Nditọ Idụt Oro Ẹtan̄de Ẹbok ke Ufọk Akam Abasi
Ibuot Efịteba
Nditọ Idụt Oro Ẹtan̄de Ẹbok ke Ufọk Akam Abasi
1, 2. Nso aduai-owo-idem ntọt ke ẹkenọ ke 1935, ndien emi ekedi ubak nso?
KE FRIDAY, May 31, 1935, Joseph F. Rutherford ama etịn̄ ikọ ọnọ otuowo ke akamba mbono ke Washington, D.C. Enye ekeneme idiọn̄ọ “akwa otuowo,” m̀mê “akwa udịmowo,” oro apostle John okokụtde ke n̄kukụt. Ke ata-utịt utịn̄ikọ Brọda Rutherford, enye ama obụp ete: “Mbọk nte kpukpru mbon oro ẹnyenede idotenyịn ndidu uwem ke nsinsi ke isọn̄ ẹkeme ndidaha nda?” Nte kiet ke otu mme andikodụk ọdọhọde, “se ibede mbahade iba ke otuowo ẹma ẹdaha ẹda.” Ekem etịn̄ikọ ama ọdọhọ ete: “Sese! Akwa udịmowo!” Owo efen oro okodude do eti ete: “Ndobo ama odu ke akpa, ekem ẹma ẹsio n̄kpoyo idara, ndien ukụbe oro ama ebịghi ke anyan ini.”—Ediyarade 7:9; King James Version.
2 Emi ekedi n̄wọrọnda ini ke n̄kaiso edisu ntịn̄nnịm ikọ oro ẹkebemde iso ẹwet ẹnịm ke n̄kpọ nte isua 2,700, emi odude ke Bible nnyịn ke Isaiah ibuot 56. Kpa nte edide ye ediwak ntịn̄nnịm ikọ eken ke Isaiah, enye emi esịne etop aban̄ade mme un̄wọn̄ọ ndọn̄esịt ye n̄kpọsọn̄ ntọt. Ke akpa edisu, ẹketịn̄ enye ẹnọ ikọt ediomi Abasi eke eyo Isaiah, edi edisu esie atara ebe ediwak isua ikie tutu esịm eyo nnyịn.
Se Edinyan̄a Oyomde
3. Edieke mme Jew ẹyomde edinyan̄a ẹto Abasi, nso ke ana mmọ ẹnam?
3 Isaiah ibuot 56 ọtọn̄ọ ye item ẹnọde mme Jew. Nte ededi, kpukpru mme ata andituak ibuot ẹkpenyene ndikpan̄ utọn̄ ke se prọfet emi ewetde. Nnyịn ikot ite: “Ntem ke Jehovah ọdọhọ ete, Mbufo ẹnịm ikpe, ẹnyụn̄ ẹnam se inende: koro edinyan̄a mi emekpere ndidi, edinen ido mi omonyụn̄ ekpere ndiyarade. Ọfọfọn ọnọ owo eke edinamde n̄kpọ emi, ọnọ eyen owo eke edimụmde n̄kpọ emi akama; eke ekpemede sabbath, ndien mîbiatke enye, onyụn̄ ekpemede ubọk esiemmọ, mbak edinam idiọk n̄kpọ ekededi.” (Isaiah 56:1, 2) Mme andidụn̄ Judah oro ẹyomde edinyan̄a ẹto Abasi ẹnyene ndisụk ibuot nnọ Ibet Moses, ẹnamde unenikpe ẹnyụn̄ ẹdude edinen uwem. Ntak-a? Koro Jehovah ke idemesie edide edinen. Mbon oro ẹbịnede edinen ido ẹnyene inemesịt emi otode edinyene mfọn Jehovah.—Psalm 144:15b.
