Be ka se isịnede

Be ka se isịnede

Jesus Edi ye Nsịnudọn̄

Jesus Edi ye Nsịnudọn̄

Ibuot 4

Jesus Edi ye Nsịnudọn̄

1. John ewet n̄wed idahaemi ọnọ ẹsọk mmanie, ndien mmanie mfịn ẹkpekụt etop esie nte edide se itịmde ibehe mmọ?

 N̄KPỌ efen oro etienede ekpenyene ndidi se itịmde ibehe kpukpru owo ẹmi ẹbuanade ke mme esop ikọt Abasi mfịn. Sese udịm udịm etop mi. Mmọ ẹnyene san̄asan̄a ebuana nte “ini ẹkemekde ẹnịm” asan̄ade ekpere. (Ediyarade 1:3, NW) Nnyịn ndinam mme ntọt oro edi kaban̄a nsinsi ufọn nnyịn. N̄wetnnịm n̄kpọ oro okot ete: “John ọnọ n̄wed ẹsọk mme ufọk Abasi [“esop,” NW] itiaba ẹmi ẹdude ke Asia. Mfọn ye emem akpakam oto Enyeemi odude-du, emi okonyụn̄ odude-du, emi edinyụn̄ edide, osịm mbufo: onyụn̄ oto ke mme spirit itiaba ẹmi ẹdude ke iso ebekpo Esie; onyụn̄ oto Jesus Christ.”—Ediyarade 1:4, 5a.

2. (a) Nọmba oro “itiaba” ada aban̄a nso? (b) Ke usen Ọbọn̄, mmanie ke mme etop oro ẹnọde ẹsọk “mme ufọk Abasi itiaba” ẹnyene ebuana?

2 Mi John etịn̄ ikọ ọnọ “mme ufọk Abasi itiaba,” ndien ẹsiak enyịn̄ mmọemi ẹnọ nnyịn ke ukperedem ke prọfesi emi. Nọmba oro, “itiaba,” edi se ẹsiakde ndien ndien ke Ediyarade. Enye owụt n̄kpọ ndidi ọyọhọ ọyọhọ, akpan akpan ke se iban̄ade mme n̄kpọ Abasi ye esop esie oro ẹyetde aran. Sia ibat esop ikọt Abasi ke ofụri ererimbot ọkọride osịm ediwak tọsịn ke usen Ọbọn̄, nnyịn imekeme ndinịm ke akpanikọ nte ke se ẹtịn̄de akpan akpan ẹnọ “mme ufọk Abasi itiaba” eke mbon oro ẹyetde aran enyene ebuana n̄ko ye kpukpru ikọt Abasi mfịn. (Ediyarade 1:10) Ih, John enyene akpan etop ọnọ kpukpru esop Mme Ntiense Jehovah ye kpukpru mmọemi ẹbuanade ke mmọ, ke kpukpru ebiet ke iso isọn̄ emi.

3. (a) Ke ekọm John, “mfọn ye emem” ẹto m̀mọ̀n̄? (b) Ewe ikọ apostle Paul ebiet ekọm John?

3 “Mfọn ye emem”—ẹyom mmọemi didie ntem, akpan akpan ke ini ifiọkde ebiet emi mmọ ẹtode! “Enyeemi” mmọ ẹtode edi Jehovah, Ọbọn̄ Andikara ke idemesie, kpa “Edidem emi akarade ke kpukpru eyo,” emi odude “ke nsinsi nsinsi.” (1 Timothy 1:17; Psalm 90:2) Se itienede ibuana mi n̄ko, edi “mme spirit itiaba,” kpa ikọ emi owụtde ọyọhọ ọyọhọ edinam eke anamutom odudu Abasi, m̀mê edisana spirit, nte enye adade ifiọk ye edidiọn̄ ọsọk kpukpru mmọ oro ẹkpan̄de utọn̄ ẹnọ prọfesi emi. Enyeemi enyenede akpan udeme n̄ko edi “Jesus Christ,” emi John ke ukperedem ekewetde aban̄a ete: “[Enye] ọyọhọ ye mfọn ye akpanikọ.” (John 1:14) Ntem, ekọm John enyene mme ukem n̄kpọ oro apostle Paul akasiakde ke ndida udiana n̄wed oro enye ọkọnọde ẹsọk esop Corinth nsịm utịt: “Mfọn Ọbọn̄ Jesus Christ, ye ima Abasi, ye nsan̄a edisana spirit, akpakam odu ye mbufo kpukpru.” (2 Corinth 13:14) Mme ikọ oro ẹkpekam ẹnyene n̄kpọ ndinam ye kpukpru nnyịn n̄ko oro imade akpanikọ mfịn!—Psalm 119:97.

