1-6. Bụk se iketịbede emi owụtde ke Mme Ntiense Jehovah ẹsikwọrọ ikọ ke kpukpru ebiet.

 REBECCA, emi edide eyen Ntiense Jehovah ke Ghana, ama esikwọrọ ikọ ke ufọkn̄wed mmọ. Enye ekesidọn̄ mme n̄wed emi isidade ikpep mme owo Bible ke ekpat ufọkn̄wed esie kpukpru ini. Enye ama esida ini mbre-udia ọkwọrọ ikọ ọnọ nditọ ufọkn̄wed mmọ. Rebecca ama ọtọn̄ọ ndikpep Bible ye ediwak nditọ klas esie.

² Mme asiakusụn̄ iba ke Madagascar (emi odude ke Africa) ẹma ẹsisan̄a ke eyo n̄kpọ nte kilomita 25 kpukpru ini ẹkekwọrọ ikọ ke obio-in̄wan̄ kiet. Mmọ ẹma ẹsikpep Bible ye ediwak owo oro ẹkeyomde ndidiọn̄ọ Abasi.

³ Mme Ntiense Jehovah ke Paraguay ye nditọete en̄wen emi ẹketode idụt 15 ẹma ẹnam ubom emi etiede nte ufọk ẹsiwat ẹkekwọrọ ikọ ẹnọ mbon oro ẹdụn̄de ẹkpere Akpa Paraguay ye Paraná. N̄kpọ nte owo 12 ẹkedụn̄ ke ubom emi, ẹsinyụn̄ ẹwat enye ẹsan̄a ẹkwọrọ ikọ ẹnọ mbon emi mmọ mîkpekemeke ndisan̄a ke ukot n̄kesịm.

⁴ Ke Alaska, Mme Ntiense Jehovah ẹma ẹsikwọrọ ikọ ẹnọ mme akaisan̄ emi ẹkesidide idụt mmọ ke ini ndaeyo. Ke ini nsụn̄ikan̄ emende isenowo oro ẹtode nsio nsio idụt ẹdibehe do, Mme Ntiense Jehovah emi ẹdude ke n̄kann̄kụk oro ẹma ẹsikama mme n̄wed ikọ Abasi nnyịn ke nsio nsio usem ẹda ke itiembehe nsụn̄ikan̄ oro man ẹnọ mbon oro ẹwọrọde ke nsụn̄ikan̄. Mme Ntiense Jehovah ke Alaska n̄ko ẹsisan̄a ke ubomofụm ẹkekwọrọ ikọ ke mme obio-in̄wan̄ emi ẹnen̄erede ẹyom usụn̄, utọ nte Aleut, Athabascan, Tsimshian, ye Tlingit.

⁵ Larry, odu ke Texas ke U.S.A. Enye esitie ke n̄kpọitie mbon n̄kpọnnam ke ntak aksiden emi enye ekenyenede okonyụn̄ odụn̄ ke itie emi ẹsisede ẹban̄a mbon n̄kpọnnam ye n̄kani owo. Okposụkedi emi Larry mîkekemeke ndisan̄a, enye ama esisịn idem ọkwọrọ ikọ ọnọ mme owo do. Enye ekesikwọrọ aban̄a Obio Ubọn̄ Abasi, ye nte ke usen kiet usen kiet imọ iyafiak isan̄a Obio Ubọn̄ Abasi ama edi.​—Isa. 35:5, 6.

⁶ Mme Ntiense Jehovah ẹma ẹdụk ekpri nsụn̄ikan̄ ẹto Mandalay ẹka mbono ke edem edere Myanmar. Isan̄ emi akada mmọ usen ita. Mmọ ẹma ẹkama mme n̄wed ikọ Abasi nnyịn man ẹkpenọ mme owo ke  ubom. Mmọ ẹkenam emi sia esinenem mmọ ndikwọrọ eti mbụk kpukpru ini. Ini ekededi emi ubom oro akatuakde ada emen mme owo ke nsio nsio obio, nditọete emi ẹyesọsọp ẹwọrọ ẹdụk obio oro ẹkenọ mme owo mme n̄wed ikọ Abasi nnyịn. Ke ini mmọ ẹfiakde ẹnyọn̄ ẹdi ubom oro, mmọ ẹyekwọrọ ikọ ẹnọ mbufa owo emi ẹdụkde ubom oro.