4. Ntak emi edinịm Sabbath edide akpan n̄kpọ ke Israel?
4 Ntịn̄nnịm ikọ emi owụt edinịm Sabbath koro Sabbath edide akpan ikpehe Ibet Moses. Ke akpanikọ, kiet ke otu ntak oro mme andidụn̄ Judah ẹkade ntan̄mfep ke akpatre edi koro mmọ ẹfụmide Sabbath. (Leviticus 26:34, 35; 2 Chronicles 36:20, 21) Sabbath edi idiọn̄ọ san̄asan̄a itie ebuana oro Jehovah enyenede ye mme Jew, ndien mbon oro ẹnịmde Sabbath ẹwụt ẹte ke mmimọ imada itie ebuana oro ke akpan n̄kpọ. (Exodus 31:13) Ke adianade do, ndinịm Sabbath ekpenyene nditi mbon oro ẹkedude uwem ke eyo Isaiah nte ke Jehovah edi Andibot. Utọ usọrọ oro ekpenyene n̄ko ndinam ẹti mbọm oro enye akatuade mmọ. (Exodus 20:8-11; Deuteronomy 5:12-15) Ke akpatre, ndinịm Sabbath ayanam ẹnyene ndutịm ofụri ini ẹnọ utuakibuot Jehovah. Ndiduọk odudu ini kiet ke urua ke utom ofụri ini mmọ ọyọnọ mme andidụn̄ Judah mme ifet edibọn̄ akam, edikpep n̄kpọ, ye editie n̄kere.
5. Ke edumbet, didie ke mme Christian ẹkeme ndida item edinịm Sabbath nsịn ke edinam?
5 Nte ededi, nso kaban̄a mme Christian? Nte nsịnudọn̄ edinịm Sabbath abuana mmọ? Inen̄ekede ibuana, sia mme Christian mîdụhe ke idak Ibet ndien ke ntre iyomke ẹnịm Sabbath. (Colossae 2:16, 17) Kpa ye oro, apostle Paul ama anam an̄wan̄a ete ke “nduọkodudu sabbath” odu ọnọ mme anam-akpanikọ Christian. “Nduọkodudu sabbath” emi abuana ndinyene mbuọtidem ke uwa ufak Jesus kaban̄a edinyan̄a nnyụn̄ ntre ndiberi edem ke utom kpọt. (Mme Hebrew 4:6-10) Ntem, ntịn̄nnịm ikọ Isaiah ẹban̄ade Sabbath ẹti ikọt Jehovah mfịn ẹban̄a akpan ufọn edinyene mbuọtidem ke ndutịm Abasi kaban̄a edinyan̄a. Enye edi n̄ko eti n̄kpọ editi kaban̄a ufọn edikọri n̄kpet n̄kpet itie ebuana ye Jehovah nnyụn̄ mbịne usụn̄ utuakibuot ofụri ini oro enyenede iwụk.
Ndọn̄esịt Ẹnọde Eyen Idụt ye Eunuch
6. Ewe otu iba ke ẹnọ ntịn̄enyịn idahaemi?
6 Idahaemi Jehovah etịn̄ ikọ ọnọ otu iba oro ẹyomde ndinam n̄kpọ esie edi mîdotke ndidụk esop mme Jew ke idak Ibet Moses. Nnyịn ikot ite: “Ndien kûyak eyen idụt eke adiande idem ye Jehovah ọdọhọ ete, Jehovah amadianade mi ke ikọt esie efep; eunuch okûnyụn̄ ọdọhọ ete, Sese, ami ndi edisat eto.” (Isaiah 56:3) Ndịk eyen idụt edi nte ke ẹyedian̄ade imọ ẹfep ke Israel. Se ibehede eunuch edi nte ke imọ tutu amama idinyeneke nditọ ndika iso n̄kere enyịn̄ imọ. Otu mbiba emi ẹkpenyene ndibọ ndọn̄esịt. Mbemiso nnyịn inemede ntak, ẹyak nnyịn ikere iban̄a idaha mmọ ke idak Ibet ke ebuana ye idụt Israel.
