Ẹyarade Mbubịk Ido!
Ibuot Efịtenan̄
Ẹyarade Mbubịk Ido!
1. Didie ke Jesus ye Jehovah ẹse mbubịk ido, ndien orụk ewe odu ke eyo Isaiah?
JESUS ọkọdọhọ mme adaiso ido ukpono eke eyo esie ete: “Mbufo ẹwụt idem edem-edem nte ndinen owo, edi ke esịt-esịt mbufo ẹyọhọ ye mbubịk ye ukwan̄ido.” (Matthew 23:28) Jesus ndibiom mbubịk ido ikpe owụt ekikere Ete esie eke heaven. Ke ibuot 58 ke ntịn̄nnịm ikọ Isaiah, Jehovah owụk ntịn̄enyịn akpan akpan ke mbubịk ido oro ọyọhọde Judah. En̄wan, ufịk, ye afai ẹdi ọsọ n̄kpọ, ndien edinịm Sabbath amakabade edi ido edinam oro mînyeneke se ọwọrọde. Mme owo ẹnam sụk utom enyịn owo ẹnọ Jehovah ẹnyụn̄ ẹnam enyọn̄ enyọn̄ ido ukpono Abasi ebe ke ndinam abian̄a abian̄a utreudia. Eyịghe idụhe Jehovah ayararede se mmọ ẹdide!
‘Tịn̄ Mme Oburobụt Ido Mme Owo nọ Mmọ’
2. Nso edu ke Isaiah owụt nte enye atan̄ade etop Jehovah, ndien mmanie ẹtie nte enye mfịn?
2 Okposụkedi Jehovah okopde itekesịt aban̄a edu uwem Judah, mme ikọ esie ẹsịne n̄kpeubọk ofụri esịt ọnọ mmọ ndikabade esịt. Kpa ye oro, Jehovah iyomke nsuannọ esie anana iwụk. Ntem, enye ọnọ Isaiah ewụhọ ete: “Sioro uyo ke itọn̄ fiori, kûmụm idem, menede uyo fo nte ukotowo, nyụn̄ tịn̄ idiọk ido ikọt mi nọ mmọ, tịn̄ mme oburobụt ido ufọk Jacob nọ mmọ.” (Isaiah 58:1) Nditan̄a mme ikọ Jehovah uko uko ekeme ndinam mme owo ẹnyene udu ẹban̄a Isaiah, edi enye itreke. Enye osụk enyenyene ukem edu nsịnifịk oro enye ekenyenede ke ini enye ọkọdọhọde ete: “Se mi, dọn̄ mi utom.” (Isaiah 6:8) Nso eti uwụtn̄kpọ ime ke Isaiah edi ntem ọnọ Mme Ntiense Jehovah eke eyomfịn, emi ẹdọn̄de n̄ko ẹte ẹkwọrọ Ikọ Abasi ẹnyụn̄ ẹyarade mbubịk ido ukpono!—Psalm 118:6; 2 Timothy 4:1-5.
3, 4. (a) Nso abian̄a abian̄a usụn̄ ke mme owo ke eyo Isaiah ẹwụt idem? (b) Nso idi ata idaha odude ke Judah?
3 Nte an̄wan̄ade, mme owo eyo Isaiah ẹyom Jehovah ẹnyụn̄ ẹdat esịt ke ndinen ubiereikpe esie. Nnyịn ikot mme ikọ Jehovah ite: “Ndien mmọ ẹyeyom mi kpukpru usen, ifiọk usụn̄ mi ẹyenyụn̄ ẹnem mmọ esịt, nte idụt eke anamde edinen ido, mînyụn̄ ikpọn̄ke ikpe Abasi mmọ. Mmọ ẹyeben̄e mi mme ikpe eke ẹnende: editiene Abasi eyenem mmọ esịt.” (Isaiah 58:2) Nte idatesịt oro ẹdọhọde nte ẹkopde ẹban̄a usụn̄ Jehovah mi edi akpanikọ? Baba. Mmọ ẹtie “nte idụt eke anamde edinen ido,” edi mmọ ẹbiet emi enyọn̄ enyọn̄. Ke akpanikọ, idụt emi ama ‘ọkpọn̄ ikpe Abasi mmọ.’
