Ibuot Duopekiet

“Mbufo Ẹkûbuọt Idem ye Mbọn̄”

Isaiah 50:1-11

1, 2. (a) Ewe item eke odudu spirit ke mme Jew ẹkpu ndinam, ndien ye nso utịp? (b) Ntak emi Jehovah obụpde ete: “Enye n̄wed usio-ndọ?”

 “MBUFO ẹkûbuọt idem ye mbọn̄, ẹkûbuọt ye eyen owo, emi edinyan̄a mîdụhe enye ke idem. . . . Ọfọfọn ọnọ owo eke Abasi Jacob edide andin̄wam enye, eke odoride enyịn ye Jehovah Abasi esie: emi akanamde enyọn̄, ye isọn̄.” (Psalm 146:3-6) Ubaha-e mme Jew oro ẹdude ke eyo Isaiah ẹkpenamde nte andiwet psalm eketemede! Ubaha-e mmọ ẹkpetrede ndibuọt idem ke Egypt m̀mê ke idụt mme okpono ndem ekededi, edi ẹbuọtde idem ye “Abasi Jacob”! Do, ke ini mme asua Judah ẹdọkde ẹbịne enye, Jehovah ekpekpeme enye. Nte ededi, Judah esịn ndiwọn̄ọde mbịne Jehovah n̄koyom un̄wam. Nte utịp, Jehovah ayayak ẹsobo Jerusalem ẹnyụn̄ ẹtan̄ mme andidụn̄ Judah ẹka ntan̄mfep ke Babylon.

² Judah inyeneke ndiduọhọ owo ndomokiet efen n̄kan idemesie. Enye ikemeke nditịn̄ nte enende nte ke nsobo imọ edi ke ntak emi Jehovah abian̄ade imọ m̀mê efrede aban̄a ediomi esie ye idụt oro. Andibot idịghe abiat ediomi. (Jeremiah 31:32; Daniel 9:27; Ediyarade 15:4) Ke ọsọn̄ọde akpanikọ emi, Jehovah obụp mme Jew ete: “Enye n̄wed usio-ndọ eka mbufo emi n̄kebịnde mfep?” (Isaiah 50:1a) Ke idak Ibet Moses, akana owo emi osiode n̄wan esie ndọ ọnọ enye n̄wed usiondọ. Do enye eyenyene ifụre ndidọ ebe en̄wen. (Deuteronomy 24:1, 2) Ke ndamban̄a usụn̄, Jehovah ọnọ Israel, eyeneka obio ubọn̄ Judah, utọ n̄wed oro, edi  inọhọ Judah. a Enye osụk ededi ‘andidọ’ enye. (Jeremiah 3:8, 14) Ke akpanikọ, Judah inyeneke unen ndidụk nsan̄a ye idụt mme okpono ndem. Itie ebuana esie ye Jehovah ayaka iso “tutu Shiloh [Messiah] edi.”—Genesis 49:10.

3. Ntak emi Jehovah ‘anyamde’ ikọt esie?

³ Jehovah obụp Judah n̄ko ete: “Mme anie ke otu mmọ emi n̄kamade mmọ isọn ke n̄kanyam mbufo nnọ?” (Isaiah 50:1b) Mme Jew idikaha ntan̄mfep ke Babylon man ẹkpe ndusụk isọn oro ẹkerede nte Jehovah akamade. Jehovah itiehe nte ubuene eyen Israel oro anade anyam nditọ esie ọnọ owo emi enye akamade isọn man otodo ekpe se enye akamade. (Exodus 21:7) Utu ke oro, Jehovah owụt akpan ntak oro ẹdisịnde ikọt esie ke ufụn, ọdọhọde ete: “Sese, ẹkenyam mbufo ẹban̄a mme idiọk ido mbufo, ẹkenyụn̄ ẹbịn eka mbufo ẹfep ẹban̄a mme oburobụt ido mbufo.” (Isaiah 50:1c) Edi mme Jew ẹkpọn̄ Jehovah; enye ikpọn̄ke mmọ.

4, 5. Didie ke Jehovah owụt ima oro enye amade ikọt esie, edi didie ke Judah anam n̄kpọ?

