Jehovah Osụhọde Mbon Iseri
Ibuot Ition
Jehovah Osụhọde Mbon Iseri
1, 2. Ntak emi etop ntịn̄nnịm ikọ emi Isaiah ọnọde mme Jew eyo esie edide n̄kpọ udọn̄ ọnọ nnyịn?
KE OKOPDE itekesịt aban̄a idaha Jerusalem ye Judah, prọfet Isaiah ke emi ọwọn̄ọde ebịne Jehovah Abasi onyụn̄ ọdọhọ ete: “Afo ọmọduọk ikọt fo, ufọk Jacob.” (Isaiah 2:6a) Nso inam Abasi ayat esịt esịn mbon oro enye ke idemesie ekemekde nte “ata ikọt” esie?—Deuteronomy 14:2.
2 Ikpe oro Isaiah okobiomde mme Jew eyo esie edi akwa n̄kpọ udọn̄ ọnọ nnyịn. Ntak-a? Koro idaha oro Christendom odude mfịn edi ata ukem ye eke ikọt Isaiah, ntre n̄ko ke edi ye ubiereikpe oro Jehovah ọnọde. Ndinọ ntịn̄enyịn ke ntọt Isaiah ayanam nnyịn inyene in̄wan̄în̄wan̄ ifiọk iban̄a se Abasi obiomde ikpe oyonyụn̄ an̄wam nnyịn isọn mme edinam oro enye mîmaha. Ye ọkpọsọn̄ udọn̄, ndien, ẹyak nnyịn ikere iban̄a ntịn̄nnịm ikọ Jehovah nte ẹwetde ke Isaiah 2:6–4:1.
Mmọ Ẹtuak Ibuot ke Iseri
3. Nso idiọkido ikọt esie ke Isaiah ayarade?
3 Ke ayararede idiọkn̄kpọ ikọt esie, Isaiah ọdọhọ ete: “Se itode ke edem usiaha-utịn [ọyọhọ] ke otu mmọ, mmọ ẹnyụn̄ ẹbre idiọn̄, nte mme Philistine; ẹnyụn̄ ẹsan̄a n̄kpọ nte nditọ mme idụt.” (Isaiah 2:6b) N̄kpọ nte isua 800 mbemiso, Jehovah ama owụk edimek ikọt esie ete: “Mbufo ẹkûda mme mmọ ẹmi ndomo kiet ẹsabade idem mbufo ke esịt: koro mme idụt ẹmi ami mmọn̄ mbịn mmọ mfep ke iso mbufo, ẹdade kpukpru n̄kpọ ẹmi ẹsabade idem mmọ ke esịt.” (Leviticus 18:24) Kaban̄a mbon oro enye ekemekde nte ata ikọt esie, Jehovah ama enyịk Balaam ndidọhọ ete: “[Ntie] ke enyọn̄ mbuot ikpọ itiat n̄kụt enye, nnyụn̄ ntie ke ikpọ obot nse enye: sese, edi mbio ẹmi ẹditiede ikpọn̄ ke idem mmọ: idinyụn̄ ibatke mmọ isịn ke otu mme idụt.” (Numbers 23:9, 12) Edi, etisịm eyo Isaiah edimek ikọt Jehovah ẹma ẹnyịme mme oburobụt edinam mme idụt oro ẹkekande ẹkụk ẹnyụn̄ ẹyọhọ ye “se itode ke edem usiaha-utịn.” Utu ke ndibuọt idem ke Jehovah ye ke ikọ esie, mmọ “ẹbre idiọn̄, nte mme Philistine.” Utu ke ndidian̄ade idem n̄kpọn̄ mme idụt, idụt oro ‘ọyọhọ’ ye “nditọ mme idụt”—nte eyịghe mîdụhe, mme idụt ẹmi ẹkekpepde ikọt Abasi mme edinam unana uten̄e Abasi.