7. Siak nsio nsio usụn̄ emi isidade ikwọrọ ikọ. Ntak emi isikwọrọde ikọ ke nsio nsio usụn̄?

⁷ Ukem nte nditọete emi isụk itịn̄de iban̄a ke enyọn̄ emi, nditọete nnyịn eken ke ofụri ererimbot ke ẹsịn idem ẹkwọrọ Obio Ubọn̄ Abasi. (Utom 28:23) Mmọ ẹsisan̄a ke ufọk ke ufọk ẹkwọrọ, ẹsan̄a ke efak ẹkwọrọ, ẹnyụn̄ ẹda fon ye leta ẹkwọrọ. Edide mmọ ẹsịne ke moto, ẹdu ke itie udia-uwem, mmọ ẹsisịn idem ẹkwọrọ Obio Ubọn̄ Abasi. Mmọ ẹsinyụn̄ ẹkwọrọ ikọ ke itieutom ke ini nduọkodudu. Ntak emi mmọ ẹsikwọrọde ikọ ntem ke nsio nsio usụn̄? Mmọ ẹsinam emi man ẹkụt ẹte ke mmimọ ibehe owo ndomokiet, edi ke imọkwọrọ ikọ inọ kpukpru owo ke kpukpru ebiet.​—Matt. 10:11.

8, 9. (a) Ntak emi nte ikwọrọde ikọ ke ofụri ererimbot edide ata utịben̄kpọ? (b) Nso akpan mbụme ke ana ibọrọ idahaemi, ndien nso idin̄wam nnyịn ibọrọ mbụme emi?

⁸ Ndi afo emi okotde n̄wed emi edi kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah emi ẹkwọrọde Obio Ubọn̄ Abasi ke se iwakde ibe idụt 235 idahaemi? Ekpedi ntre, ọwọrọ afo emetiene an̄wam ata ediwak owo ẹkop ukwọrọikọ nnyịn! Ẹkwọrọ Obio Ubọn̄ Abasi ke ofụri ererimbot, ndien emi edi ata utịben̄kpọ. Kpa ye oro ẹkọbọde Mme Ntiense Jehovah n̄kpa n̄kpa​—m̀mê nte ukara ẹkpande mmọ ndikwọrọ ikọ ẹnyụn̄ ẹkọbọde mmọ idiọk idiọk ke ndusụk idụt​—mmọ ke ẹsịn idem ẹkwọrọ Obio Ubọn̄ Abasi ẹnọ mme owo ke kpukpru idụt.

⁹ Enyene akpan mbụme anade ibọrọ idahaemi, oro edi, Ntak emi nte ẹbiọn̄ọde nnyịn m̀mê nte Satan anamde ẹkọbọ nnyịn mîkemeke ndinam itre ndikwọrọ Obio Ubọn̄ Abasi? Se idin̄wamde nnyịn ibọrọ mbụme emi edi ndifiak nse se iketịbede ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ eyo mme apostle, sia edide nnyịn Mme Ntiense Jehovah mfịn inam utom emi mme apostle oro ẹketọn̄ọde.

10. Ewe utom ke Jesus ekesịn idem anam, ndien nso ke enye ọkọdiọn̄ọ aban̄a utom emi?

¹⁰ Jesus Christ, emi ọkọtọn̄ọde esop Christian, ama enen̄ede esịn idem ọkwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi; utom emi ekedi ata akpan utom ọnọ enye. Enye ama akam ọdọhọ isan̄ kiet ete: “Nnyene nditan̄a eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi nnọ mme obio en̄wen n̄ko, koro ẹkesio mi ẹdọn̄ ẹte ndinam emi.” (Luke 4:43) Jesus ama ọdiọn̄ọ ke utom emi imọ itọtọn̄ọ do ke imọ idikemeke ndikụre; ke mbon en̄wen ẹdidikụre. Esisịt ini mbemiso enye akpade, enye ama etịn̄ ke ẹyekwọrọ Obio Ubọn̄ Abasi emi “ke kpukpru idụt.” (Mark 13:10) Edi ẹdisan̄a didie ẹnam emi, ndien mmanie ẹdinam?

