1, 2. Nso isinam esịt enem Jehovah enye ama okụt nte nnyịn idomode ndinam akpanikọ? Nọ uwụtn̄kpọ.

MMA kiet asan̄a ye ekpri eyen esie ọwọrọ ke ufọkurua. Etise, eyen oro atuak ada amiahade iso. Enye ama edue emen n̄kpọmbre ke ufọkurua oro, itịghi idọhọ eka ekpe okụk. N̄kpọ emi afịna enye tutu enye etịn̄ ọnọ eka esie. Eka ọdọhọ enye okûfịna onyụn̄ ada enye afiak aka man enye akayak n̄kpọmbre oro ọnọ onyụn̄ ekpe ubọk. Esịt enen̄ede enem eka esie ke ini enye ayakde n̄kpọmbre oro ọnọ. Nso inam enem enye ntre?

² Iwakke se isinemde mme ete ye eka nte ndikụt nditọ mmọ ẹdomode ndinam akpanikọ. Esinem Ete nnyịn eke heaven ntre sia enye edi “Abasi akpanikọ.” (Psalm 31:5) Jehovah ama okụt nte idomode ndinen̄ede n̄kpere enye nnyụn̄ nnam akpanikọ, esịt esinem enye etieti. Sia iyomde esịt enem enye inyụn̄ iyomde ndinam n̄kpọ man enye aka iso ama nnyịn, imesitịn̄ ukem se apostle Paul eketịn̄de ete: “Nnyịn [iyom] ndinam akpanikọ ke kpukpru n̄kpọ.” (Mme Hebrew 13:18) Edi ekeme ndisọn̄ nnyịn ndinam akpanikọ ndusụk ini. Yak ineme mme n̄kpọ mme n̄kpọ oro ẹkemede ndisọn̄ nnyịn ndinam akpanikọ. Ekem iyeneme mme ufọn oro ididiade ima inam akpanikọ.

3-5. (a) Didie ke Ikọ Abasi owụt ke ifọnke owo abian̄a idem? (b) Nso idin̄wam nnyịn ikûbian̄a idem?

³ Sia nnyịn mîfọnke ima, akpan n̄kpọ kiet emi anade  ofụri nnyịn inam edi ndikpep se ikpanamde mbak nnyịn idibian̄a idem. Ke uwụtn̄kpọ, Jesus ọkọdọhọ mme Christian ke Laodicea ke mmọ ẹkebian̄a idem ẹkere ke imenyene n̄kpọ, edi ke mmọ ẹkedi ‘ubuene ye nnan ẹkenyụn̄ ẹsan̄a iferi’ ke enyịn Abasi. Itie mmọ ama ọdiọk etieti! (Ediyarade 3:17) Mmọ ndikabian̄a idem akanam itie mmọ etetịm ọdiọk.

⁴ Anaedi emeti ke James ama odụri nnyịn utọn̄ ete: “Edieke owo ekededi abatde ke imọ idi ata andituak ibuot ndien mîfarake edeme esie, edi aka iso ndibian̄a esịt esie, orụk utuakibuot owo emi edi ikpîkpu.” (James 1:26) Edieke ikpesitịn̄de ikọ nte imade-ma edi ikere ke Jehovah edisụk inyenyịme se inamde inọ enye, ikpabian̄a idem. Se inamde inọ enye ọkpọwọrọ ikpîkpu, ekpedi ata ubiatini. Ikpanam nso mbak utọ n̄kpọ oro idiwọrọ nnyịn?