⁴ Mbụme efen oro Jehovah obụpde owụt ima oro enye amade ikọt esie in̄wan̄-in̄wan̄: “Nsinam baba owo kiet mîdụhe ke ini n̄kedide? Nsinam n̄kotde, ndien baba owo kiet mîyereke?” (Isaiah 50:2a) Ebede ke mme asan̄autom esie ẹdide mme prọfet, Jehovah edi, yak idọhọ ntre, ufọk ikọt esie ndikpe ye mmọ ẹfiak ẹtiene imọ ke ofụri esịt mmọ. Edi mmọ ibọrọke. Mme Jew ẹmek ndidori enyịn ke owo kaban̄a ibetedem, idem ke ndusụk idaha ẹwọn̄ọrede ẹbịne Egypt.—Isaiah 30:2; 31:1-3; Jeremiah 37:5-7.

⁵ Nte Egypt edi andinyan̄a oro ẹkemede ndiberi edem akan Jehovah? Etie nte mme anana-mbuọtidem Jew oro ẹma ẹfre mme n̄kpọntịbe oro ẹkedade ẹkesịm emana idụt mmọ ediwak isua ikie ke mbemiso. Jehovah obụp mmọ  ete: “Nte ubọk mi amakabade omụhọ akan nte n̄kemede ndifak? Nte baba odudu idụhe mi ke idem, eke mmen̄kemeke ndinyan̄a? Sese, nyanam inyan̄ asat ke nduari mi, nnyụn̄ n̄kabade mme akpa mmọn̄ ẹdi wilderness: iyak mmọ ẹyetebe, koro mmọn̄ mîdụhe, ẹnyụn̄ ẹkpan̄a ke nsatitọn̄. Nyofụk ikpa-enyọn̄ obubịt, nnyụn̄ nsịne mmọ ọfọn̄-ikpo ke ufụhọ-n̄kpọ.”—Isaiah 50:2b, 3.

6, 7. Didie ke Jehovah okowụt odudu edinyan̄a esie ke ini nditọ Egypt ẹkesịnde ndịghe?

⁶ Ke 1513 M.E.N., Egypt ekedi andifịk ikọt Abasi—idịghe andinyan̄a oro ẹkedoride enyịn. Nditọ Israel ẹkedi ifịn ke idụt ukpono ndem oro. Edi Jehovah ama anyan̄a mmọ, ndien nso aduai-owo-idem edinyan̄a ke oro ekedi ntem! Akpa enye ama ada Ufen Duop etiene idụt oro. Ke etienede ọyọhọ ufen duop oro ekenen̄erede akama nsobo, Pharaoh Egypt ama akpak nditọ Israel ete ẹwọn̄ọ ke idụt oro. (Exodus 7:14–12:31) Nte ededi, ikebịghike ke mmọ ẹma ẹkewọn̄ọ, Pharaoh ama okpụhọde ekikere. Enye ama etịm udịmekọn̄ esie ọwọrọ aka ndinyịk nditọ Israel nda mfiak ndi Egypt. (Exodus 14:5-9) Ye ata ediwak udịmekọn̄ mbon Egypt ẹdude ke edem ye Ididuot Inyan̄ ke iso, ẹma ẹkụk nditọ Israel ẹdọn̄! Edi Jehovah ama odu do ndin̄wana nnọ mmọ.

⁷ Jehovah ama anam mbon Egypt ẹtuak ẹda ke nde oro ebe ke ndiwụk adaha obubịt enyọn̄ ke ufọt mmọ ye nditọ Israel. Ekịm ama odu ke adaha obubịt enyọn̄ n̄kan̄ nditọ Egypt; un̄wana odu ke n̄kan̄ nditọ Israel. (Exodus 14:20) Do, ke anamde udịmekọn̄ Egypt atuak ada, Jehovah ama “anam inyan̄ asan̄a ke ofụm ikọrabak, ke ofụri okoneyo oro, onyụn̄ esịn inyan̄ asat.” (Exodus 14:21) Ke ndondo oro mmọn̄ abaharede, kpukpru owo—irenowo, iban, ye nditọwọn̄—ẹma ẹkeme ndibe Ididuot Inyan̄ n̄ka ebiet ubọhọ. Ke  ini ikọt esie ẹma ẹkebe ofụri ofụri ẹka edem inyan̄ n̄kan̄ eken, Jehovah ama emenede obubịt enyọn̄ efep. Ke ibụmede, nditọ Egypt ẹma ẹfrọ ntịme ntịme ẹdụk isọn̄ akpa ndibịne mmọ. Ke ini ikọt esie ẹma ẹkebe ke ifụre ẹda ke mbeninyan̄ n̄kan̄ oko, Jehovah ama asana mmọn̄ oro ayak, anamde mmọn̄ ada Pharaoh ye udịmekọn̄ esie. Ntem Jehovah ama an̄wana ọnọ ikọt esie. Nso nsịnudọn̄ ke oro edi ntem ọnọ mme Christian mfịn!—Exodus 14:23-28.

