Dep Gold eke Ẹtemde Asana ke Ikan̄
Ibuot 13
Dep Gold eke Ẹtemde Asana ke Ikan̄
LAODICEA
1, 2. Akpatre ke otu esop itiaba oro ọbọde etop oto Jesus oro ẹnọde ubọn̄ odu ke m̀mọ̀n̄, ndien nso idi ndusụk n̄kpọ ẹkụtde ke obio oro?
LAODICEA edi akpatre ke otu esop itiaba oro ẹbọde etop ẹto Jesus emi ẹnamde eset. Ndien nso ntọt ndemede-udọn̄ emi anamde enyịn owo atara ke etop emi akama ntem!
2 Mfịn, afo eyekụt n̄wụre Laodicea ke ebiet ekperede Denizli, n̄kpọ nte itiat 55 ke edem usụk usiahautịn Alasehir. Ke akpa isua ikie, Laodicea ekedi obio uforo. Sia odude ke n̄n̄wan̄a ikpọ ọkpọusụn̄, enye ekedi akpan iwụk ebiet mbubehe usịn okụk ye unyamurua. Mbubịne ibọk enyịn oro ẹtịmde ẹdiọn̄ọ ama anam uforo esie okpon, ndien enye ama ọwọrọ etop n̄ko ke ntak ata nti uduot ọfọn̄idem esie oro ẹkesidade obubịt ideterọn̄ eke obio oro ẹdọk. Ẹma ẹkọk mfịna unana mmọn̄, emi ekedide akwa mfịna ke obio oro, ke ndiwọn̄ọde usụn̄ mmọn̄ oro okotode ufiop ufiop idịm ke nsannsan ebiet nsịn ke obio oro. Ntre, mmọn̄ oro etiwet idisịm obio oro eyetie ndebe ndebe.
3. Didie ke Jesus ọtọn̄ọ etop esie oro ọnọde ẹsọk esop oro ke Laodicea?
3 Laodicea okodu ekpere Colossae. Ke ewetde n̄wed ọnọ ẹsọk mbon Colossae, apostle Paul etịn̄ aban̄a n̄wed oro enye ọkọnọde ẹsọk mbon Laodicea. (Colossae 4:15, 16) Nnyịn ifiọkke se Paul ekewetde ke n̄wed oro, edi etop oro Jesus ọnọde idahaemi ẹsọk mbon Laodicea owụt ete ke mmọ ẹma ẹduọn̄ọ ẹdụk ata idiọk idaha eke spirit. Edi nte ido edide, Jesus ebem iso asiak n̄kpọ oro ẹdade ẹdiọn̄ọ enye, ọdọhọde ete: “Nyụn̄ nọ n̄wed ẹsọk angel ufọk Abasi emi odude ke Laodicea, ete: Ntem ke Enye, emi edide Amen, ata ntiense akpanikọ, ebeiso ke kpukpru se Abasi obotde, ọdọhọ ete.”—Ediyarade 3:14.
4. Jesus asan̄a didie edi “Amen”?
4 Ntak emi Jesus okotde idemesie “Amen”? Udorienyịn̄ emi adian ndodobi ubiereikpe ke etop esie. “Amen” edi ikọ ẹkabarede ẹto ikọ Hebrew oro ọwọrọde “ke akpanikọ,” “yak edi ntre,” ndien ẹsitịn̄ enye ke utịt akam ndisọn̄ọ mme ekikere ẹwụtde ke akam. (1 Corinth 14:16) Jesus edi “Amen” sia edide mfọnmma nsọn̄ọnda ye n̄kpa uwa esie ẹma ẹsọn̄ọ ẹnyụn̄ ẹnọ ubiọn̄ ndisu kpukpru ọsọn̄urua un̄wọn̄ọ Jehovah. (2 Corinth 1:20) Ọtọn̄ọde ke inioro, ẹsibọn̄ akam nte odotde ẹnọ Jehovah ebe ke Jesus.—John 15:16; 16:23, 24.
5. Ke nso usụn̄ ke Jesus edi “ata ntiense akpanikọ”?
5 Jesus edi “ata ntiense akpanikọ” n̄ko. Ke prọfesi ẹsiwak ndida edinam akpanikọ, akpanikọ, ye edinen ido ntịn̄ mban̄a enye, sia enye edide owo oro ẹbuọtde idem ofụri ofụri nte asan̄autom Jehovah Abasi. (Psalm 45:4; Isaiah 11:4, 5; Ediyarade 1:5; 19:11) Enye edi n̄kpon n̄kan Ntiense ọnọ Jehovah. Ke akpanikọ, nte “ebeiso ke kpukpru se Abasi obotde,” Jesus ama atan̄a ubọn̄ Abasi toto ke ata editọn̄ọ. (Mme N̄ke 8:22-30) Nte owo ke isọn̄, enye ama etie ntiense ọnọ akpanikọ. (John 18:36, 37; 1 Timothy 6:13) Ke enye ama ekeset ke n̄kpa, enye ama ọn̄wọn̄ọ ndinọ mme mbet esie edisana spirit onyụn̄ ọdọhọ mmọ ete: “Mbufo ẹyenyụn̄ ẹdi mme ntiense Mi ke Jerusalem, ye ke ofụri Judea ye Samaria, tutu osịm utịt ererimbot.” Ọtọn̄ọde ke Pentecost eke 33 E.N. akaiso, Jesus amada mme Christian oro ẹyetde aran usụn̄ ke ndikwọrọ eti mbụk nnọ “kpukpru owo ke idak ikpaenyọn̄.” (Utom 1:6-8; Colossae 1:23) Ke akpanikọ, Jesus omodot se ẹkotde anam-akpanikọ ye ata ntiense. Mme Christian oro ẹyetde aran ke Laodicea ẹyebọ ufọn ke ndikop ikọ esie.
