Ibuot 40

Ndinuak Urụkikọt Oro Ibuot

 N̄kukụt 14—Ediyarade 20:1-10

Ibuotikọ: Edisịn Satan ke editụn̄ọ ukpe, Ukara Tọsịn Isua, akpatre udomo ubonowo, ye nsobo Satan

Ini edisu: Ọtọn̄ọde ke utịt akwa ukụt tutu osịm nsobo Satan

1. Didie ke edisu akpa prọfesi Bible akaiso?

 NTE afo emeti akpa prọfesi Bible? Edi Jehovah Abasi eketịn̄ emi ke ini enye ọkọdọhọde Urụkikọt oro ete: “Nyenyụn̄ nsịn usua ke ufọt fo ye n̄wan, ye ke ufọt ubon [“mfri,” NW] fo ye ubon [“mfri,” NW] esie: enye eyenuak fi ibuot, afo eyenyụn̄ anuak enye nditịn̄-ikpat.” (Genesis 3:15) Idahaemi edisu prọfesi oro asan̄a ekpere ata-utịt esie! Nnyịn ima idụn̄ọde mbụk ekọn̄ oro Satan an̄wanade ye esop Jehovah eke heaven oro ebietde n̄wan. (Ediyarade 12:1, 9) Mfri Urụkikọt eke isọn̄, ye ido ukpono, ndutịm ukaraidem, ye ikpọ mbubehe esie, ẹmemen ibak ibak ukọbọ ẹfịk mfri an̄wan emi, Jesus Christ ye mme anditiene enye owo 144,000 oro ẹyetde aran, mi ke isọn̄. (John 8:37, 44; Galatia 3:16, 29) Satan ama anam ubiak ubiak n̄kpa osịm Jesus. Edi emi eketie nte unan ke nditịn̄-ikpat, koro Abasi ama anam anam-akpanikọ Eyen esie eset ke n̄kpa ke ọyọhọ usen ita.—Utom 10:38-40.

2. Didie ke ẹnuak Urụkikọt oro, ndien nso itịbe inọ mfri Urụkikọt eke isọn̄?

² Nso kaban̄a Urụkikọt emi ye mfri esie? Ke n̄kpọ nte 56 E.N. apostle Paul ama ewet anyan n̄wed ọnọ ẹsọk mme Christian ke Rome. Ke ndida n̄wed emi nsịm utịt, enye ama esịn udọn̄ ọnọ mmọ ke ndidọhọ ete: “Ndien ibịghike bịghi Abasi emem eyedịghi Satan anuak ke idak ikpat mbufo.” (Rome 16:20) Emi okpon akan edinuak enye enyọn̄ enyọn̄. Ẹnyene ndinuak Satan mbai mbai! Paul mi akada ikọ Greek oro, syn·triʹbo, oro ọwọrọde edinuak akabade etie mbukpen̄ mbukpen̄, edidịghi ke ikpat, edisobo ofụri ofụri ke ndinanuak. Amaedi mfri uduot owo eke Urụkikọt oro, emi odot ndibọ ata ufen ke usen Ọbọn̄, osụn̄ọde ke akwa ukụt ke ọyọhọ ọyọhọ edinuak Akwa Babylon ye ndutịm ukaraidem ererimbot emi, adianade ye mbon oro ẹnọde mmọ un̄wam ke okụk ye ke ndutịm ekọn̄. (Ediyarade, ibuot 18 ye 19) Ntem Jehovah ada usua oro odude ke ufọt mfri iba ẹmi osịm ata utịt. Mfri an̄wan Abasi akan mfri Urụkikọt eke isọn̄, ndien mfri oro idụhe aba!

Ẹsịn Satan ke Editụn̄ọ Ukpe

3. John asian nnyịn ete ke nso iyom nditịbe nnọ Satan?

³ Nso, ndien, ina ibet Satan ke idemesie ye mme demon esie? John asian nnyịn ete: “Ekem n̄kụt angel otode ke heaven osụhọde, akama ukpọhọde editụn̄ọ ukpe ye akwa n̄kpọkọbi ke ubọk. Enye onyụn̄ omụm dragon, akani urụkikọt, emi edide Andidori ikọt Abasi ikọ ye Satan, onyụn̄ ọkọbi enye ke thousand isua, onyụn̄ otop enye esịn ke editụn̄ọ ukpe, onyụn̄ ọkọbi ukpe, onyụn̄ esịri abaha enye, onịm ufịk-n̄kpọ ke esịt, man okûbian̄a aba mme idụt tutu thousand isua ẹbe; ini oro ama ebe, ẹnyene ndikpọhọde enye nyak ke ekpri ibio ini.”—Ediyarade 20:1-3.

4. Anie edi angel oro akamade ukpọhọde editụn̄ọ ukpe, ndien nnyịn isan̄a didie ifiọk?

⁴ Anie edi angel emi? Ana enye enyene odudu etieti man ekeme ndisobo akwa asua Jehovah mfep. Enye “akama ukpọhọde editụn̄ọ ukpe ye akwa n̄kpọkọbi ke ubọk.” Nte emi inamke nnyịn iti n̄kukụt kiet ke edem edem? Kamse, ih, ẹkot edidem oro akarade mme n̄kukun̄kpọyọriyọ oro, “angel akwa udem”! (Ediyarade 9:11) Ntre mi nnyịn imọtọn̄ọ ntak ikụt Etubom Ebiereikpe Jehovah, kpa Jesus Christ oro ẹnọde ubọn̄, nte odude ke edinam. Akwa angel emi okosiode Satan ke heaven ọduọk, oro ekebierede ikpe ọnọ Akwa Babylon, okonyụn̄ osobode “ndidem isọn̄, ye mbon-ekọn̄ mmọ” ke Armageddon ke akpanikọ ikpesịkke ida n̄kan̄ n̄kan̄ ndiyak angel oro ekpride akan anam ọkpọsọn̄ utom emi ke ndisịn Satan ke editụn̄ọ ukpe!—Ediyarade 12:7-9; 18:1, 2; 19:11-21.