4 Idaha emi enen̄ede ebiet enye oro ẹkeyararede ẹnọ prọfet Ezekiel ke ukperedem. Jehovah asian Ezekiel ete ke mme Jew ke ẹtịn̄ ye kiet eken ẹte: “Mbọk, mbufo ẹdi, nnyịn ika ikokop ikọ emi otode Jehovah.” Edi Abasi odụri Ezekiel utọn̄ aban̄a mbubịk mmọ ete: “Mmọ ẹdi ke ọtọ fo, kpa nte mbio-obio ẹdide, . . . mmọ ẹnyụn̄ ẹkop ikọ fo; edi inamke mmọ: koro mmọ ẹnamde nte mbon-ima ke n̄kpọk-inua mmọ, edi esịt mmọ ẹbịne udori mmọ. Ndien mmọ ẹse fi ke ikwọ mbon-ima, eke owo edinem uyo, ọfiọk nditịm mbre ndido: ndien mmọ ẹkop ikọ fo, edi inamke mmọ baba.” (Ezekiel 33:30-32) Mbon eyo Isaiah ẹdọhọ n̄ko ẹte ke iyom Jehovah kpukpru ini, edi mmọ inamke mme ikọ esie.
Mbubịk Utreudia
5. Didie ke mme Jew ẹkedomo ndinyene mfọn Abasi, ndien didie ke Jehovah ọkọbọrọ?
5 Man ẹnyene mfọn Abasi, mme Jew ẹma ẹnam enyọn̄ enyọn̄ utreudia, edi abian̄a abian̄a edinen ido mmọ akakam ọwọwọn̄ọde mmọ ọkpọn̄ Jehovah. Ke ẹnamde etie nte idem akpa mmọ, mmọ ẹbụp ẹte: “Nnyịn inam didie itre udia, ndien afo mûkwe? itụk ukpọn̄ nnyịn, ndien afo mûfiọkke?” Jehovah ọbọrọ ke akpanikọ, ọdọhọde ete: “Sese, mbufo ẹkụt inemesịt ke usen utre-udia mbufo, ẹnyụn̄ ẹkpak ofụri utom mbufo. Sese, mbufo ẹtre udia ke utọk ye en̄wan, man ẹnyụn̄ ẹtop ita idiọkn̄kpọ: mbufo ẹkûtre udia kpa nte ke mfịn emi, ke ẹnam ẹkop uyo mbufo ke enyọn̄. Nte utre-udia eke ndimekde edibiet emi? kpa usen eke owo otụkde ukpọn̄ esiemmọ? M̀mê edi nte enye otopde ibuot esie nte nnyanyan̄a, onyụn̄ ebride ọfọn̄-ikpo ye ntan ana ke esịt? Nte afo edikot emi utre-udia, usen eke enemde Jehovah esịt?”—Isaiah 58:3-5 .
6. Ewe edinam mme Jew ẹkewụt ke utreudia mmọ ekedi mbubịk?
6 Ke adan̄aemi ẹketrede udia, ẹnamde abian̄a abian̄a edinen ido, idem ẹyomde ndinen ubiereikpe Jehovah, mme owo oro ẹbịne ibụk ibụk inemesịt ye udori ke mbubehe. Mmọ ẹsịn idem ke utọk, ufịk, ye afai. Ke ndidomo ndidịp edu mmọ, mmọ ẹsịn idem ke enyọn̄ enyọn̄ mfụhọ—ẹteherede ibuot mmọ nte nnyanyan̄a ẹnyụn̄ ẹsịne ọfọn̄ikpo ẹtie ke ntan—ẹnamde nte imakabade esịt ikpọn̄ mme idiọkn̄kpọ mmimọ. Nso ufọn ke kpukpru emi enyene edieke mmọ ẹkade iso ẹsọn̄ ibuot? Mmọ iwụtke mfụhọ ido Abasi ye edikabade esịt ndomokiet oro ekpenyenede n̄kpọ ndinam ye ata utreudia. Owo ikopke eseme mmọ ke heaven—okposụkedi ẹnamde uyom.
