Ibuot Edịp Ye Inan̄

Jehovah Anam Ata Eti Enyịn̄ ọnọ Idemesie

Isaiah 63:1-14

1, 2. (a) Nso ọkpọkpọ udọn̄ ke mme Christian ẹnyene ke edidi ‘usen Jehovah’? (b) Nso n̄kpọ emi okponde akan abuana ke edidi usen Jehovah?

 KE SE ikperede ndisịm tọsịn isua iba, mme Christian ‘ẹmetie ẹbet ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọ ẹyom edidi Usen Abasi.’ (2 Peter 3:12; Titus 2:13) Eyịghe idụhe nte ke mmọ ẹnyene ọkpọsọn̄ udọn̄ ẹban̄a edidi usen oro. Kamse, enye edidi ntọn̄ọ ọnọ mmọ ndibọhọ mbiara otode unana mfọnmma. (Rome 8:22) Enye n̄ko eyetre mme mfịghe oro mmọ ẹsobode ke “ndiọkeyo.”—2 Timothy 3:1.

² Nte ededi, ke adan̄aemi usen Jehovah edidade ubọhọ ọsọk ndinen owo, enye n̄ko oyosobo “mmọ emi mîfiọkke Abasi, mînyụn̄ isụkke ibuot inọ gospel Ọbọn̄ nnyịn Jesus.” (2 Thessalonica 1:7, 8) Emi anam owo enen̄ede ekere n̄kpọ. Nte Abasi edinen̄ede osobo mme idiọkowo n̄kukụre man anyan̄a ikọt esie osion̄o ke mfụhọ mfụhọ idaha? Ọyọhọ ibuot 63 ke Isaiah owụt nte ke n̄kpọ emi okponde akan oro abuana, oro edi, edinam enyịn̄ Abasi asana.

Isan̄ An̄wanaekọn̄ Emi Akande

3, 4. (a) Nso idi idaha oro ẹwetde ntịn̄nnịm ikọ Isaiah ibuot 63? (b) Anie ke Isaiah okụt nte asan̄ade ekpere Jerusalem, ndien ndusụk nditọ ukpepn̄kpọ ẹdọhọ ke enye edi anie?

³ Ke Isaiah ibuot 62, nnyịn ikot iban̄a edision̄o mme  Jew ke ntan̄mfep Babylon ye edifiak ntan̄ mmọ mbok ke obio emana mmọ. Nte ido edide, mbụme edemede: Nte oyoyom mme nsụhọ Jew oro ẹfiakde ẹtan̄ ẹbok ẹkop ndịk ẹban̄a nsobo efen efen oro editode mme idụt asua? N̄kukụt Isaiah anam ekese ndimen ndịk mmọ mfep. Ntịn̄nnịm ikọ oro ọtọn̄ọ ete: “Anie edi emi otode ke Edom edi? Esịne ediyịbe ọfọn̄-idem oto ke Bozrah? Enye emi esịnede ọfọn̄-idem ubọn̄, ke asan̄a ke uwak odudu esie?”—Isaiah 63:1a.

⁴ Isaiah okụt an̄wanaekọn̄ emi okopde odudu onyụn̄ enyenede edikan, asan̄ade ekpere Jerusalem. Akwa ọfọn̄idem esie owụt nte ke enye enyene ata n̄kon̄n̄kan idaha. Enye oto Bozrah, ata n̄wọrọnda obio n̄kan̄ Edom, ọnọde ekikere nte ke enye enyene akwa edikan ke idụt mme asua oro. Anie ke an̄wanaekọn̄ emi ekpedi? Ndusụk nditọ ukpepn̄kpọ ẹdọhọ ke enye edi Jesus Christ. Mbon eken ẹnịm ẹte ke enye edi Judas Maccabaeus, etubom ekọn̄ mme Jew. Nte ededi, an̄wanaekọn̄ emi ke idemesie owụt owo oro imọ idide ke ini enye ọbọrọde mbụme oro ẹkebemde iso ẹbụp ke ndidọhọ: “Edi ami, emi ndọhọde nte enende, nsọn̄ọ ke edinyan̄a.”—Isaiah 63:1b.

