Ibuot 9

Ndisọn̄ọ Mmụm Enyịn̄ Jesus N̄kama

PERGAMUM

1. Ewe esop ikọbọ etop Jesus efen, ndien nso utọ obio ke mme Christian oro ẹkedụn̄?

 KE ITODE Smyrna isan̄a itiat 50 idọk n̄kan̄ edem edere ke usụn̄ mbenesụk ndien ekem isan̄ade itiat 15 idụk esịt obio ibe itịghede Inyan̄ Caicus, nnyịn imedisịm Pergamum, emi idahaemi ẹkotde Bergama. Obio emi ama ọwọrọ etop ke ntak temple esie eke Zeus, m̀mê Jupiter. Ke iduọk isua 1800, mme ọdọkisọn̄ nyom n̄kpọ eset ẹma ẹmen itieuwa eke temple oro ẹnyọn̄ Germany, emi ẹkemede ndisụk n̄kụt, ọkọrọ ye ediwak mbiet ye ndisọi n̄kpọ ukpono ndem, ke Itieubon N̄kpọ Eset eke Pergamon ke Berlin. Nso orụk etop ke Ọbọn̄ Jesus ọkpọnọ ẹsọk esop oro odụn̄de ke ufọt ofụri ukpono ndem oro?

2. Didie ke Jesus anam ẹdiọn̄ọ owo emi enye edide, ndien enye ndinyene ‘ofụt iso iba’ ọwọrọ nso?

² Akpa kan̄a, Jesus anam ẹdiọn̄ọ owo emi enye edide, ọdọhọde ete: “Nyụn̄ nọ n̄wed ẹsọk angel ufọk Abasi emi odude ke Pergamum, ete: Ntem ke Enye emi enyenede edisọp ofụt iso iba ọdọhọ ete.” (Ediyarade 2:12) Mi Jesus afiak etịn̄ ikọ oro ẹketịn̄de ẹban̄a enye ke Ediyarade 1:16. Nte Ebiereikpe ye Andisobo, enye eyewot mbon oro ẹkọbọde mme mbet esie. Un̄wọn̄ọ oro edi n̄kpọ ndọn̄esịt didie ntem! Nte ededi, kaban̄a ikpe, yak ẹdụri mbon oro ẹdude ke esịt esop utọn̄ nte ke Jehovah, ke anamde n̄kpọ ebe ke “angel [“isụn̄utom,” NW ] ediomi” esie, kpa Jesus Christ, eyekabade edi “owowo ntiense” ndisua nnọ mbon oro ẹdọhọde ke idi Christian oro ẹtienede ukpono ndem, oburobụt ido, usu nsu, mînyụn̄ inamke akpanikọ, ẹnyụn̄ ẹkpude ndise mban̄a mbon unana. (Malachi 3:1, 5; Mme Hebrew 13:1-3) Ẹnyene ndinam n̄kpọ mban̄a item ye nsuannọ oro Abasi anamde Jesus ọnọ!

3. Nso nsunsu utuakibuot ikada itie ke Pergamum, ndien didie ke ẹkeme ndidọhọ ke “ebekpo Satan” ọkọdiọhọ do?

 ³ Idahaemi Jesus ọdọhọ esop oro ete: “Mmọfiọk ebiet eke odụn̄de do; kpa ebiet eke ebekpo Satan ọdiọhọde.” (Ediyarade 2:13a) Ke akpanikọ, utuakibuot Satan ama akanade mme Christian oro okụk. Ke adianade ye temple Zeus, efe-ndem Aesculapius ama odu, kpa abasi ukọkudọn̄ọ. Pergamum n̄ko ama ọwọrọ etop nte iwụk ebiet ndutịm utuakibuot nnọ andikara. Ikọ Hebrew oro ẹkabarede Satan ọwọrọ “Andibiọn̄ọ,” ndien “ebekpo” esie ada aban̄a ukara ererimbot esie emi Abasi ayakde odu ke ibio ini. (Job 1:6, New World Translation Reference Bible, ikọ idakisọn̄) Owowo ukpono ndem ke Pergamum okowụt ete ke ẹma ẹsọn̄ọ ẹwụk “ebekpo” Satan ke obio oro. Didie ke anaedi Satan ama okop iyatesịt kemi mme Christian do mîkọnụhọke inọ enye ke utuakibuot ufreidụt!

4. (a) Nso itoro ke Jesus ọnọ mme Christian ke Pergamum? (b) Nso ke Pliny, isụn̄utom owo Rome ekewet ọnọ Trajan, Andikara, aban̄a ufen oro ẹkenọde mme Christian? (c) Kpa ye n̄kpọndịk, nso ke mme Christian ke Pergamum ẹkenam?