7. Didie ke mme Jew eyo Jesus ẹkenam n̄kpọ mbubịk mbubịk, ndien didie ke ediwak owo mfịn ẹnam ukem ntre?
7 Mme Jew eyo Jesus ẹma ẹtie ukem enyọn̄ enyọn̄ utreudia oro, ndusụk owo ẹtrede ikaba ke urua! (Matthew 6:16-18; Luke 18:11, 12) Ediwak adaiso ido ukpono ẹma ẹkpebe n̄ko mbon eyo Isaiah ke nditie nsọn̄ido nsọn̄ido ye ukara ukara. Ntem, Jesus ama ayarade mbon mbubịk oro uko uko, ọdọhọde mmọ ete ke utuakibuot mmọ edi ikpîkpu. (Matthew 15:7-9) Mfịn n̄ko, ediwak miliọn owo “ẹdọhọ ẹte, mme imọ ifiọk Abasi; edi mmọ ẹkan̄ Enye ke ido mmọ, sia mmọ ẹbiamde mbubiam, ẹnyụn̄ ẹsọn̄de ibuot, ẹnyụn̄ ẹbiarade adan̄a nte mmọ mîkemeke ndinam ndomo eti utom kiet.” (Titus 1:16) Utọ mbon oro ẹkeme ndidori enyịn ndibọ mbọm Abasi edi edu uwem mmọ ayarade unana edinam akpanikọ mmọ. Ke edide isio, Mme Ntiense Jehovah ẹwụt ata uten̄e Abasi ye ata ima nditọete.—John 13:35.
Se Ata Edikabade Esịt Abuanade
8, 9. Mme in̄wan̄-in̄wan̄ edinam ewe ẹnyene ndisan̄a ye ata edikabade esịt?
8 Jehovah oyom ikọt esie ẹnam se ikande editre udia kaban̄a mme idiọkn̄kpọ mmọ; enye oyom mmọ ẹkabade esịt. Ini oro ke mmọ ẹdibọ mfọn esie. (Ezekiel 18:23, 32) Enye anam an̄wan̄a ete ke man ẹnyene ufọn, ana utreudia asan̄a ye edinen̄ede mme idiọkn̄kpọ oro ẹkenamde. Kere ban̄a mme mbụme ndụn̄ọde oro Jehovah obụpde: “Nte idịghe emi edi utre-udia eke ndimekde enye: editat urụk idiọk ido, edikpọhọde ubọp-n̄kpọ ọkpọnọ, nnyụn̄ nsana mmọ eke owo ẹfịkde nyak, nnyụn̄ mbụn̄ kpukpru ọkpọnọ?”—Isaiah 58:6.
9 Urụk ye ọkpọnọ ẹtịm ẹdot nte idiọn̄ọ ọkpọsọn̄ ufụn. Ntre, utu ke nditre udia ndien ke ukem ini oro ẹfịkde ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ, mme owo ẹkpenyene ndinam ewụhọ oro: “Ma mbọhọidụn̄ fo nte idem fo.” (Leviticus 19:18) Mmọ ẹkpenyene ndisana kpukpru mbon oro mmọ ẹfịkde ẹnyụn̄ ẹsịnde ke ufụn nte mîdotke nyak. a Mme enyọn̄ enyọn̄ edinam ido ukpono nte utreudia idaha itie ata uten̄e Abasi ye mme edinam ediwụt ima nditọete. Prọfet Micah emi okodude ke eyo Isaiah ewet ete: “Nso ke Jehovah oyom ye afo, ke mîbọhọke ndinam se inende, nnyụn̄ mma ima Abasi, nnyụn̄ nsụk idem nsan̄a ye Abasi fo?”—Micah 6:8.
10, 11. (a) Ye mme Jew, nso ikpọfọn ikan utreudia? (b) Didie ke mme Christian mfịn ẹkeme ndida item oro Jehovah ọkọnọde Judah nsịn ke edinam?