4. Utu ke ndinam mmọ ẹkọm Jehovah, didie ke uforo ye ukeme un̄wana ekọn̄ ẹtụk mme Jew?
4 Ke okụtde uforo inyene obụkidem ye eke ukeme un̄wana ekọn̄ Judah ke idak Edidem Uzziah, Isaiah ọdọhọ ete: “Silver ye gold ẹnyụn̄ ẹyọhọ ke isọn̄ mmọ, chariot mmọ inyụn̄ inyeneke utịt.” (Isaiah 2:7) Ndi mme owo oro ẹkọm Jehovah ẹban̄a utọ uforo oro ye ukeme un̄wana ekọn̄ oro? (2 Chronicles 26:1, 6-15) Baba! Utu ke oro, mmọ ẹkọn̄ mbuọtidem mmọ ke uforo oro ẹnyụn̄ ẹwọn̄ọde ẹkpọn̄ Ebiet emi enye otode, kpa Jehovah Abasi. Nso idi utịp? “Nsunsu abasi ẹnyụn̄ ẹyọhọ ke isọn̄ mmọ: mmọ ẹtuak ibuot ẹnọ utom ubọk mmọ, ẹnọ se nnuenubọk mmọ ẹnamde. Ntre ke owo osụhọde, ọbọn̄ onyụn̄ ọduọ: kûfen mmọ, ndien.” (Isaiah 2:8, 9) Mmọ ẹwọn̄ọde iso ẹkpọn̄ odu-uwem Abasi ẹnyụn̄ ẹtuak ibuot ẹnọ mme anana-uwem ndisọi n̄kpọ.
5. Ntak emi edituak ibuot nnọ ndisọi n̄kpọ mîdịghe edinam nsụhọdeidem?
5 Ndituak ibuot ekeme ndidi idiọn̄ọ nsụhọdeidem. Edi ndituak ibuot nnọ mme anana-uwem n̄kpọ edi ikpîkpu n̄kpọ, anamde mme andituak ibuot nnọ edisọi n̄kpọ ‘ẹsụhọde,’ ẹkûwọrọ n̄kpọ. Didie ke Jehovah ekeme ndifen utọ idiọkn̄kpọ oro? Nso ke mme okpono ndem ẹmi ẹdinam ke ini Jehovah edikotde mmọ ẹdinam ibat?
‘Ana Mmenede-Enyịn Ọduọ’
6, 7. (a) Nso itịbe inọ mbon iseri ke usen ubiereikpe Jehovah? (b) Jehovah ayat esịt ye nso ye mmanie, ndien ntak-a?
6 Isaiah aka iso ete: “Dụk ke akwa itiat, nyụn̄ dịbe ke ntan, ban̄a ndịk Jehovah, ye ubom ubọn̄ esie.” (Isaiah 2:10) Edi itiat ndomokiet idikponke ikem ndikpeme mmọ, idụhe itie udịbe oro ekịmde ekem ndidịp mmọ mbọhọ Jehovah, Ata Ọkpọsọn̄. Ke ini enye edide ndinọ ubiereikpe esie, ‘mmenede-enyịn owo ọyọduọ, ntan̄idem mbọn̄ oyonyụn̄ osụhọde, ndien Jehovah ikpọn̄-ikpọn̄ edikon̄ ke usen oro.’—Isaiah 2:11.
7 ‘Usen emi Jehovah mme udịm enịmde’ ke edi. Enye edidi ini emi Abasi ediwụtde iyatesịt esie “aban̄a kpukpru mme cedar Lebanon, eke ẹkon̄de, ẹnyụn̄ ẹmenerede ke enyọn̄, onyụn̄ aban̄a kpukpru ofriyo Bashan; onyụn̄ aban̄a kpukpru n̄kokon̄ obot, ye kpukpru obot eke ẹmenerede ke enyọn̄, onyụn̄ aban̄a kpukpru edikon̄ tower, ye kpukpru [n̄kpọsọn̄] ibibene, onyụn̄ aban̄a kpukpru ubom mbakara Tarshish, ye kpukpru n̄kpọ-uto eke ẹnemde owo esịt.” (Isaiah 2:12-16) Ih, ẹyenọ kpukpru n̄ka oro owo ọbọpde nte idiọn̄ọ ntan̄idem esie ye kpukpru mbon unana uten̄e Abasi, ntịn̄enyịn ke usen iyatesịt Jehovah. Ntem, “mmenede owo oyosụhọde, ntan̄idem mbọn̄ onyụn̄ ọduọ: ndien Jehovah ikpọn̄-ikpọn̄ okon̄ ke usen oro.”—Isaiah 2:17.