11. Ewe akamba utom ke Jesus ọkọnọ mme mbet esie ẹnam, ndien nso idin̄wam mmọ ẹnam utom emi?

¹¹ Ke Jesus ama akakpa onyụn̄ eset, enye ama owụt mme mbet esie idem  onyụn̄ etịn̄ ata akamba utom emi anade mmọ ẹnam. Enye ọkọdọhọ ete: “Ẹka ẹkenam mme owo ke kpukpru idụt ẹdi mbet mi, ẹnịm mmọ baptism ke enyịn̄ Ete ye Eyen ye edisana spirit, ẹkpep mmọ ẹnam kpukpru n̄kpọ eke n̄ketemede mbufo. Ndien, sese! Ami ndodu ye mbufo kpukpru usen tutu esịm akpatre ini editịm n̄kpọ emi.” (Matt. 28:19, 20) Ikọ oro “Ami ndodu ye mbufo” anam idiọn̄ọ ke Jesus ayan̄wam mme mbet esie ẹkwọrọ ikọ ẹnyụn̄ ẹnam mme owo ẹdi mbet. Mme mbet emi ẹyenen̄ede ẹyom Jesus an̄wam mmimọ sia mme owo ke kpukpru idụt ẹyesua mmọ. (Matt. 24:9) Edi enyene n̄kpọ en̄wen emi edin̄wamde mme mbet emi. Esisịt ini mbemiso Jesus ọnyọn̄de heaven, enye ama ọdọhọ mme mbet esie ke edisana spirit ọyọnọ mmọ odudu ndikwọrọ ikọ Abasi “tutu esịm ata utịt ikpehe isọn̄.”​—Utom 1:8.

12. Mme akpan mbụme ewe ke ana ibọrọ, ndien ntak ọfọnde idiọn̄ọ ibọrọ mme mbụme emi?

¹² Idahaemi, mme akpan mbụme oro anade ibọrọ ẹdi: Ndi mme apostle Jesus ye mme mbet eyo oro ẹma ẹsịn idem ẹnam utom emi Jesus ọkọnọde mmọ ẹnam? Ndi mme mbet Jesus emi mîkawakke mi ẹma ẹka iso ẹkwọrọ Obio Ubọn̄ Abasi kpa ye oro ẹkekọbọde mmọ n̄kpa n̄kpa? Ndi Jehovah ama an̄wam mmọ onyụn̄ ọnọ mmọ edisana spirit esie nte Jesus ọkọdọhọde man mmọ ẹkeme ndika iso n̄kwọrọ ikọ? Ẹbọrọ mme mbụme emi ye mme mbụme eken ke n̄wed Utom Mme Apostle. Ọfọn idiọn̄ọ ibọrọ mbụme emi. Ntak-a? Sia Jesus ọkọdọhọ ke ana ika iso ikwọrọ Obio Ubọn̄ Abasi “tutu esịm akpatre ini editịm n̄kpọ emi.” Ọwọrọ ana kpukpru mme Christian, esịnede nnyịn emi idude uwem ke utịt ini emi, itiene inam utom emi Jesus ọkọnọde mi. Ntem enen̄ede ọdọn̄ nnyịn ndidiọn̄ọ se idude ke n̄wed Utom Mme Apostle.

13, 14. (a) Anie ekewet n̄wed Utom Mme Apostle, ndien andiwet akasan̄a didie enyene mbụk oro enye ekewetde? (b) Nso isịne ke n̄wed Utom Mme Apostle?

¹³ Anie ekewet n̄wed Utom Mme Apostle? N̄wed Utom Mme Apostle isiakke owo emi ekewetde enye, edi ntọn̄ọ ikọ esie owụt ke owo emi ekewetde n̄wed Luke ekewet n̄wed Utom Mme Apostle n̄ko. (Luke 1:1-4; Utom 1:1, 2) Ntre, idịghe mfịn ke ẹtọn̄ọ ẹda Luke nte andiwet n̄wed Utom Mme Apostle. Luke ekedi “edima abiausọbọ” ye àtá ewetmbụk eset oro ekesitịn̄de enyịn ewet n̄kpọ. (Col. 4:14) N̄wed Utom Mme Apostle obụk se iketịbede ke ufan̄ isua 28, ọtọn̄ọde ke isua 33, emi Jesus ọkọnyọn̄de heaven tutu esịm ini emi ẹkekọbide apostle Paul ke Rome ke n̄kpọ nte isua 61. Luke ndidọhọ, “mmọ,” ekem ọdọhọ, “nnyịn,” ke mbụk esie owụt ke enye ama etiene odu ini emi ediwak n̄kpọ oro enye ewetde aban̄a ẹketịbede. (Utom 16:8-10; 20:5; 27:1) Etie nte Paul, Barnabas, Philip, ye mbon eken oro ẹsiakde ke n̄wed Utom Mme Apostle ẹketịn̄ ndusụk n̄kpọ ẹnọ Luke ada ewet mbụk esie.