10 Unenikpe, mfọnido, ye nsụkidem oyom inam nti n̄kpọ inọ mbon efen, emi edide akpan n̄kpọ ke Ibet Jehovah. (Matthew 7:12) Se itịmde ifọn ikan utreudia ekpedi ndibuana inyene mmọ ye mme ubuene. Jehovah obụp ete: “Nte [utre-udia oro ami mmekde] idịghe ndibụn̄ uyo fo nnọ owo biọn̄, afo oyonyụn̄ ada mme ubuene eke ẹdiyode edi ke ufọk, ke afo okụtde owo iferi, ndien ofụk enye, ndien mûdịbeke obụkidem fo”? (Isaiah 58:7) Ih, utu ke nditie abian̄a abian̄a utreudia, akpana mbon oro ẹnyenede n̄kpọ ẹnọ mme ubuene oro ẹdide ekemmọ mme andidụn̄ Judah—ẹdide obụk kiet ye mmọ—udia, edisịnen̄kpọ, m̀mê itieidụn̄.
11 Nti edumbet emi ẹban̄ade ima nditọete ye mbọm oro Jehovah owụtde mi inyeneke n̄kpọ ndinam ye mme Jew eyo Isaiah kpọt. Mmọ ẹda mme Christian usụn̄ n̄ko. Ntem, apostle Paul ekewet ete: “Mmọdo ndien, adan̄a nte ikụtde ifet, ẹyak nnyịn ifọn ido ye kpukpru owo, akpan-akpan ye mmọ emi ẹtode ke ufọk mme andinịm ke akpanikọ.” (Galatia 6:10) Ana esop Christian edi ebiet emi ufiop ufiop ima nditọete odude, akpan akpan ke ikerede iban̄a n̄kaiso ndiọkeyo oro nnyịn idude.—2 Timothy 3:1; James 1:27.
Nsụkibuot Ada Uwak Edidiọn̄ Edi
12. Nso ke Jehovah edinam edieke ikọt esie ẹsụkde ibuot ẹnọ enye?
12 Ubaha nte ekpedide ikọt Jehovah ẹyenyene ikike ndibọ ima ima nsuannọ esie! Jehovah ọdọhọ ete: “Ndien un̄wana fo ayasiaha nte usiere, nsọn̄idem fo oyonyụn̄ awara nditịbe: ndien edinen ido fo eyebem fi iso; ubọn̄ Jehovah oyonyụn̄ asan̄a fi ke edem. Ndien afo oyokot, ndien Jehovah eyeyere; afo eyeseme, ndien enye ọyọdọhọ ete, Se mi.” (Isaiah 58:8, 9a) Nso inem inem ikọ oro edemerede udọn̄ ke emi edi ntem! Jehovah ọdiọn̄ onyụn̄ ekpeme mbon oro ẹdatde esịt ke ima mfọnido ye edinen ido. Edieke ikọt Jehovah ẹkabarede esịt ẹkpọn̄ nsọn̄ido ye mbubịk ido mmọ ẹnyụn̄ ẹkopde item esie, un̄wana ayasiaha, enen̄ede ayama ọnọ mmọ. Jehovah ọyọnọ “nsọn̄idem,” idụt oro ayafiak okop nsọn̄idem eke obụk ye eke spirit. Enye eyekpeme mmọ n̄ko, nte ekekpemede mme ete ete mmọ ke ini mmọ ẹkewọn̄ọde ke Egypt. Ndien enye ayanam n̄kpọ usọp usọp aban̄a eseme mmọ kaban̄a un̄wam.—Exodus 14:19, 20, 31.
13. Mme edidiọn̄ ewe ẹna ẹbet mme Jew edieke mmọ ẹkopde item Jehovah?
13 Idahaemi Jehovah adian ikọ ke mbemiso item esie, ete: “Ke afo ama osio ọkpọnọ [eke ibak ibak, itie ufụn oro mîdotke], ye edinyanade nnuenubọk [eyedi ke edisịn ke ndek m̀mê nsunsu edori ikọ], ye oburobụt nneme ke otu mbufo efep; afo ama onyụn̄ osio ukpọn̄ fo ọnọ owo biọn̄, onyụn̄ oyụhọ ukpọn̄ eke otụhọde; ndien un̄wana fo ayasiaha ke ekịm, mbubịteyo fo eyebiet ufọt uwemeyo.” (Isaiah 58:9b, 10) Ibụk ye nsọn̄ido ẹda ntakurua ye iyatesịt Jehovah ẹdi. Nte ededi, mfọnido ye ntatubọk ẹda uwak edidiọn̄ Abasi ẹdi, akpan akpan ke ini ẹwụtde mbon ọ-biọn̄ ye mbon ukụt. Ubaha nte ekpedide mme Jew ẹyekpan̄ utọn̄ ẹnọ akpanikọ emi! Do un̄wana ye uforo eke spirit mmọ ẹyenam mmọ ẹyama nte utịn ke ufọt uwemeyo, ẹbịnde ekịm ekededi ẹfep. Ke akande kpukpru, mmọ ẹyeda ukpono ye itoro ẹsọk Jehovah, kpa Enye emi itoro ye mme edidiọn̄ mmọ ẹtode.—1 Ndidem 8:41-43.
