Be ka se isịnede

Be ka se isịnede

IBUOT 5

“Nnyịn Inyene Ndikop Uyo Abasi Nte Andikara”

“Nnyịn Inyene Ndikop Uyo Abasi Nte Andikara”

Se mme apostle ẹkebierede ndinam edi ata eti uwụtn̄kpọ ọnọ kpukpru ikọt Abasi

Ẹda ẹto Utom 5:12–6:7

1-3. (a) Ntak emi ẹkemende mme apostle ẹka Sanhedrin, ndien nso ke akana mmọ ẹbiere? (b) Ntak emi nnyịn inen̄erede ima se mme apostle ẹkebierede oro?

 MME ebiereikpe Sanhedrin ke ẹnen̄ede ẹfụt esịt! Mmọ ke ẹkpe ikpe mme apostle Jesus ke akwa esopikpe Sanhedrin. Nso inam mmọ ẹfụt esịt? Joseph Caiaphas emi edide akwa oku ye etieibuot okpokoro Sanhedrin, etịn̄ ikọ ye mmọ ke ọkpọsọn̄ uyo ete: “Nnyịn ima isọn̄ọ iwụk mbufo ite ẹkûka iso ẹkpep aba n̄kpọ ke enyịn̄ emi.” Iyatesịt ikayakke etieibuot okpokoro emi akam okot Jesus ke enyịn̄. Edi enye ama ọdọhọ ete: “Sese! mbufo ẹmeda ukpepn̄kpọ mbufo ẹyọhọ Jerusalem, mbufo ẹmenyụn̄ ẹbiere ndinam iyịp owo emi ọkọbọ nnyịn.” (Utom 5:28) Ikọ esie ọwọrọ yak mme apostle ẹtre ndikwọrọ ikọ mîdịghe ntre mmọ ẹyebọ ẹta ẹkop!

2 Nso ke mme apostle ẹdinam? Jesus emi Abasi ọkọnọde odudu ọkọdọn̄ mmọ ẹkwọrọ ikọ. (Matt. 28:18-20) Ndi mme apostle ẹmọn̄ ẹyak ndịk owo anam mmọ ẹtre ndikwọrọ ikọ? Mîdịghe ndi mmọ ẹyenyene uko ẹka iso ẹkwọrọ ikọ? Akpan n̄kpọ oro anade mmọ ẹkam ẹbiere edi: Ndi mmọ ẹdikop uyo Abasi m̀mê ẹdikop uyo owo? Apostle Peter ama ọsọsọp etịn̄ ikọ uko uko ke ibuot mme apostle eken.

3 Nte ata mme Christian, nnyịn imenen̄ede ima se mme apostle ẹkenamde ini mbon Sanhedrin ẹketịn̄de ikọ ẹsịn mmọ ndịk ke idem. Ẹdọhọ nnyịn n̄ko ikwọrọ ikọ mfịn. Ntre nte inamde utom emi Abasi ọnọde nnyịn mi, ana isiti ke ẹkeme ndikọbọ nnyịn n̄ko. (Matt. 10:22) Mme asua ẹkpedọhọ nnyịn itre ndikwọrọ ikọ, nso ke idinam? Se mme apostle ẹkenamde ini ẹkedade mmọ ẹka esopikpe Sanhedrin ekeme ndin̄wam nnyịn. a

“Angel Jehovah Eberede Usụn̄” (Utom 5:12-21a)

4, 5. Ntak emi Caiaphas ye mme Sadducee ẹkefụbede mme apostle?

4 Nkọ emeti ke akpa ini oro ẹkedọhọde mme apostle ẹtre ndikwọrọ ikọ ke Peter ye John ẹkedọhọ ẹte: “Nnyịn ikemeke nditre nditịn̄ mban̄a mme n̄kpọ emi nnyịn ikokụtde inyụn̄ ikopde.” (Utom 4:20) Ke Peter ye John ẹma ẹkekpọn̄ Sanhedrin, mmọ ye mme apostle eken ẹma ẹka iso ẹkwọrọ ikọ ke temple. Mme apostle oro ẹma ẹnam ikpọ utịben̄kpọ, utọ nte ndikọk mme owo udọn̄ọ ye ndibịn demon nsion̄o mme owo ke idem. Mmọ ẹkenam kpukpru emi “ke Etehe Solomon,” emi odude ke n̄kan̄ edem usiahautịn temple ndien ediwak mme Jew ẹkesisop idem do. Mbukpọn̄ Peter ama akam ọkọk mme owo udọn̄ọ! Ediwak mbon oro ẹkekọkde mmọ udọn̄ọ ẹma ẹkop ikọ Abasi. Emi ama anam ediwak irenowo ye iban emi ẹmade Abasi ẹdinam n̄kpọ Abasi.​—Utom 5:12-15.