⁵ Kpa ke James ibuot kiet oro, James emen akpanikọ emi Bible ekpepde odomo ye ukụtiso. Enye ọdọhọ nnyịn iwụk enyịn ise mfọnmma ibet Abasi inyụn̄ inam mme ukpụhọde oro anade inam. (Kot James 1:​23-25.) Bible ekeme ndin̄wam nnyịn ikûbian̄a idem, onyụn̄ ekeme ndinam ikụt ebiet oro ọfọnde ikpụhọde. (Eseme 3:40; Haggai 1:5) Imekeme ndibọn̄ akam n̄ko ndọhọ Jehovah odụn̄ọde nnyịn, an̄wam nnyịn ikụt idiọk edu ekededi oro inyenede onyụn̄ an̄wam nnyịn itre. (Psalm 139:​23, 24) Owo isisọpke idiọn̄ọ ke imọ idi owo abian̄a. Ana ida n̄kpọ emi nte Jehovah adade. Mme N̄ke 3:32 ọdọhọ ete: “Owo abian̄a [edi] mbubiam ke iso Jehovah, edi Enye edi ata ufan ye ndinen owo.” Jehovah ekeme ndin̄wam nnyịn ise n̄kpọ nte enye esede, inyụn̄ ise idem nnyịn nte enye esede nnyịn. Ti ke Paul ọkọdọhọ ete: “Nnyịn [iyom] ndinam akpanikọ ke kpukpru n̄kpọ.” Nnyịn idikemeke ndifọn mma idahaemi, edi imenen̄ede iyom ndinam n̄kpọ man idi owo akpanikọ.

6. Ntak anade ebe ye n̄wan ẹnam akpanikọ ẹnọ kiet eken, ndien nso ye nso ke oro mîdiyakke mmọ ẹnam?

⁶ Akpana ẹdiọn̄ọ kpukpru owo ke ubon nditọ Abasi nte mbon akpanikọ. Ntre ana ebe ye n̄wan ẹnam akpanikọ ẹnọ kiet eken. Ikpanaha owo anam ido emi edehede, emi edinyụn̄ abiakde n̄wan m̀mê ebe esie, utọ nte ndimen mbre emi enye ekpebrede ye n̄wan m̀mê ebe esie n̄kebre ye owo en̄wen, ndidịbe nnam ufan ye owo ke Intanet, m̀mê ndise oburobụt ndise nnyụn̄ n̄kot oburobụt n̄wed ekededi. Ndusụk mme Christian oro ẹdọde ndọ ẹsidịbe ẹnam emi. Owo emi anamde utọ n̄kpọ oro inamke akpanikọ. Edidem David emi akanamde akpanikọ ọnọ Abasi ọkọdọhọ ete: “Ami ntiehe ye mbon abian̄a; nnyụn̄ nsan̄ake ye mmọ eke ẹdịpde se mmọ ẹdide.” (Psalm 26:4) Ekpedi ọmọdọ ndọ, kûdedei unam se ededi emi ekemede ndinam fi edịp n̄wan m̀mê ebe fo se afo edide!

7, 8. Uwụtn̄kpọ mmanie ke Bible ẹkeme ndinam nditọ ẹkụt ntak emi ọfọnde owo anam akpanikọ?

⁷ Ọfọn mme ete ye eka ẹda uwụtn̄kpọ mme owo ke Bible ẹkpep nditọ mmọ ntak ọfọnde owo anam akpanikọ. Mmọ ẹyekụt mbụk mbon emi ẹkenịmde idiọk uwụtn̄kpọ, utọ nte eke Achan emi ekeyịpde n̄kpọ onyụn̄ odomode ndidịp se enye akanamde; eke Gehazi emi okosude nsu ọbọ okụk; ye eke Judas emi ekesiyịpde okụk oro ẹkesinọde enye akama, ekem ada Jesus ọnọ mme asua.​—Joshua 6: 17-19; 7:​11-25; 2 Ndidem 5:​14-16, 20-27; Matthew 26:​14, 15; John 12:6.