Idụt Oro Ẹfiakde Ẹwụk
14. (a) Didie ke mbon eyo Isaiah ẹnam n̄kpọ ẹban̄a mme ikọ esie? (b) Nso ke Jehovah aka iso ndinọ?
14 Ke mfụhọ, idụt oro ofụmi eben̄e Jehovah onyụn̄ ọduọ odụk idiọkido ntotụn̄ọ ntotụn̄ọ. Ke akpatre, mmọ ẹnam Jehovah ọnọ mmọ ẹka ntan̄mfep, kpa nte enye ọkọtọtde. (Deuteronomy 28:15, 36, 37, 64, 65) Kpa ye oro, mme udiana ikọ oro Jehovah etịn̄de ebe ke Isaiah aka iso ndinọ idotenyịn. Mmọ ẹbem iso ẹtịn̄ ẹte ke nsụhọ oro ẹtụnọde, oro ẹtuade n̄kpọfiọk ẹyefiak ẹka isọn̄ Judah ye idatesịt, idem okposụkedi enye anade ndon.
15. Nso inem inem edifiak ntan̄ mbok ke Jehovah ekebem iso etịn̄?
15 Ke anyande ubọk owụt edifiak ntan̄ ikọt esie mbok ke 537 M.E.N., Jehovah etịn̄ ebe ke Isaiah ete: “Jehovah ayada fi usụn̄ kpukpru ini, onyụn̄ oyụhọ ukpọn̄ fo ke ndaeyo, onyụn̄ anam mme ọkpọ fo ẹsọn̄ọ: ndien afo eyebiet in̄wan̄ eke ebịtde, ebiet idịm mmọn̄ eke mmọn̄ esie mîbian̄ake [“mîtreke,” NE].” (Isaiah 58:11) Jehovah ayanam obio Israel oro ẹkesobode afiak enyene akpakịp nsehe. Ke edide utịbe akan, enye ọyọdiọn̄ ikọt esie oro ẹkabarede esịt, anamde mme “ọkpọ” mmọ oro mîdụhe uwem ke n̄kan̄ eke spirit ẹfiak ẹkop ọyọhọ odudu. (Ezekiel 37:1-14) Ye Jehovah, mme owo oro ke idemmọ ẹdibiet “in̄wan̄ eke ebịtde,” ọyọhọde ye mbun̄wụm eke spirit.
16. Didie ke ẹdifiak ẹtan̄ idụt oro ẹbok?
16 Edifiak ntan̄ mbok eyesịne edifiak mbọp mme obio oro mbon Babylon emi ẹkedade ekọn̄ ẹdụk ẹkesobode ke 607 M.E.N. “Ẹyewọrọ ke ọtọ fo ẹbọp n̄kani ndon: afo ọyọdiọn̄ n̄wụre, ediwak emana; ndien ẹyekot fi, ẹte, Andidiọn̄ n̄wụre, Anditọn̄ọ ntak nnam ọkpọusụn̄ man ẹdụn̄.” (Isaiah 58:12) Mbiet ikọ oro “n̄kani ndon” ye ‘n̄wụre ediwak emana’ (m̀mê, isọn̄ oro anade ndon ke ediwak emana) ẹwụt nte ke nsụhọ oro ẹkenyọn̄ọde ẹyefiak ẹbọp mme n̄wụre obio Judah, akpan akpan Jerusalem. (Nehemiah 2:5; 12:27; Isaiah 44:28) Mmọ ẹyediọn̄ “n̄wụre”—kpa ntan̄ndian ikọ oro adade aban̄a n̄wụre ibibene Jerusalem ndien nte eyịghe mîdụhe aban̄ade mme obio eken n̄ko.—Jeremiah 31:38-40; Amos 9:14.