⁴ Ih, “ebekpo Satan” odu kpasụk do ke Pergamum. Jesus akaiso ete: “Ndien ọmọsọn̄ọ omụm enyịn̄ Mi akama, ukonyụn̄ ukan̄ke mbuọtidem Mi, kpa ke mme usen ntiense Mi Antipas, owo akpanikọ Mi, emi ẹkewotde ke otu mbufo, ke ebiet oro Satan odụn̄de.” (Ediyarade 2:13b) Nso nduaidem nduaidem itoro ke emi edi ntem! Nte eyịghe mîdụhe, n̄kpa usụn̄ Abasi oro Antipas akakpade okoto edisịn oro enye ekesịnde nditiene mme edinam demon ye utuakibuot nnọ andikara Rome. Ibịghike ke John ama ọkọbọ prọfesi emi, Pliny Ekpri, ekedide san̄asan̄a isụn̄utom ọnọ Trajan, Andikara Rome, ama ewet Trajan onyụn̄ anam ndutịm esie an̄wan̄a ke nte ẹkpesede ẹban̄a mbon oro ẹketịn̄de ikọ ẹdian nte ẹdide mme Christian—kpa ndutịm oro andikara emi okonyịmede. Ẹma ẹsana mbon oro ẹkekan̄de ẹte ke mmimọ idịghe mme Christian ẹyak, nte Pliny ọkọdọhọde, ke ini “mmọ ẹketienede mi ẹyorode akam ẹnọ mme abasi, ẹfọp incense ẹnyụn̄ ẹduọk mmịn ẹnọ mbiet fo [Trajan] . . . ndien, adianade do, ẹsụn̄ide Christ.” Ẹma ẹwot owo ekededi oro ẹkefiọkde ẹte edi Christian. Kpa ye oro ẹkesobode utọ n̄kpọndịk ntre, mme Christian ke Pergamum ikakan̄ke mbuọtidem mmọ. Mmọ ‘ẹma ẹsọn̄ọ ẹmụm enyịn̄ Jesus ẹkama’ sia mmọ ẹkekade iso ndikpono n̄kokon̄ idaha esie nte Andinọ enyịn̄ Jehovah ubọn̄ ye Ebiereikpe oro ẹmekde. Ke edinam akpanikọ, mmọ ẹma ẹtiene nde-ikpat Jesus nte mme ntiense Obio Ubọn̄.

5. (a) Ewe mbiet n̄kpọ eke eyomfịn ke ndutịm utuakibuot nnọ andikara ada n̄kpọsọn̄ idomo ọsọk mme Christian ke eyo nnyịn? (b) Nso un̄wam ke Enyọn̄-Ukpeme ọnọ mme Christian?

⁵ Ke nsio nsio idaha, Jesus ama anam ẹdiọn̄ọ nte ke Satan akara idiọk ererimbot oro odude kemi, edi ke ntak nsọn̄ọnda Jesus, Satan ikenyeneke odudu ndomokiet ke idem Jesus. (Matthew 4:8-11; John 14:30) Ke eyo nnyịn, n̄kpọsọn̄ idụt, nte ọwọrọetop “edidem edere” ye “edidem usụk,” ẹmen̄wana man ẹkara ererimbot. (Daniel 11:40) Ẹdemede mme owo esịt ndinyene ọkpọsọn̄ udọn̄ uma-idụt, ndien ndutịm utuakibuot nnọ andikara oro emenyene mbiet esie eke eyomfịn ke n̄kọri ufreidụt oro ọyọhọde ofụri isọn̄. Mme ibuotikọ ke edida san̄asan̄a ke Enyọn̄-Ukpeme (Ikọmbakara) eke November 1, 1939, ye eke November 1, 1979 ye Enyọn̄-Ukpeme eke May 15, 1987, ẹma ẹneme ukpepn̄kpọ Bible in̄wan̄în̄wan̄ ke n̄kpọ emi, esịnede item ọnọ mme Christian oro ẹyomde ndisan̄a ke enyịn̄ Jehovah nnyụn̄ n̄kan ererimbot, kpa nte Jesus akakande uko uko.—Micah 4:1, 3, 5; John 16:33; 17:4, 6, 26; 18:36, 37; Utom 5:29.