⁸ Mmọ ẹyekụt n̄ko mbụk mbon oro ẹkenamde akpanikọ, utọ nte eke Jacob, emi ọkọdọhọde nditọ esie ẹmen okụk oro mmọ ẹkekụtde ke ekpat mmọ ẹfiak ẹkenọ ke Egypt, sia enye ekekere ke ẹkededue ẹsịn okụk oro do; eke Jephthah ye adiaha esie emi ekenyịmede enye ada imọ osio akan̄a esie kpa ye oro n̄kpọ editakde imọ; ye eke Jesus, emi ọkọdọhọde mbon ntịme uko uko ke imọ idi Jesus man se ẹkewetde ẹban̄a enye osu, man enye onyụn̄ anyan̄a mme ufan esie. (Genesis 43:12; Judges 11:​30-40; John 18:​3-11) Uwụtn̄kpọ ifan̄ emi ẹkeme ndin̄wam mme ete ye eka ẹkụt adan̄a nte Ikọ Abasi ekemede ndin̄wam mmọ ẹnam nditọ mmọ ẹma ndinam akpanikọ ẹnyụn̄ ẹda enye nte akpan n̄kpọ.

9. Nso ke mme ete ye eka oro ẹyomde nditọ mmọ ẹdi mbon akpanikọ ẹkpenam, ndien ntak emi edide akpan n̄kpọ?

⁹ Mme ete ye eka ẹkpeyom nditọ mmọ ẹdi mbon akpanikọ, ana mmọ ke idemmọ ẹnen̄ede ẹdi mbon akpanikọ. Apostle Paul okobụp ete: “Afo emi ekpepde owo efen, nte emekpep idemfo? Afo emi ọkwọrọde ete, ‘Kûyịp inọ,’ nte afo emeyịp inọ?” (Rome 2:21) Ndusụk mme ete ye eka isiyakke nditọ mmọ ẹfiọk se ẹkpenamde sia mmọ ẹsikpep nditọ mmọ ẹte ẹnam akpanikọ edi mmọ ke idemmọ inamke. Ndusụk mmọ ẹsiyịp n̄kpri n̄kpri inọ ẹnyụn̄ ẹdọhọ ke mme andinyene n̄kpọ oro ẹma ẹdọdiọn̄ọ ke owo eyemen n̄kpọ oro. Ndusụk ẹsisu nsu ẹnyụn̄ ẹdọhọ ke edi ekpri nsu, ke idiọkke. Edi ekpededi ata ekpri n̄kpọ ke owo eyịp, inọ edi inọ. Nsu edi nsu, inamke n̄kpọ m̀mê nso inam ẹsu, m̀mê edi ekpri nsu m̀mê edi akamba. * (Kot Luke 16:10.) Nditọwọn̄ ẹsisọp ẹdiọn̄ọ ini owo etịn̄de n̄kpọ kiet ekem anam en̄wen, ndien emi ekeme ndinen̄ede mbiat mmọ. (Ephesus 6:4) Edi ke ini nditọ ẹkụtde ke mme ete ye eka mmọ  ẹdi mbon akpanikọ, emi ekeme ndinam mmọ ẹkpep ndinam akpanikọ, ẹnyụn̄ ẹnam mme owo ẹnọ Jehovah ubọn̄ ke ererimbot abian̄a emi.​—Mme N̄ke 22:6.

10. Nso ke ana ikpeme ke ini inemede nneme ye nditọete nnyịn?

¹⁰ Imesinyene ifet ndikpep ndidi owo akpanikọ ke ini idude ye nditọete nnyịn. Nte ima ikeneneme ke Ibuot 12, ọfọn isikpeme se idade edeme emi Abasi ọnọde nnyịn itịn̄, akpan akpan ima idu ye nditọete nnyịn. Owo mîkpemeke, ikpîkpu nneme ekeme ndikabade idiọk ikọ-edem m̀mê edidọk! Edieke imende se ikopde, emi nnyịn mînen̄ekede ifiọk m̀mê edi akpanikọ isan̄a itịn̄ inọ mme owo, imekeme nditiene nsuan nsu. Ntre, enen̄ede ọfọn ikpeme ikọ inua nnyịn. (Mme N̄ke 10:19) Ekpededi imọfiọk ke n̄kpọ edi akpanikọ, iwọrọke ke ana itịn̄ inọ mbon en̄wen. Ke uwụtn̄kpọ, ekeme ndidi n̄kpọ oro ibeheke nnyịn, mîdịghe edi ke ifọnke itịn̄ iban̄a n̄kpọ oro. (1 Thessalonica 4:11) Ndusụk owo ẹsisọn̄ owo enyịn ẹte ke itịn̄ akpanikọ, edi akpana ikọ nnyịn enyene inem kpukpru ini.​—Kot Colossae 4:6.