8. Ke ndifụmi ewe ntọt ke mme andidụn̄ Judah ẹka ntan̄mfep ke akpatre?

⁸ Ke eyo Isaiah, isua ikie itiaba ẹma ẹbe tọn̄ọ nte Abasi ọkọnọ edikan oro. Idahaemi Judah edi idụt ke idemesie. Ndusụk ini, enye esidụk ediomi mbubehe ye mme ukara isenidụt, utọ nte Assyria ye Egypt. Edi owo ikemeke ndibuọt idem ye  mme adausụn̄ idụt mme okpono ndem emi. Mmọ ẹsikpono ọkpọkpọ udọn̄ mmọ ẹkan ediomi ekededi oro mmọ ẹnamde ye Judah. Ke ẹtịn̄de ikọ ke enyịn̄ Jehovah, mme prọfet ẹdụri mme owo utọn̄ ẹte ẹkûbuọt idem ye mme utọ owo oro, edi mmọ ẹfụmi ikọ mme prọfet oro. Ke akpatre, mme Jew ẹmọn̄ ẹka ntan̄mfep ke Babylon ndibiat isua 70 ke itie ufụn. (Jeremiah 25:11) Nte ededi, Jehovah idifreke ikọt esie, idinyụn̄ ikpọn̄ke mmọ ke nsinsi. Ke edimek ini, enye eyeti mmọ, ndien enye oyosio usụn̄ ọnọ mmọ ndifiak nnyọn̄ obio emana mmọ man ẹkefiak ẹwụk edisana utuakibuot. Kaban̄a nso uduak? Man ẹtịm idem ẹben̄e edidi Shiloh, enye emi kpukpru owo ẹnyenede ndisụk ibuot nnọ!

Shiloh Edi

9. Anie edi Shiloh, ndien nso orụk andikpep ke enye edi?

⁹ Ediwak isua ikie ẹbe. “Uyọhọ ini” edikem, ndien enye emi ẹkotde Shiloh, Ọbọn̄ Jesus Christ, edi isọn̄. (Galatia 4:4; Mme Hebrew 1:1, 2) Akpanikọ oro nte ke Jehovah okosio owo emi ekperede enye akan ọdọn̄ nte Anditịn̄ ikọ ke ibuot esie nnọ mme Jew owụt adan̄a nte Jehovah amade ikọt esie. Nso orụk anditịn̄ ikọ ke Jesus edi?  N̄kponn̄kan anditịn̄ ikọ! Jesus idịghe sụk anditịn̄ ikọ, enye edi andikpep—Etubom Andikpep. Oro ikpaha owo idem, koro enye enyenede utịbe utịbe Anditeme—kpa Jehovah Abasi ke idemesie. (John 5:30; 6:45; 7:15, 16, 46; 8:26) Ẹda se Jesus etịn̄de ke ntịn̄nnịm ikọ ebe ke Isaiah ẹsọn̄ọ emi: “Ọbọn̄ Jehovah ọmọnọ mi edeme mmọ eke ẹkpepde n̄kpọ, man mfiọk ndida ikọ n̄n̄wam mmọ eke ẹkpade mba: enye eyedemede, eyedemede mi utọn̄ kpukpru usenubọk, man n̄kop kpa nte mmọ eke ẹkpepde n̄kpọ.”—Isaiah 50:4. b