“Ntiense Emi Anamde Akpanikọ”

4. Didie ke John akaiso ndinam ẹdiọn̄ọ Jesus Christ, ndien ntak emi mme ikọ ẹmi ẹtịmde ẹdot?

4 Ke ẹsiode Jehovah ẹfep, Jesus edi enyeemi enyenede ubọn̄ akan ke ekondo, nte John ọfiọkde aban̄a, anamde ẹdiọn̄ọ enye nte “ntiense emi anamde akpanikọ, andibem iso mmana ke otu mme akpan̄kpa, ye andikara ndidem isọn̄.” (Ediyarade 1:5b) Ukem nte ọfiọn̄ ke enyọn̄, ẹma ẹwụk enye ọkpọsọn̄ ọkpọsọn̄ nte andidi akakan Ntiense nnọ idaha oro Jehovah enyenede nte Abasi. (Psalm 89:37) Ke enye ama okomụm nsọn̄ọnda akama tutu osịm n̄kpa uwa, enye ama akabade edi akpa ke otu ubonowo emi ẹnamde ẹset ke n̄kpa ẹkenyene uwem unana n̄kpa eke spirit. (Colossae 1:18) Idahaemi ke iso Jehovah, ẹmenede enye okon̄ akan kpukpru ndidem isọn̄, ẹnọde enye “ofụri odudu ke heaven ye ke isọn̄.” (Matthew 28:18; Psalm 89:27; 1 Timothy 6:15) Ke 1914 ẹma ẹdori enye ke ebekpo nte Edidem man akara ke otu mme idụt isọn̄.—Psalm 2:6-9.

5. (a) Didie ke John akaiso ndiwụt esịtekọm mban̄a Ọbọn̄ Jesus Christ? (b) Mmanie ẹbọ ufọn ẹto edinọ oro Jesus ọkọnọde mfọnmma uwem esie nte owo, ndien didie ke mme Christian oro ẹyetde aran ẹbuana ke san̄asan̄a edidiọn̄?

5 John akaiso ndiwụt esịtekọm nnọ Ọbọn̄ Jesus Christ ke mme ufiop ufiop ikọ ẹmi: “Enyeemi amade nnyịn, okonyụn̄ adade iyịp Esiemmọ atat nnyịn urụk mme idiọkn̄kpọ nnyịn; Enye omonyụn̄ anam nnyịn idi obio Ubọn̄, idi mme oku inọ Abasi ye Ete Esie; ẹnọ Enye ubọn̄ ye edikara ekondo ke nsinsi-nsinsi. Amen.” (Ediyarade 1:5c, 6) Jesus ama ọnọ mfọnmma uwem esie nte owo man ẹkpenam mbon ererimbot ubonowo ẹmi ẹbuọtde idem ke enye ẹkeme ndifiak nnyene mfọnmma uwem. Afo, edima andikot n̄wed emi, emekeme ndidi se ẹsịnde ke otu emi! (John 3:16) Edi n̄kpa uwa Jesus ama eberede usụn̄ ọnọ san̄asan̄a edidiọn̄ ndidu nnọ mmọemi ẹkabarede ẹdi mme Christian oro ẹyetde aran ukem nte John. Ẹbat mmọemi ke edinen ke ntak uwa ufak Jesus. Ke ẹsanade kpukpru idotenyịn uwem eke isọn̄ ẹyak, nte Jesus akanamde, ẹma ẹbon mmọemi ẹdide eke ekpri otuerọn̄ ke spirit Abasi, ye idotenyịn edidi se ẹnamde ẹset ke n̄kpa man ẹkenam utom nte ndidem ye mme oku ye Jesus Christ ke Obio Ubọn̄ esie. (Luke 12:32; Rome 8:18; 1 Peter 2:5; Ediyarade 20:6) Nso akwa ifet ke emi edi ntem! Eyịghe idụhe John okofioride ye nsọn̄uyo ntre nte ke ubọn̄ ye odudu ẹnyene Jesus!