5 Caiaphas ye mbon n̄ka ido ukpono emi ẹkekotde mme Sadducee ẹma ẹfụbe mme apostle, ẹnyụn̄ ẹmụm mme apostle oro ẹkedọn̄ ke ufọk-n̄kpọkọbi. (Utom 5:17, 18) Nso ikanam mme Sadducee ẹfụt esịt ntre? Mme apostle ẹkekpep mme owo ke Jesus ama eset ke n̄kpa, edi mme Sadducee ikenịmke ukpepn̄kpọ ediset ke n̄kpa ke akpanikọ. Mme apostle ẹma ẹdọhọ n̄ko ke ẹdinyan̄a owo n̄kukụre edieke enye ọbuọtde idem ye Jesus, edi ndịk ama anam mme Sadducee aban̄a ufen oro mbon Rome ẹdinọde mmọ edieke mme owo ẹdade Jesus nte Adausụn̄ mmọ. (John 11:48) Ntak edi oro mme Sadducee ẹkekpande mme apostle ndikwọrọ ikọ.

6. Mmanie ẹsisịn nsọk man ẹkọbọ mme asan̄autom Jehovah mfịn, ndien ntak emi mîkpakpaha nnyịn idem?

6 Mfịn n̄ko, ikpọ owo ufọkabasi ẹsinen̄ede ẹsịn nsọk man ẹkọbọ mme asan̄autom Jehovah. Ediwak ini, mmọ ẹsidomo ndida odudu oro mmọ ẹnyenede nnam ukara ẹtre ukwọrọikọ nnyịn. Mmọ ẹsinyụn̄ ẹdomo ndida radio, TV ye Intanet nnam mme owo ẹkûkop ukwọrọikọ nnyịn. Edi inaha iyak oro akpa nnyịn idem sia se isikwọrọde esinam ẹdiọn̄ọ nsu emi mmọ ẹsikpepde. Ndien mbon oro ẹmade Abasi isinịmke nsu mmọ oro, mmọ ẹsinyụn̄ ẹtre ndinam mme n̄kpọ oro mîkemke ye N̄wed Abasi ẹma ẹtọn̄ọ ẹma se ẹkpepde mmọ ke Bible. (John 8:32) Omokụt do se isinamde ikpọ owo ufọkabasi ẹfụbe ẹnyụn̄ ẹsua nnyịn.

7, 8. Se angel ọkọdọhọde mme apostle ẹnam akanam mme apostle oro ẹnam nso, ndien nso ke ikpobụp idem nnyịn?

7 Nte mme apostle ẹsụk ẹsịnede ke ufọk-n̄kpọkọbi ẹbet ẹbiere ikpe mmimọ, ekeme ndidi mmọ ẹma ẹkere m̀mê mme asua mmimọ ẹmọn̄ ẹwot mmimọ sia inamde n̄kpọ Abasi. (Matt. 24:9) Okoneyo oro, n̄kpọ oro owo mîkodorike enyịn ama etịbe​—“angel Jehovah [ama] eberede usụn̄ ufọk-n̄kpọkọbi oro.” b (Utom 5:19) Ndien angel oro ama eteme mmọ nnennen se anade mmọ ẹnam. Enye ọkọdọhọ ete: “Ẹkedụk temple ẹnyụn̄ ẹdọdiọn̄ ẹtịn̄ ikọ.” (Utom 5:20) Anaedi se angel oro eketịn̄de ama anam mme apostle oro ẹdiọn̄ọ ke mmọ ẹkenam nnennen n̄kpọ. Ekeme ndidi se angel oro eketịn̄de ama ọsọn̄ọ mmọ idem man mmọ ẹkeme ndiyọ inamke n̄kpọ m̀mê nso itịbe. Mme apostle oro ẹma ẹnen̄ede ẹbuọt idem ye Abasi. Mmọ ẹma ẹnyene uko “ẹdụk temple ke usiere ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọ ndikpep mme owo n̄kpọ.”​—Utom 5:21.

