai odu. Mme etịn̄-n̄kpọ mban̄a Bible oro Keil ye Delitzsch ẹtịn̄ ẹban̄a udomo afai nte edide “ata ibak ibak usụn̄ owo ndisobo idem ke ini ndutịme ekọn̄ mbio obio. Ke mîwụtke mbọm ndomokiet, mmọ ẹsobo kiet eken ye unana edikop uyụhọ.” Eyedi ẹsio esien Ephraim ye Manasseh ẹwụt mi sia mmọ ẹdide mme akpan andida ke ibuot obio ubọn̄ edem edere ndien, nte mme andito ubon nditọiren Joseph iba, mmọ ẹdi mbon oro ẹtịmde ẹkpere kiet eken idem ẹkan ke otu esien duop oro. Kpa ye emi, nte ededi, mmọ ẹtre afai uwotidem mmọ n̄kukụre ke ini mmọ ẹn̄wanade ekọn̄ ye Judah ke edem usụk.—2 Chronicles 28:1-8.
Ndiọi Ebiereikpe Ẹsobo Ebiereikpe Mmọ
17, 18. Nso mbiara idu ke ndutịm ikpe ye eke ukara ke Israel?
17 Ekem Jehovah owụk enyịn ubiereikpe esie ese ndiọi ebiereikpe Israel ye ikpọ owo eken. Mmọ ẹmi ẹkama odudu mmọ ke idiọk usụn̄ ebe ke ndiwo mme usụhọde owo ye mbon ukụt ẹmi ẹdide ẹbịne mmọ ndiyom unenikpe. Isaiah ọdọhọ ete: “Ifọnke fọn inọ mmọ eke ẹwụkde ukwan̄ ewụhọ, ye mme ewet-n̄wed ukụt; man ẹnụk mbon unana ke itie ikpe ẹfep, ẹnyụn̄ ẹda n̄kanubọk ẹbọ mme ubuene ikọt mi se inende, man mme ebe-akpa ẹdi mbụme mmọ, man mmọ ẹnyụn̄ ẹwo n̄wo ye nditọ-akpa.”—Isaiah 10:1, 2.
18 Ibet Jehovah akpan kpukpru orụk ukwan̄ikpe: “Mbufo ẹkûnam se mînenke ke ikpe: kûten̄e ubuene enyịn, kûnyụn̄ ukpono iso akamba owo.” (Leviticus 19:15) Ke ẹfụmide ibet oro, ikpọ owo ẹmi ẹsio “ndiọi edumbet” ekemmọ ẹdi man ẹwụt ke se idide ata ndiọkn̄kan orụk inọ enen—edibọ n̄kpri inyene nditọakpa ye mme ebeakpa. Ke akpanikọ, mme nsunsu abasi Israel ikwe ukwan̄ikpe, edi Jehovah okụt. Ebede ke Isaiah, Jehovah ke emi owụk ntịn̄enyịn esie ke ndiọi ebiereikpe ẹmi.
19, 20. Didie ke idaha ndiọi ebiereikpe nditọ Israel edikpụhọde, ndien nso iditịbe inọ “ubọn̄” mmọ?
19 “Mbufo ẹdinam nso ke usen ufen, ye ke ini eke nsobo otode ke anyan usụn̄ edi? Mbufo ẹdifen̄e ẹtiene anie ẹyom un̄wam? Ndien ke ebiet ewe ke mbufo ẹdinịm ubọn̄ mbufo? Mîkpedịghe ami mmọ ẹkpenụhọ ke otu mbuot ekọn̄, ẹkpenyụn̄ ẹduọn̄ọ ke otu mme akpan̄a afai.” (Isaiah 10:3, 4a) Nditọakpa ye mme ebeakpa inyeneke mme ebiereikpe ẹmi ẹnamde akpanikọ ndika mbịne. Odot didie ntem, ndien, ete Jehovah ke emi obụp ndiọi ebiereikpe Israel oro m̀mê mmọ ẹdika ẹbịne anie ke emi Jehovah okotde mmọ ete ẹdinam ibat. Ih, mmọ ẹmọn̄ ẹdifiọk ẹte ke “edi ata n̄kpo ndịk ndiduọ nsịne ke ubọk Abasi emi odude uwem.”—Mme Hebrew 10:31.