5. Didie ke angel oro akarade editụn̄ọ ukpe anam n̄kpọ ye Satan kpa Devil, ndien ntak-a?

⁵ Ke ini ẹkesiode akwa ididuot dragon oro ke heaven ẹduọk, ẹma ẹtịn̄ ẹban̄a enye nte “akani urụkikọt oro ẹkotde enye ẹte, andidori ikọt Abasi ikọ ye Satan, andibian̄a ofụri ererimbot.” (Ediyarade 12:3, 9) Idahaemi, ke ọtọ oro ẹmụmde ẹnyụn̄ ẹsịnde enye ke editụn̄ọ ukpe, ẹtọn̄ọ ntak ẹtịn̄ ẹban̄a enye ọyọhọ ọyọhọ nte “dragon, akani urụkikọt, emi edide Andidori ikọt Abasi ikọ ye Satan.” Ẹkọbi ẹnyụn̄ ẹtop oburobụt andita, andibian̄a, ọdọk-edidọk, ye andikọbọ emi ẹsịn “ke editụn̄ọ ukpe,” emi ẹsịride ẹbaha ẹnyụn̄ ẹnen̄erede ẹdian ufịkn̄kpọ, “man okûbian̄a aba mme idụt.” Edikọbi emi ẹkọbide Satan mi edi ke tọsịn isua, kpa ini emi odudu esie ke idem ubonowo mîdidụhe aba, ukem nte eke owo-n̄kpọkọbi ke ntotụn̄ọ n̄kịmn̄kịm ufọk-n̄kpọkọbi idakisọn̄. Angel editụn̄ọ ukpe emi osio Satan ofụri ofụri efep ke ebuana ekededi ye Obio Ubọn̄ edinen ido. Nso ubọhọ idu ntem inọ ubonowo!

6. (a) Nso uyarade idu nte ke mme demon n̄ko ẹdụk editụn̄ọ ukpe? (b) Nso ikeme nditọn̄ọ idahaemi, ndien ntak-a?

⁶ Nso itịbe inọ mme demon? Mmọ n̄ko ẹdi se “ẹnịm[de] . . . ẹtie do ẹbet ikpe.” (2 Peter 2:4) Ẹkot Satan “Beelzebub, ọbọn̄ mme demon.” (Luke 11:15, 18; Matthew 10:25) Ke ikerede iban̄a ebuana oro mmọ ẹkenyenede ke anyanini  ye Satan, nte owo ikpebiereke ukem ikpe oro inọ mmọ? Editụn̄ọ ukpe emi toto ke anyanini ekedi n̄kpọndịk ọnọ mme demon oro; ke idaha kiet ke ini Jesus okosobode ye mmọ, mmọ ẹma “ẹben̄e Enye ẹte Enye okûdọhọ mmimọ iwọn̄ọ ikodụk ke ukpe.” (Luke 8:31) Edi ke ini ẹsịnde Satan ke editụn̄ọ ukpe, ke akpanikọ ẹyetop mme angel esie ẹsịn ke editụn̄ọ ukpe oro ye enye. (Men Isaiah 24:21, 22 domo.) Ke ẹma ẹkesịn Satan ye mme demon esie ke editụn̄ọ ukpe, Tọsịn Isua Ukara Jesus Christ ekeme nditọn̄ọ.

7. (a) Nso itie ke Satan ye mme demon esie ẹdidu ke adan̄aemi ẹdude ke editụn̄ọ ukpe, ndien nnyịn isan̄a didie ifiọk? (b) Nte Hades ye editụn̄ọ ukpe ẹdi ukem n̄kpọ? (Se ikọ idakisọn̄.)

⁷ Nte Satan ye mme demon esie ẹyenam utom ke adan̄aemi ẹdude ke editụn̄ọ ukpe? Ọfọn, ti ididuot unam enyene-ibuot itiaba oro edide “ama odu, inyụn̄ idụhe; edi ọmọn̄ edito ke akwa ukpe ọdọk edi.” (Ediyarade 17:8) Ke adan̄aemi okodude ke editụn̄ọ ukpe oro, enye ‘ikodụhe.’ Enye ikanamke utom, ikanamke isan̄, kpukpru ekikere ye uduak ẹma ẹkpa. Kpasụk ntre, ke etịn̄de aban̄a Jesus, apostle Paul ama ọdọhọ ete: “Anie edisụhọde okodụk ke udem [“ukpe,” NW]? oro edi ndida Christ nto ke n̄kpa n̄wọrọ ndi.” (Rome 10:7) Ke adan̄aemi okodude ke ukpe oro, Jesus ama akpa. a Owụt eti ibuot, ndien, ndibiere nte ke Satan ye mme demon esie ẹdidu ke itie unana utom oro ebietde n̄kpa ke tọsịn isua oro ẹdisịnde mmọ ke editụn̄ọ ukpe. Nso eti mbụk ke emi edi ntem ọnọ mme ama edinen ido!

Mme Ebiereikpe ke Tọsịn Isua

8, 9. Nso ke John asian nnyịn idahaemi aban̄a mbon oro ẹtiede ke mme ebekpo, ndien mmanie ke utọ mbon oro ẹdi?

⁸ Ke tọsịn isua ẹma ẹbe, ẹyekpọhọde Satan ke editụn̄ọ ukpe ẹyak ke ekpri ibio ini. Ntak-a? Mbemiso ọnọde ibọrọ, John odụri ntịn̄enyịn nnyịn afiak aka ntọn̄ọ ikpehe ini oro. Nnyịn ikot ite: “Ekem n̄kụt mme ebekpo, owo ẹnyụn̄ ẹtie ke esịt, ẹnyụn̄ ẹyak ubiere-ikpe ẹsịn mmọ ke ubọk.” (Ediyarade 20:4a) Mmanie ẹdi mbon ẹmi ẹtiede ke mme ebekpo mi ẹnyụn̄ ẹkara ke mme heaven ye Jesus oro ẹnọde ubọn̄?