7. Nso adan̄a ke Ibet enịm ọnọ nditọ idụt ke Israel?
7 Owo isiyakke nditọ idụt oro mînaha mbobi ẹbuana ke utuakibuot ye Israel. Ke uwụtn̄kpọ, owo iyakke mmọ ẹdia Passover. (Exodus 12:43) Nditọ idụt oro mîkohokoi ibiat mme ibet isọn̄ ẹnyene unenikpe ẹnyụn̄ ẹdia ufọn, edi mmọ inyeneke nsinsi mbọbọ ye idụt oro. Nte ededi, ndusụk mmọ ẹnen̄ede ẹnyịme Ibet, ndien nte idiọn̄ọ kaban̄a emi, irenowo ẹna mbobi. Do mmọ ẹdi mme okpono Abasi ke ido mme Jew, ẹnyenede ifet ndituak ibuot ke okụre ufọk Jehovah ẹnyụn̄ ẹda mmọ nte ubak esop Israel. (Leviticus 17:10-14; 20:2; 24:22) Nte ededi, idem mme okpono Abasi ke ido mme Jew idịghe mme andibuana ọyọhọ ọyọhọ ke ediomi Jehovah ye Israel, ndien mmọ inyeneke isọn̄ nte n̄kpọ akpa ke Isọn̄ Un̄wọn̄ọ. Nditọ idụt eken ẹkeme ndika temple n̄kọbọn̄ akam, ndien nte an̄wan̄ade mmọ ẹkeme ndiwa mme uwa ebe ke itie oku adan̄a nte mme uwa emi ẹdude ke n̄kemuyo ye Ibet. (Leviticus 22:25; 1 Ndidem 8:41-43) Edi nditọ Israel inyeneke ndinen̄ede ndụk nsan̄a ye mmọ.
Mme Eunuch Ẹbọ Nsinsi Enyịn̄
8. (a) Didie ke ẹkese mme eunuch ke idak Ibet? (b) Didie ke ẹkesida mme eunuch ẹnam n̄kpọ ke mme idụt ukpono ndem, ndien nso ke ikọ oro “eunuch” ekeme ndida mban̄a ke ndusụk ini?
8 Owo iyakke mme eunuch ẹnyene ọyọhọ ebuana ke idụt Israel, idem ọkpọkọm ẹmana ẹnọ ete ye eka ẹdide mme Jew. a (Deuteronomy 23:1) Mme eunuch ẹma ẹnyene akpan itie ke ndusụk idụt ukpono ndem eke mme ini Bible, ndien ekedi ido ndisio ndusụk nditọwọn̄ oro ẹketan̄de nte mbuotekọn̄, osio. Ẹma ẹmek mme eunuch nte ikpọ owo ke mme akwa esopikpe ndien ekeme ndidi utọ owo oro ekedi “andikpeme iban,” ‘andikpeme iban esa,’ m̀mê andinam n̄kpọ nnọ ọbọn̄ an̄wan. (Esther 2:3, 12-15; 4:4-6, 9) Uyarade idụhe nte ke nditọ Israel ẹma ẹtiene ẹnam mme utọ edinam oro m̀mê nte ke ẹma ẹsion̄o mme eunuch ẹnịm san̄asan̄a ndinam utom nnọ ndidem Israel. b
9. Mme ikọ ndọn̄esịt ewe ke Jehovah etịn̄ ọnọ mme ata ata eunuch?
9 Ke adianade ye edikeme ndibuana ke esisịt udomo kpọt ke utuakibuot Abasi akpanikọ, mme ata ata eunuch ke Israel ẹma ẹsobo akwa esuene ke ntak unana ukeme ndibon nditọ man ẹnam enyịn̄ ubon mmọ aka iso odu. Mme udiana ikọ eke ntịn̄nnịm ikọ emi ẹkama ndọn̄esịt didie ntem! Nnyịn ikot ite: “Koro ntem ke Jehovah ọdọhọ mme eunuch eke ẹdikpemede sabbath mi, ẹdinyụn̄ ẹmekde se inemde mi esịt, ẹnyụn̄ ẹmụmde ediomi mi ẹkama; ete, Nyada n̄kpọ editi ye enyịn̄ eke ẹfọnde ẹkan eke nditọ-iren ye nditọ-iban, nnọ mmọ ke ufọk mi, ye ke esịt ibibene mi: nyọnọ mmọ nsinsi-enyịn̄ eke mîdisịbeke ifep.”—Isaiah 56:4 5.