8. Didie ke usen ubiereikpe oro ẹkebemde iso ẹtịn̄ esịm Jerusalem ke 607 M.E.N.?
8 Usen ubiereikpe oro ẹkebemde iso ẹtịn̄ esịm mme Jew ke 607 M.E.N. ke ini Edidem Nebuchadnezzar eke Babylon osobode Jerusalem. Mme andidụn̄ obio oro ẹkụt nte edima obio mmọ atade ikan̄, mme n̄kokon̄ ufọk esie ẹwụrede, ọkpọsọn̄ ibibene esie ọduọde. Ẹwụri temple Jehovah. N̄kpọuto mmọ m̀mê chariot mmọ idịghe n̄kpọ ndomokiet ke ‘usen Jehovah mme udịm.’ Ndien nso kaban̄a ndisọi n̄kpọ mmọ? Etịbe kpa nte Isaiah ebemde iso etịn̄ ete: “Ibọk kpukpru ẹyetak.” (Isaiah 2:18) Ẹtan̄ mme Jew—esịnede mbọn̄ ye n̄kpọsọn̄ owo—ẹka ntan̄mfep ke Babylon. Jerusalem enyene ndina ndon ke isua 70.
9. Ke nso usụn̄ ke idaha oro Christendom odude edi ukem ye eke Jerusalem ye Judah ke eyo Isaiah?
9 Idaha oro Christendom odude edi ukem didie ntem ye eke Jerusalem ye Judah ke eyo Isaiah! Ke akpanikọ Christendom ọmọkọri n̄kpet n̄kpet itie ebuana ye mme idụt ererimbot emi. Enye edi ifịk ifịk andin̄wam Edidiana Mme Idụt omonyụn̄ ọdọn̄ ndisọi n̄kpọ ye mme edinam oro mîkemke ye N̄wed Abasi ọyọhọ ufọk esie. Mme anditiene enye ẹdi mme ama inyene ẹnyụn̄ ẹkọn̄ mbuọtidem mmọ ke ukeme un̄wana ekọn̄. Ndien nte mmọ isehe mme ọkwọrọ ederi mmọ nte ẹdotde ndinyene akwa uwọrọiso, ẹnọde mmọ mme udorienyịn̄ ye ukpono? Iseri Christendom iditreke-tre ndikabade ndi ikpîkpu. Edi ini ewe?
“Usen Jehovah” Emi Ekperede
10. Ewe “usen Jehovah” ke apostle Paul ye Peter ẹnyan ubọk ẹwụt?
10 N̄wed Abasi anyan ubọk owụt “usen Jehovah” emi editịmde enyene se ọwọrọde akan usen oro ẹkebierede ikpe ẹnọ Jerusalem ye Judah eset. Apostle Paul, ke idak odudu spirit, abuan “usen Jehovah” emi edide ye edidu Edidem Jesus Christ emi ẹdoride ke ebekpo. (2 Thessalonica 2:1, 2) Peter ama etịn̄ aban̄a usen oro ke ebuana ye ediwụk ‘obufa enyọn̄ ye obufa isọn̄ emi edinen ido edidụn̄de.’ (2 Peter 3:10-13) Edi usen emi Jehovah edibierede ikpe ọnọ ofụri idiọk editịm n̄kpọ emi, esịnede Christendom.
11. (a) Mmanie ‘ẹdiyọ’ “usen Jehovah” emi edide? (b) Didie ke nnyịn ikeme ndinam Jehovah edi ebiet ubọhọ nnyịn?