8 Nnyịn owo kiet kiet ikpenyene ndibụp idem nnyịn ite, ‘Ndi nyenyene mbuọtidem ye uko oro edin̄wamde mi n̄ka iso n̄kwọrọ ikọ edieke se ikọwọrọde mme apostle ọwọrọde mi?’ Ndidiọn̄ọ ke mme angel ẹsidu ye nnyịn ẹnyụn̄ ẹn̄wam nnyịn inam utom “[edinọ] ọyọhọ ikọ ntiense mban̄a Obio Ubọn̄ Abasi” emi eyenen̄ede ọsọn̄ọ nnyịn idem.​—Utom 28:23; Edi. 14:6, 7.

“Nnyịn Inyene Ndikop Uyo Abasi Nte Andikara Utu ke Uyo Owo” (Utom 5:21b-33)

“Ntre mmọ ẹda mmọ oro ẹdi ẹnyụn̄ ẹdinam mmọ ẹda ke ufọkesop Sanhedrin.”​—Utom 5:27

9-11. Nso ke mme apostle ẹkenam ke ini mbon Sanhedrin ẹkedọhọde mmọ ẹtre ndikwọrọ ikọ, ndien didie ke ikeme ndikpebe mmọ?

9 Caiaphas ye mme ebiereikpe eken ke Sanhedrin ẹma ẹben̄e idem ndinọ mme apostle oro ufen. Esopikpe oro ẹma ẹdọn̄ mme isụn̄utom ẹkesion̄o mme apostle oro ke ufọk-n̄kpọkọbi ẹdi, edi mme ebiereikpe oro ikọfiọkke se iketịbede ke ufọk-n̄kpọkọbi. Kere nte idem akakpade mme isụn̄utom oro ke ini mmọ mîkekwe mme apostle oro kpa ye edide mmọ ẹma ẹkụt ke “ẹtịm ẹkọbi ufọk-n̄kpọkọbi, mbon ukpeme ẹnyụn̄ ẹda ke enyịnusụn̄.” (Utom 5:23) Ikebịghike, etubom temple ama okop ke mme apostle oro ẹma ẹfiak ẹka temple, ke mmọ ke ẹnyụn̄ ẹkwọrọ ẹban̄a Jesus Christ​—kpa ukem n̄kpọ emi akanamde ẹmụm mmọ ẹkedọn̄ ke ufọk-n̄kpọkọbi! Etubom oro ye isụn̄utom esie ẹma ẹsọsọp ẹka temple man ẹkemụm mme apostle oro ẹka Sanhedrin.

10 Nte ẹketịn̄de ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ibuot emi, ikpọ owo ufọkabasi oro ẹkefụtde esịt do ẹma ẹdọhọ mme apostle ẹtre ndikwọrọ ikọ. Nso ke mme apostle oro ẹkebọrọ? Peter ama etịn̄ ikọ uko uko ke ibuot mme apostle eken, enye ọkọdọhọ ete: “Nnyịn inyene ndikop uyo Abasi nte andikara utu ke uyo owo.” (Utom 5:29) Mme apostle oro ẹma ẹnịm uwụtn̄kpọ ẹnọ ofụri ikọt Abasi. Ndusụk mme andikara ẹsinam n̄kpọ ẹbe adan̄a ke ini mmọ ẹkpande ikọt Abasi ndikwọrọ ikọ m̀mê ke ini mmọ ẹdọhọde mme owo ẹnam se Abasi mîmaha. Mfịn n̄ko, edieke “mme odudu oro ẹkponde ẹkan” m̀mê ukara ẹkpande nnyịn ndikwọrọ ikọ, nnyịn isitreke. (Rome 13:1) Utu ke oro, nnyịn imesinam se ikekeme man ikwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi emi inọ mme owo.

11 Ikpaha nnyịn idem ndidiọn̄ọ ke nte mme apostle ẹkebọrọde se ẹketịn̄de ye mmọ uko uko ama anam mme ebiereikpe oro ẹfụt esịt. Mmọ ẹma ẹbiere ndiwot mme apostle oro. (Utom 5:33) Anaedi mme apostle oro ẹkenyenede uko ẹnyụn̄ ẹsịnde idem ẹnam n̄kpọ Abasi do ẹma ẹkere ke ẹmọn̄ ẹwot mmimọ sia inamde n̄kpọ Abasi. Edi ẹmọn̄ ẹn̄wam mmọ ke usụn̄ oro mmọ mîkekereke-kere!

“Mbufo Idikemeke Ndiwụri Mmọ” (Utom 5:34-42)

12, 13. (a) Nso item ke Gamaliel ọkọnọ mme ebiereikpe eken, ndien nso ke mmọ ẹkenam? (b) Nso ke Jehovah esinam ke ufọn ikọt esie mfịn, ndien nso ke ana idiọn̄ọ edieke Abasi ayakde “[ikụt] ukụt ke ntak edinen ido”?