10. Ini ewe ke idaha mme eunuch okokpụhọde, ndien nso ifet eberede ọnọ mmọ ọtọn̄ọde ke ini oro?
10 Ih, ini eyedi emi edikam ndi ata ata eunuch mîdidịghe aba n̄kpọ ubiọn̄ọ ndidi se ẹnyịmede ọyọhọ ọyọhọ nte asan̄autom Jehovah. Edieke ẹsụkde ibuot, mme eunuch ẹyenyene “n̄kpọ editi,” m̀mê itie, ke ufọk Jehovah ye enyịn̄ eke ẹfọnde ẹkan eke nditọiren ye nditọiban. Ini ewe ke emi etịbe? Ekedi ke Jesus Christ ama akakpa. Ke ini oro obufa Ibet ediomi ama ada itie akani Ibet ediomi, ndien “Israel Abasi” ama ada itie Israel eke obụk. (Galatia 6:16) Tọn̄ọde ke ini oro, kpukpru mbon oro ẹwụtde mbuọtidem ẹkeme ndinọ Abasi utuakibuot oro enye enyịmede. Ubahade eke obụkidem ye idaha eke ikpọkidem inyeneke aba n̄kpọ ndinam. Mbon oro ẹyọde ke edinam akpanikọ, inamke n̄kpọ m̀mê nso idi idaha eke ikpọkidem mmọ, ẹyenyene “nsinsi enyịn̄ eke mîdisịbeke ifep.” (Mme N̄ke 22:1) Jehovah idifreke mmọ. Ẹyewet enyịn̄ mmọ ke “n̄wed editi” esie ndien ke edikem ini Abasi, mmọ ẹyebọ uwem nsinsi.—Malachi 3:16; 1 John 2:17.
Isenowo Ẹtuak Ibuot ye Ikọt Abasi
11. Man ẹnyene mme edidiọn̄, nso ke ẹsịn udọn̄ ẹnọ isenowo ndinam?
11 Nte ededi, nso kaban̄a isenowo? Ntịn̄nnịm ikọ oro afiak ọwọn̄ọde ebịne mmọ emi, ndien Jehovah enyene mme ikọ akwa ndọn̄esịt ọnọ mmọ. Isaiah ewet ete: “Ndien ama edi nditọ isen owo n̄ko emi ẹdiande idem ye Jehovah, ẹnyụn̄ ẹnamde n̄kpọ esie, ẹnyụn̄ ẹmade enyịn̄ Jehovah, ẹnyụn̄ ẹdide ikọt esie: kpukpru mmọ eke ẹnịmde sabbath, mbak ẹdibiat enye, ẹnyụn̄ ẹmụmde ediomi mi ẹkama: nyada mmọ ndi ke edisana obot mi, nnyụn̄ nnam mmọ ẹdat esịt ke ufọk akam mi: ndifọp uwa mmọ ye mme uwa emem mmọ ẹyedi n̄kpọ inem ke itie uwa mi; koro ufọk mi eyekere, ete, Ufọk akam kpukpru mme idụt.”—Isaiah 56:6, 7 .
12. Nso ke ẹkediọn̄ọ ini kiet ko ẹban̄a ntịn̄nnịm ikọ Jesus aban̄ade “mme erọn̄ en̄wen”?
12 Ke eyo nnyịn, “isen owo” ẹwụt idem mmọ sụn̄sụn̄. Mbemiso akpa ekọn̄ ererimbot, ẹma ẹdiọn̄ọ nte ke ibat mme owo oro ẹdibọde edinyan̄a ẹwak ẹkan ibat mme owo oro ẹnyenede idotenyịn ndikara ke heaven ye Jesus—mbon emi nnyịn idiọn̄ọde mfịn nte Israel Abasi. Nditọ ukpepn̄kpọ Bible ẹma ẹfiọk mme ikọ Jesus oro ẹwetde ke John 10:16: “Mmonyụn̄ nnyene mme erọn̄ en̄wen, emi mîtoho ke ufọk-erọn̄ emi; nnyene ndida mmọ n̄ko ndi, ndien mmọ ẹyekop uyo Mi; ndien mmọ ẹyekabade ẹdi otu-erọn̄ kiet, Ekpeme-erọn̄ kiet oyonyụn̄ odu.” Ẹkediọn̄ọ “mme erọn̄ en̄wen” emi nte ẹdide otu eke isọn̄. Edi ata ediwak nditọ ukpepn̄kpọ Bible ẹkenịm ke akpanikọ ẹte ke mme erọn̄ en̄wen ẹdiwụt idem ke ini Ukara Tọsịn Isua Jesus Christ.