¹⁴ Nso isịne ke n̄wed Utom Mme Apostle? Luke ama ewewet ke n̄wed Luke  aban̄a mme n̄kpọ oro Jesus eketịn̄de onyụn̄ anamde. Edi ke n̄wed Utom Mme Apostle, Luke etịn̄ se mme mbet Jesus ẹketịn̄de ẹnyụn̄ ẹnamde. Ntem, n̄wed Utom Mme Apostle aban̄a mbon emi ẹkenamde ata n̄wọrọnda utom okposụkedi emi mme owo ẹkedade mmọ nte mbon emi “mîfiọkke n̄wed ye mme usụhọde owo.” (Utom 4:13) Ke nditịn̄ ibio ibio, n̄wed emi ẹkedade odudu spirit Abasi ẹwet mi etịn̄ nte esop Christian ọkọtọn̄ọde ye nte mme owo ẹketọn̄ọde ndiwak ke esop Abasi. N̄wed emi etịn̄ nte mme Christian eyo mme apostle ẹkesikwọrọde ikọ ye nte mmọ ẹkesinamde n̄kpọ. (Utom 4:31; 5:42) Enye etịn̄ nte edisana spirit akan̄wamde ẹkwọrọ eti mbụk ke nsio nsio ebiet. (Utom 8:29, 39, 40; 13:1-3; 16:6; 18:24, 25) N̄wed Utom Mme Apostle anam ikụt ibuotikọ Bible, oro edi, nte Obio Ubọn̄ Abasi emi Christ akarade anamde enyịn̄ Abasi asana. N̄wed emi onyụn̄ etịn̄ nte ẹkekwọrọde Obio Ubọn̄ Abasi kpa ye ọkpọsọn̄ ukọbọ.​—Utom 8:12; 19:8; 28:30, 31.

15. Didie ke nnyịn idibọ ufọn edieke idụn̄ọrede se idude ke n̄wed Utom Mme Apostle?

¹⁵ Mme n̄kpọ emi idikụtde nte idụn̄ọrede n̄wed Utom Mme Apostle eyenen̄ede enem nnyịn onyụn̄ anam inen̄ede ibuọt idem ye Abasi! Nte mme mbet Jesus ẹkenyenede uko ẹnyụn̄ ẹsịnde idem ẹkwọrọ ikọ ayanam ikụt ntak ọfọnde ikpebe mmọ. Se mmọ ẹkenamde oro ayanam iben̄e idem n̄ko ‘ndinam mme mbet’ nte Jesus ọkọdọhọde. Ẹsio n̄wed emi afo okotde mi man an̄wam fi etịn̄ enyịn ekpep se idude ke n̄wed Utom Mme Apostle.

16. Nso idi ntak ita emi akanamde ẹsio n̄wed emi?

¹⁶ Ntak emi ẹkesiode n̄wed emi? Ẹkesio n̄wed emi (1) man inen̄ede inịm ke Jehovah ada edisana spirit esie an̄wam nnyịn ikwọrọ Obio Ubọn̄ esie inyụn̄ inam mme mbet, (2) man inen̄ede isịn idem ikwọrọ ikọ ima idụn̄ọde uwụtn̄kpọ mme mbet Jesus ke eyo mme apostle, (3) man inyụn̄ inen̄ede ikpono esop Jehovah, ikpono mbon oro ẹdade usụn̄ ke ukwọrọikọ ẹnyụn̄ ẹsede enyịn ke esop Abasi.

17, 18. Didie ke ẹtịm n̄wed emi, ndien nso ye nso ke ẹdọn̄ ke n̄wed emi man an̄wam nnyịn ke ini ikpepde Bible ke idem nnyịn?