Mme Edidiọn̄ Ẹtode Editịm Nnịm Sabbath
17. Didie ke Jehovah eben̄e ikọt esie ete ẹnịm mme ibet Sabbath?
17 Sabbath okowụt ntotụn̄ọ edikere oro Abasi ekekerede aban̄a mfọnọn̄kpọ eke obụk ye eke spirit ikọt esie. Jesus ọkọdọhọ ete: “Ẹkenam usen sabbath ẹnọ owo.” (Mark 2:27) Usen emi Jehovah ekenịmde ke edisana mi ama ọnọ nditọ Israel san̄asan̄a ifet ndiwụt ima oro mmọ ẹnyenede ẹnọ Abasi. Ke mfụhọ, etisịm eyo Isaiah ẹma ẹnam enye edi usen mme ikpîkpu edinam ye eke edisịn idem ke mme ibụk ibụk udọn̄. Ntre inikiet efen, Jehovah enyene ntak ndisua nnọ ikọt esie. Ndien n̄ko, enye odomo ndisịm esịt mmọ. Enye ọdọhọ ete: “Afo ama akabade ukot fo osio ke sabbath efep, ke edinam utom fo ke edisana usen mi: ama onyụn̄ okot sabbath, ete, inemesịt, okot edisana usen Jehovah, ete, n̄kpọ ukpono; ama onyụn̄ okpono enye ke editre ndinam ido fo, ndinyụn̄ ntiene utom fo, nnyụn̄ ndọhọ ikọ: ndien Jehovah ayadat fi esịt; ami nyonyụn̄ nnam fi odoro ke edikon̄ ebiet isọn̄, nnyụn̄ nnọ fi akpa Jacob usọ adia: koro inua Jehovah ọdọhọde.”—Isaiah 58:13, 14.
18. Nso idi utịp Judah nditre ndikpono Sabbath?
18 Sabbath edi usen ndinọ ntịn̄enyịn ke n̄kpọ eke spirit, akam, ye utuakibuot ubon. Enye ekpenyene ndin̄wam mme Jew nditie n̄kere mme utịbe edinam Jehovah ke ibuot mmọ ye unenikpe ye ima oro ẹkụtde ke Ibet esie. Ntem, nditịm nnịm edisana usen emi ekpenyene ndin̄wam mme owo ẹnen̄ede ẹsan̄a ẹkpere Abasi mmọ. Utu ke oro, mmọ ke ẹbiat Sabbath ndien ke ntre ẹdu ke itiendịk nditre ndibọ edidiọn̄ Jehovah.—Leviticus 26:34; 2 Chronicles 36:21.
19. Nso uwak edidiọn̄ ẹna ẹbet Judah edieke enye afiakde ekenịm Sabbath?
19 Kpa ye oro, edieke mme Jew ẹkpepde n̄kpọ ẹto ntụnọ oro ẹnyụn̄ ẹkabarede ẹkpono ndutịm Sabbath, uwak edidiọn̄ ke ẹna ẹbet mmọ. Eti utịp utuakibuot akpanikọ ye edikpono Sabbath ayatara esịm kpukpru ikpehe uwem mmọ. (Deuteronomy 28:1-13; Psalm 19:7-11) Ke uwụtn̄kpọ, Jehovah ayanam ikọt esie ‘ẹdoro ke edikon̄ ebiet isọn̄.’ Ikọ emi ada aban̄a ukpeme ye edikan mme asua. Owo ekededi oro akarade edikon̄ ebiet—n̄kpri ye ikpọ obot—akara isọn̄. (Deuteronomy 32:13; 33:29) Ini kiet ko Israel ama osụk ibuot ọnọ Jehovah, ndien idụt oro ama enyene ukpeme esie ẹma ẹnyụn̄ ẹkpono enye, mme idụt eken ẹma ẹkam ẹbak enye. (Joshua 2:9-11; 1 Ndidem 4:20, 21) Edieke mmọ ẹfiakde ẹwọn̄ọde ẹtiene Jehovah, mmọ ẹyefiak ẹnyene ndusụk ubọn̄ oro ẹkenyenede. Jehovah ọyọnọ ikọt esie ọyọhọ udeme ke “akpa Jacob”—kpa mme edidiọn̄ oro enye ọkọwọn̄ọde ebe ke ediomi Esie ye mme ete ete mmọ, akpan akpan edidiọn̄ aban̄ade edida Isọn̄ Un̄wọn̄ọ nnyene ke ifụre.—Psalm 105:8-11.