11 Prọfet Joel ọdọhọ ete: “Mbọm usen oro! Koro usen Jehovah emekpere, enye oyonyụn̄ edi nte nsobo eke otode Ata Ọkpọsọn̄”! Ke ikerede nte “usen” oro ekperede, nte kpukpru owo ikpekereke iban̄a edinyene ukpeme ke enyene-ndịk ini oro? Joel obụp ete: “Anie ekeme ndiyọ enye?” Enye ọbọrọ ete: “Jehovah oyonyụn̄ edi ubọhọ ikọt esie.” (Joel 1:15; 2:11; 3:16) Nte Jehovah Abasi eyedi ubọhọ ọnọ mbon oro ẹnyenede edu ntan̄idem ẹmi ẹnyụn̄ ẹkọn̄de mbuọtidem mmọ ke inyene, ukeme un̄wana ekọn̄, ye mme abasi ubọk owo? Baba! Abasi ama akam ọkpọn̄ edimek ikọt esie ke ini mmọ ẹkenamde n̄kpọ ke usụn̄ emi. Edi akpan n̄kpọ didie ntem ete kpukpru mme asan̄autom Abasi “ẹyom edinen ido, ẹyom sụn̄-sụn̄ ido,” ẹnyụn̄ ẹtịm ẹdụn̄ọde itie emi utuakibuot mmọ nnọ Jehovah enyenede ke uwem mmọ!—Zephaniah 2:2, 3.
‘Ọnọ Oyot ye Emian̄’
12, 13. Ntak odotde mme andituak ibuot nnọ ndisọi n̄kpọ nditop mme abasi mmọ nnọ “oyot ye emian̄” ke usen Jehovah?
12 Didie ke mbon oro ẹtuakde ibuot ẹnọ ndisọi n̄kpọ ẹdise ndisọi n̄kpọ mmọ ke akwa usen Jehovah? Isaiah ọbọrọ ete: “Mmọ ẹyedụk ke aba itiat, ye ke ndudu isọn̄, ẹban̄a ndịk Jehovah, ye ubom ubọn̄ esie, ke ini enye adahade ke enyọn̄ ndidịghe isọn̄. Ke usen oro owo ayada ibọk silver esie, ye ibọk gold esie . . . ọduọk ọnọ [oyot] ye emian̄; onyụn̄ odụk ke aba itiat, ye ke nsiaha edikon̄ itiat, aban̄a ndịk Jehovah ye ubom ubọn̄ esie, ke ini enye adahade ke enyọn̄ ndidịghe isọn̄. Mbufo ẹkûbuọt aba idem ye owo, emi ibifịk esie odude enye ke ibuo: koro ẹbat enye ke nso?”—Isaiah 2:19-22.
13 Oyot odụn̄ ke odudu ke isọn̄, ndien emian̄ odụn̄ ke ekịm ye ke aba itiat. Akan oro, ebiet emi ediwak emian̄ ẹdụn̄de ọtọkiet, idiọk utebe ye ikpọ ebok ifuọ oro mmọ ẹtọrọde ẹsidu. Nditop ndisọi n̄kpọ nduọk ke utọ itie oro odot. N̄kịmn̄kịm ye ndedehe ebiet odot ye mmọ. Amaedi mme owo, mmọ ẹyeyom ubọhọ ke mme aba itiat ye ke mme nsiaha ikpọ itiat ke usen ubiereikpe Jehovah. Ntre se iditịbede inọ ndisọi n̄kpọ ye mme andituak ibuot nnọ mmọ ẹdidi ukem. Nte ntịn̄nnịm ikọ Isaiah ọdọhọde, anana-uwem ndisọi n̄kpọ ikanyan̄ake mme andituak ibuot nnọ mmọ m̀mê Jerusalem isio Nebuchadnezzar ke ubọk ke 607 M.E.N.
14. Ke usen ubiereikpe Jehovah emi edisịmde ukara ererimbot eke nsunsu ido ukpono, nso ke mbon oro ẹnyenede edu ererimbot ẹdinam?