⁹ Mmọ ẹdi “edisana ikọt” oro Daniel eketịn̄de aban̄a nte ẹkarade ke Obio Ubọn̄ ye Owo eke “ebietde eyen owo.” (Daniel 7:13, 14, 18) Mmọ ẹdi kpasụk mbiowo 24 oro ẹtiede ke mme ebekpo eke heaven ke ata iso Jehovah. (Ediyarade 4:4) Mmọ ẹsịne apostle 12 oro, ẹmi Jesus ọkọnọde un̄wọn̄ọ oro ete: “Ke ini ẹdinamde n̄kpọ ẹkabade ẹdi mbufa, ke adan̄aemi Eyen Owo editiede ke ebekpo ubọn̄ Esie, mbufo, ẹmi ẹketienede Mi, ẹyenyụn̄ ẹtie ke ebekpo duopeba, ẹkpe ikpe ẹnọ esien Israel duopeba.” (Matthew 19:28) Paul n̄ko esịne ke otu mmọ, ọkọrọ ye mme Christian ẹtode Corinth oro ẹkesọn̄ọde ẹda ẹnam akpanikọ. (1 Corinth 4:8; 6:2, 3) Mbon esop Laodicea oro ẹkekande n̄ko, ẹyesịne ke otu mmọ.—Ediyarade 3:21.

10. (a) Didie ke John etịn̄ idahaemi aban̄a ndidem 144,000? (b) Otode se John eketịn̄de ọnọ nnyịn ke edem edem, mmanie ẹsịne ke otu ndidem 144,000?

¹⁰ Ebekpo—144,000—ke ẹtịm ẹben̄e mme andikan oro ẹyetde aran, ẹmi “ẹkefak[de] . . . ẹsio ke otu owo, ẹte mmọ ẹdi akpa mbun̄wụm ẹnọ Abasi ye Eyen-erọn̄.” (Ediyarade 14:1, 4)  “Ih,” John akaiso ete, “Ami mma n̄kụt ukpọn̄ mbon oro ẹkewotde ke ekụri ke ntak ikọ ntiense oro mmọ ẹketiede ẹban̄a Jesus ye ke ntak ẹketịn̄de ikọ ẹban̄a Abasi, ye mmọ emi mîkatuakke ibuot inọ unam oro m̀mê mbiet esie ẹmi mîkonyụn̄ ibọhọ idiọn̄ọ ke ọkpọiso ye ke ubọk mmọ.” (Ediyarade 20:4b, NW) Mbon ẹmi ẹdude ke otu ndidem oro, ndien, ẹdi mme Christian oro ẹyetde aran, ẹmi ẹkekpade n̄kpa usụn̄ Abasi, oro ke edem edem, ke ẹdianarede ọyọhọ ufịkn̄kpọ ition, ẹkebụpde Jehovah m̀mê adan̄a didie ke enye edibet ndisio usiene iyịp mmimọ. Ke ini oro, ẹma ẹnọ mmọ afia edisịnen̄kpọ ẹnyụn̄ ẹdọhọ mmọ ẹbet kan̄a ke ekpri ibio ini. Edi idahaemi ẹmesio usiene ẹnọ mmọ ke ndisobo Akwa Babylon, nsobo mme idụt otode Edidem ndidem ye Ọbọn̄ mbọn̄, ye edisịn Satan ke editụn̄ọ ukpe.—Ediyarade 6:9-11; 17:16; 19:15, 16.

11. (a) Ikọ oro, “ẹkewotde ke ekụri” an̄wan̄a nnyịn didie? (b) Ntak ẹkemede ndidọhọ nte ke kpukpru owo 144,000 ẹkekpan̄a n̄kpa uwaidem?

¹¹ Nte kpukpru mbọn̄ ẹdide mme ebiereikpe owo 144,000 emi ẹdi se “ẹkewotde ke ekụri” ke ata idem-n̄kpọ? Ekeme ndidi ẹma ẹwot ibat ibat mmọ ntre ke ata ekụri. Okposụkedi, nte eyịghe mîdụhe, ẹduak ndinam ikọ emi atara osịm kpukpru Christian oro ẹyetde aran ẹmi ẹkekpade n̄kpa usụn̄ Abasi ke usụn̄ kiet m̀mê eken. b (Matthew 10:22, 28) Ke akpanikọ, Satan akpama ndinam ẹwot kpukpru mmọ ke ekụri, edi, ke akpanikọ, idịghe kpukpru nditọete Jesus oro ẹyetde aran ẹkpan̄a nte mme akpan̄kpa usụn̄ Abasi. Ediwak mmọ ẹkpan̄a ke ntak udọn̄ọ m̀mê usọn̄. Utọ mbon oro, nte ededi, ẹsịne n̄ko ke otu oro John okụtde idahaemi. N̄kpa kpukpru mmọ, ke ndusụk usụn̄, edi uwaidem. (Rome 6:3-5) Adianade do, owo mmọ baba kiet ikedịghe ubak ererimbot emi. Ntem, ererimbot ama asua kpukpru mmọ ndien, ke nditịm ntịn̄, ẹma ẹkabade ẹkpan̄a ke enyịn esie. (John 15:19; 1 Corinth 4:13) Owo mmọ baba kiet ikatuakke ibuot inọ unam oro m̀mê mbiet esie, ndien ke ini mmọ ẹkekpan̄ade, owo mmọ baba kiet ikenyeneke idiọn̄ọ unam oro. Kpukpru mmọ ẹkekpan̄a nte mme andikan.—1 John 5:4; Ediyarade 2:7; 3:12; 12:11.