20. Nso “nduọk-odudu sabbath” osụhọ ọnọ mme Christian?
20 Nte ukpepn̄kpọ odu mi ọnọ mme Christian? Ke Jesus Christ ama akakpa, ẹma ẹkụre ye Ibet Moses, esịnede mme n̄kpọ ẹyomde kaban̄a Sabbath. (Colossae 2:16, 17) Nte ededi, edu oro edinịm Sabbath ekpekesịnde udọn̄ ọnọ ke Judah—edinịm mme n̄kpọ eke spirit akpa ye edisan̄a n̄kpere Jehovah—osụk ededi akpan n̄kpọ ọnọ mme andituak ibuot nnọ Jehovah. (Matthew 6:33; James 4:8) Akan oro, ke leta oro enye ekewetde ọnọ mme Hebrew, Paul ọdọhọ ete: “Mmọdo nduọk-odudu sabbath osụhọ ọnọ ikọt Abasi.” Mme Christian ẹdụk “nduọk-odudu sabbath” emi ebe ke ndisụk ibuot nnọ Jehovah ye edibịne edinen ido oro ọkọn̄ọde ke mbuọtidem ke iyịp Jesus Christ oro ẹduọkde. (Mme Hebrew 3:12, 18, 19; 4:6, 9-11, 14-16) Ye mme Christian, owo inịmke utọ sabbath emi sụk usen kiet ke urua, edi ẹnịm enye kpukpru usen.—Colossae 3:23, 24.
Israel eke Spirit “Odoro ke Edikon̄ Ebiet Isọn̄”
21, 22. Ewe usụn̄ ke Jehovah anam Israel Abasi “odoro ke edikon̄ ebiet isọn̄”?
21 Tọn̄ọ nte ẹkesion̄o mmọ ke ntan̄mfep Babylon ke 1919, mme Christian oro ẹyetde aran ẹmetịm ẹkụt se Sabbath akadade aban̄a. Nte utịp, Jehovah amanam mmọ ‘ẹdoro ke edikon̄ ebiet isọn̄.’ Ke nso usụn̄ifiọk? Ko ke edem ke 1513 M.E.N., Jehovah ama anam ediomi ye mme andito ubon Abraham nte ke edieke mmọ ẹsụkde ibuot, ke mmọ ẹyekabade ẹdi obio oku ye edisana idụt. (Exodus 19:5, 6) Ke ofụri isua 40 ke wilderness, Jehovah ama akama mmọ ifụre ifụre nte ntrukpom akamade nseknditọ esie, onyụn̄ ada akpakịp enọ ọdiọn̄ mmọ. (Deuteronomy 32:10-12) Nte ededi, idụt emi ikenyeneke mbuọtidem ndien ke akpatre ẹma ẹtaba kpukpru ifetutom oro mmọ ẹkpekenyenede. Ke ntak oro, Jehovah enyene obio mme oku mfịn. Enye edi Israel Abasi eke spirit.—Galatia 6:16; 1 Peter 2:9.
22 Ke “utịt ini” emi, idụt eke spirit emi anam se Israel eset okokpude ndinam—enyene mbuọtidem ke Jehovah. (Daniel 8:17) Nte mme andibuana ke enye ẹtịmde ẹnịm mme n̄kokon̄ idaha ye usụn̄ Jehovah, Jehovah emenede mmọ enịm ke enyọn̄ ke usụn̄ifiọk eke spirit. (Mme N̄ke 4:4, 5, 8; Ediyarade 11:12) Ke ekpemede osio ke mbubiam ido oro akakande mmọ okụk, mmọ ẹnyene n̄kokon̄ idaha usụn̄ uwem, ndien utu ke ndisọn̄ọ nyịre ke ‘nditiene usụn̄ mmọ, mmọ ẹkop ata idatesịt ke Jehovah ye Ikọ esie.’ (Psalm 37:4) Jehovah ekpeme mmọ ke n̄kan̄ eke spirit kpa ye ọkpọsọn̄ ubiọn̄ọ ke ofụri ererimbot. Toto ke 1919 owo isoboke “idụt” eke spirit mmọ ifep. (Isaiah 66:8) Mmọ ẹka iso ndidi ikọt akwa enyịn̄ esie, emi mmọ ẹtan̄ade idara idara ke ofụri ererimbot. (Deuteronomy 32:3; Utom 15:14) Akan oro, ibat mbon nsụkidem oro akade-ka iso ndikọri emi ẹtode kpukpru idụt ẹbuana idahaemi ke akwa ifet edidi se ẹkpepde mme usụn̄ Jehovah ẹnyụn̄ ẹn̄wamde ndisan̄a ke usụn̄ esie.