5. Anie edi an̄wanaekọn̄ oro Isaiah okokụtde, ndien ntak emi afo ọbọrọde ntre?

⁵ Eyịghe idụhe nte ke an̄wanaekọn̄ emi edi Jehovah Abasi ke idemesie. Ke ebiet en̄wen, ẹtịn̄ ẹban̄a enye nte “nsọn̄idem esie okponde” ye nte ‘ọdọhọde akpanikọ.’ (Isaiah 40:26; 45:19, 23) Akwa ọfọn̄idem an̄wanaekọn̄ oro anam nnyịn iti mme ikọ andiwet psalm: “O Jehovah Abasi, afo omokpon eti-eti; afo emesịne ubom ye ubọn̄ ke idem.” (Psalm 104:1) Ke adan̄aemi Jehovah edide Abasi ima, Bible owụt ete ke enye esiwọrọ nte  an̄wanaekọn̄ ke ini oyomde.—Isaiah 34:2; 1 John 4:16.

6. Ntak emi Jehovah otode Edom ọnyọn̄ ekọn̄?

⁶ Nte ededi, ntak emi Jehovah otode Edom ọnyọn̄ ekọn̄? Mbon Edom, kpa mme andinam usua oro Esau, ete ete mmọ ọkọtọn̄ọde ebịghi ẹdi n̄kani asua ikọt ediomi Abasi. (Genesis 25:24-34; Numbers 20:14-21) Udomo usua oro Edom asuade Judah ekenen̄ede ayarade ke ini nsobo Jerusalem emi mbon Edom ẹkefioride itoro idara ẹnọ mbonekọn̄ Babylon. (Psalm 137:7) Jehovah ada utọ usua oro nte idiọkn̄kpọ oro ẹnamde ẹdian enye ọkpọkpọ. Eyịghe idụhe enye ekebierede ndisio ofụt usiene esie ke efọk nda n̄n̄wana ye Edom!—Isaiah 34:5-15; Jeremiah 49:7-22.

7. (a) Didie ke ntịn̄nnịm ikọ aban̄ade Edom okosu ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ? (b) Nso ke Edom ada aban̄a?

⁷ N̄kukụt Isaiah enen̄ede edi n̄kpọ nsịnudọn̄ ọnọ mme Jew emi ẹfiakde ẹnyọn̄ọ Jerusalem. Enye ọnọ mmọ nsọn̄ọ ndidụn̄ ke ifụre ke obufa ebietidụn̄ mmọ. Ke akpanikọ, etisịm eyo prọfet Malachi, Abasi ama enịm ‘ikpọ obot Edom ke ikpîkpu ebiet, onyụn̄ enịm udeme esie ke idụn̄ wilderness.’ (Malachi 1:3) Do, ndi emi ọwọrọ ete ke ntịn̄nnịm ikọ Isaiah ama osu ọyọhọ ọyọhọ ke eyo Malachi? Baba, koro kpa ye idaha n̄wụre esie, Edom ama ebiere nditọn̄ọ ntak mbọp mme n̄wụre ebiet esie, ndien Malachi aka iso okot Edom, “adan̄a idiọk” ye “mbio emi Jehovah ofụtde esịt ye mmọ ke nsinsi.” a (Malachi 1:4, 5) Nte ededi, ke ntịn̄nnịm ikọ, Edom itreke ke mme andito ubon Esau. Enye edi idiọn̄ọ kpukpru mme idụt oro ẹdide asua mme andituak ibuot nnọ Jehovah. Mme idụt Christendom ẹnen̄ede ẹwọrọ iso ke afan̄ emi. Nso iditịbe inọ Edom eyomfịn emi?

 Udịghi-Wine

8, 9. (a) An̄wanaekọn̄ oro Isaiah okokụtde akanam nso? (b) Didie ndien ini ewe ke ẹdịghi ndamban̄a udịghi-wine emi?

⁸ Isaiah obụp an̄wanaekọn̄ oro ọnyọn̄de edi ete: “Nsinam ọfọn̄-idem fo eyịbede? Nsinam edisịne-n̄kpọ fo ebietde eke owo emi edịghide ke ebiet udịghi-wine?” Jehovah ọbọrọ ete: “Mmedịghi udịghi-wine ke idemmi; baba owo obio kiet inyụn̄ idụhe ye ami: ndien nyedịghi mmọ ke iyatesịt mi, nnyụn̄ nda ikpat ntịm mmọ ke ifụtesịt mi; ndien enyam mmọ ẹyesịme mi ke ọfọn̄idem, nyonyụn̄ nsabade ofụri edisịne-n̄kpọ mi.”—Isaiah 63:2, 3.