6. (a) Didie ke Jesus etịn̄ aban̄a idaha n̄kan̄ spirit eke esop oro ke Laodicea? (b) Ewe eti uwụtn̄kpọ Jesus ke mme Christian oro ke Laodicea ẹkpu nditiene?
6 Nso etop ke Jesus enyene ọnọ mbon Laodicea? Enye inyeneke ikọ itoro ndomokiet inọ mmọ. In̄wan̄în̄wan̄, enye ọdọhọ mmọ ete: “Mmọfiọk mme utom fo, nte ubịtke unyụn̄ ufiopke. Akpakam afo ebịt, mîdịghe, ofiop. Ntre sia edide ndebe, mûfiopke mûnyụn̄ ubịtke, nyekpọhi fi nsio ke inua Mi.” (Ediyarade 3:15, 16) Afo akpakanam n̄kpọ didie aban̄a utọ etop oro otode Ọbọn̄ Jesus Christ mi? Nte afo ukpedemekede unyụn̄ udụn̄ọde idemfo? Ke akpanikọ, oyom mbon Laodicea oro ẹdemerede ẹnam utom, koro mmọ ẹma ẹkabade ẹdi ifu ke n̄kan̄ eke spirit, nte an̄wan̄ade, ẹdade n̄kpọ ntre ntre ẹkaha. (Men 2 Corinth 6:1 domo.) Jesus, emi mmọ nte mme Christian ẹkpekekpebede, esiwak ndiwụt ikan̄ ikan̄ ufụp mban̄a Jehovah ye utom esie. (John 2:17) Akande oro, mbon nsụkidem ẹma ẹsiwak ndikụt nte enye etiede sụn̄sụn̄ ye ifụre ifụre, edemerede owo ukpọn̄ ukem nte cup mbịtmbịt mmọn̄ ke usen anainai eyo. (Matthew 11:28, 29) Edi mme Christian oro ke Laodicea ifiopke inyụn̄ ibịtke. Ukem nte mmọn̄ oro ekewetde odụk obio mmọ, mmọ ẹma ẹkabade ẹtie mmemmem mmemmem, ndebe ndebe. Mmọ ẹdi se Jesus editopde ọduọk ofụri ofụri, ‘ọkpọhide mmọ osio ke inua esie’! Ke n̄kan̄ nnyịn, nnyịn ikpakam in̄wana ifịk ifịk, kpukpru ini, nte Jesus akanamde, ndinọ mbon efen nduọkodudu eke spirit.—Matthew 9:35-38.
‘Ọdọhọ Ete, Mmenyene Inyene’
7. (a) Didie ke Jesus anam ẹdiọn̄ọ se idide ntak mfịna mme Christian oro ke Laodicea? (b) Ntak emi Jesus ọdọhọde ete ke mme Christian ke Laodicea ‘ẹdọn̄ọ nnan ẹnyụn̄ ẹnana edisịnen̄kpọ’?
7 Nso inen̄ede idi ntak mfịna mbon Laodicea? Nnyịn imenyene ekikere ọfọnde ito udiana ikọ Jesus: “Koro ọdọhọde ete, Mmenyene inyene, mmonyụn̄ n̄kọ inyene, nnyụn̄ nnanake n̄kpọ; ndien udiọn̄ọke ete idi ata nditaha owo, emi enyenede mbọm, inyụn̄ ibuene, inyụn̄ idọn̄ọ nnan, inyụn̄ inana edisịnen̄kpọ.” (Ediyarade 3:17; men Luke 12:16-21 domo.) Sia ẹkedụn̄de ke obio uforo, mmọ ẹkebuọt idem ke inyene mmọ. Eyedi an̄wambre, mme ufọkmbre, ye mme itie mbre nsọn̄idem ẹma ẹtụk uwem mmọ tutu eyedi se mmọ ẹkabarede “ẹma mbre ẹkan Abasi.” a (2 Timothy 3:4) Edi mbon inyene obụkidem ke Laodicea ẹdi ubuene ke n̄kan̄ eke spirit. Mmọ ẹnyene esisịt ‘n̄kpọuto oro ẹkọde ẹnịm ke heaven,’ ke edide ẹkam ẹnyenyene ndomokiet. (Matthew 6:19-21) Mmọ inen̄ekede ise, inọhọ Obio Ubọn̄ Abasi akpa itie ke uwem mmọ. Mmọ ẹnen̄ede ẹdu ke ekịm, ẹdi nnan, ikwe n̄kpọ ke n̄kan̄ eke spirit. (Matthew 6:22, 23, 33) Adianade do, kpa ye nti ọfọn̄idem oro inyene obụkidem mmọ ẹkekemede ndidep, mmọ ẹdi iferi ke enyịn Jesus. Mmọ inyeneke mme ọfọn̄idem eke n̄kan̄ spirit ndinam ẹdiọn̄ọ mmọ nte mme Christian.—Men Ediyarade 16:15 domo.
8. (a) Ke nso usụn̄ ke idaha ebietde enyeoro okodude ke Laodicea odu mfịn n̄ko? (b) Didie ke ndusụk Christian ẹbian̄a idemmọ ke ọdiọkitọn̄ ererimbot emi?