12. Nso ke John obụk aban̄a ndidem 144,000, ndien ini ewe ke mmọ ẹkedidu uwem?

¹² Idahaemi mme andikan ẹmi ẹfiak ẹdu uwem! John obụk ete: “Mmọ ẹnyụn̄ ẹdidu uwem ẹnyụn̄ ẹkara nte ndidem ye Christ ke tọsịn isua.” (Ediyarade 20:4c, NW) Nte emi ọwọrọ ete ke owo inamke mme ebiereikpe ẹmi ẹset ke n̄kpa ibọhọke tutu ke ẹma ẹkesobo mme idụt ẹnyụn̄ ẹsịn Satan ye mme demon esie ke editụn̄ọ ukpe? Baba. Ata ediwak ke otu mmọ ẹma ẹdidodu uwem, sia mmọ ẹkewatde ye Jesus ndin̄wana ye mme idụt ke Armageddon. (Ediyarade 2:26, 27; 19:14) Ke akpanikọ, Paul ama owụt ete ke edinam mmimọ iset ke n̄kpa ọtọn̄ọ ibịghike ke edidu Jesus ama ọkọtọn̄ọ ke 1914 ye nte ke ẹnam ndusụk owo ẹset mbemiso mmọ eken. (1 Corinth 15:51-54; 1 Thessalonica 4:15-17) Ntre, mmọ ndidi ndidu uwem ada itie ke ikpehe ini nte mmọ kiet kiet ẹbọde enọ uwem unana n̄kpa ke mme heaven.—2 Thessalonica 1:7; 2 Peter 3:11-14.

13. (a) Didie ke nnyịn ikpese tọsịn isua emi owo 144,000 ẹkarade, ndien ntak-a? (b) Didie ke Papias eke Hierapolis ekese tọsịn isua? (Se ikọ idakisọn̄.)

¹³ Mmọ ndikara nnyụn̄ n̄kpe ikpe edidi ke tọsịn isua. Nte emi edi ata tọsịn isua, mîdịghe nte nnyịn ikpese enye ke ndamban̄a n̄kpọ nte anyan ikpehe ini oro owo mîsiakke ibat? “Mme tọsịn” ẹkeme ndiwọrọ akamba ibat oro owo mîsiakke, nte edide ke 1 Samuel 21:11. Edi mi “tọsịn” oro edi ata idem-n̄kpọ, sia enye odude utịm ikata ke Ediyarade 20:5-7 nte “thousand isua.” Paul okokot ini ubiereikpe emi “usen” ke ini enye ọkọdọhọde ete: “Enye [Abasi] omonịm usen eke Enye edikpede ikpe ọnọ ererimbot ke edinen ido.” (Utom 17:31) Sia Peter asiande nnyịn ete ke usen kiet ye Jehovah edi tọsịn isua, otịm odot nte ke Usen Ikpe emi ekpedi ata tọsịn isua. c—2 Peter 3:8.

 Mme Akpan̄kpa Eken

14. (a) Nso ikọ ke John etịn̄ aban̄a “mme akpa-n̄kpa eken”? (b) Didie ke ikọ oro apostle Paul eketịn̄de esịn un̄wana ke ikọ oro “ndidu uwem”?

¹⁴ Mmanie, ndien, ke ndidem ẹmi ẹdikpe ikpe ẹnọ edieke, nte apostle John ọdọhọde mi, “Mme akpa-n̄kpa eken ẹtre ndidu uwem tutu thousand isua oro ẹbe”? (Ediyarade 20:5a) Inikiet efen, ẹnyene ndifiọk se ikọ oro “ndidu uwem” ọwọrọde nte ekemde ye udọn̄ikọ. Ikọ emi ekeme ndinyene nsio nsio n̄kpọ oro ọwọrọde ke nsio nsio idaha. Ke uwụtn̄kpọ, Paul ama etịn̄ aban̄a ekemmọ mme Christian oro ẹyetde aran ete: “Edi mbufo ke Abasi akanam ẹdu uwem okposụkedi mbufo ẹkekpan̄ade ke mme ndudue ye idiọkn̄kpọ mbufo.” (Ephesus 2:1, NW) Ih, ‘ẹma ẹnam’ mme Christian oro ẹyetde aran ke spirit ‘ẹdu uwem,’ idem ke akpa isua ikie, ẹdide se ẹbatde ke edinen ke ntak mbuọtidem mmọ ke uwa Jesus.—Rome 3:23, 24.

15. (a) Mme ntiense Jehovah oro ẹkedude mbemiso eyo Christian ẹkenyene nso idaha ye Abasi? (b) Didie ke mme erọn̄ en̄wen ‘ẹdidu uwem,’ ndien ini ewe ke mmọ ẹdida isọn̄ ẹnyene ke ọyọhọ ekikere?

¹⁵ Ukem ntre, ẹma ẹbat mme ntiense Jehovah oro ẹkedude mbemiso eyo Christian ke edinen nte mme ufan Abasi; ẹma ẹnyụn̄ ẹtịn̄ ẹban̄a Abraham, Isaac, ye Jacob nte “mme odu-uwem” idem okposụkedi mmọ ẹkekpan̄ade ata n̄kpa. (Matthew 22:31, 32; James 2:21, 23) Nte ededi, mmọ ye kpukpru mbon eken oro ẹnamde ẹset ke n̄kpa, ọkọrọ ye akwa otuowo ẹdide mme anam-akpanikọ erọn̄ en̄wen oro ẹbọhọde Armageddon ye nditọ ekededi oro ẹkemede ndimana nnọ mmọemi ke obufa ererimbot, ana ẹdi se ẹmenerede kan̄a ẹsịm mfọnmma eke owo. Christ ye nsan̄a ndidem ye mme oku esie ẹdinam emi ke tọsịn isua eke Usen Ikpe, ke ntak uwa ufak Jesus. Etisịm utịt Usen oro, eyedi ẹma ẹnam “mme akpan̄kpa eken” “[ẹ]didu uwem” ke ekikere nte ke mmọ ẹdidi mme mfọnmma owo. Nte nnyịn idikụtde, ana mmọ ndien ẹbe akpatre udomo, edi mmọ ẹdisobo udomo oro nte mbon ẹmi ẹma ẹkenam ẹdi mfọnmma. Ke ini mmọ ẹbede udomo oro, Abasi eyebat mmọ nte ẹdotde ndidu uwem ke nsinsi, ẹdide ndinen ke ọyọhọ ọyọhọ ekikere. Mmọ ẹyekụt ọyọhọ edisu en̄wọn̄ọ oro: “Nti owo ẹyeda isọn̄ ẹnyene, ẹnyụn̄ ẹdụn̄ ke esịt ke nsinsi.” (Psalm 37:29) Nso idara idara ini iso ina ntem ibet okopitem ubonowo!