“Asan̄a ke Obubịt Enyọn̄ Edi”

6. (a) Nso ke John ọtọt aban̄a Jesus ‘ndisan̄a ke obubịt enyọn̄ ndi,’ ndien ewe prọfesi Jesus ke ekeme ndidi ẹma ẹti John aban̄a? (b) Didie ke Jesus “edi,” ndien mmanie ẹdikụt akwa ubiak ke isọn̄?

6 Edikem, John ọtọt idara idara ete: “Sese, Enye ọmọn̄ asan̄a ke obubịt enyọn̄ edi; kpukpru enyịn ẹyenyụn̄ ẹkụt Enye, ye mmọemi ẹkekịmde Enye; ndien kpukpru mme idụt isọn̄ ẹyeseme Enye. Yak edi ntre, Amen.” (Ediyarade 1:7) Nte eyịghe mîdụhe, ẹma ẹfiak ẹti John ẹban̄a akpa prọfesi Jesus aban̄ade akpatre ini eyo emi. Do Jesus ọkọdọhọ ete: “Adan̄aoro ke idiọn̄ọ Eyen Owo eyewụt idem ke enyọn̄: adan̄aoro ke kpukpru mme idụt isọn̄ ẹyenyụn̄ ẹfụhọ, mmọ ẹyenyụn̄ ẹkụt Eyen Owo odorode ke obubịt enyọn̄ edi ye odudu ye akwa ubọn̄.” (Matthew 24:3, 30) Ntem, Jesus “edi” ke ndiwọn̄ọde ntịn̄enyịn esie man ọnọ mme idụt ubiereikpe Jehovah. Emi eyeda mme akpan ukpụhọde edi ke isọn̄, ndien sia “kpukpru mme idụt isọn̄” ẹma ẹkesịn ata itie Jesus nte edidem, mmọ ke akpanikọ ẹyesobo “ikan̄ ikan̄ iyatesịt Abasi Andikara kpukpru n̄kpọ.”—Ediyarade 19:11-21; Psalm 2:2, 3, 8, 9.

7. Didie ke “kpukpru enyịn,” esịnede eke mbon ntụtutọn̄, ‘ẹdikụt’ Jesus?

7 Ke akpatre mbubịteyo oro Jesus okodude ye mme mbet esie, enye ama ọdọhọ mmọ ete: “Osụk esisịt, ndien ererimbot idikwe Mi aba.” (John 14:19) Didie ndien ke edi nte ke “kpukpru enyịn ẹyenyụn̄ ẹkụt Enye”? Nnyịn ikpodorike enyịn ite ke mme asua Jesus ẹkpekeme ndikụt enye ke ata enyịn, koro ke Jesus ama ọkọdọk ke heaven, apostle Paul ọkọdọhọ ke idahaemi Jesus “[odụn̄] ke un̄wana eke owo mîkemeke ndisan̄a n̄kpere,” emi “akanam owo mîkwe, mîdinyụn̄ ikemeke ndikụt” enye. (1 Timothy 6:16) Nte an̄wan̄ade, ikọ John ọkọwọrọ ‘edikụt’ ke ekikere “edifiọk,” kpa nte nnyịn ikemede ndikụt m̀mê ndifiọk mme edu Abasi oro enyịn mîkwe ebe ke mme edibotn̄kpọ esie. (Rome 1:20) Jesus “ọmọn̄ asan̄a ke obubịt enyọn̄ edi” sia owo mîdikwe enye ke ata enyịn kpa nte utịn esitiede ke ini obubịt enyọn̄ ofụkde enye. Idem ke ini obubịt enyọn̄ ofụkde utịn ke uwemeyo, nnyịn imesifiọk ite ke enye odu do ke ntak un̄wana oro akanarede nnyịn okụk. Kpasụk ntre, okposụkedi Ọbọn̄ Jesus edide se enyịn mîkwe, ẹyeyarade enye nte ‘ikan̄ emi asakde, nte enye osiode usiene ọnọ mmọemi mîsụkke ibuot inọ gospel oro aban̄ade enye.’ Ẹyenyịk mmọemi n̄ko ‘ndikụt enye.’—2 Thessalonica 1:6-8; 2:8.

8. (a) Ke 33 E.N., “mmọemi ẹkekịmde Enye” ẹkedi mmanie, ndien mmanie ẹdi utọ mbon oro mfịn? (b) Sia Jesus mîdụhe aba mi ke isọn̄, didie ke mme owo ẹkeme ‘ndikịm enye’?