8 Nso akama-n̄kpaidem idaha ke emi edi ntem! Edi nte nnyịn isiwakke ndikụt mbiet idaha ntre ke eyomfịn? Nso idi ntak mfịna emi? Edi edu n̄kohodeidem oro esitode ediberi edem ke n̄kpọ obụkidem ye inyene eke owo. Ukem nte mme aka-ederi eke Christendom, ndusụk ikọt Jehovah ẹma ẹbian̄a idemmọ, ẹkerede ẹte ke mmimọ imekeme ndinem Abasi esịt ke ikpîkpu edidụk mme mbonoesop ke ini ke ini. Mmọ ẹsin̄wana ndiyụhọ ye ikpîkpu idiọn̄ọ nte “mme anam-ikọ.” (James 1:22) Kpa ye mme ntọt oro otu John ọnọde afiak ọnọ, mmọ ẹwụk esịt ke mme n̄kon̄ine n̄kon̄ine usịnen̄kpọ, mme moto, ye mme ufọkidụn̄, ye ke uwem oro ọkọn̄ọde ke mbre ye unọ idem inemesịt. (1 Timothy 6:9, 10; 1 John 2:15-17) Kpukpru ẹmi osụn̄ọ ke ndinam utọn̄ ukopn̄kpọ eke n̄kan̄ spirit akabade odobi. (Mme Hebrew 5:11, 12) Utu ke ndikop mba ntie ndebe ndebe, oyom mmọ ẹfiak ẹdemede ‘ikan̄ eke spirit’ ẹnyụn̄ ẹwụt obufa udọn̄ ke ‘ndikwọrọ ikọ Abasi.’—1 Thessalonica 5:19; 2 Timothy 4:2, 5.
9. (a) Mme ikọ Jesus ewe ikpenyene ndidemede mme Christian oro ẹtiede ndebe ndebe, ndien ntak-a? (b) Didie ke esop ekeme ndin̄wam “erọn̄” oro otụnde usụn̄?
9 Didie ke Jesus ese mme Christian oro ẹtiede ndebe ndebe? Mme in̄wan̄în̄wan̄ ikọ esie ẹkpenyene ndidemede mmọ: “Udiọn̄ọke ete idi ata nditaha owo, emi enyenede mbọm, inyụn̄ ibuene, inyụn̄ idọn̄ọ nnan, inyụn̄ inana edisịnen̄kpọ.” Esịt mmọ odoro ufiọn osịm udomo oro mmọ mîkam-ifiọkke enyene-ndịk itie mmọ. (Men Mme N̄ke 16:2; 21:2 domo.) Owo ikemeke ndikpọnọde idiọk idaha emi ke esop mfefere mfefere nnịm n̄kan̄ kiet. Ke ndinịm eti uwụtn̄kpọ nsịnifịk nnyụn̄ nnam utom ubọkerọn̄ ke ima, mbiowo ye mbon eken oro mmọ ẹmekde ẹkeme ndidemede ‘mme erọn̄’ ẹmi ẹtụnde usụn̄ mi ndifiak nnyene akpa idara mmọ ke utom ofụri esịt.—Luke 15:3-7.
Item ke ‘Ndinyene Inyene’
10. Nso idi “gold” oro Jesus ọdọhọde mme Christian ke Laodicea ẹdep ẹto imọ?
10 Nte usọbọ odu ọnọ mfụhọ mfụhọ idaha oro odude ke Laodicea? Ih, edieke mme Christian oro ẹditienede item Jesus: “Mmọnọ fi item nte edep ke ubọk Mi gold eke ẹtemde asana ke ikan̄, man enyene inyene.” (Ediyarade 3:18a) Ata “gold” eke Christian oro ẹtemde asana ke ikan̄ ẹnyụn̄ ẹdon̄orede kpukpru n̄kikan ẹfep, eyenam mmọ ‘ẹnyene inyene ke n̄kan̄ Abasi.’ (Luke 12:21) M̀mọ̀n̄ ke mmọ ẹkeme ndidep utọ gold oro? Idịghe ke ubọk mme akama-okụk obio oro, edi ke ubọk Jesus! Apostle Paul ama anam se gold oro edide an̄wan̄a ke ini enye eketemede Timothy ete ọnọ mme Christian oro ẹkenyenede inyene item ete “ẹfọn ido, ẹnyụn̄ ẹnam nti utom uwak uwak, ẹnyụn̄ ẹtat ubọk, ẹnyịme ndinọ owo n̄kpọ; ẹn̄wana ẹyom eti isọn̄ ẹnọ idemmọ ke ini iso.” Ibọhọke ke ndisịn idemmọ ke utom ke usụn̄ emi ke mmọ “ẹkpemụm uwem eke edide ata uwem ẹkama.” (1 Timothy 6:17-19) Akpakana mbon inyene obụkidem eke Laodicea oro ẹtiene item Paul ndien ke ntre ẹkabarede ẹnyene inyene ke n̄kan̄ eke spirit.—Se n̄ko Mme N̄ke 3:13-18.