⁹ Mme in̄wan̄-in̄wan̄ ikọ emi ẹtịn̄ ẹban̄a uduọkiyịp. Kamse, ndek akam eyere ke nyayama edisịnen̄kpọ Abasi, nte edisịnen̄kpọ owo emi edịghide ke ebiet udịghi-wine! Ebiet udịghi-wine edi ndamban̄a n̄kpọ oro odotde emi owụtde idaha oro ẹkụkde owo ẹsịn emi mme asua Jehovah Abasi ẹdude ke ini enye adahade ada ndisobo mmọ. Ini ewe ke ẹdidịghi ndamban̄a ebiet udịghi-wine emi? Mme ntịn̄nnịm ikọ Joel ye eke apostle John ẹtịn̄ n̄ko ẹban̄a ndamban̄a ebiet udịghi-wine. Ẹdidịghi ndamban̄a ebiet udịghi-wine oro ke ini Jehovah edịghide mme asua esie owot ke Armageddon. (Joel 3:13; Ediyarade 14:18-20; 16:16) Ebiet udịghi-wine eke ntịn̄nnịm ikọ Isaiah anyan ubọk owụt kpasụk ini oro.

10. Ntak emi Jehovah ọdọhọde ke imọ ikedịghi obube udịghi-wine oro ke idem imọ?

¹⁰ Nte ededi, ntak emi Jehovah ọdọhọde ke ikedịghi udịghi-wine ke idem imọ, ke adan̄aemi owo ndomokiet mîdụhe ye imọ? Nte Jesus Christ, kpa andida ke ibuot Abasi, ididaha usụn̄ ke ndidịghi ebiet udịghi-wine oro? (Ediyarade 19:11-16) Ih, edi Jehovah etịn̄ aban̄a mme owo, idịghe mme edibotn̄kpọ eke spirit. Enye ọdọhọ ete ke idụhe owo emi enyenede ukeme ndision̄o mme anditiene  Satan mfep ke isọn̄. (Isaiah 59:15, 16) Edi Ata Ọkpọsọn̄ Abasi enyene ndika iso ndịghi mmọ ke iyatesịt esie, tutu ẹsobo mmọ ofụri ofụri ẹfep.

11. (a) Ntak emi Jehovah adade “usen usiene” edi? (b) Mmanie ẹkedi ‘mmọ emi ẹfakde’ ke eset, ndien mmanie ke mmọ ẹdi mfịn?

¹¹ Jehovah aka iso etịn̄ ntak emi enye anamde utom emi ke idemesie, ọdọhọde ete: “Koro usen usiene odude mi ke esịt, isua mmọ emi mfakde omonyụn̄ edi.” (Isaiah 63:4) b Jehovah ikpọn̄ enyene unen ndisio usiene ye mbon oro ẹnọde ikọt esie unan. (Deuteronomy 32:35) Ke eset, ‘mmọ emi ẹkefakde’ ẹkedi mme Jew oro ẹkebọde ufen ke ubọk mbon Babylon. (Isaiah 35:10; 43:1; 48:20) Ke eyomfịn mmọ ẹdi nsụhọ oro ẹyetde aran. (Ediyarade 12:17) Kpa nte mbiet mmọ eke eset, ẹmefak mmọ ẹsion̄o ke ntan̄mfep nsunsu ido ukpono. Ndien kpa nte mme Jew oro, mbon oro ẹyetde aran, ọkọrọ ye nsan̄a mmọ ẹdide “mme erọn̄ en̄wen,” ẹdi mbon oro ukọbọ ye ubiọn̄ọ ẹnọmọde. (John 10:16) Ntem ntịn̄nnịm ikọ Isaiah ọnọ mme Christian mfịn nsọn̄ọ nte ke edikem ini Abasi, Enye eyesịbe odụk ke ufọn mmọ.