8 “Mmọemi ẹkekịmde Enye” ‘ẹyekụt’ Jesus n̄ko. Mmanie ke mmọemi ẹkpedi? Ke ini ẹkewotde Jesus ke 33 E.N., mbonekọn̄ Rome ẹma ẹkịm enye ata edikekịm. Mme Jew ẹma ẹtiene ẹbuana ke ubiomikpe uwotowo oro, koro Peter ọkọdọhọ ndusụk mmọemi ke Pentecost ete: “Abasi ama anam enye edi Ọbọn̄ ye Christ, kpa Jesus emi mbufo ẹkewotde ke eto.” (Utom 2:5-11, 36, NW; men Zechariah 12:10; John 19:37 domo.) Mbon Rome ye mme Jew oro ẹma ẹkpan̄a ke se ikperede ndisịm isua 2,000 idahaemi. Ntre mmọemi ‘ẹkịmde enye’ mfịn anaedi mme idụt ye mme owo oro ẹwụtde ukem edu usua oro ẹkewụtde ke ini ẹkewotde Jesus. Jesus idụhe aba mi ke isọn̄. Edi ke ini mme andibiọn̄ọ ke ifịk ifịk usụn̄, ẹkọbọde Mme Ntiense Jehovah, oro ẹtiede ntiense ẹban̄a Jesus, m̀mê ke ndebe ndebe edu, ẹnyịmede utọ ufen ntre, enye etie ata ukem ukem nte ke mme utọ andibiọn̄ọ oro ‘ẹkekịm’ Jesus ke idemesie.—Matthew 25:33, 41-46.

“Alpha ye Omega”

9. (a) Anie etịn̄ ikọ idahaemi, ndien ikafan̄ ke enye anam ntre ke Ediyarade? (b) Ke ini Jehovah okotde idemesie “Alpha ye Omega” ye “Andikara kpukpru n̄kpọ,” emi ọwọrọ nso?

9 Idahaemi, utịben̄kpọ akan utịben̄kpọ! Jehovah, Ọbọn̄ Andikara ke idemesie etịn̄ ikọ. Didie ke emi odot ntem nte ebeiso ikọ oro adade osịm mme n̄kukụt oro ẹyomde ndiyarade, sia enye edide Akwa Anditeme nnyịn ye ata Andinọ Ediyarade! (Isaiah 30:20) Abasi nnyịn ọdọhọ ete: “Ami ndi Alpha ye Omega; . . . emi odude-du, okonyụn̄ odude-du, edinyụn̄ edide, Andikara kpukpru n̄kpọ.” (Ediyarade 1:8) Ke Ediyarade, akpa ini edi emi ke utịm ikata oro Jehovah ke idemesie etiede ke enyọn̄ etịn̄ ikọ. (Se n̄ko Ediyarade 21:5-8; 22:12-15.) Mme Christian akpa isua ikie ẹma ẹsọsọp ẹdiọn̄ọ alpha ye omega nte akpa ye akpatre abisi ke usem Greek. Jehovah ndida leta iba oro n̄kot idemesie ọsọn̄ọ owụt nte ke Abasi andikara kpukpru n̄kpọ efen idụhe emi ekebemde imọ iso, ndomokiet idinyụn̄ itieneke imọ ke edem. Ke uforo uforo usụn̄, enye ke nsinsi nsinsi, eyebiere eneni aban̄ade idaha esie nte Abasi. Ẹyenọ enye ubọn̄ ke nsinsi nte n̄kukụre Abasi andikara kpukpru n̄kpọ, Akakan Andikara ofụri edibotn̄kpọ esie.—Men Isaiah 46:10; 55:10, 11 domo.

10. (a) Didie ke John akaiso etịn̄ aban̄a idemesie, ndien ẹkekọbi enye ẹtem ke m̀mọ̀n̄? (b) Anaedi edidianakiet mmanie ke ẹkeda ẹnọ n̄wed oro John ekewetde ẹsọk mme esop? (c) Didie ke ẹwak ndinọ udia eke spirit mfịn?