13. Ntak emi ẹkekerede ke ana mme erọn̄ eke Matthew ibuot 25 ẹwụt idem ke ukperedem ini eke editịm n̄kpọ emi?
13 Nte ini akakade, ẹma ẹnam n̄kọri ke ndifiọk itien̄wed Abasi oro enyenede ebuana, oro etịn̄de aban̄a erọn̄. Ẹwet n̄ke Jesus aban̄ade erọn̄ ye ebot ke Matthew 25. Nte n̄ke oro owụtde, erọn̄ ẹbọ nsinsi uwem koro mmọ ẹkenọde nditọete Jesus ibetedem. Ntem, mmọ ẹdi otu oro okpụhọrede onyụn̄ edide isio ye nditọete Christ oro ẹyetde aran mi. Ke 1923, ke akamba mbono ke Los Angeles, California, U.S.A., ẹma ẹnam an̄wan̄a nte ke ana mme erọn̄ oro ẹwụt idem ke ukperedem usen eke editịm n̄kpọ emi, idịghe ke Tọsịn Isua. Ntak-a? Koro Jesus eketịn̄ n̄ke emi nte ubak ibọrọ esie ke mbụme oro: “Ini ewe ke mme n̄kpọ emi ẹditịbe, ndien nso ididi idiọn̄ọ edidu fo ye eke utịt editịm n̄kpọ emi?”—Matthew 24:3, NW.
14, 15. Didie ke ẹkenam n̄kọri ke ndifiọk idaha mme erọn̄ en̄wen ke ukperedem ini?
14 Ke iduọk isua 1920 ndusụk owo oro ẹkebuanade ye Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹma ẹdikere ẹte ke spirit Jehovah iketiehe ntiense inọ mmimọ nte ke mmimọ ikenyene ikot eke heaven. Kpa ye oro, mmọ ẹkedi mme enyene-ifịk asan̄autom Ata Edikon̄ Abasi. Ke 1931 ẹma ẹtịm ẹdiọn̄ọ idaha mmọ emi ke ini ẹkesiode n̄wed oro Vindication. Nte ubak nneme ufan̄ikọ kiet kiet ke n̄wed Ezekiel eke Bible, Vindication ama anam n̄kukụt “owo” oro ọkọn̄ọde ekpeme ewetn̄wed an̄wan̄a. (Ezekiel 9:1-11) Ẹkụt “owo” emi nte asan̄ade ebe ke Jerusalem onyụn̄ enịm idiọn̄ọ ke ọkpọiso mbon oro ẹsemede ẹnyụn̄ ẹtuan̄ade ẹban̄a obukpo ido oro ẹnamde do. “Owo” emi ada aban̄a nditọete Jesus, nsụhọ mme Christian oro ẹyetde aran, emi ẹdude uwem ke isọn̄ ke ini ubiereikpe ndamban̄a Jerusalem, kpa Christendom. Mbon oro ẹkenịmde idiọn̄ọ ẹdi mme erọn̄ en̄wen oro ẹkedude uwem ke ini oro. Ke n̄kukụt oro, ẹma ẹnyan̄a mmọ ke ini andisobo emi Jehovah emekde osiode usiene ye obio nsọn̄ibuot oro.
15 Ke 1932 ntotụn̄ọ ifiọk aban̄ade ntịn̄nnịm edinam Edidem Jehu eke Israel ye Jehonadab, andinọ un̄wam oro mîkedịghe eyen Israel, ama owụt nte mme erọn̄ en̄wen emi ẹnamde n̄kpọ ndinọ nditọete Christ oro ẹyetde aran ibetedem—kpa nte Jehonadab eketienede onyụn̄ ọnọde Jehu ibetedem ke enye ndisobo utuakibuot Baal. Ke akpatre, ke 1935 ẹma ẹfiọk ke mme erọn̄ en̄wen emi ẹdude uwem ke ukperedem ini eke editịm n̄kpọ emi ẹdi akwa otuowo oro apostle John okokụtde ke n̄kukụt. Ẹkenam emi an̄wan̄a ke akpa ini ke akamba mbono oro ẹkebemde iso ẹtịn̄ ẹban̄a, ke Washington, D.C., ke ini Joseph F. Rutherford eketịn̄de aban̄a mbon oro ẹnyenede idotenyịn eke isọn̄ nte “akwa udịmowo.”