12, 13. (a) Ke usụn̄ ewe ke owo eke an̄wamde Jehovah mîdụhe? (b) Didie ke ubọk Jehovah anyan̄a, ndien didie ke ifụtesịt esie omụm enye akama?

¹² Jehovah aka iso ete: “Ami ntịn̄ enyịn nse, nte ke owo eke an̄wamde idụhe; nnyụn̄ nyịk koro baba owo kiet eke omụmde akama mîdụhe: ndien ubọk mi anyan̄a ọnọ mi; ifụtesịt mi onyụn̄ omụm mi akama. Ndien nyedịghi mme idụt ke iyatesịt mi, nnyụn̄ nnam mmọ ẹn̄wọn̄ ẹyụhọ ke ifụtesịt mi, nnyụn̄ nnam enyam mmọ osụhọde ke isọn̄.”—Isaiah 63:5, 6.

 ¹³ Idụhe andin̄wam edide owo oro ekemede ndida itoro nnọ idemesie ke akwa usen usiene Jehovah. Jehovah inyụn̄ iyomke un̄wam owo ndomokiet man anam uduak esie. c Anana-mbiet ọkpọsọn̄ ubọk esie ekem ndida nnam utom emi. (Psalm 44:3; 98:1; Jeremiah 27:5) Akan oro, ifụtesịt esie omụm enye akama. Didie? Koro ifụtesịt Abasi idịghe ntụk oro enye mîkemeke ndikara, edi edi edinen iyatesịt. Sia Jehovah esinamde n̄kpọ kpukpru ini etiene ndinen edumbet, ifụtesịt esie omụm enye akama onyụn̄ onụk enye ndinam “enyam” mme asua esie “osụhọde ke isọn̄,” man ẹsuene ẹnyụn̄ ẹkan mmọ.—Psalm 75:8; Isaiah 25:10; 26:5.

Ima-Mfọnido Abasi

14. Mme n̄kpọ editi ewe oro ẹdotde ke Isaiah ọnọ idahaemi?

¹⁴ Ke eset, mme Jew ẹma ẹsọsọp ẹnana esịtekọm ẹban̄a se Jehovah akanamde ke ufọn mmọ. Do, nte odotde, Isaiah eti mmọ ntak emi Jehovah akanamde mme utọ n̄kpọ oro. Isaiah ọdọhọ ete: “Nyobụk ima Jehovah, ye itoro Jehovah, kpa nte asan̄ade ke kpukpru se Jehovah akanamde ye nnyịn, nte onyụn̄ asan̄ade ye akwa mfọn ufọk Jacob, emi enye ọkọfọnde ye mmọ, ekem ye mbọm esie, ye ke uwak ima esie. Ndien enye ọdọhọ, ete, [Ke akpanikọ, NW] mmọ ẹdi ikọt mi ikpọn̄, nditọ eke mîdisụhe nsu: ndien enye akabade edi andinyan̄a mmọ. Ke ofụri ukụt mmọ enye [ama okop mfụhọ, NW], ndien angel iso esie akanyan̄a mmọ: ima esie ye mbọm esie ẹsịn enye afak mmọ; enye onyụn̄ emen mmọ akama ke ofụri eyo oko.”—Isaiah 63:7-9.

15. Didie ndien ntak emi Jehovah okowụtde ima-mfọnido ọnọ nditọ Abraham ke Egypt?

 ¹⁵ Nso n̄wọrọnda uwụtn̄kpọ ke Jehovah enịm ntem ke ndiwụt ima-mfọnido, m̀mê ima akpanikọ! (Psalm 36:7; 62:12) Jehovah ama enyene ima ima itie ebuana ye Abraham. (Micah 7:20) Enye ama ọn̄wọn̄ọ ọnọ ete-ekpụk oro ete ke kpukpru mme idụt ke ererimbot ẹyekụt mfọn eke otode ke mfri esie, m̀mê nditọ esie. (Genesis 22:17, 18) Jehovah ama ọsọn̄ọ ada ke un̄wọn̄ọ oro, owụtde ufọk Israel akwa mfọnido. N̄wọrọnda ke otu mme edinam nsọn̄ọnda esie ekedi enye ndinyan̄a nditọ Abraham nsion̄o ke ufụn ke Egypt.—Exodus 14:30.