11, 12. (a) Didie ke ndusụk mbon oro ẹnamde akwa idiọkn̄kpọ ẹsinam mfịna mmọ etetịm okpon? (b) Siak ndusụk nsu oro Satan oyomde mme owo ẹnịm ẹban̄a ikpọ idiọkn̄kpọ, ndien nso idinam nnyịn ikûnịm nsu esie? (c) Didie ke ikeme ndinam akpanikọ nnọ esop Jehovah?

¹¹ Enen̄ede ọfọn isitịn̄ akpanikọ inọ mbon oro ẹdade  usụn̄ ke esop Abasi. Ndusụk mbon oro ẹnamde akwa idiọkn̄kpọ ẹsidomo ndidịp idiọkn̄kpọ mmọ, ẹnyụn̄ ẹsu nsu ẹnọ mbiowo ke ini ẹbụpde mmọ ẹban̄a n̄kpọ oro. Emi esinam mfịna mmọ etetịm okpon. Utọ mbon emi ẹsitọn̄ọ ndidu uwem esịt iba, ẹnam nte inam n̄kpọ Jehovah edi ke ẹdịbe ẹnam akwa idiọkn̄kpọ. Utọ uwem oro esinam owo edi mbubịk. (Psalm 12:2) Ndusụk owo isitịn̄ke ofụri akpanikọ inọ mbiowo; mmọ ẹsidịp mme n̄kpọ emi akpanade mmọ ẹtịn̄. (Utom 5:​1-11) Ndinịm nsu oro Satan osude esinam mme owo ẹnam ntre.​—Se ekebe oro “ Nsu Emi Satan Oyomde Mme Owo Ẹnịm Ẹban̄a Ikpọ Idiọkn̄kpọ.”

¹² Oyom inam akpanikọ n̄ko inọ esop Jehovah ke ini iwetde ibọrọ mbụme oro ẹbụpde nnyịn. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini iwetde ibatutom nnyịn, ana ikpeme mbak idisu nsu. Kpasụk ntre, ke ini isịnde n̄wed man ẹmek nnyịn inam ndusụk utom ke esop Abasi, ikpanaha idedei idọhọ ke nnyịn inyeneke udọn̄ọ edieke edide imenyene, m̀mê ndisu nsu mban̄a n̄kpọ en̄wen oro ẹyomde ndidiọn̄ọ mban̄a nnyịn.​—Kot Mme N̄ke 6:​16-19.

13. Didie ke ikpanam akpanikọ n̄ko ke ini inamde mbubehe ye nditọete nnyịn?

¹³ Oyom inam akpanikọ n̄ko ye nditọete nnyịn ke ini inamde mbubehe ye mmọ. Ndusụk ini, nditọete ẹsinam mbubehe ye ekemmọ nditọete. Ana mmọ ẹkpeme mbak mmọ idimen n̄kpọ mbubehe mmọ idineme ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄ m̀mê ke ini ẹkade ukwọrọikọ. Ndusụk ini, eyenete ekeme ndida eyenete ke utom. Ana inam akpanikọ ye nditọete emi ẹnamde utom ẹnọ nnyịn, ikpe mmọ okụk ke ini, ikpe se ikenyịmede, inọ mmọ se ibet ukara ọdọhọde ẹnọ owo emi anamde utọ utom oro. (1 Timothy 5:18; James 5:​1-4) Edieke inamde utom inọ eyenete, ọfọn inam utom man ekem ye okụk oro enye ekpede nnyịn. (2 Thessalonica 3:10) Nnyịn idikereke ke akpana enye anam n̄kpọ ye  nnyịn ke san̄asan̄a usụn̄ ke ntak emi edide eyenete nnyịn, ke akpana enye esinọ nnyịn ini, m̀mê esinọ nnyịn n̄kpọ en̄wen emi enye mînọhọ mbonutom eken.​—Ephesus 6:​5-8.