Akpa Ediset ke N̄kpa

16. Didie ke John etịn̄ aban̄a ediset ke n̄kpa oro enyenede mbon oro ẹkarade ye Christ nte ndidem, ndien ntak-a?

¹⁶ Ke afiakde ebịne mbon oro ‘ẹdidude uwem ẹnyụn̄ ẹkara nte ndidem ye Christ,’ John ewet ete: “Emi edi akpa ediset ke n̄kpa.” (Ediyarade 20:5b) Didie ke enye edi akpa? Enye edi “akpa ediset ke n̄kpa” ke ntak ini, koro mmọemi ẹnamde ẹset mi ẹdi “akpa mbun̄wụm ẹnọ Abasi ye Eyen-erọn̄.” (Ediyarade 14:4) Enye n̄ko edi akpa ke ntak akpan idaha, sia mbon oro ẹbuanade ke enye ẹkabarede ẹdi nsan̄a mme andikara ye Jesus ke Obio Ubọn̄ esie eke heaven ẹnyụn̄ ẹkpe ikpe ẹnọ ubonowo eken. Ke akpatre, enye edi akpa ke uduot. Ke ẹsiode Jesus Christ ke idemesie ẹfep, mbon oro ẹnamde ẹset ke akpa ediset ke n̄kpa ẹdi n̄kukụre edibotn̄kpọ oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke Bible nte ẹnọde uwem unana n̄kpa.—1 Corinth 15:53; 1 Timothy 6:16.

17. (a) Didie ke John etịn̄ aban̄a idotenyịn oro ẹdiọn̄de ẹnọ mme Christian oro ẹyetde aran? (b) Nso idi “udiana . . . n̄kpa,” ndien ntak emi enye ‘mînyeneke odudu’ ke idem owo 144,000 oro ẹkande?

¹⁷ Nso idotenyịn oro ẹdiọn̄de ina ntem ibet mbon oro ẹyetde aran mi! Nte John ọdọhọde ete: “Ọfọfọn ọnọ owo emi enyenede udeme ke akpa ediset: enye edi edisana; udiana . . . n̄kpa inyeneke odudu ke idem mmọ emi.” (Ediyarade 20:6a) Nte Jesus ọkọn̄wọn̄ọde ọnọ mme Christian ke Smyrna, mme andikan ẹmi, oro ẹbuanade ke “akpa ediset ke n̄kpa” ididụhe ke itiendịk ndibọ unọmọ “udiana . . . n̄kpa,” emi ọwọrọde edisọhi mfep, nsobo oro idotenyịn ediset ke n̄kpa mîdụhe. (Ediyarade 2:11; 20:14) Udiana n̄kpa “inyeneke odudu” ke idem utọ mme andikan ẹmi, koro eyedi mmọ ẹma ẹmen se mîdibiarake ye se mîkemeke ndikpa ẹsịne.—1 Corinth 15:53.

18. Nso ke John etịn̄ idahaemi aban̄a mbufa mme andikara isọn̄, ndien nso ke mmọ ẹdinam?

¹⁸ Okpụhọde didie ntem ye ndidem isọn̄ ke ini Satan okodude ke ukara! Mmọemi ẹma ẹkara ke n̄wakn̄kaha, n̄kpasịp isua 50 m̀mê 60,  ndien n̄wakn̄kan ibat mmọ ke n̄kpasịp isua ifan̄. Ediwak mmọ ẹma ẹfịk ubonowo. Ke idaha ekededi, didie ke mme idụt ẹkpebọ nsinsi ufọn ke idak mme andikara oro ẹkpụhọde ke ubọk ke ubọk ye mme mbet oro ẹkpụhọde ke ubọk ke ubọk? Ke okpụhọrede ye oro, John etịn̄ aban̄a mbufa mme andikara isọn̄ ẹmi ete: “Edi mmọ ẹyedi mme oku Abasi ye Christ, mmọ ẹyenyụn̄ ẹda ubọn̄ ye Enye ke thousand isua.” (Ediyarade 20:6b) Ye Jesus, mmọ ẹyetọn̄ọ anana-mbiet ukara eke tọsịn isua. Utom mmọ nte mme oku, ke ndida ufọn mfọnmma uwa Jesus nte owo nsịn ke edinam, eyemenede mme okopitem owo osịm mfọnmma eke spirit, eke ido uwem ye eke ikpọkidem. Utom mmọ nte ndidem eyesụn̄ọ ke edibọp n̄kaowo ofụri ererimbot oro owụtde edinen ye edisana ido Jehovah. Nte mme ebiereikpe ke tọsịn isua, mmọ, ye Jesus, ke ima ima usụn̄ ẹyeda mme owo oro ẹyerede ikot ẹkesịm utịtmbuba nsinsi uwem.—John 3:16.

Akpatre Udomo Oro

19. Nso ididi idaha eke isọn̄ ye idaha ubonowo etisịm utịt Ukara Tọsịn Isua oro, ndien nso ke Jesus anam idahaemi?

¹⁹ Etisịm utịt Ukara Tọsịn Isua, eyedi ofụri isọn̄ ama edibiet akpa Eden. Enye edidi ata paradise. Mfọnmma ubonowo idiyomke aba akwa oku ndikpe ubọk nnọ mmimọ ke iso Abasi, sia edide ẹma ẹsosio kpukpru idiọn̄ọ idiọkn̄kpọ otode Adam ẹfep, ẹnyụn̄ ẹsobo akpatre asua oro, n̄kpa. Eyedi Obio Ubọn̄ Christ ama anam uduak Abasi ama ke nditọn̄ọ ererimbot kiet ye ukara kiet. Ke ọtọ emi, Jesus “[ayak] itie-ubọn̄ Esie ọnọ Abasi, kpa Ete Esie.”—1 Corinth 15:22-26; Rome 15:12.