10. Didie ke Jesus owụt ima oro Jehovah amade ikọt Esie, ndien didie ke ẹnam n̄kpọ ye Jesus?

¹⁰ Mbemiso ekedide isọn̄, Jesus okodu Ete esie ke n̄kan̄ ke heaven anam utom. Ẹtịn̄ inem inem itie ebuana ke ufọt Ete ye Eyen ke ido uto ke Mme N̄ke 8:30 ẹte: “Ndu [Jehovah] ke n̄kan̄, [nte etubom anamutom, NW], . . . ndara iso esie kpukpru ini.” Ndikpan̄ utọn̄ nnọ Ete esie ama ọnọ Jesus akwa idatesịt. Enye ama enyene ima emi Ete esie enyenede ọnọ “nditọ owo.” (N̄ke 8:31) Ke ini edide isọn̄, Jesus ‘ada ikọ an̄wam mmọ eke ẹkpade mba.’ Enye ọtọn̄ọ utom ukwọrọikọ esie ke ndikot ọnọ-ndọn̄esịt etop nto ntịn̄nnịm ikọ Isaiah ọdọhọde ete: “Spirit Jehovah odoro Mi ke idem, koro Enye emeyet Mi aran enịm, ete, n̄kwọrọ eti mbụk nnọ nditọ-ubuene . . . nnyụn̄ nsana mmọ emi ẹfịkde nyak.” (Luke 4:18; Isaiah 61:1) Eti mbụk ẹnọde mme ubuene! Ẹnam mbon oro ẹkpade mba ẹfiak ẹkop nsọn̄idem! Nso idatesịt ke ntọt oro akpada ọsọk mme owo ntem! Ndusụk owo ẹkop idatesịt—edi idịghe kpukpru owo. Ke akpatre, ediwak owo ẹsịn ndinyịme mme uyarade ẹban̄ade Jesus nte owo oro Jehovah etemede.

11. Mmanie ẹmen ọkpọnọ Jesus ẹkọn̄ọ, ndien nso ke mmọ ẹkụt?

 ¹¹ Nte ededi, ndusụk owo ẹyom ndikop n̄kpọ efen efen. Mmọ ẹnam n̄kpọ ye idatesịt ẹban̄a inem inem ikot Jesus oro: “Ẹtiene Mi, kpukpru mbufo emi ẹkpade mba ẹnyụn̄ ẹbiomde edidobi mbiomo, ndien Ami nyọnọ mbufo nduọk-odudu. Ẹmen ọkpọnọ Mi ẹkọn̄ọ ke itọn̄ mbufo, ẹnyụn̄ ẹkpebe Mi; koro mmenyene ifụre-ifụre ido nnyụn̄ nsụhọde idem ke esịt; ndien mbufo ẹyekụt nduọk-odudu ẹnọ ukpọn̄ mbufo.” (Matthew 11:28, 29) Irenowo oro ẹkekabarede ẹdi mme apostle esie ẹkesịne ke otu mme owo oro ẹketienede Jesus. Mmọ ẹma ẹfiọk ẹte ke ndimen ọkpọnọ Jesus n̄kọn̄ọ oyom mmọ ẹnam ọkpọsọn̄ utom. Ke adianade ye mme n̄kpọ eken, utom emi esịne edikwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ tutu esịm ke utịt ererimbot. (Matthew 24:14) Nte mme apostle ye mme mbet eken ẹsịnde idem ke utom emi, mmọ ẹkụt ke enye enen̄ede ada nduọkodudu ọsọk ukpọn̄ mmimọ. Kpa utom emi ke mme anam-akpanikọ Christian ẹnam mfịn, ndibuana ke enye ọnọ mmọ ukem idatesịt oro.

Enye Isọn̄ke Ibuot

12. Ke mme usụn̄ ewe ke Jesus osụk ibuot ọnọ Ete esie eke heaven?

¹² Akananam Jesus ifreke ntak oro enye ekedide isọn̄—ndinam uduak Abasi. Ẹbem iso ẹtịn̄ idaha ekikere esie ẹte: “Ọbọn̄ Jehovah an̄wan̄ade mi utọn̄, ndien ami nsọn̄ke ibuot: mfiakke edem.” (Isaiah 50:5) Jesus ososụk ibuot ọnọ Abasi kpukpru ini. Ke akpanikọ enye aka anyan ekesịm ndidọhọ ete: “Eyen ikemeke ndinam baba n̄kpọ kiet ke Idem Esie, ke mîbọhọke se okụtde nte Ete anamde.” (John 5:19) Ke edidu esie mbemiso edide owo, eyedi Jesus ama odu Ete esie ke n̄kan̄ anam utom ke ediwak miliọn, idem ediwak biliọn, isua. Ke ama ekedi isọn̄, enye aka iso nditiene mme item Jehovah. Adan̄a didie akan oro ke nnyịn, mme anana-mfọnmma anditiene Christ, ikpetịn̄ enyịn inam n̄kpọ nte Jehovah etemede!