6. Ukem nte Antipas, didie ke Mme Ntiense Jehovah ẹnen̄ede ẹsọn̄ọ ẹda ke eyomfịn?

⁶ Utọ item oro edi se ẹyomde usọp usọp. Ke ẹsobode ọkpọsọn̄ udọn̄ uma-idụt oro mîwụtke ifiọk, Mme Ntiense Jehovah, mbon oro ẹyetde aran ye mme nsan̄a mmọ, ẹkenyene ndisọn̄ọ nda ke mbuọtidem. Ke United States, ẹma ẹbịn nditọwọn̄ ye mme andikpep ke ediwak itie ikie ẹsion̄o ke ufọkn̄wed sia mmọ mîkọkọmke ọfọn̄ etakubom idụt oro, ke adan̄aemi ẹkekọbọde Mme Ntiense Jehovah idiọk idiọk ke Germany ke ndisịn ndikọm idiọn̄ọ ukara. Nte ẹma ẹkebem iso ẹtịn̄, mbon Nazi eke Hitler ẹma ẹwot ediwak tọsịn mme anam-akpanikọ ikọt Jehovah ke ntak mmọ ẹkesịnde ndibuana ke utọ ukpono ndem eke idụt oro. Ke iduọk isua 1930, ke eyo akwa uforo Japan ke ido ukpono Shinto eke utuakibuot nnọ andikara, mme asan̄autom  asiakusụn̄ iba ẹma ẹsuan ekese n̄kpasịp Obio Ubọn̄ ke Taiwan oro mbon Japan ẹkedụn̄de. Mme andikara ẹdide mbonekọn̄ ẹma ẹsịn mmọ ke ufọk-n̄kpọkọbi, ke ebiet emi owo kiet akakpade ke ntak ọkpọsọn̄ ufen. Ke ukperedem ẹma ẹsio owo enye eken ẹnyụn̄ ẹda ke edem ẹtop enye ẹwot—kpa Antipas eke eyomfịn. Tutu osịm mfịn emi, odu mme idụt oro ẹyomde utuakibuot nnọ mme idiọn̄ọ eke idụt ye san̄asan̄a utuakibuot nnọ Ukara. Ẹma ẹsịn ediwak n̄kparawa Ntiense ke ufọk-n̄kpọkọbi, ẹnyụn̄ ẹwot ediwak mmọ, ke ntak uko uko idaha mmọ nte mme Christian oro ẹdade san̄asan̄a. Edieke afo edide akparawa oro osobode mme utọ n̄kpọ ntre, kpep Ikọ Abasi kpukpru usen man afo ‘ekpenyene mbuọtidem osịm edinyan̄a ukpọn̄,’ ye nsinsi uwem ke ekikere.—Mme Hebrew 10:39–11:1; Matthew 10:28-31.

7. Didie ke n̄kpri nditọwọn̄ ke India ẹkesobo eneni aban̄ade utuakibuot nnọ idụt, ndien ye nso utịp?

⁷ N̄kpri nditọwọn̄ ke ufọkn̄wed ẹma ẹsobo mbiet n̄kpọ ẹmi. Ke 1985, ke obio Kerala, India, nditọwọn̄ ita eke Mme Ntiense Jehovah ẹma ẹsịn ndikan̄ mbuọtidem mmọ oro ọkọn̄ọde ke Bible, ẹsịnde ndikwọ ikwọ ufreidụt. Mmọ ẹma ẹdaha ẹda nte owụtde ukpono ke adan̄aemi mbon eken ẹkekwọde, edi kpa ye oro, ẹma ẹbịn mmọ ẹsion̄o ke ufọkn̄wed. Ete mmọ ama osion̄o ikpe emi okosịm Akwa Esopikpe India, ke ebiet emi ebiereikpe iba ẹketebede nditọwọn̄ ẹmi ikpe, ẹdọhọde uko uko ẹte: “Ido unam n̄kpọ nnyịn ekpep nnyịn ndiyọ n̄kpọ; akwaifiọk nnyịn ekpep nnyịn ndiyọ n̄kpọ; n̄wedibet idụt nnyịn ada ediyọ n̄kpọ esịn ke edinam; ẹyak nnyịn ikûsiak mmọn̄ ke enye.” Usuanetop ke n̄wedmbụk n̄kpọntịbe ye nti ekikere oro mme ewetmbụk n̄kpọntịbe ẹkenọde ke ntak ikpe emi ama asian ofụri owo ke idụt oro, ẹmi ini oro ẹkekperede ndidi mbahade kiet ke itie ition ke otu ofụri ibatowo ke isọn̄ nte ke mme Christian ẹdu ke idụt oro, ẹmi ẹtuakde ibuot ẹnọ Abasi akpanikọ, Jehovah, ye nte ke mmọemi ẹsọn̄ọ ẹda ke edinam akpanikọ oto mme edumbet Bible.