11. Mme uwụtn̄kpọ eyomfịn ewe ke nnyịn inyene iban̄a mbon oro ẹdepde “gold eke ẹtemde asana ke ikan̄”?
11 Nte mme uwụtn̄kpọ eyomfịn ẹdu kaban̄a mbon oro ẹdepde “gold eke ẹtemde asana ke ikan̄”? Ih, ẹdu! Idem ke adan̄aemi usen Ọbọn̄ akasan̄ade ekpere, ekpri otu nditọ ukpepn̄kpọ Bible ẹma ẹdu ke edidemede ndikụt ediwak ukpepn̄kpọ Christendom oro ẹtode Babylon nte ẹdide nsu, utọ nte Abasi-Ita-ke-Kiet, ukpọn̄ ikpaha ke nsinsi, ndutụhọ ke hell ikan̄, baptism nseknditọ, ye utuakibuot nnọ ndisọi n̄kpọ (ẹsịnede cross ye mmọ eken ẹnyenede Mary). Ke ndin̄wana nnọ akpanikọ Bible, mme Christian ẹmi ẹma ẹtan̄a Obio Ubọn̄ Jehovah nte n̄kukụre idotenyịn ubonowo ye uwa ufak Jesus nte isọn̄ kaban̄a edinyan̄a. Ke ekperede ndidi isua 40 mbemiso osịmde ini, mmọ ẹma ẹnyan ubọk ẹwụt 1914 nte isua oro ẹnịmde idiọn̄ọ ke prọfesi Bible nte utịt ini mme Gentile, emi mme n̄kpọntịbe emi ẹkamade n̄kpaidem ẹditienede.—Ediyarade 1:10.
12. Anie ekedi kiet ke otu mbon oro ẹkedade usụn̄ ke otu Christian oro ẹkedude ke edidemede, ndien didie ke enye okonịm n̄wọrọnda uwụtn̄kpọ ke ndibon n̄kpọuto ke heaven?
12 Andikada usụn̄ ke otu mme Christian oro ẹkedude ke edidemede mi ekedi Charles Taze Russell, oro, ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ iduọk isua 1870, ọkọtọn̄ọde otu ukpepn̄kpọ Bible ke Allegheny (idahaemi edide ubak Pittsburgh), Pennsylvania, U.S.A. Ke ini enye ọkọtọn̄ọde ndụn̄ọde esie ndiyom akpanikọ, Russell okodu ke ebuana unam mbubehe ye ete esie, okonyụn̄ odu ke usụn̄ ndikabade ndi enyene-okụk ke miliọn. Edi enye ama anyam mbubehe akwa ufọkurua esie onyụn̄ emen okụk esie esịn ke ndin̄wam utom usuanetop Obio Ubọn̄ Abasi ke ofụri ererimbot. Ke 1884 Russell ama akabade edi akpa etieibuot n̄ka oro ẹdiọn̄ọde idahaemi nte Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania. Ke 1916 enye ama akpa ke tren ke ekperede Pampa, Texas, ke usụn̄ uka New York, oro akpatre isan̄ ukwọrọikọ esie ke edem usoputịn United States ọkọbọde enye odudu. Enye ama onịm n̄wọrọnda uwụtn̄kpọ ubon n̄kpọuto eke spirit ke heaven, kpa uwụtn̄kpọ oro ediwak tọsịn asan̄autom asiakusụn̄ ẹdide mbon n̄waidem ẹtienede mfịn.—Mme Hebrew 13:7; Luke 12:33, 34; men 1 Corinth 9:16; 11:1 domo.
Ndiyet Ibọk Enyịn eke Spirit
13. (a) Didie ke ibọk enyịn eke spirit edikọk udọn̄ọ mbon Laodicea? (b) Nso orụk ọfọn̄idem ke Jesus otoro, ndien ntak-a?
13 Jesus n̄ko ọnọ mbon Laodicea oro item ọkpọsọn̄ ọkpọsọn̄ ete: “Ẹdep . . . afia edisịnen̄kpọ ada esịne ke idem, mbak bụt iferi fo ediyarade; ye ibọk enyịn ada eyet ke enyịn fo, man okụt usụn̄.” (Ediyarade 3:18b) Mmọ ẹkpenyene ndiyom usọbọ nnọ nnan eke spirit mmọ ke ndidep ibọk enyịn oro anamde udọn̄ọ okụre, idịghe eke mme ọkọkudọn̄ọ obio oro, edi orụk oro Jesus ikpọn̄îkpọn̄ ekemede ndinọ. Emi eyen̄wam mmọ ndinyene ifiọk eke spirit, an̄wamde mmọ ndisan̄a ke “usụn̄ nti owo” ye nyayama enyịn mmọ ẹwụhọde ke edinam uduak Abasi. (Mme N̄ke 4:18, 25-27) Ntem, mmọ ẹkeme ndisịne ediye “afia edisịnen̄kpọ” oro owụtde idiọn̄ọ ifetutom mmọ nte mme anditiene Jesus Christ, utu ke ndisịne mme ọsọn̄urua edisịnen̄kpọ oro ẹdade obubịt ideterọn̄ ẹnam ke obio Laodicea.—Men 1 Timothy 2:9, 10; 1 Peter 3:3-5 domo.
14. (a) Ewe ibọk enyịn eke spirit idu toto ke 1879? (b) Anie edi ata andinọ Mme Ntiense Jehovah ibetedem ke n̄kan̄ okụk? (c) Ke ndida mme etịbe nnam n̄kpọ, didie ke Mme Ntiense Jehovah ẹkpụhọde ye mbon efen?