13. Nso ina ke iso ibet Jesus, edi didie ke enye owụt uko?

 ¹³ Ndusụk mbon oro ẹsịnde ikpọn̄-ikpọn̄ edibon Eyen Jehovah ẹkọbọ enye, ndien ẹbem iso ẹtịn̄ ẹban̄a emi n̄ko ẹte: “N̄kayak edem mi nnọ mmọ eke ẹyịbide, nyak mfụk mi nnọ mmọ eke ẹdịberede idet: ndịpke iso mi mfehe bụt ye etap.” (Isaiah 50:6) Nte ntịn̄nnịm ikọ oro ọdọhọde, Messiah oyokop ubiak onyụn̄ ọbọ esuene oto mme andibiọn̄ọ. Jesus ọfiọk emi. Ndien enye ọfiọk adan̄a nte ukọbọ emi edikponde. Edi, nte ini esie ke isọn̄ asan̄ade ekpere utịt, enye ikopke ndịk. Ye ubiere oro ọsọn̄de nte itiat enye adaha aka Jerusalem, emi uwem esie eke owo edisịmde utịt. Ke ẹsan̄ade ke usụn̄, Jesus asian mbet esie ete: “Sese, nnyịn imọn̄ idọk ika Jerusalem; ndien ẹyeda Eyen Owo ẹyak ẹnọ ikpọ oku ye mme scribe; mmọ ẹyenyụn̄ ẹbiom Enye ikpe, ẹte iwot Enye, ẹyenyụn̄ ẹyak Enye ẹnọ mme Gentile: ndien mmọ ẹyesak Enye nsahi, ẹyenyụn̄ ẹfiari Enye etap, ẹnyụn̄ ẹmia Enye, ẹnyụn̄ ẹwot Enye; ndien ke usen ita ẹma ẹbe, Enye eyeset ke n̄kpa.” (Mark 10:33, 34) Kpukpru ibak ibak esuene emi ẹdito nsọk oro iren oro ẹkpetịmde ẹnyene ifiọk—ikpọ oku ye mme scribe—ẹsịnde.

14, 15. Didie ke mme ikọ Isaiah oro nte ke ẹyeyịbi ẹnyụn̄ ẹsuene Jesus, ẹsu?

¹⁴ Ke okoneyo Nisan 14, 33 E.N., Jesus odu ke in̄wan̄ Gethsemane ye ndusụk mme anditiene enye. Enye ke ọbọn̄ akam. Inikiet inikiet, otu mbon ntịme ẹdụk ẹnyụn̄ ẹmụm enye. Edi enye ikopke ndịk. Enye ọfiọk ete ke Jehovah odu ye imọ. Jesus ọsọn̄ọ etịn̄ ọnọ mme apostle esie oro ẹkopde ndịk ete ke edieke imọ ikpoyomde, imọ imekeme ndiben̄e Ete ite ọnọ se ibede legion angel duopeba ẹdinyan̄a imọ, edi enye adian do ete: “Edi se ẹwetde . . . edinam didie ndien osu?”—Matthew 26:36, 47, 53, 54.

¹⁵ Kpukpru se ẹkebemde iso ẹtịn̄ ẹban̄a mme idomo ye n̄kpa Messiah ẹma ẹsu. Ke ẹma ẹkekụre ikpe oro ẹma ẹkebebiere ke Sanhedrin, Pontius Pilate ama odụn̄ọde Jesus,  onyụn̄ anam ẹmia enye. Mbonekọn̄ Rome ẹma “ẹda eto ẹmia Enye ke ibuot, ẹkọk Enye etap.” Ntem mme ikọ Isaiah ẹsu. (Mark 14:65; 15:19; Matthew 26:67, 68) Okposụkedi Bible mîtịn̄ke m̀mê ẹma ẹwụbede ndusụk ntan̄ebek Jesus ke ata ata usụn̄—edinam emi owụtde ebeubọk emiom mi—nte eyịghe mîdụhe ama etịbe, kpa nte Isaiah ekebemde iso etịn̄. c—Nehemiah 13:25.