Ndiọi Odudu

8. Nso nsuannọ ke Jesus okụt nte odotde ndinọ mme Christian ke Pergamum?

⁸ Ih, mme Christian ke Pergamum ẹdi mbon nsọn̄ọnda. Jesus ọdọhọ ete: “Edi mmenyene ndusụk n̄kpọ eke ndade mbiom fi.” Nso ke mmọ ẹkenam oro ẹdotde nsuannọ? Jesus asian nnyịn ete: “Emenyene ndusụk owo do eke ẹmụmde ukpep-n̄kpọ Balaam ẹkama, emi ekekpepde Balak ndinịm n̄kpọ iduọ ke iso nditọ Israel, ete ẹdia se ẹkewade ẹnọ ndem, ẹnyụn̄ ẹnam use.”—Ediyarade 2:14.

9. Anie ekedi Balaam, ndien didie ke item esie okonịm “n̄kpọ iduọ ke iso nditọ Israel”?

⁹ Ke eyo Moses, Edidem Balak eke Moab ama ekpe Balaam, kpa prọfet emi mîkedịghe eyen Israel, oro ọkọfiọkde ndusụk n̄kpọ aban̄a usụn̄ Jehovah, ete osụn̄i Israel. Jehovah ama ọbiọn̄ọ Balaam, enyịkde enye nditan̄a mme edidiọn̄ nnọ nditọ Israel nnyụn̄ ntan̄a isụn̄i nnọ mme asua mmọ. Balaam ama osụk iyatesịt oro Balak ekedemerede ke ndinọ ekikere mban̄a usụn̄ etabi oro esịnede n̄kari akan: Yak nditọiban Moab ẹtap irenowo Israel ẹsịn ke oburobụt ido idan̄ ye utuakibuot nnọ nsunsu abasi Baal eke Peor! N̄kari emi ama okụt unen. Edinen iyatesịt Jehovah ama obụbede asak, nte enye ọkọdọn̄de idiọk udọn̄ọ oro okowotde owo 24,000 ke otu nditọ Israel mbon use oro—kpa idiọk udọn̄ọ oro ẹketrede n̄kukụre ke ini Phinehas, oku oro akanamde nnennen n̄kpọ ndisio se  idiọkde ke Israel mfep.—Numbers 24:10, 11; 25:1-3, 6-9; 31:16.

10. Mme n̄kpọ iduọ ewe ikọyọhọ esop Pergamum, ndien ntak emi mme Christian oro ẹkpekekerede ẹte ke Abasi ididọn̄ke enyịn ke mme idiọkn̄kpọ mmimọ?

¹⁰ Idahaemi, ke eyo John, nte mbiet n̄kpọ iduọ oro ẹdu ke Pergamum? Mmọ ẹdu! Oburobụt ido ye ukpono ndem ẹma ẹyọhọ esop oro. Mme Christian oro iketieneke item Abasi oro apostle Paul ọkọnọde. (1 Corinth 10:6-11) Sia mmọ ẹma ẹkeyọ ukọbọ, iso-ọfọn mmọ ẹkere ke Jehovah ididọn̄ke enyịn ke mbukpo ido idan̄ mmimọ. Ntre Jesus anam an̄wan̄a ete ke ana mmọ ẹfehe ẹkpọn̄ utọ idiọkido oro.

11. (a) Nso ke mme Christian ẹnyene ndikpeme idem, ndien nso orụk ekikere ke ana mmọ ẹfep? (b) Ke mme isua ẹmi ẹkebede, owo ifan̄ ke ẹkesio ẹfep ke esop Christian, ndien ekese mmọ ke ntak nso?

¹¹ Kpasụk ntre mfịn, ana mme Christian ẹkpeme mbak ‘ẹdiwọn̄ọde mfọn Abasi nnyịn ẹsịn ke obukpo uwem.’ (Jude 4) Obiomo nnyịn ke idem ndisua se idiọkde nnyụn̄ ‘ntọn̄ọ idem nnyịn ita’ man ikpetiene usụn̄ eti ido Christian. (1 Corinth 9:27; Psalm 97:10; Rome 8:6) Nnyịn ikpedehedei ikere ite ke ifịk ke utom Abasi ye nsọn̄ọnda ke idak ukọbọ ọmọnọ nnyịn unen ndisịn idem ke oburobụt ido idan̄. Ke mme isua ẹmi ẹkebede, mme abiatibet oro ẹkesiode ẹfep ke esop Christian eke ofụri ererimbot, ata ediwak ke ntak oburobụt ido idan̄, ẹmedọk ke ibat ẹsịm ediwak tọsịn. Ke ndusụk isua, se iwakde ikan mmọemi ẹkeduọn̄ọde ke Israel eset ke ntak Baal eke Peor ẹma ẹdu. Ẹyak nnyịn idu ke ukpeme man ikûdedei iduọ idụk utọ n̄ka oro!—Rome 11:20; 1 Corinth 10:12.