20. Nso ke John etịn̄ ọnọ nnyịn nte editịbede ke ini ekemde ọnọ akpatre udomo?

²⁰ Idahaemi edi ini ọnọ akpatre udomo. Nte mfọnmma ererimbot ubonowo oro, ke okpụhọrede ye mme akpa owo oro ke Eden, eyesọn̄ọ omụm nsọn̄ọnda esie akama? John asian nnyịn se itịbede ete: “Ekem ke ini thousand isua ẹma ẹbe ẹyekpọhọde Satan ke n̄kpọkọbi esie ẹsana enye ẹyak; ndien enye eyewọrọ edi ndibian̄a mme idụt eke ẹdude ke n̄kan̄ isọn̄ mbinan̄, kpa Gog ye Magog, man enye atan̄ mmọ obok ọtọ kiet, ete ẹn̄wana ekọn̄; ibat mmọ ebiet ibat ntan mben-inyan̄. Ndien mmọ ẹsuana ẹyọhọ ke ofụri iso isọn̄, ẹnyụn̄ ẹkanade nna nti ikọt Abasi ye obio emi Abasi amade ẹkụk.”—Ediyarade 20:7-9a.

21. Kaban̄a akpatre ukeme esie, didie ke Satan akaiso, ndien ntak emi nnyịn mîkpodụhe ke n̄kpaidem nte ke ndusụk owo ẹyetiene Satan idem ke Ukara Tọsịn Isua okụrede?

²¹ Akpatre ukeme Satan editie didie? Enye abian̄a “mme idụt eke ẹdude ke n̄kan̄ isọn̄ mbinan̄, kpa Gog ye Magog,” onyụn̄ ada mmọ aka “ekọn̄.” Anie ekpekeme ndida ye Satan ke ukara Abasi eke tọsịn isua oro ọyọhọde ye idara onyụn̄ ọbọpde-bọp ama ekebe? Ọfọn, kûfre ete ke Satan ama ekeme ndida mfọnmma Adam ye Eve ntụn usụn̄ ke adan̄aemi mmọ ẹkesụk ẹkopde inem uwem ke Paradise Eden. Ndien enye ama ekeme ndida mme angel ke heaven ntụn usụn̄, oro ẹma ẹkekụt ndiọi utịp eke akpa nsọn̄ibuot oro. (2 Peter 2:4; Jude 6) Ntre nnyịn ikpodụhe ke n̄kpaidem nte ke  ẹyetap ndusụk mfọnmma owo nditiene Satan idem ke idara idara tọsịn isua ukara eke Obio Ubọn̄ Abasi ebede.

22. (a) Ikọ oro “mme idụt eke ẹdude ke n̄kan̄ isọn̄ mbinan̄” owụt nso? (b) Ntak emi ẹkotde mbon nsọn̄ibuot “Gog ye Magog”?

²² Bible okot mbon nsọn̄ibuot ẹmi “mme idụt eke ẹdude ke n̄kan̄ isọn̄ mbinan̄.” Emi iwọrọke ite ke ẹyetọn̄ọ ntak ẹbahade ubonowo ẹsịn ke nsio nsio idụt oro kiet abuanade ye eken. Enye n̄kukụre ọwọrọ ete ke mme idụt ẹmi ẹyebahade idemmọ ẹkpọn̄ ndinen mbonima Jehovah ẹnyụn̄ ẹwụt ukem idiọk edu oro mme idụt ẹwụtde mfịn. Mmọ “ẹyekere idiọk ekikere,” nte Gog eke Magog ke prọfesi Ezekiel ekekerede, ye uduak edisobo ukara Abasi ke isọn̄ mfep. (Ezekiel 38:3, 10-12) Ntem, ẹkot mmọ “Gog ye Magog.”

23. Akpanikọ oro nte ke ibat mbon nsọn̄ibuot oro “ebiet ibat ntan mben-inyan̄” owụt nso?

²³ Ibat mbon oro ẹdidianade ye Satan ke nsọn̄ibuot esie edibiet “ibat ntan mben-inyan̄.” Oro awak didie? Idụhe ibat oro ẹbemde iso ẹsiak ẹnịm. (Men Joshua 11:4; Judges 7:12 domo.) Ofụri ofụri ibat mbon nsọn̄ibuot ẹmi edikọn̄ọ ke nte owo kiet kiet anamde n̄kpọ aban̄a mme n̄kari n̄kari abian̄a Satan. Okposụkedi, nte eyịghe mîdụhe, edidi akamba ibat, sia mmọ ẹdisọn̄de idem ẹkem ndikan “nna nti ikọt Abasi ye obio emi Abasi amade.”

24. (a) Nso idi “obio emi Abasi amade,” ndien didie ke ẹkeme ndikanade enye n̄kụk? (b) “Nna nti ikọt Abasi” ada aban̄a nso?

²⁴ Ana “obio emi Abasi amade” mi edi obio oro Jesus Christ emi ẹnọde ubọn̄ etịn̄de ọnọ mme anditiene enye ke Ediyarade 3:12 emi enye onyụn̄ okotde “Obio Abasi Mi, kpa obufa Jerusalem, emi otode Abasi Mi osụhọde ke heaven edi.” Sia emi edide esop eke heaven, didie ke udịm eke isọn̄ ẹmi ẹkeme ‘ndikanade’ enye n̄kụk? Sia mmọ ẹkanarede “nna nti ikọt Abasi” ẹkụk. Nna esidu ke edem obio; ke ntre, ana “nna nti ikọt Abasi” emi ada aban̄a mbon oro ẹdude ke isọn̄, ẹmi mîdụhe ke esịt n̄kan̄ heaven eke Obufa Jerusalem, ẹmi ke edinam akpanikọ ẹn̄wamde ndutịm ukara Jehovah. Ke ini mbon nsọn̄ibuot ẹmi ke idak Satan ẹn̄wanade ye mme anam-akpanikọ ẹmi, Ọbọn̄ Jesus abat emi nte ẹn̄wana ye imọ. (Matthew 25:40, 45) “Mme idụt” oro ẹyedomo ndisọhi kpukpru se Obufa Jerusalem enyọn̄ akanamde ke ndinam isọn̄ edi paradise. Ntre ke ndin̄wana ye “nna nti ikọt Abasi,” mmọ n̄ko ẹn̄wana ye “obio emi Abasi amade.”