14 Nte ibọk enyịn eke spirit odu ke eyomfịn? Ke akpanikọ enye odu! Ke 1879 Pastor Russell, nte ẹkesikotde enye ima ima, ke ndikpeme akpanikọ, ama ọtọn̄ọ ndimịn̄ magazine oro ẹdiọn̄ọde ke ofụri ererimbot mfịn nte Enyọn̄-Ukpeme Ọnọ Ntọt Obio Ubọn̄ Jehovah. Ke udiana nsiondi esie, enye ọkọdọhọ ete: “[Magazine emi] nte nnyịn inịmde ke akpanikọ, enyene JEHOVAH nte ibetedem esie, ndien sia emi edide akpanikọ, tutu amama, enye idinọhọ mme owo eben̄e m̀mê n̄kpeubọk iyom un̄wam. Ke ini Enyeemi ọdọhọde ete: ‘Kpukpru gold ye silver ke ikpọ obot ẹnyene mi,’ etrede ndinọ okụk oro ẹyomde, nnyịn iyefiọk adan̄aoro ite ke ini ekem nditre ndimịn̄ n̄wed emi.” Ndusụk mme ọkwọrọ ederi television ẹmekọ ata ediwak okụk ẹnyụn̄ ẹdu uforo uforo (ndien ndusụk ini oburobụt) uwem unana iso o-bụt. (Ediyarade 18:3) Utu ke oro, Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible, ẹdiọn̄ọde mfịn nte Mme Ntiense Jehovah, ẹmeda kpukpru etịbe oro owo mîsan̄ake-san̄a iben̄e ẹtịm ẹnyụn̄ ẹsịn n̄kọri ke utom ukwọrọikọ ofụri ererimbot oro aban̄ade Obio Ubọn̄ Jehovah oro edide. Tutu osịm mfịn, otu John ada usụn̄ ke ndimịn̄ Enyọn̄-Ukpeme ye Awake!, kpa mme magazine oro ẹkesuande ke ibat oro awakde ebe miliọn 59 ke 2006 ke ẹdiande mbiba ọtọkiet. Enyọn̄-Ukpeme odu ke n̄kpọ nte usem 150. Enye edi akpan n̄wedmbụk ọnọ esop mme Christian ẹmi ẹwakde ẹbe miliọn itiokiet, oro ẹma ẹkeda utọ ibọk enyịn oro ẹtat enyịn mmọ man ẹkeme ndikụt nsunsu ido ukpono nnyụn̄ n̄kụt nte edide usọp usọp n̄kpọ ndikwọrọ eti mbụk nnọ kpukpru idụt.—Mark 13:10.
Ndibọ Ufọn nto Nsuannọ ye Ntụnọ
15. Ntak emi Jesus ọnọde mme Christian oro ke Laodicea ọkpọsọn̄ item, ndien didie ke akpana esop oro anam n̄kpọ aban̄a item oro?
15 Ẹyak nnyịn ifiak ibịne mbon Laodicea. Mmọ ẹdinam didie n̄kpọ ẹban̄a ọkpọsọn̄ item emi otode Jesus mi? Nte mmọ ẹkpetek ke ifịk ẹnyụn̄ ẹkere ke Jesus iyomke mmimọ aba nte mbet esie? Baba, idịghe ntre ndomo esisịt. Etop oro akaiso ete: “Ami nsasua nnọ kpukpru mmọemi mmade, nnyụn̄ ntụnọ mmọ; nyene ifiopesịt ndien, nyụn̄ kabade esịt.” (Ediyarade 3:19) Nte esidide ye ntụnọ otode Jehovah, ntụnọ Jesus edi idiọn̄ọ ima esie. (Mme Hebrew 12:4-7) Esop mbon Laodicea ekpenyene ndibọ ufọn nto ima ima edikere mban̄a esie nnyụn̄ nsịn item esie ke edinam. Mmọ ẹkpenyene ndikabade esịt, ẹdiọn̄ọde ẹte ke ndebe ndebe edu mmimọ ọwọrọ idiọkn̄kpọ. (Mme Hebrew 3:12, 13; James 4:17) Yak mbiowo mmọ ẹkpọn̄ usụn̄ uyom inyene obụkidem ẹnyụn̄ “ẹdemede” enọ oro mmọ ẹnyenede ẹto Abasi. Ye ibọk enyịn eke spirit emi ọtọn̄ọde ndinam ufọn, yak kpukpru owo ke esop ẹkụt nduọkodudu nte n̄kpọ eke ẹn̄wọn̄de mmọn̄ ke mbịtmbịt idịm.—2 Timothy 1:6; Mme N̄ke 3:5-8; Luke 21:34.
16. (a) Didie ke ẹwụt ima ye esịtmbọm Jesus mfịn? (b) Edieke nnyịn ibọde ọkpọsọn̄ item, didie ke ikpanam n̄kpọ?
16 Nso kaban̄a nnyịn mfịn? Jesus akaiso ‘ndima ikọt Esiemmọ ẹmi ẹdude ke ererimbot.’ Enye eyenam emi “kpukpru ini, tutu osịm utịt ererimbot.” (John 13:1; Matthew 28:20) Ẹwụt ima ye esịtmbọm esie ẹbe ke otu John eke eyomfịn ye mme ntantaọfiọn̄, m̀mê mbiowo, ke esop Christian. (Ediyarade 1:20) Ke ata ini nsọn̄ọn̄kpọ emi, mbiowo ẹnyene ntotụn̄ọ udọn̄ ndin̄wam kpukpru nnyịn, n̄kpri ye ikpọ, man ikaiso isịne ke esịt ndutịm ukara Abasi emi, ibiọn̄ọde edu nda-ke-idem, idiọkitọn̄ inyene obụkidem, ye oburobụt ido ererimbot emi. Edieke nnyịn ibọde ọkpọsọn̄ item m̀mê ntụnọ ke ndusụk ini, ti ete ke “ntụnọ ye item ẹnyụn̄ ẹdi usụn̄uwem.” (Mme N̄ke 6:23) Kpukpru nnyịn idi mme anana mfọnmma ndien akpana inyene ifiopesịt ndikabade esịt nte ẹyomde man ẹkeme ndifiak nnen̄ede nnyịn ikaiso inyụn̄ idu ke ima Abasi.—2 Corinth 13:11.