14. Nso ke nditọete oro ẹdianade kiet ẹnam mbubehe ẹkpenam, ndien ntak-a?

¹⁴ Nso ke ikpanam edieke idianade ye nditọete nnyịn isịn okụk inam mbubehe m̀mê ibọ ebuọt? Bible anam idiọn̄ọ akpan n̄kpọ kiet emi ikpanamde: Ẹwewet kpukpru n̄kpọ! Ke uwụtn̄kpọ, ke ini Jeremiah ekedepde isọn̄, enye akanam n̄wed isọn̄ iba, anam mme ntiense ẹsịn ubọk ke mbiba, ekem anam ẹmen ẹketịm ẹnịm man ẹkpeda ẹnam n̄kpọ ke ini iso. (Jeremiah 32:​9-12; se n̄ko Genesis 23:​16-20.) Ke ini inamde mbubehe ye nditọete nnyịn, nditịm n̄wet kpukpru n̄kpọ nnịm, nsịn ubọk ke n̄wed, nnyụn̄ nnyene mme ntiense iwọrọke ke nnyịn idaha mmọ nte mbon akpanikọ. Ndinam emi idiyakke inyene mfịna ye nditọete nnyịn nte ini akade. Ana nditọete emi ẹdianade kiet ẹnam mbubehe ẹdiọn̄ọ ke ikpanaha mbubehe mmimọ ada mfịna ndomokiet edi esop. *​—1 Corinth 6:​1-8.

15. Didie ke Jehovah ese mbon oro mînamke akpanikọ ke mbubehe, ndien didie ke mme Christian ẹse utọ n̄kpọ oro?

¹⁵ Idịghe ke esop kpọt ke ana Christian anam akpanikọ. Paul ọkọdọhọ ete: “Nnyịn [iyom] ndinam akpanikọ ke kpukpru n̄kpọ.” (Mme Hebrew 13:18) Andibot nnyịn oyom inam akpanikọ ima inam mbubehe ye mbon ererimbot. Ediwak itie ke n̄wed Mme N̄ke etịn̄ aban̄a abian̄a abian̄a udomon̄kpọ. (Mme N̄ke 11:1; 20:​10, 23) Ke eset, ẹkesidodomo n̄kpọ oro owo oyomde ndidep, ẹfiak ẹdomo okụk oro enye oyomde ndida ndep n̄kpọ oro. Mme anyamurua oro ẹsidiade mme owo ẹkesikama itiat udomon̄kpọ iba; ndusụk  mmọ ẹkama n̄kpọ udomon̄kpọ oro mîsidomoke n̄kpọ ọfọn man ẹtụk mbonurua mmọ. * Jehovah asasua utọ n̄kpọ oro! Man enye aka iso ama nnyịn, inaha ibian̄a m̀mê itụk owo ndomokiet ke ini inamde mbubehe.

16, 17. Ke nso ye nso ke ediwak owo mîsinamke akpanikọ mfịn, ndien nso ke mme ata Christian ẹbiere ndinam?

¹⁶ Ikpaha nnyịn idem ndikụt nte ata ediwak owo mîmaha ndinam akpanikọ sia Satan edi andikara ererimbot emi. Ke usen ke usen, imekeme ndisobo nsio nsio n̄kpọ emi ẹkemede ndinam nnyịn ikûnam akpanikọ. Ke ini mme owo ẹsịnde n̄wed ẹyom utom, mmọ ẹsiwak ndisu nsu, ẹtịn̄ ke imekeme ndinam n̄kpọ emi mmọ mîkemeke, ẹnam setifiket ke idemmọ, ẹnyụn̄ ẹdọhọ ke ima inam utom oro akanam mmọ mînamke. Ke ini mme owo ẹwetde n̄kpọ ke fọm man ukara ẹyak mmọ ẹka idụt en̄wen, ẹwetde n̄kpọ ke n̄wed tax, insurance, m̀mê mme n̄kpọ ntre, mmọ ẹsisu nsu man ẹnyene se ẹyomde. Ediwak nditọ ufọkn̄wed ẹsiyịp udomo, mîdịghe ẹka Intanet ẹkesion̄o se owo en̄wen ekewetde ẹkenọ ke ufọkn̄wed ẹdọhọ ke mmimọ iwet. Ke ini mme owo ẹnamde n̄kpọ ye mbon ukara oro ẹsidiade n̄wo, mmọ ẹsiwak ndinọ ubọkedem man ẹnyene se ẹyomde. Ikpaha nnyịn idem, sia ediwak owo ke ererimbot emi ẹdi “mme ama idem, mme ama okụk, . . . imaha eti ido.”​—2 Timothy 3:​1-5.