16. Ke osobode ọkpọsọn̄ mfịghe, didie ke Jesus anam n̄kpọ, ndien ntak emi bụt mînamke enye?

¹⁶ Ke ini Jesus adade ke iso Pilate, enye iben̄eke ite ẹkûwot imọ edi omụm idem akama, ọfiọkde ete ke ana imọ ikpa man se ẹkewetde ke N̄wed Abasi osu. Ke ini andikara Rome ọkọdọhọde ete ke imọ imenyene odudu ndibiere nte ẹwot Jesus m̀mê ẹsana enye ẹyak, Jesus ama ọbọrọ ye unana ndịk ete: “Ukpenyeneke odudu ndinam Mi n̄kpọ, ke Abasi mîkpetiehe ke enyọn̄ inọ fi odudu.” (John 19:11) Mbonekọn̄ Pilate ẹnọ Jesus ufen ye unana mbọm, edi mmọ ẹkpu ndinam bụt anam enye. Ntak emi bụt akpanamde enye? Owo inọhọ enye ufen nte enende ke ntak ndudue ekededi. Utu ke oro, ẹkọbọ enye ke ntak edinen ido. Ke afan̄ emi, mme ntịn̄nnịm ikọ Isaiah efen efen ẹsu: “Ndien Ọbọn̄ Jehovah ayanyan̄a mi; mmọdo nsia mîyomoke mi: mmọdo n̄kenịmde iso mi nte itiat a-fransi, ndien mmọfiọk nte ke bụt idinamke mi.”—Isaiah 50:7.

17. Ke mme usụn̄ ewe ke Jehovah ada ye Jesus ke ofụri ini utom ukwọrọikọ esie?

¹⁷ Uko Jesus ọkọn̄ọ ke ọyọhọ mbuọtidem esie ke Jehovah. Nte enye anamde n̄kpọ owụt ke enye odu ke ọyọhọ n̄kemuyo ye mme ikọ Isaiah: “Enye eke akan̄ade mi [“abatde mi ke edinen,” NW] emekpere; anie editọhọ ye ami? Yak nnyịn ida ọtọ kiet: anie edi owo utọk mi? Yak enye asan̄a ekpere mi. Sese, Ọbọn̄ Jehovah ayanyan̄a mi; anie edinam ikpe  etịp mi? Sese, kpukpru mmọ ẹyetaha nte ọfọn̄idem: n̄kpri unam ẹyeta mmọ.” (Isaiah 50:8, 9) Ke usen baptism Jesus, Jehovah etịn̄ ke enye edi edinen eyen Abasi eke spirit. Ke akpanikọ, ẹkop ata uyo Abasi ini oro, ọdọhọde ete: “Emi edi edima Eyen Mi, emi esịt enemde Mi eti-eti ye Enye.” (Matthew 3:17) Ke ekperede utịt uwem esie ke isọn̄, nte Jesus ọtọn̄ọde edọn̄ ọbọn̄ akam ke in̄wan̄ Gethsemane, “angel oto ke heaven ọbiọn̄ọde Enye ke iso ndisọn̄ọ Enye idem.” (Luke 22:41-43) Ntre Jesus ọfiọk ete ke Ete imọ enyịme usụn̄ uwem imọ. Mfọnmma Eyen Abasi emi ikanamke idiọkn̄kpọ baba kiet. (1 Peter 2:22) Mme asua esie ẹdori enye ikọ ke nsu nte andibiat Sabbath, akpammịn, ye owo emi enyenede demon, edi nsu mmọ inamke ẹtre ndikpono Jesus. Abasi odu ye enye, ntre anie ekeme ndibiọn̄ọ enye?—Luke 7:34; John 5:18; 7:20; Rome 8:31; Mme Hebrew 12:3.

18, 19. Mme ifiọk n̄kpọntịbe ewe ẹbietde eke Jesus ke mme Christian oro ẹyetde aran ẹnyene?