12. Nte ekedide ye mme asan̄autom Abasi ke eset, mme edumbet ewe ẹnyene n̄kpọ ndinam ye mme Christian mfịn?

¹² Jesus n̄ko asua ọnọ mme Christian oro ke Pergamum ke ‘ndidia se ẹkewade ẹnọ ndem.’ Nso ke emi akpabuana? Ke ikerede iban̄a mme ikọ oro Paul eketịn̄de ọnọ mbon Corinth, eyedi ndusụk owo ke ẹkeda ifụre oro mmọ ẹnyenede nte Christian ẹnam n̄kpọ ke idiọk usụn̄ ẹnyụn̄ ẹkokoi ẹbiat ubieresịt mbon en̄wen. Nte ededi, otịm etie nte mmọ ke ndusụk udomo ẹma ẹsitiene ẹbuana ke ata usọrọ ukpono ndem. (1 Corinth 8:4-13; 10:25-30) Mfịn, ana mme Christian anam-akpanikọ ẹwụt ima unana ibụk ke usụn̄ nte mmọ ẹdade ifụre Christian ẹnam n̄kpọ, ẹkpemede idem mbak edinam mbon eken ẹtuak ukot ẹduọn̄ọ. Ke akpanikọ, ana mmọ ẹfep idem ke mme orụk ukpono ndem eyomfịn, utọ nte utuakibuot nnọ nta mbon mbre TV, mme ndise senima, ye mme mbre mbuba, m̀mê ndinam okụk edi abasi, m̀mê ndinam idịbi mmọ edi abasi!—Matthew 6:24; Philippi 1:9, 10; 3:17-19.

Ẹfep Idem ke Edinam Usiak Isio N̄ka!

13. Nso ikọ nsuannọ efen ke Jesus afiak ọnọ mme Christian ke Pergamum, ndien ntak emi esop oro okoyomde ẹmi?

¹³ Jesus akaiso ọnọ mme Christian ke Pergamum nsuannọ, ọdọhọde ete: “Ntre n̄ko emenyene ndusụk owo eke ẹmụmde ukpep-n̄kpọ mme Nicolaitan kpasụk ke ido oro ẹkama.” (Ediyarade 2:15) Ke mbemiso, Jesus ama otoro mbon Ephesus ke mmọ ndisua mme edinam isio n̄ka emi. Edi mme Christian ke Pergamum ẹyom item ke ndinam esop ọbọhọ edinam usiak isio n̄ka. Oyom nsọn̄ọnda eke okponde akan ke ndimụm mme edumbet Christian n̄kama man ẹkpeka iso ẹnyene edidianakiet oro Jesus ọkọbọn̄de akam eben̄e ke John 17:20-23. Oyom ẹnam n̄kpọ ke “ndida eti ukpepn̄kpọ oro nteme mme owo, nnyụn̄ n̄kan mmọ eke ẹn̄wanade ye enye.”—Titus 1:9.

14. (a) Toto ke eset, esop Christian ẹkenyene ndin̄wana ye mmanie, ndien didie ke apostle Paul eketịn̄ aban̄a mmọ? (b) Owo ekededi oro amade nditiene otu oro abaharede ada akpanam n̄kpọ aban̄a ewe ikọ Jesus?

¹⁴ Toto ke eset, esop Christian ekenyene ndin̄wana ye mbon nsọn̄ibuot oro ẹkohorede idem, ẹmi ke ẹdade udọn udọn ikọ abian̄a, “ẹtọde ubahade ke otu mbufo, ẹnyụn̄ ẹnam n̄kpọ ẹsịn owo ẹduọ,” emi edide isio isio ye ukpep oro ẹnọde ebe ke usụn̄ Jehovah. (Rome 16:17, 18) Apostle Paul ama odụri owo utọn̄ aban̄a n̄kpọndịk emi ke ekperede ndidi kpukpru n̄wed esie. a Ke eyomfịn, ke Jesus ama akafiak owụk esop akpanikọ ke edisana idaha ye edidianakiet  eke Christian, n̄kpọndịk otode edinam usiak isio n̄ka osụk ododu. Ntre, owo ekededi oro amade nditiene otuowo oro abaharede ada, ke ntre asiakde isio n̄ka, ekpenyene ndinam n̄kpọ mban̄a udiana ikọ Jesus emi: “Kabade esịt ndien; mîdịghe ntre, nsọsọp ndi ke ọtọ fo, nyenyụn̄ nda ofụt inua Mi n̄n̄wana ekọn̄ ye mmọ.”—Ediyarade 2:16.