N̄kpọdiọhọ Ikan̄ ye Sulfur

25. Didie ke John etịn̄ aban̄a utịp en̄wan mbon nsọn̄ibuot oro ke “nna nti ikọt Abasi,” ndien emi ediwọrọ nso ọnọ Satan?

²⁵ Nte akpatre ukeme Satan emi eyekụt unen? Ke akpanikọ idikwe—kpa nte en̄wan emi Gog eke Magog oyomde ndin̄wana ye Israel eke spirit ke eyo nnyịn mîdikwe! (Ezekiel 38:18-23) In̄wan̄în̄wan̄, John etịn̄ aban̄a utịp emi ete: “Edi ikan̄ oto ke enyọn̄ osụhọde edita mmọ. Ndien ẹmen Devil emi akabian̄ade mmọ ẹtop ẹsịn ke n̄kpọdiọhọ ikan̄ ye sulphur, ke ebiet emi unam oro ye prọfet nsu ẹma ẹkedodu.” (Ediyarade 20:9b-10a, NW) Utu ke ikpîkpu edisịn enye ke editụn̄ọ ukpe, isan̄ enyeemi Satan, akani Urụkikọt oro, edi se ẹnen̄erede ẹnuak ẹwot, ẹkọk, ẹsobo ofụri ofụri ẹfep nte n̄kpọ eke ikan̄ osobode.

26. Ntak emi “n̄kpọdiọhọ ikan̄ ye sulphur” mîkemeke ndidi ata itie ndutụhọ?

 ²⁶ Nnyịn ima ifọfiọk ite ke “n̄kpọdiọhọ ikan̄ ye sulphur” oro ikpedịghe ata itie ndutụhọ. (Ediyarade 19:20) Edieke Satan ekpenyenede ndibọ ufen ọkpọsọn̄ ndutụhọ do ke nsinsi, Jehovah okponịm enye uwem. Edi, uwem edi enọ, idịghe ufen. N̄kpa edi ufen ke ntak idiọkn̄kpọ, ndien nte Bible ọdọhọde, mme edibotn̄kpọ oro ẹkpan̄ade ikopke ubiak. (Rome 6:23; Ecclesiastes 9:5, 10) Akande oro, nnyịn imokot ke ukperedem ite ke ẹmen n̄kpa ke idemesie, adianade ye Hades, ẹsịn ke ukem n̄kpọdiọhọ ikan̄ ye sulfur emi. Ke akpanikọ, n̄kpa ye Hades ikemeke ndikop ubiak!—Ediyarade 20:14.

27. Didie ke se ikotịbede inọ Sodom ye Gomorrah an̄wam nnyịn ndifiọk ikọ oro, n̄kpọdiọhọ ikan̄ ye sulfur?

²⁷ Kpukpru ẹmi ẹsọn̄ọ ekikere oro nte ke n̄kpọdiọhọ ikan̄ ye sulfur ẹdi ndamban̄a n̄kpọ. Adianade do, edisiak ikan̄ ye sulfur anam owo eti se ikotịbede inọ Sodom ye Gomorrah eset, ẹmi Abasi okosobode ke ntak akwa idiọkn̄kpọ mmọ. Ke adan̄aemi ini mmọ ekedisịmde, “Jehovah [ama] anam brimstone [“sulphur,” NW] ye ikan̄ oto Jehovah ke enyọn̄ ẹdep ke Sodom ye Gomorrah.” (Genesis 19:24) Ẹkot se ikosịmde obio iba ẹmi “ufen ikpe nsinsi ikan̄.” (Jude 7, NW) Kpa ye oro, obio iba ẹmi ikọbọhọ nsinsi ndutụhọ. Utu ke oro, ẹkesọsọhi mmọ ẹfep, ẹsiode ẹfep ke nsinsi, ọkọrọ ye mbukpo mme andidụn̄ mmọ. Mme obio oro idụhe mfịn, owo ndomokiet inyụn̄ ikemeke ndibụre mfiọk ebiet emi mmọ ẹkedude.

28. Nso idi n̄kpọdiọhọ ikan̄ ye sulfur, ndien didie ke enye mîbietke n̄kpa, Hades, ye editụn̄ọ ukpe?

²⁸ Ke n̄kemuyo ye emi, Bible ke idemesie anam se n̄kpọdiọhọ ikan̄ ye sulfur ẹwọrọde an̄wan̄a: “Emi edi udiana n̄kpa, kpa akwa n̄kpọdiọhọ ikan̄.” (Ediyarade 20:14) Enye nte an̄wan̄ade edi ukem ye Gehenna oro Jesus eketịn̄de aban̄a, kpa ebiet emi ẹsobode mme idiọkowo, owo itụhọkede mmọ ke nsinsi. (Matthew 10:28) Emi edi akpatre, ọyọhọ nsobo ye unana idotenyịn ediset ke n̄kpa. Ntem, ke adan̄aemi mme ukpọhọde ẹdude ẹnọ n̄kpa, Hades, ye editụn̄ọ ukpe, owo itịn̄ke iban̄a ukpọhọde edida n̄kpọhọde n̄kpọdiọhọ ikan̄ ye sulfur. (Ediyarade 1:18; 20:1) Tutu amama enye idisanake mbon oro enye omụmde iyak.—Men Mark 9:43-47 domo.

Ẹtụhọde ke Uwemeyo ye Okoneyo ke Nsinsi

29, 30. Nso ke John etịn̄ aban̄a Devil ọkọrọ ye unam ye prọfet nsu oro, ndien didie ke emi enyene ndin̄wan̄a owo?