14 Ke usen ubiereikpe Jehovah emi edisịmde Christendom ye mme ikpehe ukara ererimbot eke nsunsu ido ukpono eken, nso ke mme owo ẹdinam? Ke ẹsobode ndiọi idaha ke ofụri isọn̄, eyedi ata ekese owo ẹyedifiọk ẹte ke ndisọi n̄kpọ mmọ ẹwọrọ ikpîkpu. Utu ke mmọ ẹmi, mmọ ẹkeme ndiyom ubọhọ ye ukpeme ke mme esop eke isọn̄ ẹmi mîdịghe eke ido ukpono, iso-ọfọn esịnede Edidiana Mme Idụt, kpa “ididuot unam” eke Ediyarade ibuot 17. Edi “nnụk duop” eke ndamban̄a unam oro edisobo Akwa Babylon, kpa ukara ererimbot eke nsunsu ido ukpono, emi Christendom edide akpan ikpehe.—Ediyarade 17:3, 8-12, 16, 17.
15. Didie ke Jehovah ikpọn̄îkpọn̄ “okon̄” ke usen ubiereikpe esie?
15 Okposụkedi ekemede ndidi ndamban̄a nnụk duop oro ke idemesie edisobo onyụn̄ ọfọp Akwa Babylon ke ikan̄, ke akpanikọ, enye edi nsobo ubiereikpe Jehovah. Kaban̄a Akwa Babylon, Ediyarade 18:8 ọdọhọ ete: “Mmọdo ke usen kiet ke mme ufen ẹdibuat enye, n̄kpan̄a ye ntuan̄a ye akan̄; ẹyenyụn̄ ẹfọp enye ke ikan̄; koro Ọbọn̄ Abasi, emi ekpede ikpe ye enye, edide Ọkpọsọn̄.” Ntre itoro aka ebịne Jehovah Abasi, Ata Ọkpọsọn̄, ke ndinyan̄a ubonowo nsio ke ufịk nsunsu ido ukpono. Nte Isaiah ọdọhọde, “Jehovah ikpọn̄-ikpọn̄ okon̄ ke usen oro. Koro Jehovah mme udịm emenịm usen.”—Isaiah 2:11b, 12a.
‘Mme Adausụn̄ Ẹsịn Mbufo Ẹyo’
16. (a) Nso idi “ibetesịt ye ibetedem” n̄ka eke owo? (b) Didie ke ikọt Isaiah ẹdibọ ufen ke ntak emi ẹdisiode “ibetesịt ye ibetedem” n̄kaowo mmọ ẹfep?
16 Man n̄ka eke owo enyene iwụk, ana enye enyene “ibetesịt ye ibetedem”—mme utọ n̄kpọ oro ẹyomde nte udia ye mmọn̄ ndien, ke edide akpan n̄kpọ akan, mme adausụn̄ oro ẹkemede ndibuọt idem ẹmi ẹkemede ndinọ mme owo ndausụn̄ ẹnyụn̄ ẹsịnde emem ke obio. Kaban̄a Israel eset, nte ededi, Isaiah ebem iso etịn̄ ete: “Sese, Ọbọn̄ Jehovah mme udịm mmọn̄ emen ibetesịt ye ibetedem ke Jerusalem ye ke Judah efep, ofụri ibetesịt ke uyo, ye ofụri ibetesịt ke mmọn̄, owo uko, ye owo ekọn̄, ye ebiereikpe ye prophet, ye abia-idiọn̄, ye ebio-owo, ye etubom owo aba ye duop, ye akamba owo, ye ọnọ-item, ye ọfiọk-ubọk-utom, ye ọfiọkn̄kpọ idiọn̄.” (Isaiah 3:1-3) Nditọwọn̄ ẹyekabade mbọn̄ ẹnyụn̄ ẹkara ye unana iwụk. Idikụreke ke mme andikara ndifịk mme owo edi “kpukpru owo ẹyesọn̄ ido kiet ye kiet . . . mmọ ẹyenam iseri-iseri, eyenọwọn̄ ayanam ye ebio-owo, obukpo owo ayanam ye ọbọn̄.” (Isaiah 3:4, 5) Nditọwọn̄ ‘ẹnam n̄kpọ iseri iseri’ ye mbiowo mmọ, iwụtke mmọ ukpono. Idaha ke uwem eyenen̄ede ọdiọk tutu owo ọyọdọhọ owo efen emi mîdotke ndikara ete: “Afo emenyene ọfọn̄-idem, da ubọn̄ nnyịn, yak nsobo emi onyụn̄ esịne fi ke ubọk.” (Isaiah 3:6) Edi mbon oro ẹnọde ikot mi ẹyesịn, ẹdọhọde ke mmimọ inyeneke ukeme ndikọk unan idụt oro inyụn̄ inyeneke inyene ndibiom mbiomo. Mmọ ẹyedọhọ ẹte: “Nnyịmeke ndidi abia-ibọk; ndien baba uyo idụhe, baba ọfọn̄idem inyụn̄ idụhe ke ufọk mi: mbufo ẹkûnịm mi ke ọbọn̄ obio.”—Isaiah 3:7.