23. Didie ke Jehovah anam mme asan̄autom esie oro ẹyetde aran ‘ẹdia akpa Jacob’?
23 Jehovah amanam mme asan̄autom esie oro ẹyetde aran ‘ẹdia akpa Jacob.’ Ke ini Isaac ọkọdiọn̄de Jacob utu ke Esau, mme ikọ ete-ekpụk oro ẹma ẹbem iso ẹwụt mme edidiọn̄ ẹnyenede kpukpru mbon oro ẹdibuọtde idem ke Mfri Abraham oro ẹkewọn̄ọde. (Genesis 27:27-29; Galatia 3:16, 17) Kpa nte Jacob—ndien ke mîbietke Esau—mme Christian oro ẹyetde aran ye mme nsan̄a mmọ “ẹwụt esịtekọm ẹban̄a ndisana n̄kpọ,” (NW) akpan akpan akpakịp udia eke spirit oro Abasi ọnọde. (Mme Hebrew 12:16, 17; Matthew 4:4) Udia eke spirit emi—oro esịnede ndifiọk se Jehovah anamde ebe ke Mfri oro ẹkewọn̄ọde ye nsan̄a Mfri oro—ọnọ nsọn̄idem, ọnọ odudu, onyụn̄ edi akpan n̄kpọ ọnọ uwem eke spirit mmọ. Ntem, edi akpan n̄kpọ nte mmọ ẹdia udia eke spirit emi kpukpru ini ebe ke ndikot nnyụn̄ ntie n̄kere Ikọ Abasi. (Psalm 1:1-3) Oyom mmọ ẹbuana ye ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ ke mme mbono esop Christian. Ndien edi akpan n̄kpọ mmọ ndimụm n̄kokon̄ idaha edisana utuakibuot n̄kama nte mmọ ẹbuanade udia emi idara idara ye mbon efen.
24. Didie ke mme ata Christian mfịn ẹkama idem mmọ?
24 Ke adan̄aemi ibetde edisu mme un̄wọn̄ọ Jehovah ye ọkpọsọn̄ udọn̄, mme ata Christian ẹkpekam ẹka iso ẹsịn ndinam kpukpru orụk mbubịk ido. Ke ẹdiade “akpa Jacob,” mmọ ẹkpekam ẹnyụn̄ ẹka iso ndinyene ukpeme eke spirit ke “edikon̄ ebiet isọn̄.”
[Ikọ idakisọn̄]
a Jehovah ama anam ndutịm ọnọ ikọt esie oro ẹkekamade isọn ndinyam idemmọ nsịn ke ufụn—akpan akpan ndikabade ndi mme anamutom oro ẹkpede-kpe—man ẹsio isọn mmọ. (Leviticus 25:39-43) Nte ededi, Ibet okoyom ẹnam n̄kpọ ye ifịn ke mfọnido. Ẹkenyene ndisana mbon oro ẹkekamade ibak ibak nyak.—Exodus 21:2, 3, 26, 27; Deuteronomy 15:12-15.
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 278]
Mme Jew ẹma ẹtre udia ẹnyụn̄ ẹtop ibuot ke abian̄a abian̄a editua n̄kpọfiọk—edi mmọ ikokpụhọkede mme usụn̄ mmọ
[Ndise ke page 283]
Ọfọn ndinọ mbon ọ-biọn̄ udia akan nditie utreudia
[Ndise ke page 286]
Edieke Judah akabarede esịt, enye ayafiak ọbọp n̄wụre obio esie