10 Ye mbuọtidem nte ke Jehovah eyenọ ndausụn̄ ke se iwọrọde ito mme n̄kpọ, John ọdọhọ ekemmọ ifụn ete: “Ami John, eyenete mbufo, emi mbuanade ye mbufo ke ukụt ye Obio Ubọn̄ ye ime eke ẹdude ke Jesus, n̄kodu ke isuo emi ekerede Patmos, ke ntak ikọ Abasi, ye ikọ ntiense mban̄a Jesus.” (Ediyarade 1:9) Owo-n̄kpọkọbi ke Patmos ke ntak eti mbụk, etienede nditọete esie ọyọ ukụt, odoride enyịn ọkpọsọn̄ ọkpọsọn̄ ndibuana ke Obio Ubọn̄ oro edide, idahaemi akanieren oro, John okụt akpa ke otu n̄kukụt Ediyarade. Nte eyịghe mîdụhe, mme n̄kukụt ẹmi ẹma ẹsịn udọn̄ akamba akamba ẹnọ enye, kpa nte ẹsịnde udọn̄ ẹnọ otu John mfịn ke ndikụt mmọ ẹsude. Nnyịn ifiọkke nte John akasan̄ade ọnọ ikpan̄wed eke Ediyarade emi ẹsọk mme esop, sia enye okodude ke n̄kọbi-ntem ke ini oro. (Ediyarade 1:11; 22:18, 19) Anaedi mme angel Jehovah ẹma ẹdiana kiet ke ndinam emi, kpa nte mmọ ẹsiwakde ndikpeme mme anam-akpanikọ Ntiense Jehovah oro ẹnamde utom ke idak ukpan ye ubiọn̄ọ mfịn, man otodo mmọemi ẹkeme ndida ekemini udia eke spirit nsọk nditọete mmọ oro ẹkopde biọn̄ akpanikọ.—Psalm 34:6, 7.

11. Nso ifet ebietde enyeoro John okowụtde esịtekọm aban̄a ke otu John abat ke ata ọsọn̄urua n̄kpọ mfịn?

11 John akadara ifet esie ntotụn̄ọ ntotụn̄ọ didie ntem ke ndidi se Jehovah adade nte usụn̄ unọ ntọt Esie ẹsọk mme esop! Kpasụk ntre, otu John eke eyomfịn abat ifet esie ke ata ọsọn̄urua n̄kpọ ke ndinọ mbonufọk Abasi “udia [eke spirit] ke edikem ini.” (Matthew 24:45) Afo akpakam edi kiet ke otu mbon oro ẹsọn̄ọde idem ebe ke enọ eke spirit emi man okposịm ubọn̄ ubọn̄ utịtmbuba eke nsinsi uwem!—Mme N̄ke 3:13-18; John 17:3.

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Ekebe ke page 21]

Ndinyene Udia eke Spirit ke N̄kpọsọn̄ Ini

Ke ukperedem ini ẹmi, emi Mme Ntiense Jehovah ẹsobode ekese ukọbọ ye nsọn̄ọn̄kpọ, edi akpan n̄kpọ ọnọ mmọ ndibọ udia eke spirit man ẹkpeka iso ẹsọn̄ idem ke mbuọtidem. Ke ediwak idaha, ẹsinọ udia oro ekemde, ekọm enyene Jehovah ke ndusụk n̄wọrọnda usụn̄ oro enye adade odudu esie anam n̄kpọ.

Ke Uwụtn̄kpọ, ke idak ukara Hitler ke Germany, Mme Ntiense ẹma ẹsimen Enyọn̄-Ukpeme oro ibak ibak ukara Nazi okodoride ukpan ẹsịn ke ukwak ẹfiak ẹmịn̄ ediwak ẹnyụn̄ ẹsuan. Ke Hamburg, mme Ndedịbe Bodisi ẹma ẹtọn̄ọ mbabuat uyom n̄kpọmbet ke ufọk oro utọ umịn̄-n̄wed ntre akakade iso. Ufọk oro ikokponke, itie ikonyụn̄ idụhe se ẹdịpde n̄kpọ ekededi mfọn mfọn. Typewriter okodu ke esịt kọbọd, ẹkenyụn̄ ẹsịn akamba ukwak umịn̄-n̄wed oro ke esịt akpan̄kpan̄ udọn̄ bia mbakara ke ufọk idakisọn̄. Adianade do, ekebe oro ọkọyọhọde ye magazine ama odu ke edem akpan̄kpan̄ oro! Eketie nte mmọ iditreke-tre ndifiọhọ n̄kpọ emi. Edi nso ikotịbe? Etubom bodisi oro ama okûbọde kọbọd oro ke usụn̄ oro enye mîkekwe typewriter oro. Amaedi ufọk idakisọn̄ oro, enyeneufọk oro ọdọhọ ete: “Mme etubom bodisi ita ẹma ẹda ke ufọt isọn̄ ufọk oro, kûfre ete ke edi kpasụk do ke akpan̄kpan̄ oro akana ye ekebe ọyọhọde ye Enyọn̄-Ukpeme ke edem esie. Etie nte owo mmọ baba kiet ikekwe enye; eketie nte n̄kpọ eke ẹkenamde mmọ ẹdọn̄ọ nnan.” Ke ntak n̄wọrọnda ukpeme Abasi emi, mbonufọk emi ẹma ẹkeme ndikaiso nnọ udia eke spirit ke n̄kpọsọn̄ ye enyene-ndịk ini oro.