16. Mme ifetutom ye mbiomo ewe ke “isen owo” ẹnyene?
16 Ntem ẹma ẹkụt sụn̄sụn̄ nte ke “nditọ isen owo” ẹnyene akamba udeme ke mme uduak Jehovah ke ukperedem ini emi. Mmọ ẹtiene Israel Abasi man ẹtuak ibuot ẹnọ Jehovah. (Zechariah 8:23) Ye idụt eke spirit oro, mmọ ẹwa mme uwa oro Abasi enyịmede ẹnyụn̄ ẹdụk ke “nduọkodudu sabbath.” (Mme Hebrew 13:15, 16) Akan oro, mmọ ẹtuak ibuot ke temple eke spirit Abasi, emi, ukem nte temple oro okodude ke Jerusalem, edide “ufọk akam kpukpru mme idụt.” (Mark 11:17) Mmọ ẹnyene mbuọtidem ke uwa ufak Jesus Christ, “ẹyetde ọfọn̄idem mmọ ẹnam afia ke iyịp Eyen-erọn̄.” Ndien mmọ ẹnam n̄kpọ Jehovah kpukpru ini, “ẹnyụn̄ ẹnam n̄kpọ ẹnọ Enye uwemeyo ye okoneyo.”—Ediyarade 7:14, 15.
17. Didie ke isenowo eyomfịn ẹmụm obufa ediomi ẹkama?
17 Isenowo eyomfịn ẹmụm obufa ediomi oro ẹkama ke usụn̄ifiọk oro nte ke ebede ke ndibuana ye Israel Abasi, mmọ ẹbọ mme ufọn ye mme edidiọn̄ ẹnyenede ẹto obufa ediomi. Ke adan̄aemi mmọ mîdịghe mme andibuana ke ediomi oro, mmọ ẹsụk ibuot ke ofụri esịt ẹnọ mme ibet oro ẹnyenede n̄kpọ ndinam ye enye. Ntem ibet Jehovah odu mmọ ke esịt, ndien mmọ ẹdi ẹdifiọk Jehovah nte Ete mmọ eke heaven ye akakan Andikara.—Jeremiah 31:33, 34; Matthew 6:9; John 17:3.
18. Nso utom editan̄ mbok ke ẹnam ke utịt ini?
18 Ntịn̄nnịm ikọ Isaiah aka iso ete: “Ọbọn̄ Jehovah, emi obonde nditọ Israel eke ẹkebịnde ẹfep, ete, Nyosụk mbon (owo efen) nnọ enye, n̄kọrọ ye nditọ esie emi ẹma ẹkebono.” (Isaiah 56:8) Ke utịt ini, Jehovah omobon “nditọ Israel eke ẹkebịnde ẹfep,” kpa nsụhọ oro ẹyetde aran. Ke adianade do, enye ke obon mbon efen, mmọ emi ẹdude ke otu akwa otuowo. Mfịn, mmọ ẹtuak ibuot ẹnọ Abasi ke emem ye ke n̄kemuyo ke idak edise enyịn Jehovah ye Edidem oro ẹdoride ke ebekpo, kpa Christ Jesus. Ke ntak edinam akpanikọ mmọ nnọ ukara Jehovah ke ubọk Christ, Eti Ekpemerọn̄ anam mmọ ẹdiana ọtọkiet nte idara idara otuerọn̄.
Nnan Mbon Ukpeme, Mme Ebua Imụm
19. Nso ikot ke ẹnọ mme unam ikọt ye eke akai?
19 Se itienede mme ufiop ufiop ikọ oro ẹbọpde-bọp mi okpụhọde ke n̄wọrọnda usụn̄ oro ekperede ndikpa owo idem. Jehovah eben̄e idem ndinam n̄kpọ ke mbọm ye isenowo ye mme eunuch. Edi ẹbiom ediwak mbon oro ẹdọhọde ke idi mme andibuana ke esop Abasi ikpe ndien mmọ ẹdu ke udịm ndibọ ubiereikpe. Ke akande oro, ikam idotke ẹbụk mmọ nte odotde ndien odot mme unam emi biọn̄ ọdọn̄de ẹta mmọ. Ntem, nnyịn ikot ite: “Mbufo kpukpru mme unam ikọt, ye mbufo kpukpru mme unam ke akai, ẹdi ẹdita.” (Isaiah 56:9) Nso ke unam ikọt emi ẹdita? Ntịn̄nnịm ikọ emi ayanam an̄wan̄a. Ke ndinam ntre, enye ekeme nditi nnyịn mban̄a se inade ibet mbon oro ẹbiọn̄ọde Abasi ke ekọn̄ Armageddon oro edide, oro ẹdinọde mme inuen enyọn̄ okpo mmọ ẹta.—Ediyarade 19:17, 18.