16. (a) Nso ekikere ke Jehovah ekenyene ke ini enye akanamde ediomi esie ye Israel? (b) Didie ke Abasi anam n̄kpọ ye ikọt esie?

¹⁶ Ke ẹma ẹkewọrọ idụn̄, Jehovah ama ada Israel edisịm Obot Sinai onyụn̄ anam un̄wọn̄ọ emi: “Edieke mbufo mîditreke ndikop uyo mi, nnyụn̄ nnịm ediomi mi, mbufo ẹyedi ndien akpan inyene mi . . . Mbufo ẹyenyụn̄ ẹnyene mi nte obio oku, ye nte edisana idụt.” (Exodus 19:5, 6) Nte Jehovah akababian̄a ke ndinam un̄wọn̄ọ emi? Baba, koro Isaiah ayarade nte ke Jehovah ama ọdọhọ idemesie ete: “Ke akpanikọ mmọ ẹdi ikọt mi ikpọn̄, nditọ eke mîdisụhe nsu.” Eyen ukpepn̄kpọ kiet ọdọhọ ete: “Owo idaha ikọ oro ‘ke akpanikọ’ nte ewụhọ emi otode itie edikara m̀mê mbemiso ifiọk: enye edi idotenyịn ye mbuọtidem ọkọn̄ọde ke ima.” Ih, Jehovah akanam ediomi esie ye eti uduak, enen̄erede oyom ikọt esie ẹkụt unen. Kpa ye mme in̄wan̄-in̄wan̄ ndudue mmọ, enye ama owụt mbuọtidem ke idem mmọ. Edi utịbe n̄kpọ didie ntem ndituak ibuot nnọ Abasi emi enyenede utọ mbuọtidem oro ke idem mme andituak ibuot nnọ enye! Mbiowo ẹnam ekese mfịn ndisọn̄ọ mbon oro ẹyakde ẹsịn mmọ ke ubọk idem ke ini mmọ ẹwụtde ukem mbuọtidem oro ke eti  ido ikọt Abasi.—2 Thessalonica 3:4; Mme Hebrew 6:9, 10.

17. (a) Nso uyarade ke Jehovah ọkọnọ aban̄a ima oro enye amade nditọ Israel? (b) Nso mbuọtidem ke nnyịn ikeme ndinyene mfịn?

¹⁷ Kpa ye oro, andiwet psalm etịn̄ aban̄a nditọ Israel ete: “Mmọ ẹfre Abasi, andinyan̄a mmọ, emi akanamde ikpọ n̄kpọ ke Egypt.” (Psalm 106:21) Ntụtutọn̄ ye nsọn̄ibuot mmọ akawak ndida mmọ n̄kesịn ke enyene-ndịk idaha. (Deuteronomy 9:6) Nte Jehovah ama etre ndiwụt mmọ ima-mfọnido? Ke edide isio, Isaiah obụk ete “ke ofụri ini ukụt mmọ enye ama okop mfụhọ.” Jehovah okop mbọm didie ntem! Kpa nte ima ima ete ekededi, ama abiak Abasi ndikụt nditọ esie ẹbọde ufen, idem ke ini ufen oro ekedide ke ntak ndisịme ido mmọ. Nte ẹkebemde iso ẹtịn̄ ye nte uyarade ima esie, enye ama ọdọn̄ “angel iso esie,” eyedi Jesus mbemiso enye ekedide edidu nte owo, man ada mmọ ekesịm Isọn̄ Un̄wọn̄ọ. (Exodus 23:20) Ntem Jehovah ama emenede idụt oro ke enyọn̄ onyụn̄ akama enye, “kpa nte owo akamade eyen esiemmọ.” (Deuteronomy 1:31; Psalm 106:10) Mfịn nnyịn imekeme ndinyene mbuọtidem nte ke Jehovah okụt ndutụhọ nnyịn kpasụk ntre onyụn̄ okop mbọm ke ini nnyịn idude ke enyene-ndịk nnanenyịn. Nnyịn imekeme ndinyene mbuọtidem ‘ntop kpukpru ọkpọsọn̄ ekikere eke ẹtịmerede nnyịn esịt nduọk ndori Enye, koro Enye ke ekere nnyịn.’—1 Peter 5:7.