Ke iduọk isua 1960, ekọn̄ mbio obio ama odu ke ufọt Nigeria ye n̄kan̄ ikpehe Biafra oro akabaharede ada. Sia obio Nigeria akakanarede Biafra okụk ofụri ofụri, n̄kukụre usụn̄ ndiwọrọ ke Biafra ndụk idụt efen ekedi an̄wa ubomofụm kiet. Emi ọkọwọrọ ke Mme Ntiense ke Biafra ẹkedu ke itiendịk edidi se ẹsịbede udia eke spirit ẹbaha mmọ. Ekem, ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ isua 1968, ukara Biafra ama emek owo kiet ke otu mme anamutom mbakara mmọ esịn ke akwa itieutom ke Europe, onyụn̄ emek owo efen ọnọ aka an̄wa ubomofụm Biafra. Owo iba ẹmi ẹkedi Mme Ntiense Jehovah, ndien idahaemi mmọ ẹkedu ke ibuot usụn̄ mbiba ke n̄kukụre usụn̄ oro adade owo ọwọrọ ke Biafra odụk idụt efen. Mmọ mbiba ẹma ẹfiọk ẹte ke anaedi ndutịm emi oto Jehovah. Ntre, mmọ ẹma ẹnyịme ndinam ekikọhọ ekikọhọ utom usịn idem ke afanikọn̄ emi, ke ndinọ udia eke spirit aka Biafra. Ndien mmọ ẹma ẹkeme ndinam emi ke ofụri ini ekọn̄ oro. Owo mmọ kiet ọdọhọ ete: “Ndutịm oro ama akan n̄kpọ oro mme owo ẹkpetịmde.”

[Chart ke page 19]

Mme Ndamban̄a Nọmba ke Ediyarade

Nọmba Se Ọwọrọde ke Ndamban̄a Usụn̄

2 Owụt edinen̄ede nsọn̄ọ n̄kpọ. (Ediyarade 11:3, 4;

men Deuteronomy 17:6 domo.)

3 Ada aban̄a edidori nsọn̄uyo. Owụt odudu nde.

(Ediyarade 4:8; 8:13; 16:13, 19)

4 Owụt idaha eke ofụri ekondo m̀mê edem mbinan̄ ke udomo.

(Ediyarade 4:6; 7:1, 2; 9:14; 20:8; 21:16)

6 Owụt unana mfọnmma, se mîsan̄ake nte ido edide, ubi ubi.

(Ediyarade 13:18; men 2 Samuel 21:20 domo.)

7 Owụt ọyọhọ ọyọhọ n̄kpọ oro ẹbierede ke odudu Abasi, kaban̄a

mme uduak Jehovah m̀mê eke Satan.

(Ediyarade 1:4, 12, 16; 4:5; 5:1, 6; 10:3, 4; 12:3)

10 Owụt se idide ofụri m̀mê ọyọhọ ọyọhọ ke ata ata usụn̄,

kaban̄a mme n̄kpọ ke isọn̄.

(Ediyarade 2:10; 12:3; 13:1; 17:3, 12, 16)

12 Owụt esop oro ẹtọn̄ọde ke odudu Abasi, edide ke heaven m̀mê

ke isọn̄. (Ediyarade 7:5-8; 12:1; 21:12, 16; 22:2)

24 Owụt akwa (adiana-iba) ndutịm esop Jehovah.

(Ediyarade 4:4)

Ẹnyene ndifiọk ndusụk nọmba oro ẹsiakde ke Ediyarade nte

ẹdide ata ata nọmba. Ekese ini, udọn̄ikọ esin̄wam ndibiere emi.

(Se Ediyarade 7:4, 9; 11:2, 3; 12:6, 14; 17:3, 9-11; 20:3-5.)