17. Didie ke inyene ekeme ndidi n̄kpọndịk ke n̄kan̄ spirit nnọ nnyịn?
17 Inaha nnyịn iyak udọn̄ inyene obụkidem, inyene m̀mê unana inyene ẹnam nnyịn itie ndebe ndebe. Inyene ekeme ndin̄wam ke ndiberede mbufa utom oro ẹkemede ndinam, edi enye n̄ko ekeme ndidi n̄kpọndịk. (Matthew 19:24) Owo akwa inyene ekeme ndikere ete ke ufọn idụhe imọ ndisịn ifịk ke utom ukwọrọikọ nte mbon eken, ama akam edi imọ ke inọ ikpọ enọ ke ini ke ini. Mîdịghe enye ekeme ndikere ke imọ ndidi imọ owo anam imọ idot uma. Adianade do, ediwak unọ idem inemesịt ye mbre ẹdu ẹnọ owo inyene, ẹmi mbon eken mîkemeke ndinyene. Edi mme n̄kpọ oro ẹbọbọ owo ini ndien ẹkeme ndidụri owo unana ekikere n̄kpọn̄ utom Christian, ke ntre anamde owo unana-ifiọk oro etie ndebe ndebe. Nnyịn ikpakam ifep kpukpru utọ afia ntre inyụn̄ ikaiso “ikpa utom ye en̄wan” ke ofụri esịt, ye nsinsi uwem ke ekikere.—1 Timothy 4:8-10; 6:9-12.
‘Ndidia Udia Mbubịteyo’
18. Nso ifet ke Jesus onịm ke iso mme Christian oro ke Laodicea?
18 Jesus akaiso ọdọhọ ete: “Sese, ndada ke usụn̄ ntuak; edieke owo okopde uyo Mi onyụn̄ osiode usụn̄, nyedụk ntiene enye, ndia n̄kpọ [“udia mbubịteyo,” NW] ye enye, enye onyụn̄ adia n̄kpọ [“udia mbubịteyo,” NW] ye Ami.” (Ediyarade 3:20) Edieke mme Christian eke Laodicea oro ẹdikam ẹdade Jesus ẹdụk esop mmọ, enye eyen̄wam mmọ ndikan ndebe ndebe edu mmọ!—Matthew 18:20.
19. Nso ke ikọ Jesus ọwọrọ ke ini enye ọn̄wọn̄ọde ndidia udia mbubịteyo ye esop oro ke Laodicea?
19 Nte eyịghe mîdụhe, Jesus nditịn̄ mban̄a udia mbubịteyo eti mbon Laodicea oro aban̄a mme ini oro enye ẹkesidiade udia mbubịteyo ye mme mbet esie. (John 12:1-8) Mme utọ ini ntre ẹma ẹsiwak ndida mme edidiọn̄ eke spirit nsọk mbon oro ẹdude. Kpasụk ntre, mme n̄wọrọnda ini ẹma ẹsidu ke Jesus ama ekeset, oro enye ekesidude ke itie udia ye mme mbet esie, kpa mme ini oro ẹkesọn̄ọde mmọ idem akamba akamba. (Luke 24:28-32; John 21:9-19) Ntem, enye ndin̄wọn̄ọ ndidụk esop mbon Laodicea nnyụn̄ ndia udia mbubịteyo ye mmọ edi un̄wọn̄ọ edida nti ufọn n̄kpọ spirit nsọk mmọ edieke mmọ ẹdikam ẹdade enye ẹdụk ufọk.
20. (a) Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ usen Ọbọn̄, nso ikosụn̄ọ ito ndebe ndebe edu Christendom? (b) Didie ke ubiereikpe Jesus otụk Christendom?
20 Ima ima item oro Jesus ọkọnọde mbon Laodicea enyene se ọwọrọde akamba akamba ọnọ nsụhọ Christian oro ẹyetde aran mfịn. Ndusụk mmọemi ẹti ẹte, ke ini usen Ọbọn̄ ọkọtọn̄ọde, mbon ido ukpono Christendom ẹma ẹkabade ẹtie ndebe ndebe ke enyene-ndịk udomo. Utu ke ndidara edifiak ndi Ọbọn̄ nnyịn ke 1914, mme ọkwọrọ ederi esie ẹma ẹsịn idem ke uwotowo ke Ekọn̄ Ererimbot I, emi idụt 24 ke otu idụt 28 oro ẹken̄wanade en̄wan oro ẹkedọhọde ke idi Christian. Ubiomikpe iyịp mmọ odobi didie ntem! Ke ini Ekọn̄ Ererimbot II, emi ẹken̄wanade akamba akamba n̄ko ke Christendom, mme idiọkn̄kpọ eke nsunsu ido ukpono ẹma ẹtọn̄ọ ntak “ẹboho ẹkon̄ ẹsịm enyọn̄.” (Ediyarade 18:5) Akande oro, mme ọkwọrọ ederi ẹma ẹwọn̄ọde edem mmọ ẹwụt Obio Ubọn̄ Jehovah oro edide ke ndin̄wam Esop Ediomi M’idụt, Edidiana M’idụt, ye mme n̄ka ukpụhọ ukara eke mme idụt, ẹmi baba kiet ke otu mmọ mîkemeke ndikọk mme mfịna ubonowo. Jesus ama esesịn mme ọkwọrọ ederi anyanini, obiomde mmọ ikpe idiọk idiọk onyụn̄ otopde mmọ ọduọk, kpa nte ọkọiyak ọduọn̄ọde ndiọi iyak oro iyịre esie omụmde. Itie nditaha eke mme ufọkederi Christendom mfịn etie ntiense aban̄a ubiereikpe oro ẹbierede ẹnọ enye. Akpatre nsobo esie akpakam edi ntọt ọnọ nnyịn!—Matthew 13:47-50.