Abasi Akabade Edi Asua

18. Ntak emi Jehovah akakabarede edi asua ikọt esie?

¹⁸ Nte ededi, nnyịn ikpedehede ida ima-mfọnido Abasi didie didie. Isaiah aka iso ete: “Mmọ ẹsọn̄ ibuot ẹnyụn̄ ẹyat Edisana Spirit esie: ndien enye akabade edi usua mmọ, onyụn̄ an̄wana ekọn̄ ye mmọ.” (Isaiah 63:10) Jehovah ama ọtọt ete ke okposụkedi imọ idide Abasi  mbọm ye mfọn ke imọ “iyakke mbon-isop ẹbọhọ.” (Exodus 34:6, 7) Nditọ Israel ẹkenịm idemmọ ke idaha ndibọ ufen ebe ke nditọn̄ọ nsọn̄ibuot. Moses ama eti mmọ ete: “Kûfre nte afo akayatde Jehovah Abasi fo esịt ke wilderness: ọtọn̄ọde ke usen emi afo otode ke isọn̄ Egypt, tutu mbufo ẹdisịm ebiet emi, mbufo ẹmesọn̄ ibuot ye Jehovah.” (Deuteronomy 9:7) Ke ndisịn eti odudu spirit Abasi, mmọ ẹma ẹyat enye esịt. (Ephesus 4:30) Mmọ ẹmenyịk Jehovah ndikabade ndi asua mmọ.—Leviticus 26:17; Deuteronomy 28:63.

19, 20. Mme n̄kpọ ewe ke mme Jew ẹti, ndien ntak-a?

¹⁹ Ke ini ukụt mmọ, ẹma ẹnụk ndusụk mme Jew ndikere mban̄a eyo oko. Isaiah ọdọhọ ete: “Enye eti eyo oko, Moses, ye ikọt esie: ‘Enye emi akadade mmọ ye ọbọk-ufene esie ke inyan̄ ọdọk, odu m̀mọ̀n̄? Enye emi ekesịnde enye Edisana Spirit esie ke idem, odu m̀mọ̀n̄? Emi akadade nnasia Moses, ye ubọk ubọn̄ esiemmọ, eteme mmọ usụn̄, asiak mmọn̄ ke iso mmọ, man anam nsinsi enyịn̄ ọnọ idem esie; emi akadade mmọ usụn̄ ke udem, ebiet horse ke wilderness, mmọ ididuọhọ? Kpa nte ikpọ ufene ẹsụhọrede ke itịhede ebiet, kpa ntre ke Spirit Jehovah edinam enye ọduọk odudu.’”—Isaiah 63:11-14a. d

²⁰ Ih, ke ẹbọde ufen nte utịp nsọn̄ibuot, mme Jew ẹtọn̄ọ ndiyom ini emi Jehovah ekedide Andifak mmọ utu ke ndidi asua mmọ. Mmọ ẹti nte mme “ọbọk-ufene” mmọ, Moses ye Aaron, ẹkedade mmọ usụn̄ ke ifụre ẹbe Ididuot Inyan̄. (Psalm 77:20; Isaiah 51:10) Mmọ  ẹti ini oro ekedide utu ke ndiyat spirit Abasi esịt, spirit oro ada mmọ usụn̄ ebe ke ndausụn̄ ẹkenọde Moses ye mbiowo eken oro spirit ekemekde. (Numbers 11:16, 17) Mmọ ẹti n̄ko nte ẹkekụtde Jehovah adade “ubọk ubọn̄” odudu esie anam n̄kpọ ke ufọn mmọ ebe ke Moses! Nte ini akakade, Abasi ama osion̄o mmọ ke akwa ye enyene-ndịk wilderness onyụn̄ ada mmọ ekesịm isọn̄ oro ọfiọrọde mmọn̄eba ye aranọkwọk—ebiet nduọkodudu. (Deuteronomy 1:19; Joshua 5:6; 22:4) Nte ededi, idahaemi nditọ Israel ẹbọ ufen ke ntak ẹkeduọkde eti itie ebuana mmọ ye Abasi!