¹⁷ Didie ke ẹtịm n̄wed emi? Afo oyokụt ke ẹbahade n̄wed emi ẹsịn ke ikpehe itiaita, ndien ikpehe kiet kiet eneme nsio nsio ikpehe ke n̄wed Utom Mme Apostle. Owo ikewetke ibuot kiet kiet ke n̄wed emi man ẹda ẹneme ufan̄ikọ kiet kiet ke n̄wed Utom Mme Apostle, edi man owụt se nnyịn ikemede ndikpep ke mme mbụk oro ẹnemede ke n̄wed Bible emi, ye nte ikpanamde-nam mme akpan n̄kpọ oro ikpepde ke n̄wed emi. Ke ntọn̄ọ ibuot kiet kiet, ẹwet ekpri n̄kpọ emi owụtde se ẹdinemede ke ibuot oro, ye itie N̄wed Abasi ke n̄wed Utom Mme Apostle emi ẹdinemede.

¹⁸ N̄wed emi enyene mme n̄kpọ en̄wen oro ẹdin̄wamde nnyịn ke ini ikpepde Bible ke idem nnyịn. Ẹdọn̄ ndiye ndise mme n̄kpọ emi ẹketịbede ke n̄wed Utom Mme Apostle. Mme ndise emi ẹyen̄wam fi okụt se iketịbede nte osụk  okotde mbụk emi odude ke n̄wed emi. Ediwak ibuot ke n̄wed emi ẹnyene mme ekebe oro ẹtịn̄de mme n̄kpọ en̄wen en̄wen oro ẹdin̄wamde nnyịn. Ndusụk ekebe ẹneme n̄kpọ ẹban̄a mme owo ke Bible oro ikpekpebede mbuọtidem mmọ. Ndien ndusụk ekebe ẹtịn̄ n̄kpọ aban̄a nsio nsio itie, ẹtịn̄ aban̄a mme n̄kpọ emi ẹketịbede, ẹtịn̄ aban̄a se mme owo ẹkesinamde, onyụn̄ ẹtịn̄ aban̄a mbon en̄wen oro ẹsiakde ke n̄wed Utom Mme Apostle.

19. Didie ke ikpodụn̄ọde idem nnyịn ke ini ke ini?

¹⁹ N̄wed emi ekeme ndin̄wam fi enen̄ede odụn̄ọde idemfo ese. Inamke n̄kpọ m̀mê ebịghi didie ọkọtọn̄ọ ọkwọrọ Obio Ubọn̄ Abasi, ọfọn esidụn̄ọde idemfo ke ini ke ini ese man ọdiọn̄ọ se afo adade nte akpan n̄kpọ ke uwem fo ye nte afo adade utom ukwọrọikọ. (2 Cor. 13:5) Ntre bụp idemfo: ‘Ndi mmesịn idem n̄kwọrọ ikọ Abasi sia ndiọn̄ọde ke ini idụhe aba? (1 Cor. 7:29-31) Ndi mmesịn idem n̄kwọrọ eti mbụk nnyụn̄ nnịm ke se n̄kwọrọde edi akpanikọ? (1 Thess. 1:5, 6) Ndi mmesinam se n̄kekeme man ntiene nsịn idem n̄kwọrọ ikọ nnyụn̄ nnam mme owo ẹdi mbet Christ?’​—Col. 3:23.

20, 21. Ntak emi anade isọsọp ikwọrọ ikọ idahaemi, ndien nso ke ikpebiere ndinam?

²⁰ Ana kpukpru nnyịn isiti akpan utom oro ẹnọde nnyịn mi, oro edi, ndikwọrọ ikọ ye ndinam mme owo ẹdi mbet. Ini idụhe aba, ntre ana isọsọp inam utom emi. Ẹmọn̄ ẹsosobo ererimbot emi. Ntre mbon emi anade ẹnyan̄a ẹwak etieti. Nnyịn inyụn̄ idiọn̄ọke ibat mbon en̄wen oro ẹdimade ndikop se ikwọrọde. (Utom 13:48) Edi utom nnyịn edi ndikwọrọ ikọ nnọ mmọ man in̄wam mmọ mbemiso ini ebede akaha.​—1 Tim. 4:16.

²¹ Enen̄ede oyom nnyịn ikpebe uwụtn̄kpọ mme mbet Jesus oro ẹkesịnde idem do ẹkwọrọ Obio Ubọn̄ Abasi. Afo nditịn̄ enyịn n̄kpep n̄wed emi ayanam fi enen̄ede enyene uko onyụn̄ esịn idem ọkwọrọ ikọ. Ntre nen̄ede biere ndika iso n̄kwọrọ Obio Ubọn̄ Abasi.​—Utom 28:23.