20, 21. Mme edikpu ewe ẹnam mme adaiso ido ukpono ẹnana ufọn nte mme adausụn̄ eke spirit?
20 Mmanie ke ndiọi unam emi ẹdita? Mme udiana ikọ ke ntịn̄nnịm ikọ emi ẹwụt mme owo emi mmọ ẹdide ye ntak emi etịbede: “Mbon ukpeme esie kpukpru ẹdi nnan; ifiọkke, kpukpru mmọ ẹdi ebua imụm, ikemeke ndikpọi; ke ẹdaba ndap, ke ẹsụhọde ẹna, ke ẹma ndide idap. Mme ebua emi n̄ko ẹkpụm okpụm, ifiọkke uyụhọ; ndien mme ekpemerọn̄ n̄ko ke idem mmọ ifiọkke nditịm nnam: kpukpru mmọ ẹmekabade ẹse usụn̄ mmọ, owo kiet kiet ese udori esiemmọ eke otode ke edem esie. ‘Mbufo ẹdi! nyada wine ndi, ndien nnyịn iyọn̄wọn̄ mmịn ikpa; ndien n̄kpọn̄ eyetie kpa nte mfịn, akamba, awak akaha.’”—Isaiah 56:10-12.
21 Mme adaiso ido ukpono ke Judah ẹdọhọ ke mmimọ ituak ibuot inọ Jehovah. Mmọ ẹdọhọ ke idi “mbon ukpeme esie.” Edi mmọ ẹdi nnan, imụm, ẹnyụn̄ ẹtie idap idap ke n̄kan̄ eke spirit. Edieke mmọ mîkemeke ndidu ke ukpeme ndinyụn̄ ntọt n̄kpọndịk, mmọ ẹfọn ke nso? Utọ mbon ukpeme eke ido ukpono oro inyeneke ifiọk, idụhe ke idaha ndinọ mbon mbieterọn̄ ndausụn̄ eke spirit. Akan oro, mmọ ẹbiara. Mmọ ẹnyene mme ibụk ibụk udọn̄ oro owo mîkemeke ndiyụhọ. Utu ke nditiene ndausụn̄ Jehovah, mmọ ẹtiene usụn̄ idemmọ, ẹbịne idiọk udori, ẹsịn idem ke ndin̄wọn̄ n̄kpọsọn̄ mmịn, ẹnyụn̄ ẹsin udọn̄ ẹnọ mbon efen ndinam ntre. Mmọ ẹnen̄ede ẹfre ubiereikpe Abasi oro ekperede tutu mmọ ẹdọhọ mme owo ke n̄kpọ ọyọfọn.
22. Didie ke mme adaiso ido ukpono eyo Jesus ẹkebiet eke Judah eset?
22 Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ntịn̄nnịm ikọ esie, Isaiah ama ada ukem ndamban̄a ikọ oro etịn̄ aban̄a mme adaiso ido ukpono Judah oro mîkanamke akpanikọ—ẹkpade mmịn ke n̄kan̄ eke spirit, ẹyetde idap, ẹnanade mbufiọk. Mmọ ẹma ẹda item owo ẹfịk mme owo, ẹsu nsu eke ido ukpono, ẹnyụn̄ ẹbuọt idem ye Assyria kaban̄a un̄wam utu ke ndibuọt idem ye Abasi. (2 Ndidem 16:5-9; Isaiah 29:1, 9-14) Nte an̄wan̄ade, mmọ ikpepke n̄kpọ ndomokiet. Ke mfụhọ, ukem utọ mme adaiso oro ẹkedu ke akpa isua ikie. Utu ke ndinyịme eti mbụk oro Eyen Abasi akadade ọsọk mmọ, mmọ ẹma ẹsịn Jesus ẹnyụn̄ ẹdụk odu ndiwot enye. Ke akpanikọ, Jesus okokot mmọ ‘nnan mme ada-usụn̄,’ adiande ete ke “nnan ama ada nnan usụn̄, mmọ mbiba ẹyeduọn̄ọ ke ukpe.”—Matthew 15:13b, 14.