15. Edisiak isio n̄ka esitọn̄ọ didie?

¹⁵ Edisiak isio n̄ka esitọn̄ọ didie? Iso-ọfọn owo oro abatde idemesie nte andikpep anam mme owo ẹnyene eyịghe ke esịt, enenide ndusụk akpanikọ Bible (utọ nte nnyịn ndidu ke ukperedem ini), ndien ke ntre ekpri otuowo ẹbahade ẹda ẹnyụn̄ ẹtiene enye. (2 Timothy 3:1; 2 Peter 3:3, 4) Mîdịghe owo etịn̄ ikọ abiat usụn̄ oro Jehovah etemede ete ẹnam utom imọ onyụn̄ ama edu edibọk idem nnịm ke ndidọhọ nte ke edida etop Obio Ubọn̄ nsan̄a ke ufọk ke ufọk ikemke ye N̄wed Abasi inyụn̄ idịghe se ẹyomde. Ndibuana ke utọ utom oro ke nditiene uwụtn̄kpọ Jesus ye eke mme apostle esie akpanam mbon ẹmi ẹsụhọrede idem; edi, mmọ ẹmek ndibahade nda nnyụn̄ nnam enye sụn̄sụn̄, iso-ọfọn ẹkotde Bible kpọt ke ini ke ini nte otu kiet. (Matthew 10:7, 11-13; Utom 5:42; 20:20, 21) Utọ mbon oro ẹsitịbi mme ekikere idemmọ ẹdi kaban̄a Editi n̄kpa Jesus, ewụhọ N̄wed Abasi ndibet iyịp, ndinịm usọrọ usen nduọkodudu, ye edida un̄wọn̄. Akande oro, mmọ ẹsuene enyịn̄ Jehovah; ibịghike mmọ ẹfiak ẹduọn̄ọ ẹdụk mme usụn̄uwem unana ukpan eke Akwa Babylon. Idem ke ọdiọkde akan, Satan ada ndusụk mmọ usụn̄ ke ndiwọn̄ọde nda ‘mmia ekemmọ mme asan̄autom,’ kpa mmọ oro inikiet ko ẹkedide nditọete mmọ.—Matthew 24:49; Utom 15:29; Ediyarade 17:5.

16. (a) Ntak emi mbon oro ẹseherede ke ntak odudu mbon nsọn̄ibuot ẹnyenede ndikabade esịt usọp usọp? (b) Nso iditịbe inọ mbon oro ẹsịnde ndikabade esịt?

¹⁶ Owo ekededi oro eseherede ke ntak odudu mbon nsọn̄ibuot ekpenyene ndisọsọp nnam item oro Jesus ọnọde ete ẹkabade esịt! Ana ẹsịn abian̄a abian̄a ekikere mbon nsọn̄ibuot nte ibọkn̄kpa oro enye edide! Itiat idakisọn̄ esie edi isịnenyịn ye usua, ke okpụhọrede ye edinen ido, edisana ido ye ima ima akpanikọ oro Jesus adade ọbọk esop esie. (Luke 12:42; Philippi 1:15, 16; 4:8, 9) Amaedi mbon oro ẹsịnde ndikabade esịt, Ọbọn̄ Jesus ke akpanikọ ‘eyeda ofụt inua esie an̄wana ekọn̄ ye mmọ.’ Enye ke eken̄ ikọt esie man ẹkpeme edidianakiet oro enye ọkọbọn̄de akam eben̄e ke akpatre mbubịteyo oro enye okodude ye mme mbet esie ke isọn̄. (John 17:20-23, 26) Sia mbon nsọn̄ibuot ẹsịnde ima ima item ye un̄wam oro mme ntantaọfiọn̄ oro ẹdude ke ubọk nnasia Esie ẹnọde, Jesus ebiere ikpe onyụn̄ amia mmọ “akamba ufen,” ọnọde mmọ udeme “ke ekịm ke esien.” Ẹsio mmọ ẹfep, mmọ ikaha iso aba inam n̄kpọ nte leaven ke otu ikọt Abasi.—Matthew 24:48-51; 25:30; 1 Corinth 5:6, 9, 13; Ediyarade 1:16.