¹⁸ Jesus odụri mbet esie utọn̄ ete: “Edieke mmọ ẹkesịnde Mi enyịn, ẹyesịn mbufo n̄ko.” (John 15:20) Ikebịghike mme n̄kpọntịbe ẹma ẹwụt nte emi edide akpanikọ. Ke Pentecost 33 E.N., edisana spirit odoro mme anam-akpanikọ mbet Jesus ke idem, ndien esop Christian amana. Ke ekperede ndidi ke ndondo oro mme adaiso ido ukpono ẹdomo nditre utom ukwọrọikọ eke mme anam-akpanikọ iren ye iban emi idahaemi ẹbuanade ye Jesus nte ubak “mfri Abraham” ẹnyụn̄ ẹbonde mmọ nte nditọ Abasi eke spirit. (Galatia 3:26, 29, NW; 4:5, 6) Ọtọn̄ọde ke akpa isua ikie tutu esịm idahaemi, ke adan̄aemi ẹsọn̄ọde ẹda ẹnọ edinen ido, mme Christian oro ẹyetde aran ẹnyene ndin̄wana ye nsunsu etop ye ndotndot ukọbọ ẹtode mme asua Jesus.

¹⁹ Kpa ye oro, mmọ ẹti mme ikọ nsịnudọn̄ Jesus: “Ọfọfọn ọnọ mbufo ke adan̄aemi owo ẹdisụn̄ide mbufo, ẹnyụn̄ ẹnam mbufo isịn-enyịn, ẹnyụn̄ ẹtịn̄ kpukpru orụk idiọk-n̄kpọ ke nsu ẹdian mbufo kaban̄a Mi. Ẹdat esịt, ẹdara eti-eti:  koro utịp mbufo ke Heaven omokpon.” (Matthew 5:11, 12) Ntem, idem ke idak ata ndotndot ukọbọ, mme Christian oro ẹyetde aran iyakke bụt anam mmọ. Se ededi oro mme andibiọn̄ọ mmọ ẹtịn̄de, mmọ ẹfiọk ẹte ke Abasi etebe mmimọ ikpe. Ke enyịn esie mmọ ‘ẹnana ndo, ẹnyụn̄ ẹdi se owo mîkemeke nditịn̄ n̄kpọ ndian.’—Colossae 1:21, 22.

20. (a) Mmanie ẹnọ mme Christian oro ẹyetde aran ibetedem, ndien nso ke mmọ ẹsobo? (b) Didie ke mme Christian oro ẹyetde aran ye “mme erọn̄ en̄wen” ẹnyene edeme mmọ eke ẹkpepde n̄kpọ?

²⁰ Ke eyomfịn “akwa otu owo” eke “mme erọn̄ en̄wen” ẹnọ mme Christian oro ẹyetde aran ibetedem. Mmọ emi ẹda n̄ko ẹnọ edinen ido. Mmọdo, mmọ ẹmekụt ndutụhọ ọtọkiet ye nditọete mmọ oro ẹyetde aran ẹnyụn̄ ‘ẹyet ọfọn̄idem mmọ ẹnam afia ke iyịp Eyen-erọn̄.’ Jehovah etebe mmọ ikpe man ẹbọhọ “akwa ukụt.” (Ediyarade 7:9, 14, 15; John 10:16; James 2:23) Idem ọkpọkọm etie nte mme andibiọn̄ọ mmọ ẹkop odudu idahaemi, ntịn̄nnịm ikọ Isaiah ọdọhọ ete ke edikem ini Abasi, mme andibiọn̄ọ oro ẹditie nte ọfọn̄idem oro n̄kpri unam ẹtade, oro ọfọnde nditop nduọk kpọt. Kan̄a ke emi, mme Christian oro ẹyetde aran ye “mme erọn̄ en̄wen” ẹnyene nsọn̄idem ebe ke akam ofụri ini, edikpep Ikọ Abasi, ye edidụk mme mbono esop kaban̄a utuakibuot. Ntem Jehovah ekpep mmọ n̄kpọ ndien mmọ ẹkpep nditịn̄ ikọ ke edeme mmọ eke ẹkpepde n̄kpọ.

Buọt Idem ke Enyịn̄ Jehovah

21. (a) Mmanie ẹdi mbon oro ẹsan̄ade ke un̄wana, ndien nso utịp ke mmọ ẹnyene? (b) Nso itịbe inọ mbon oro ẹsan̄ade ke ekịm?