17. (a) Ke nso usụn̄ifiọk ke idiọk ido Jerusalem ye Judah etie “nte eke Sodom”? (b) Mmanie ke Isaiah ọduọhọ kaban̄a idaha ikọt esie?
17 Isaiah aka iso ete: “Jerusalem ke ofofụm, Judah onyụn̄ ọduọ: koro edeme mmọ ye ido mmọ ẹduede Jehovah, ẹnyụn̄ ẹyatde enyịn ubọn̄ esie. N̄wụt-iso mmọ ọbọrọ aban̄a mmọ; mmọ ẹnyụn̄ ẹyarade idiọk ido mmọ nte eke Sodom, idịpke. Ifọnke fọn inọ ukpọn̄ mmọ! koro mmọ ẹnamde idem mmọ idiọk.” (Isaiah 3:8, 9) Ikọt Abasi ẹmesọn̄ ibuot ye Abasi akpanikọ ke ikọ ye ke edinam. Idem unana iso o-bụt ye unana edikabade esịt mmọ ẹyarade idiọkn̄kpọ mmọ, ẹmi ọdiọkde nte eke Sodom. Mmọ ẹdu ke ediomi ye Jehovah Abasi, edi enye idikpụhọkede mme idaha esie inọ mmọ. “[Edifọn ye ndinen] owo, koro mmọ ẹyedia mfri ido mmọ. Ifọnke fọn inọ idiọk owo! ke ọdiọk: koro ẹyenam enye se ubọk esie anamde. Ama edi ikọt mi, mme abak-inua ẹfịk mmọ, iban ẹnyụn̄ ẹkara mmọ. Ikọt mi, mme andida mbufo usụn̄ ẹsịn mbufo ẹdue, ẹnyụn̄ ẹbiat usụn̄ ikpat mbufo.”—Isaiah 3:10-12.
18. (a) Nso ubiereikpe ke Jehovah ọnọ mbiowo ye mbọn̄ eyo Isaiah? (b) Nso ke nnyịn ikpep ito ubiereikpe oro Jehovah ọnọde mbiowo ye mbọn̄?
18 Jehovah ‘ekpe ikpe’ onyụn̄ ‘odụk ke ikpe’ ye mbiowo ye mbọn̄ Judah: “Mbufo n̄ko ẹmeta in̄wan̄-vine; mbụme mme ubuene odu ke ufọk mbufo. Nsinam mbufo ẹnuakde ikọt mi, ẹnyụn̄ ẹtụkde mme ubuene iso?” (Isaiah 3:13-15) Utu ke ndinam n̄kpọ ke ufọn mme owo, mme adausụn̄ ẹsịn idem ke mme abian̄a abian̄a edinam. Mmọ ẹda odudu mmọ ẹnam n̄kpọ ke idiọk usụn̄ ebe ke ndifori idemmọ nnyụn̄ n̄wo mme ubuene ye mbon unana. Edi ana mme adausụn̄ ẹmi ẹnọ Jehovah mme udịm ibọrọ ẹban̄a ufịk oro mmọ ẹfịkde mbon ukụt. Nso ntọt ke emi edi ntem ọnọ mbon oro ẹnyenede ifetutom mfịn! Mmọ kpukpru ini ẹkpekam ẹkpeme mbak ẹdida odudu mmọ ẹnam n̄kpọ ke idiọk usụn̄.