Mbon Ukpeme Mfịn
23. Ewe ntịn̄nnịm ikọ Peter aban̄ade mme adaiso ido ukpono osu?
23 Apostle Peter ama ọtọt ete ke mme nsunsu andikpep ẹyedaha ẹda n̄ko ndibian̄a mme Christian. Enye ekewet ete: “Mme prophet abian̄a ẹma ẹnyụn̄ ẹbiọn̄ọde ke otu mbio-obio [Israel], kpa nte abian̄a-abian̄a mme anditeme ẹdinyụn̄ ẹdude ke otu mbufo; mmọ ẹdisan̄a ndịbe-ndịbe, ẹda esen ukpepn̄kpọ eke osobode ukpọn̄ owo, ẹdụk ẹtiene mbufo, ẹdinyụn̄ ẹkan̄ kpa Ọbọn̄ emi akafakde mmọ, ẹdinyụn̄ ẹsịn nsobo abuat idem mmọ.” (2 Peter 2:1) Nso idi utịp mme nsunsu ukpepn̄kpọ ye edisiak isio n̄ka eke mme utọ nsunsu andikpep oro? Christendom, emi mme adaiso ido ukpono esie mfịn ẹbọn̄de akam ẹben̄e edidiọn̄ Abasi ẹnọ mme ufan ukaraidem mmọ ndien ekem ẹn̄wọn̄ọ ke nyayama ini iso oyodu. Mme adaiso ido ukpono Christendom n̄ko ẹwụt ke idi nnan, imụm, inyụn̄ ide idap ke ebuana ye mme n̄kpọ eke spirit.
24. Nso edidiana kiet idu ke ufọt Israel eke spirit ye isenowo?
24 Nte ededi, Jehovah ke ada ediwak miliọn isenowo edi man ẹtuak ibuot ye mme akpatre Israel Abasi ke akwa ufọk akam eke spirit esie. Okposụkedi ẹtode ediwak idụt, orụk, ye mme usem, isenowo emi ẹdidiana kiet ye kiet eken ye Israel Abasi. Mmọ ẹnịm ke akpanikọ ẹte ke edinyan̄a ekeme ndito Jehovah Abasi kpọt ebe ke Jesus Christ. Ke ima ẹnyenede ẹnọ Jehovah onụkde, mmọ ẹdiana ye nditọete Christ nditan̄a mbuọtidem mmọ. Ndien mmọ ẹnen̄ede ẹkop ndọn̄esịt ẹto mme ikọ odudu spirit eke apostle emi ekewetde ete: “Edieke afo adade inua fo enyịme ete Jesus edi Ọbọn̄, onyụn̄ enịmde ke akpanikọ ke esịt fo ete, Abasi akanam Enye eset ke n̄kpa, ọyọbọhọ.”—Rome 10:9.
[Mme Ikọ idakisọn̄]
a Ẹma ẹdida ikọ oro “eunuch” ẹtịn̄ n̄ko ẹban̄a adaidaha ufọkubọn̄, ye unana editịn̄ mban̄a edisio osio. Sia etiede nte ke owo Ethiopia oro Philip ekenịmde baptism ekedi okpono Abasi ke ido mme Jew—enye ama ana baptism mbemiso usụn̄ ekeberede ọnọ mbon oro mîdịghe mme Jew oro mîkanaha mbobi—ana edi enye ekedi eunuch ke usụn̄ifiọk emi.—Utom 8:27-39.
b Ẹkot Ebed-melech, oro akan̄wamde Jeremiah okonyụn̄ ekemede ndikụt Edidem Zedekiah nnennen nnennen, eunuch. Etie nte emi edinyene n̄kpọ ndinam ye enye ndidi adaidaha ufọkubọn̄ utu ke nditịn̄ mban̄a edisio enye osio.—Jeremiah 38:7-13.
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 250]
Sabbath ọyọnọ mme ifet ndibọn̄ akam, ndikpep n̄kpọ, ye editie n̄kere
[Mme ndise ke page 256]
Ẹma ẹnam idaha mme erọn̄ en̄wen etịm an̄wan̄a ke akamba mbono ke Washington, D.C. ke 1935 (ndise baptism ke idak, ndutịm ke nnasia)
[Ndise ke page 259]
Ẹkot mme unam ikọt ẹte ẹdi ndia
[Mme ndise ke page 261]
Isenowo ye Israel Abasi ẹdiana ye kiet eken