‘Ndịbe Manna ye Afia Itiat’

17. Nso utịp ina ibet mme Christian oro ẹyetde aran, ẹmi “ẹkande,” ndien nso ke okoyom mme Christian ke Pergamum ẹkan?

¹⁷ Akwa utịp ke ana ebet kpukpru mbon oro  ẹnamde item Jesus, oro ẹnọde ke ndausụn̄ edisana spirit Jehovah. Kpan̄ utọn̄! “Yak owo eke enyenede utọn̄ okop se spirit ọdọhọde mme ufọk Abasi. Owo eke akande, nyesio ndịbe manna nnọ enye adia, nyenyụn̄ nnọ enye afia itiat, emi ẹwetde obufa enyịn̄ ke esịt, eke baba owo kiet mîfiọkke, ke mîbọhọke andibọ.” (Ediyarade 2:17) Ntem, ẹsịn udọn̄ enọ mme Christian ke Pergamum, ukem nte ẹkesịnde ẹnọ mme Christian ke Smyrna, ẹte ‘ẹkan.’ Edieke anade mmọ ẹkụt unen, ana mmọ oro ẹdude ke Pergamum, emi ebekpo Satan ọdiọhọde do, ẹfehe ẹkpọn̄ ukpono ndem. Ana mmọ ẹkan oburobụt ido ubọk, edinam usiak isio n̄ka, ye nsọn̄ibuot oro enyenede ebuana ye Balak, Balaam, ye isio n̄ka Nicolaitan. Ke ndinam ntre, ẹyekot mme Christian oro ẹyetde aran mi ndidia ndusụk “ndịbe manna” oro. Nso ke emi ọwọrọ?

18, 19. (a) Nso ikedi manna oro Jehovah ọkọnọde nditọ Israel? (b) Ewe manna ke ẹkedịp? (c) Ndidia ndịbe manna oro ada aban̄a nso?

¹⁸ Ke eyo Moses, Jehovah ama ọnọ manna ndibọk nditọ Israel ke ini isan̄ wilderness mmọ. Manna oro ikedịbeke, koro ke kpukpru usenubọk—ibọhọke ke usen Sabbath—enye ama esiduọ ke utịbe utịbe usụn̄, nte mfefere n̄kpọ oro ẹdepde ofụk isọn̄. Enye ekedi enọ Abasi ndinam nditọ Israel ẹkaiso ẹdu uwem. Nte n̄kpọ editi, Jehovah ama owụk Moses ete ada ndusụk “udia” emi ọdọn̄ ke otu o-gold emen ekesịn ke esịt edisana ekebe ediomi man “ana ọnọ mme emana [Israel].”—Exodus 16:14, 15, 23, 26, 33; Mme Hebrew 9:3, 4.

¹⁹ Nso ndamban̄a n̄kpọ oro odotde ke emi edi ntem! Ẹkedịp manna emi ke Ata Edisana ubet ke ataya, emi utịbe utịbe ikan̄ oro okodude ke enyọn̄ Ekebe ediomi oro akadade aban̄a edidu Jehovah. (Exodus 26:34) Owo ikayakke owo ndomokiet ebe odụk edisana ebiet oro man akadia ndịbe manna oro. Nte ededi, Jesus ọkọdọhọ ete ke mme anditiene imọ oro ẹyetde aran, ẹmi ẹkande ẹyedia “ndịbe manna” oro. Ukem nte Christ ekebemde mmọ iso, mmọ ‘idibehe idụk ke edisana ebiet emi ẹdade ubọk ẹnam, emi onyụn̄ edide mbiet ata Edisana Ebiet; edi ẹdibe ẹdụk ke ata heaven.’ (Mme Hebrew 9:12, 24) Ke mmọ ẹsetde ke n̄kpa, mmọ ẹsịne se mîdibiarake ye se mîkemeke ndikpa—kpa utịbe utịbe enọ Jehovah, emi edinọ mmọ “ndịbe manna” eke mîdibiarake adade aban̄a. Nso ifet ke ekpri otu mme andikan ẹmi ẹnyene ntem!—1 Corinth 15:53-57.

20, 21. (a) Ndinọ mme Christian oro ẹyetde aran afia itiat ada aban̄a nso? (b) Sia mfia itiat 144,000 kpọt ẹdude, nso idotenyịn ke akwa otuowo ẹnyene?