19. Ufịk ye ukọbọ ewe ke Christendom enyene ubiomikpe?
19 Christendom—akpan akpan mme ọkwọrọ ederi ye mme etubom esie—amada n̄wo ọkọ ekese inyene oro ẹkpedide eke mme ọsọ owo, emi enye ekefịkde onyụn̄ akade iso ndifịk. Enye kpukpru ini esimia, ọkọbọ, onyụn̄ ọsọn̄ ido ye ikọt Abasi onyụn̄ ada akwa esuene odori enyịn̄ Jehovah. Ke edikem ini esie, Jehovah ke akpanikọ oyodụk ke ikpe ye enye.
“Nde Ikan̄ ke Ibuot Uyai”
20. Ntak emi Jehovah obiomde “nditọ-iban Zion” ikpe?
20 Ke ama okobiom idiọkido mme adausụn̄ oro ikpe, Jehovah ọwọn̄ọde ese iban Zion, m̀mê Jerusalem. Nte an̄wan̄ade, nte ido usịnen̄kpọ, “nditọ-iban Zion” ẹsịne “n̄kpọkọbi ukot”—okpoho oro ẹsịnede ke itọn̄ukot mmọ—ẹmi ẹnamde inem inem uyom. Iban ẹdọdọn̄ ikpat ẹnyụn̄ ‘ẹwerede isan̄,’ ẹkọride se ẹkemede ndikot ndiye ukotisan̄ iban. Nso idiọk idu do? Edi edu iban ẹmi. Jehovah ọdọhọ ete: ‘Nditọ-iban Zion ẹtan̄ idem, ẹnyụn̄ ẹsan̄a ẹtop itọn̄, ẹnyụn̄ ẹsuan enyịn use.’ (Isaiah 3:16) Utọ ntan̄idem oro ibọhọke ufen.
21. Didie ke ubiereikpe oro Jehovah ọnọde Jerusalem otụk iban Jew?
21 Ntem, ke ini ubiereikpe Jehovah esịmde idụt oro, mme atan̄-idem “nditọ-iban Zion” ẹmi ẹyetaba kpukpru n̄kpọ—idem uyai emi mmọ ẹtan̄de idem ẹban̄a. Jehovah etịn̄ ntịn̄nnịm ikọ ete: “Mmọdo Ọbọn̄ ayanam etịn̄e ibuot nditọ-iban ẹdi ibọ, Jehovah oyonyụn̄ ofụhọde mmọ iferi. Ke usen oro Ọbọn̄ oyosio ndan̄ uyai efep, ye ọkọrọ-ekpan̄, ye mme crescent, ye n̄kwa utọn̄, ye okpoho ubọk, ye n̄kpọ ufụk-idem, ye uyaraibuot, ye n̄kpọkọbi ukot, ye mme ubọp isịn, ye mme ekpeme kọmfi, ye edikọn̄ọ ibọk, n̄kpanuen, ye n̄kpanuen ibuo, ye edisịne-n̄kpọ ubọn̄, ye mme ewụra, ye cloak, ye n̄kpri ekpat, ye mme ukụt-iso, ye mme shirt, ye ọfọn̄ ibuot, ye ọfọn̄ ufụkiso.” (Isaiah 3:17-23) Nso idiọk ukpụhọde idaha ke emi edi ntem!