21. Tọn̄ọde ke 1919 kaiso, didie ke mme Christian ke esop akpanikọ ẹnam n̄kpọ ẹban̄a ikọ oro Jesus eketịn̄de ọnọ mme Christian ke Laodicea?
21 Idem ke esịt esop akpanikọ, odu mme ndebe ndebe owo oro ẹbietde edin̄wọn̄ n̄kpọ oro mîfiopke-fiop mînyụn̄ ibịtke-bịt. Edi Jesus osụk amama esop esie ufiop ufiop. Enye aka ebịne mme Christian oro ẹnamde n̄kpọ ke mfọnido, ndien ediwak mmọ ẹma ẹda enye ẹdụk ufọk, nte n̄kpọ eke ẹkotde enye udia mbubịteyo. Nte utịp, ọtọn̄ọde ke 1919 akaiso ẹma ẹtat mmọ enyịn ndikụt se mme prọfesi Bible ẹwọrọde. Mmọ ẹmedara iduọk ini akwa ntatenyịn oro.—Psalm 97:11; 2 Peter 1:19.
22. Ewe udia mbubịteyo ini iso ke ekeme ndidi Jesus ekenyene ke ekikere, ndien mmanie ẹdibuana ke enye?
22 Ke nditịn̄ ikọ nnọ mbon Laodicea, ekeme ndidi Jesus n̄ko ama enyene udia mbubịteyo efen ke ekikere. Ke ukperedem ke Ediyarade nnyịn ikot ite: “Ọfọfọn ọnọ mmọemi ẹkekotde ẹdi udia [mbubịteyo] ndọ Eyenerọn̄.” Emi edi akwa usọrọ edikan ke ndinọ Jehovah itoro ke enye ama ekebiere ikpe ọnọ nsunsu ido ukpono—kpa usọrọ emi Christ abuanade ye ofụri ibat owo 144,000 eke an̄wanndọ ke heaven. (Ediyarade 19:1-9) Mme andibuana ke esop Laodicea eset oro ẹyerede ikot—ih, ye mme anam-akpanikọ nditọete Christ Jesus mfịn, ẹmi ẹsịnede edisana ọfọn̄idem oro ẹdade ẹdiọn̄ọ mmọ nte mme ata Christian oro ẹyetde aran—kpukpru mmọ ye Ebendọ mmọ ẹyedia usọrọ mbubịteyo oro. (Matthew 22:2-13) Nso okopodudu n̄kpọ nsịnudọn̄ ke edi ntem ndinyene ifịk nnyụn̄ n̄kabade esịt!
Ebekpo oro Ẹnọde Mme Andikan
23, 24. (a) Nso utịp efen ke Jesus etịn̄ aban̄a? (b) Ini ewe ke Jesus ọkọsụhọde etie ke ebekpo Messiah esie, ndien ini ewe ke enye ọkọtọn̄ọ ikpe ye mbon oro ẹkedọhọde ke idi Christian? (c) Nso utịbe utịbe un̄wọn̄ọ ke Jesus ọkọn̄wọn̄ọ ọnọ mme mbet esie ke ini enye ọkọtọn̄ọde Editi n̄kpa esie?
23 Jesus etịn̄ aban̄a utịp efen, ọdọhọde ete: “Owo eke akande, nyenọ enye nditie ye Ami ke ebekpo Mi, kpa nte Ami n̄kakande, nnyụn̄ nsụhọde ntie ye Ete Mi ke ebekpo Esie.” (Ediyarade 3:21) Ke ndisu ikọ David ke Psalm 110:1, 2, ke Jesus owo nsọn̄ọnda oro ama akakan ererimbot, ẹma ẹnam enye eset ke n̄kpa ke 33 E.N., ẹnyụn̄ ẹmenerede ke enyọn̄ nditie ye Ete esie ke ebekpo Esie eke heaven. (Utom 2:32, 33) Ke n̄wọrọnda isua efen, 1914, Jesus ama edibehe ndisụhọde ntie ke ebekpo Messiah esie nte Edidem ye Ebiereikpe. Etie nte ikpe ọkọtọn̄ọ ke 1918 ye mbon oro ẹkedọhọde ke idi Christian. Ẹyenam mme andikan oro ẹyetde aran, ẹmi ẹkekpan̄ade mbemiso inioro ẹset ẹnyụn̄ ẹkediana ye Jesus ke Obio Ubọn̄ esie. (1 Peter 4:17) Enye ama ọn̄wọn̄wọn̄ọ emi ọnọ mmọ ke ini enye ọkọtọn̄ọde Editi n̄kpa esie, ọdọhọde mme mbet esie ete: “Kpa nte Ete Mi okonịmde Obio Ubọn̄ ọnọ Mi, kpasụk ntre ke Ami nnyụn̄ nnịm nnọ mbufo nte ẹdia n̄kpọ ẹnyụn̄ ẹn̄wọn̄ n̄kpọ ke okpokoro Mi ke Obio Ubọn̄ Mi; mbufo ẹyenyụn̄ ẹtie ke ebekpo ẹkpe ikpe ẹnọ mme esien Israel duopeba.”—Luke 22:28-30.