20 “Ubọn̄” ndiọi ebiereikpe ẹmi—uku, ukpono, odudu ererimbot oro ẹsan̄ade ye uforo ye idaha—idibịghike. Ndusụk mmọ ẹyekabade ẹdi mbuotekọn̄, ‘ẹnụhọde,’ m̀mê ẹkụbọde, ke otu mbuotekọn̄ eken, ke adan̄aemi ẹdiwotde mbon eken, ẹnyụn̄ ẹtan̄ mbon oro ẹkpan̄ade ke ekọn̄ ẹfụk okpo mmọ. “Ubọn̄” mmọ n̄ko esịne inyene oro ẹkọde ke idiọk usụn̄, emi mme asua ẹdibụmede.
21. Ke ikerede iban̄a mme ufen oro Israel ọbọde, ndi iyatesịt Jehovah akabade ọkpọn̄ mmọ?
21 Isaiah eberi akpatre ikpehe emi ye mfụhọ mfụhọ ntọt ete: “Ofụri n̄kpọ emi [ofụri nnama oro esịmde idụt emi kan̄a ke emi] isịnke iyatesịt esie akabade, edi enye ke anyanyan ubọk esie kan̄a.” (Isaiah 10:4b) Ih, Jehovah enyene n̄kpọ efen efen nditịn̄ nnọ Israel. Jehovah idisụhọkede ọkpọsọn̄ ubọk esie inịm tutu enye ọtọ ọsọn̄-ibuot obio ubọn̄ edem edere akpatre ita nsobo.
Ẹkûdede Ẹdi Mbon Unọmọ Nsu ye Ibụk
22. Nso ke nnyịn ikeme ndikpep nto se iketịbede inọ Israel?
22 Ikọ oro Jehovah eketịn̄de ebe ke Isaiah ama odobi nditọ Israel ke idem ikonyụn̄ ‘ifiakke itiene enye ubọk ubọk.’ (Isaiah 55:10, 11) Mme n̄wetnnịm n̄kpọ eke mbụk ẹwụt idiọk utịt oro ekesịmde obio ubọn̄ edem edere eke Israel, ndien nnyịn n̄kukụre ikeme ndikekere ufen oro mme andidụn̄ esie ẹkebọde. Kpasụk ntre, ikọ Abasi oyosu editịm n̄kpọ oro odude ke emi ke idem, akpan akpan ke idem ọsọn̄-ibuot Christendom. Edi akpan n̄kpọ, ndien, didie ntem ete mme Christian ẹkûkpan̄ utọn̄ ẹnọ nsunsu ekikere oro ọbiọn̄ọde-biọn̄ọ Abasi! Ke ntak Ikọ Abasi, ẹmeyarade mme n̄kari n̄kari n̄kukan Satan ke anyan ini, man mmọ ẹdikan nnyịn nte ẹkekande mbon Israel eset. (2 Corinth 2:11) Ẹyak kpukpru nnyịn ikûdede itre ndituak ibuot nnọ Jehovah “ke spirit ye ke akpanikọ.” (John 4:24) Ke edide ntre, ọkpọsọn̄ ubọk esie iditọhọ mme andituak ibuot nnọ enye nte ọkọtọde ọsọn̄-ibuot Ephraim; ubọk esie ayafat mmọ ima ima, ndien enye ayan̄wam mmọ ndisan̄a ke usụn̄ adade esịm nsinsi uwem ke paradise isọn̄.—James 4:8.
[Mme Ikọ idakisọn̄]
a Isaiah 9:8–10:4 edi ikpehe inan̄ (mme ikpehe oro udịmikọ enyenede ukem uyo), kiet kiet etrede ke ukem ikọ oro owụtde n̄kpọntịbe: “Ofụri n̄kpọ emi isịnke iyatesịt esie akabade, edi enye ke anyanyan ubọk esie kan̄a.” (Isaiah 9:12, 17, 21; 10:4) Usụn̄ uwet n̄kpọ emi enyene odudu ndinam Isaiah 9:8–10:4 akabade edi ntan̄ndian “uyo” kiet. (Isaiah 9:8) Fiọk, n̄ko, ete ke Jehovah “ke anyanyan ubọk,” idịghe ndinam emem, edi ndikpe ikpe.—Isaiah 9:13.
b Mme prọfet Jehovah eke obio ubọn̄ edem edere Israel ẹsịne Jehu (idịghe edidem), Elijah, Micaiah, Elisha, Jonah, Oded, Hosea, Amos, ye Micah.
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 139]
Idiọkido ye afai ẹtara ẹyọhọ Israel nte ikan̄ akai
[Ndise ke page 141]
Jehovah oyokot kpukpru mbon oro ẹwode mbon efen ẹdinam ibat