22. Ke osiode n̄kpọmbana mmọ efep, nso efen ke iban Jerusalem ẹtaba?
22 Etop ntịn̄nnịm ikọ oro aka iso ete: “Un̄wak ọyọwọrọ ke ibuot ufuọn̄, urụk oyonyụn̄ ọwọrọ ke ibuot ubọp-isịn; ye ibọ, ke ibuot edidọk idet; ye ukụne ọfọn̄-ikpo ke ibuot akamba ọfọn̄idem; ye nde ikan̄ ke ibuot uyai.” (Isaiah 3:24) Ke 607 M.E.N., mme atan̄-idem nditọiban Jerusalem ẹma ẹtaba inyene mmọ ẹnyụn̄ ẹkabade ẹbuene. Mmọ ẹtaba ifụre mmọ ẹnyụn̄ ẹbọ “nde ikan̄” itie ufụn.
“Ẹyesobo Enye Ẹfep”
23. Nso ke Jehovah atan̄a aban̄a Jerusalem?
23 Ke etịn̄de ikọ idahaemi ọnọ obio Jerusalem, Jehovah atan̄a ete: “Iren-owo fo ẹyeduọn̄ọ ke ofụt, ye mbon uko fo ke ekọn̄. Ndien mme inua-otop esie ẹyeseme ẹnyụn̄ ẹtuan̄a [ndien ẹyesobo enye ẹfep, NW]; ndien enye eyetie ke isọn̄ ukpọk.” (Isaiah 3:25, 26) Ẹyewot irenowo Jerusalem, idem mbon uko esie, ke ekọn̄. Ẹyewụri obio oro ẹduọk ke isọn̄. Amaedi “inua-otop” esie, edidi ini ‘eseme ye ntuan̄a.’ “Ẹyesobo” Jerusalem ẹfep ẹnyụn̄ ẹnịm enye ndon.
24. Ofụt ndidia irenowo enyene nso ndiọi utịp ọnọ iban Jerusalem?
24 Nditaba irenowo ke ofụt eyenyene idiọk utịp ọnọ iban Jerusalem. Ke eberide ikpehe n̄wed ntịn̄nnịm ikọ esie emi, Isaiah ebem iso etịn̄ ete: “Ke usen oro iban itiaba ẹyemụm erenowo kiet, ẹte, Nnyịn iyadia udia idem-nnyịn, inyụn̄ isịne edisịne-n̄kpọ idem nnyịn, edi yak ẹda enyịn̄ fo ikpọn̄ ẹsio nnyịn men nnyịn bụt ke idem fep.” (Isaiah 4:1) Irenowo oro ẹkponide ẹkem ndidọ ndọ ẹyenen̄ede ẹnana tutu ediwak iban ẹyeka ẹbịne erenowo kiet man ẹkekere enyịn̄ ẹdian enye—oro edi, man ẹdiọn̄ọ mmọ an̄wan̄wa nte iban esie—ndien ke ntre ẹbọhọde esuene itie unana ebe. Ibet Moses okoyom ete erenowo ọnọ n̄wan esie udia ye edisịnen̄kpọ. (Exodus 21:10) Nte ededi, ke ndinyịme ‘ndidia udia idemmọ nnyụn̄ nsịne ọfọn̄ idemmọ,’ iban ẹmi ẹnyịme ndibiomode eren emi mbiomo esie oro ekemde ye ibet. Nso itie nnanenyịn ke emi edi ntem ọnọ “nditọ-iban Zion” ẹmi inikiet ko ẹketan̄de idem!
25. Nso ina ke iso ibet mbon iseri?
25 Jehovah osụhọde mbon iseri. Ke 607 M.E.N., enye ke akpanikọ anam n̄kohodeidem edimek ikọt esie ‘ọduọ’ onyụn̄ anam “ntan̄idem” mmọ “osụhọde.” Yak mme ata Christian ẹkûdede ẹfre ẹte ke “Abasi ọbiọn̄ọ mbon iseri, edi ọnọ mbon nsụhọdeidem mfọn.”—James 4:6.
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 50]
Ndisọi n̄kpọ, inyene, ye ukeme un̄wana ekọn̄ inyan̄ake Jerusalem ke usen ubiereikpe Jehovah
[Ndise ke page 55]
Ke “usen Jehovah,” ẹyesobo ukara ererimbot eke nsunsu ido ukpono