‘Ata Eti Enyịn̄ Aban̄ade Idemesie’

21. (a) Nso akwa ifet ke Israel ekpekenyene ke ebuana ye enyịn̄ Abasi? (b) Nso ikedi akpan ntak oro Abasi akafakde mme andito ubon Abraham osion̄o ke Egypt?

²¹ Kpa ye oro, n̄kpọ obụkidem oro nditọ Israel ẹketabade ikedịghe n̄kpọ ndomokiet ke ẹmende ẹdomo ye ifetutom oro mmọ ẹketopde ẹduọk, kpa eke edibuana ke ndinọ enyịn̄ Abasi ubọn̄. Moses ama ọn̄wọn̄ọ ọnọ nditọ Israel ete: “Jehovah eyenịm fi ke edisana ikọt esiemmọ, kpa nte enye ọkọn̄wọn̄ọde ọnọ fi, edieke afo edinịmde mbet Jehovah Abasi fo, onyụn̄ asan̄ade ke usụn̄ esie. Ndien kpukpru mme idụt ke ererimbot ẹyekụt nte afo ekerede enyịn̄ Jehovah; ndien ndịk fo ayanam mmọ.” (Deuteronomy 28:9, 10) Ke ini Jehovah akanamde n̄kpọ ndikpeme mme andito ubon Abraham, anyan̄ade mmọ osion̄o ke ufụn ke Egypt, enye ikanamke oro n̄kukụre man anam uwem efere m̀mê enem mmọ. Enye akanam kaban̄a n̄kpọ oro ekedide akpan n̄kpọ akan—kpa enyịn̄ esie. Ih, enye ama okụt nte ke ‘ẹkwọrọ enyịn̄ esie ke ofụri ererimbot.’ (Exodus 9:15, 16) Ndien ke ini Abasi akatuade Israel mbọm ke ẹma ẹkesọn̄ ibuot ke wilderness, enye ikanamke oro n̄kukụre ke ntak ntụk. Jehovah ke idemesie  ọkọdọhọ ete: “N̄kanam ntre mban̄a enyịn̄ mi, man ẹkûsabade mi ke enyịn mme idụt.”—Ezekiel 20:8-10.

22. (a) Ke ini iso, ntak emi Abasi editọn̄ọde ntak an̄wana ke ufọn ikọt esie? (b) Ke mme usụn̄ ewe ke ima oro nnyịn inyenede inọ Abasi otụk mme edinam nnyịn?

²² Do, nso okopodudu usụn̄ ke Isaiah eberi ntịn̄nnịm ikọ emi ntem! Enye ọdọhọ ete: “Ntem ke afo akada ikọt fo usụn̄, man anam [ata eti, NW] enyịn̄ ọnọ idem fo.” (Isaiah 63:14b) Idahaemi ẹkeme nditịm n̄kụt ntak oro Jehovah akan̄wanade ọkpọsọn̄ ọkpọsọn̄ ntre ke ufọn ikọt esie. Ekedi man anam ata eti enyịn̄ ọnọ idemesie. Ntem ntịn̄nnịm ikọ Isaiah etie nte okopodudu n̄kpọ editi nte ke edi akaka ifetutom ye akwa mbiomo ndikere enyịn̄ Jehovah. Mme ata Christian mfịn ẹma enyịn̄ Jehovah ẹkan uwem mmọ. (Isaiah 56:6; Mme Hebrew 6:10) Mmọ ẹsua ndinam n̄kpọ ekededi oro ekemede ndida esuene nsọk edisana enyịn̄ oro. Mmọ ẹnam n̄kpọ ẹban̄a ima akpanikọ Abasi ebe ke ndika iso nnam akpanikọ nnọ enye. Ndien ke ntak oro mmọ ẹmade ata eti enyịn̄ Jehovah, ọdọn̄ mmọ ndikụt usen oro enye edidịghide mme asua esie ke ebiet udịghi-wine iyatesịt esie—idịghe n̄kukụre ke ntak oro edidade ufọn ọsọk mmọ edi ke ntak oro edidade ikesịm edinọ enyịn̄ Abasi oro mmọ ẹmade, ubọn̄.—Matthew 6:9.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Ndise ke page 359]

Jehovah ama enyene ikpọ idotenyịn ọnọ ikọt esie