²⁰ Mmọemi n̄ko ẹbọ “afia itiat.” Ke mme esopikpe mbon Rome, ẹkesida mme itiat ẹnọ ubiereikpe. b Afia itiat ọkọwọrọ utebeikpe, ke adan̄aemi obubịt itiat ọkọwọrọde ubiomikpe, ekese ini adade osịm n̄kpa. Jesus ndinọ mme Christian oro ke Pergamum “afia itiat” ọwọrọ ete ke enye ebiere ikpe mmọ nte mbon ẹmi mîduehe isop, ẹnende, ẹnyụn̄ ẹsanade. Edi ekeme ndidi ikọ Jesus enyene se ọwọrọde akan oro. Ke eyo mbon Rome, ẹma ẹsikama mme itiat ẹmi n̄ko nte tiket ndibe ndụk mme akpan edinam. Ntre ẹkeme ndidi afia itiat oro owụt se inen̄erede idi ata akpan n̄kpọ inọ Christian andikan oro ẹyetde aran—enye ndidi se ẹdade ẹdụk ukpono ukpono itie ke heaven ke ndọ Eyenerọn̄. Mme utọ itiat oro 144,000 kpọt ke ẹnọ.—Ediyarade 14:1; 19:7-9.

²¹ Nte emi ọwọrọ ke owo ikereke iban̄a fi edieke afo edide kiet ke otu nsan̄a mme andituak ibuot ẹdide eke akwa otuowo? Baba-o! Ke adan̄aemi mûbọhọ afia itiat edida ndụk heaven, edieke afo ọyọde, emekeme ndibọhọ akwa ukụt onyụn̄ enyene ebuana ke idara idara utom edifiak n̄wụk Paradise ke isọn̄. Mbon oro ẹdibuanade ye afo ke utom emi ẹdidi mme anam-akpanikọ oro ẹnamde ẹset, ẹmi ẹkedude mbemiso eyo Christian ye mbon oro ẹdide eke mme erọn̄ en̄wen oro ekemede ndidi ẹkekpa ata ndondo oro. Ke akpatre, ẹyenam kpukpru mme akpan̄kpa eken ẹset ẹdinyene uwem ke paradise isọn̄.—Psalm 45:16; John 10:16; Ediyarade 7:9, 14.

22, 23. Enyịn̄ oro ẹwetde ke itiat emi ẹnọde mme Christian oro ẹyetde aran mi ọwọrọ nso, ndien nso nsịnudọn̄ ke emi ọkpọnọ?

²² Nso idi obufa enyịn̄ emi ẹwetde ke itiat oro? Enyịn̄ edi usụn̄ ẹdade ẹdiọn̄ọ owo ye se inamde owo oro edi isio ye mbon en̄wen. Mme Christian oro ẹyetde aran mi ẹbọ itiat oro ke mmọ ẹma ẹkekụre utom mmọ eke isọn̄ nte  mme andikan. Nte an̄wan̄ade, ndien, enyịn̄ oro ẹwetde ke itiat oro abuana ifet oro mmọ ẹnyenede ndidiana kiet ye Jesus ke heaven—kpa ata akpan itieutom ubọn̄ emi mme andida Obio Ubọn̄ eke heaven nnyene kpọt ẹfiọkde ọyọhọ ọyọhọ ẹban̄a ẹnyụn̄ ẹdarade. Ntem, enye edi enyịn̄, m̀mê itieutom, “eke baba owo kiet mîfiọkke, ke mîbọhọke andibọ.”—Men Ediyarade 3:12 domo.

²³ Nso n̄kpọ nsịnudọn̄ ke edi ntem ọnọ otu John ‘ndikop se spirit ọdọhọde mme ufọk Abasi’ nnyụn̄ nda enye nsịn ke edinam! Ndien emi esịn udọn̄ didie ntem ọnọ mme nsan̄a mmọ, kpa akwa otuowo, man ẹnam utom ke edinam akpanikọ ye mmọ ke adan̄aemi ẹkemede ndinyene itie ufan ye mmọ mi ke isọn̄ nnyụn̄ mbuana ye mmọ ke ndinam ẹdiọn̄ọ Obio Ubọn̄ Jehovah!

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Mme ndise ke page 43]

Ẹwụt mme n̄kpọ ntiense ẹban̄ade ebe-ubọk ukpono ndem emi ke Itieubon N̄kpọ Eset eke Pergamon ke Berlin

[Ndise ke page 45]

Ẹma ẹdịp ubak manna ke ekebe ediomi. Edinọ oro ẹnọde ndamban̄a ndịbe manna ọwọrọ ete ke mbon oro ẹyetde aran oro ẹkande mi ẹbọ uwem unana n̄kpa

[Ndise ke page 45]

Afia itiat enyene mmọ oro ẹdade ẹsịn ke ndọ Eyenerọn̄