24 Nso utịbe utịbe utom—nditie ye Edidem emi akarade ke ini “ẹdinamde n̄kpọ ẹkabade ẹdi mbufa” nnyụn̄ mbuana ye enye, ke ntak mfọnmma uwa esie, ke ndimenede okopitem ererimbot ubonowo nsịm mfọnmma eke Eden! (Matthew 19:28; 20:28) Nte John asiande nnyịn, Jesus anam mbon oro ẹkande ẹdi ‘obio ubọn̄, ẹdi mme oku ẹnọ Abasi ye Ete esie,’ nditie ke mme ebekpo oro ẹdude ẹkanade akamba ebekpo Jehovah ke heaven. (Ediyarade 1:6; 4:4) Ẹyak kpukpru nnyịn—edide idi mbon oro ẹyetde aran m̀mê idi eke n̄ka obufa isọn̄ oro odoride enyịn ndibuana ke edifiak n̄wụk Paradise—ida mme ikọ oro Jesus ọnọde ẹsọk mbon Laodicea isịn ke esịt!—2 Peter 3:13; Utom 3:19-21.
25. (a) Nte mme n̄wed oro ẹkebemde iso, didie ke Jesus etre etop oro enye ọnọde ẹsọk Laodicea? (b) Didie ke Christian kiet kiet mfịn akpanam n̄kpọ aban̄a ikọ oro Jesus eketịn̄de ọnọ esop oro ke Laodicea?
25 Nte ekedide ye mme etop ẹkebemde iso, Jesus etre enyeemi ye mme ikọitem: “Yak owo eke enyenede utọn̄ okop se spirit ọdọhọde mme ufọk Abasi.” (Ediyarade 3:22) Nnyịn idu uwem ke ata utịt ini. Uyarade akanarede nnyịn okụk owụt ete ke Christendom emebịt adan̄a nte ima abuanade. Ke okpụhọrede ye oro, ẹyak nnyịn nte mme Christian akpanikọ inam n̄kpọ ye ọkpọsọn̄ udọn̄ iban̄a etop oro Jesus ọnọde ẹsọk esop oro ke Laodicea, ih, ofụri etop itiaba oro Ọbọn̄ nnyịn ọnọde ẹsọk mme esop oro. Nnyịn imekeme ndinam emi ke ndibuana ifịk ifịk ke ndisu akwa prọfesi Jesus kaban̄a usen nnyịn: “Ẹyenyụn̄ ẹkwọrọ gospel Ubọn̄ Abasi emi ke ofụri ekondo nte ntiense ẹnọ kpukpru mme idụt, ndien adan̄aoro ke utịt eyedi.”—Matthew 24:12-14.
26. Ini ewe ke Jesus afiak etịn̄ ikọ nnennen nnennen ọnọ John, edi nso ke enye etiene abuana?
26 Item oro Jesus ọnọde ẹsọk esop itiaba oro emetre. Enye itịn̄ke ikọ aba inọ John ke Ediyarade tutu ke akpatre ibuotn̄wed, edi enye abuana ke ediwak n̄kukụt ẹmi, ke uwụtn̄kpọ, ke ndinọ mme ubiereikpe Jehovah. Ẹyak nnyịn kemi idiana ye otu John ke ndidụn̄ọde udiana n̄wọrọnda n̄kukụt ẹmi Ọbọn̄ Jesus Christ ayararede.
[Ikọ idakisọn̄]
a Mme ọdọkisọn̄ nyom n̄kpọ eset ẹma ẹdọk mme ebiet ẹmi Laodicea okodude.
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ekebe ke page 73]
Uyom Inyene Obụkidem ye Eti Ibuot
Ko ke edem ke 1956, ewetmbụk n̄kpọntịbe kiet ama ewet ete: “Ẹkere ẹte ke isua ikie oro ẹkebede, ibat n̄kpọ oro uke-uke owo okoyomde ndinyene ẹkedi 72, ke otu ẹmi, 16 ke ẹkebat nte se ẹnen̄erede ẹyom. Mfịn, ibat n̄kpọ oro ẹkụtde nte uke-uke owo oyomde ndinyene ẹdi 474, ke otu ẹmi, 94 ke ẹbat nte se ẹnen̄erede ẹyom. Isua ikie oro ẹkebede, mbon mbubịne ẹkesida n̄kpọurua 200 ẹkpak uke-uke owo ndidep—edi mfịn n̄kpọurua 32,000 ẹdu oro oyomde ẹmen̄e ndidep. Se owo enen̄erede oyom iwakke—se owo amade ndinyene, edi anana-ibat.” Mfịn, ẹkaha mme owo ye ekikere oro nte ke inyene obụkidem ye uforo ẹdi akpan n̄kpọ ke uwem. Ntre, ediwak owo ẹfụmi item eti ibuot eke Ecclesiastes 7:12 oro: “Koro eti ibuot edide se ikpemede, inyene onyụn̄ edi se ikpemede, edi ata ifiọk ye eti ibuot ẹyenam mme andinyene enye ẹdu uwem.”
[Ndise ke page 67]
Mmọn̄ oro okosịmde Laodicea eyedi ata ndebe ndebe. Mme Christian ke Laodicea ẹma ẹnyene ndebe ndebe edu oro mîfọnke