²¹ Idahaemi tịm fiọk n̄wọrọnda ukpụhọde: “Anie ke otu mbufo abak Jehovah, okop uyo owo esie? Yak owo eke asan̄ade ke ekịm, ndien mînyeneke un̄wana, ọbuọt idem esie ke enyịn̄ Jehovah, onyụn̄ ebere edem ye Abasi esie.” (Isaiah 50:10) Mbon oro ẹkopde uyo Asan̄autom Abasi, Jesus Christ, ẹsan̄a ke un̄wana. (John 3:21) Mmọ ikotke-kot enyịn̄ Abasi oro Jehovah kpọt, edi mmọ n̄ko ẹbuọt idem ye  enye emi ekerede enyịn̄ oro. Idem ọkpọkọm mmọ ẹkesan̄a ke ekịm ini kiet ko, idahaemi mmọ iten̄eke owo enyịn. Mmọ ẹberi edem ke Abasi. Nte ededi, uten̄e owo omụm mbon oro ẹkade iso ndisan̄a ke ekịm. Oro edi se itịbede inọ Pontius Pilate. Okposụkedi enye ọfiọkde ete ke Jesus inamke mme nsunsu edori ikọ oro ẹdoride enye, ndịk ọbiọn̄ọ akwa owo ukara Rome oro ndisana Jesus nyak. Mbonekọn̄ Rome ẹwot Eyen Abasi, edi Jehovah anam enye eset onyụn̄ ọnọ enye ubọn̄ ye ukpono. Nso kaban̄a Pilate? Nte ewetmbụk eset oro Flavius Josephus etịn̄de, isua inan̄ kpọt ke Jesus ama akakpa, ẹma ẹdorode Pilate owo Rome nte andikara ẹnyụn̄ ẹnọ enye afiak ọnyọn̄ Rome man ọkọbọrọ mbụme aban̄a akwa idiọkn̄kpọ. Nso kaban̄a mme Jew oro ẹkedide ntak n̄kpa Jesus? Ke se isụhọrede ikan isua 40 ke ukperedem, udịmekọn̄ Rome ẹma ẹsobo Jerusalem ẹnyụn̄ ẹwot mme andidụn̄ enye mîdịghe ẹtan̄ ẹka ufụn. Nyayama un̄wana idụhe inọ mbon oro ẹmade ekịm!—John 3:19.

22. Ntak emi edide akwa ndisịme ndibuọt idem ke mme owo man ẹnyene edinyan̄a?

²² Ndibuọt idem ke mme owo man ẹnyene edinyan̄a edi akwa ndisịme. Ntịn̄nnịm ikọ Isaiah anam ntak an̄wan̄a ete: “Sese, kpukpru mbufo eke ẹbarade ikan̄, eke ẹbọbọde ndisak idan̄ ke idem: mbufo ẹsan̄a ẹdụk ke edemikan̄ mbufo, ye ke idan̄ ikan̄ eke mbufo ẹbụberede! Mbufo ẹyebọ mi n̄kpọ emi ke ubọk; ẹyesụhọde ẹna ke ndutụhọ.” (Isaiah 50:11) Mme adausụn̄ ẹdide owo ẹwọrọ ẹdi ẹnyụn̄ ẹbe ẹfep. Owo oro enyenede ukeme ndidụri mme owo nda ekeme ndimụm ekikere mme owo ke ekpri ibio ini. Idem owo emi enyenede esịt akpanikọ enyene adan̄a ke se enye ekemede ndinam. Utu ke ndidomo ikan̄ oro enen̄erede asak, nte mme andinọ enye ibetedem ẹdoride enyịn, enye ekeme ndikụt unen ndinam “idan̄” ikan̄ ifan̄ ẹbụbede, emi ẹnọde esisịt un̄wana ye ufiop ndien ibịghike ẹnịme. Ke n̄kan̄ eken, mbon oro ẹbuọtde idem ye Shiloh, Messiah emi Abasi ọkọn̄wọn̄ọde, idikwe edikpu tutu amama.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

 [Ndise ke page 155]

Mme Jew ẹkebuọt idem ke mme andikara ẹdide owo utu ke Jehovah

[Ndise ke page 156]

Ke Ididuot Inyan̄, Jehovah ama ekpeme ikọt esie ebe ke ndiwụk adaha obubịt enyọn̄ ke ufọt mmọ ye nditọ Egypt