²⁹ Ke etịn̄de otụk Devil ọkọrọ ye unam oro ye prọfet nsu, idahaemi John asian nnyịn ete: “Ẹyenyụn̄ ẹtụhọde mmọ ke uwemeyo ye ke okoneyo ke nsinsi-nsinsi.” (Ediyarade 20:10b) Nso ke emi ọkpọwọrọ? Nte ima iketetịn̄ iban̄a, iwụtke ifiọk ndidọhọ nte ke mme ndamban̄a n̄kpọ, utọ nte unam ye prọfet nsu oro, ọkọrọ ye n̄kpa ye Hades, ẹkeme ndibọ ndutụhọ ke ata ata usụn̄. Ntem, nnyịn inyeneke ntak ndinịm ke akpanikọ nte ke Satan eyebọ ufen ke nsinsi. Ẹnyene ndisosobo enye mfep.

³⁰ Ikọ Greek oro ẹkedade mi ẹnọ “ndutụhọ,” ba·sa·niʹzo, ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ọwọrọ “ndida udomo-n̄kpọ ndomo (mme ukwak).” “Ndibụp mbụme ke ndinọ ndutụhọ” edi udiana ke se enye ọwọrọde. (The New Thayer’s Greek-English Lexicon of the New Testament) Ke udọn̄ikọ emi,  edida ikọ Greek emi owụt ete ke se itịbede inọ Satan eyedu, ke nsinsi nsinsi, nte udomo-n̄kpọ ke eneni oro ẹnenide ẹban̄a nte ukara Jehovah ọfọnde onyụn̄ edide edinen. Ẹyebiere eneni itie edikara ofụri ekondo oro ke nsinsi. Tutu amama eneni itie edikara eke Jehovah idiyomke ẹdomo aba ke ikpehe ini oro ebịghide man ẹkpewụt ke enye akwan̄a.—Men Psalm 92:1, 15 domo.

31. Didie ke ikọ Greek iba oro ẹnyenede ebuana ye enyeoro ọwọrọde “ndutụhọ” an̄wam nnyịn ndifiọk ufen oro Satan kpa Devil ọbọde?

³¹ Adianade do, ẹda ikọ oro ba·sa·ni·stesʹ, “anditụhọde,” emi enyenede ebuana ke Bible ndiwọrọ “ekpeme ufọk-n̄kpọkọbi.” (Matthew 18:34, Kingdom Interlinear) Ke n̄kemuyo ye emi, ẹyekọbi Satan ke n̄kpọdiọhọ ikan̄ ke nsinsi; owo idisanake enye iyak tutu amama. Ke akpatre, ke Septuagint eke Greek, emi John okotịmde ọdiọn̄ọ, ẹda ikọ oro enyenede ebuana, baʹsa·nos nditịn̄ ntụk esuene oro adade osịm n̄kpa. (Ezekiel 32:24, 30) Emi an̄wam nnyịn ndikụt nte ke ufen oro Satan ọbọde edi esuene esuene nsinsi n̄kpa ke n̄kpọdiọhọ ikan̄ ye sulfur. Mme utom esie ẹkpan̄a ye enye.—1 John 3:8.

32. Nso ufen ke mme demon ẹdibọ, ndien nnyịn isan̄a didie ifiọk?

³² N̄ko-n̄ko, owo isiakke mme demon ke ufan̄ikọ emi. Nte ẹyekpọhọde mmọ ẹyak ye Satan ke utịt tọsịn isua ndien ekem ẹtiene enye ẹbọ ufen nsinsi n̄kpa? Uyarade ọbọrọ ete ih. Ke n̄ke aban̄ade erọn̄ ye ebot, Jesus ama etịn̄ ete ke mme ebot ẹyedaha “ẹkedụk ke nsinsi ikan̄, emi ẹkenịmde ẹnọ Satan ye mme angel esie.” (Matthew 25:41) Ikọ oro “nsinsi ikan̄” ana ada aban̄a n̄kpọdiọhọ ikan̄ ye sulfur oro ẹtopde Satan ẹsịn. Ẹma ẹsion̄o mme angel eke Devil ke heaven ẹduọn̄ọ ye enye. Nte an̄wan̄ade, mmọ ẹma ẹsan̄a ye enye ẹdụk editụn̄ọ ukpe oro ke ini Ukara Tọsịn Isua ọtọn̄ọde. Nte ekemde, ndien, ẹyesobo mmọ n̄ko ye enye ke n̄kpọdiọhọ ikan̄ ye sulfur.—Matthew 8:29.

33. Nso akpatre mbụk eke Genesis 3:15 edisu adan̄aoro, ndien nso n̄kpọ ke spirit Jehovah odụri ntịn̄enyịn John idahaemi owụt?

 ³³ Ke usụn̄ emi, akpatre mbụk prọfesi oro ẹwetde ke Genesis 3:15 omosu. Ke ini ẹtopde Satan ẹsịn ke n̄kpọdiọhọ ikan̄, enye eyekabade akpa nte urụkikọt oro ẹma ẹkenuak ibuot esie ke idak nditịn̄-ikpat ukwak. Enye ye mme demon esie ẹyebe ẹfep ke nsinsi. Owo ikaha iso itịn̄ iban̄a mmọ aba ke n̄wed Ediyarade. Idahaemi, ke ẹma ẹkemen mmọemi ẹfep nte ekemde ye ntịn̄nnịm ikọ, spirit Jehovah odụri ntịn̄enyịn owụt usọp usọp n̄kpọ ndemede udọn̄ odude ọnọ mbon oro ẹnyenede idotenyịn eke isọn̄: Nso idiwọrọ inọ ubonowo oto ukara heaven eke “Edidem ndidem” ye “mmọ emi ẹdude ye Enye . . . ẹmi Abasi okokotde, onyụn̄ emekde, ẹmi ẹnyụn̄ ẹdide mme anam-akpanikọ”? (Ediyarade 17:14) Ke ndibọrọ, John ada nnyịn afiak edem inikiet efen aka ini emi Ukara Tọsịn Isua ọtọn̄ọde.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Ndise ke page 293]

Inyan̄ Inụn̄. Ekeme ndidi ebiet emi Sodom ye Gomorrah ẹkedude

[Mme ndise ke page 294]

‘Ami nyesịn usua ke ufọt fo ye n̄wan oro, ye ke ufọt mfri fo ye mfri esie: enye eyenuak fi ibuot, afo eyenyụn̄ anuak enye nditịn̄-ikpat’