¹⁷ Mme ata Christian ẹbiere ke mmimọ iditieneke inam utọ n̄kpọ oro. Se inamde ọsọn̄ mme owo ndinam akpanikọ ndusụk ini edi ke etie nte mbon oro mînamke akpanikọ ẹkam ẹforo ẹkan ke ererimbot mfịn, ke mmọ ke n̄kpọ ẹsikam ọfọn. (Psalm 73:​1-8) N̄kpọ akam ekeme ndisọn̄ ye  Christian ke ntak emi enye anamde akpanikọ “ke kpukpru n̄kpọ.” Ndi ọfọn owo ayak n̄kpọ atak enye man edi owo akpanikọ? Ih, ọfọn! Ntak emi idọhọde ntre? Nso ufọn ke owo akpanikọ edidia?

18. Ntak emi enen̄erede ọfọn ẹdiọn̄ọ owo nte owo akpanikọ?

¹⁸ Iwakke se idifọnde ye afo ke ererimbot emi nte mme owo ndidiọn̄ọ ke afo edi owo akpanikọ ye owo emi ẹkemede ndiberi edem. (Se ekebe oro “ Ndi Mmesinam Akpanikọ?.”) Owo ekededi ekeme ndinam n̄kpọ tutu mme owo ẹtọn̄ọ ndidiọn̄ọ enye nte owo akpanikọ! Idịghe ufọk emi owo otode, nte ẹkebọkde owo, san̄asan̄a ukeme emi Abasi ọnọde enye, inyene, m̀mê uyai esinam owo edi owo akpanikọ. Edi ediwak owo idomoke-domo ndidi owo akpanikọ, mbon akpanikọ inyụn̄ iwakke. (Micah 7:2) Ndusụk owo ẹkeme ndisak fi ke ntak emi anamde akpanikọ, edi mme owo do emi ẹdimade-ma fi. Mmọ ẹyekpono fi ẹnyụn̄ ẹnyene mbuọtidem ke idemfo. Ediwak Mme Ntiense Jehovah ẹdia ufọn ke ntak emi mmọ ẹdide mbon akpanikọ. Ke ini ẹsion̄ode mbon oro mîsinamke akpanikọ ke utom, owo isisioho mmọ. Mmọ ẹsinyụn̄ ẹsọp ẹnyene utom akpan akpan edieke edide ẹyom mbon emi ẹsinamde akpanikọ.

19. Nso ke esịt mîdinamke nnyịn edieke isinamde akpanikọ, ndien nso ke Jehovah edinam?

¹⁹ Edide ọmọbọ ufọn itịn̄de mi m̀mê ubọhọ, ndidi owo akpanikọ enyene akamba ufọn efen. Esịt idifịnake fi. Paul ekewet ete: “Nnyịn imenịm ite ke nnyịn imenyene eti ubieresịt.” (Mme Hebrew 13:18) Ikụreke do, edima Ete nnyịn eke heaven okụt se anamde man edi owo akpanikọ, ndien enye amama mbon akpanikọ. (Kot Psalm 15:​1, 2; Mme N̄ke 22:1.) Abasi ayaka iso ama fi edieke mûtreke ndinam akpanikọ, ndien idụhe se ifọnde ikan oro. Idahaemi, ẹyak ineme n̄kpọ en̄wen emi edin̄wamde nnyịn idi mbon akpanikọ, oro edi, ndise utom nte Jehovah esede.