12 Gamaliel, “Ekpep-Ibet emi kpukpru owo ẹkponode” ama etịn̄ ikọ. c Anaedi mme ebiereikpe eken ẹma ẹnen̄ede ẹkpono Gamaliel, sia enye ama ọbọ ikọ oro etịn̄, onyụn̄ ọnọ “uyo ete ẹnam [mme apostle] emi ẹwọn̄ọ an̄wa ke esisịt ini.” (Utom 5:34) Gamaliel ama ọnọ uwụtn̄kpọ mbon oro ẹkedahade ẹda ẹtọn̄ọ ntịme ndien ke mme adausụn̄ mmọ ẹma ẹkekpan̄a mmọ ẹtre. Gamaliel ama onyụn̄ eben̄e esopikpe oro ẹnyene ime ẹnyụn̄ ẹkpeme nte ẹnamde n̄kpọ ye mme apostle emi sia Jesus Adausụn̄ mmọ ndisụk n̄kpa edi oro. Enye ama ada usọ etịn̄ ikọ ye mmọ. Enye ọkọdọhọ ete: “Ẹkûbiọn̄ọ mbon emi, edi ẹsana mmọ ẹyak; (koro edieke ukpepn̄kpọ emi m̀mê utom emi otode owo, enye oyowụre; edi edieke otode Abasi, mbufo idikemeke ndiwụri mmọ;) mîdịghe ntre, mbufo ẹmekeme ndidikụt ke ikam in̄wana ye Abasi.” (Utom 5:38, 39) Mme ebiereikpe oro ẹma ẹkop item esie. Edi, mmọ ẹma ẹnam ẹmia mme apostle oro ẹnyụn̄ ẹwụk mmọ “ẹte ẹtre nditịn̄ ikọ ke enyịn̄ Jesus.”​—Utom 5:40.

13 Ukem nte Jehovah akadade Gameliel an̄wam ikọt esie ini oro, enye ekeme ndida mbon oro mme owo ẹkponode n̄n̄wam ikọt esie mfịn. (N̄ke 21:1) Jehovah ekeme ndida spirit esie nnam mme okopodudu andikara, mme ebiereikpe, m̀mê mme ọbọp-ibet ẹnam uduak esie. (Neh. 2:4-8) Edi odu n̄kpọ iba emi anade idiọn̄ọ edieke Jehovah ayakde nnyịn “[ikụt] ukụt ke ntak edinen ido.” (1 Pet. 3:14) Akpa, Abasi ekeme ndin̄wam nnyịn iyọ. (1 Cor. 10:13) Ọyọhọ iba, mme asua idikemeke nditre utom Abasi.​—Isa. 54:17.

14, 15. (a) Nso ke mme apostle ẹkenam ini ẹkemiade mmọ, ndien ntak-a? (b) Tịn̄ mbụk owo emi owụtde nte ikọt Jehovah ẹsiyọde ye idatesịt.

14 Ndi umia oro ẹkemiade mme apostle ama anam mmọ ẹtre ndisịn idem n̄kwọrọ ikọ m̀mê ẹtre ndinam se mmọ ẹkebierede? Ihih! Mmọ ẹma ‘ẹwọn̄ọ ke iso Sanhedrin, ye idaraesit.’ (Utom 5:41) Ntak emi mmọ ‘ẹkedarade’? Mmọ ikadarake sia ẹkemiade mmọ. Mmọ ẹkedara sia mmọ ẹma ẹdiọn̄ọ ke ẹkekọbọ mmimọ ke ntak emi ikọsọn̄ọde ida ye Jehovah ikonyụn̄ itienede uwụtn̄kpọ eteufọk mmimọ, Jesus Christ.​—Matt. 5:11, 12.

15 Ukem nte mme Christian ke eyo mme apostle, nnyịn imesiyọ ye idaraesịt ke ini ẹkọbọde nnyịn ke ntak eti mbụk. (1 Pet. 4:12-14) Emi iwọrọke ke esinenem nnyịn ke ini ẹkọbọde nnyịn, ẹsịnde nnyịn ndịk ke idem m̀mê ẹsịnde nnyịn ke ufọk-n̄kpọkọbi. Edi isinen̄ede ikop idatesịt ke ntak emi isọn̄ọde ida. Da Henryk Dornik emi ọkọsọn̄ọde ada ọyọ ukọbọ ke ediwak isua ke uwụtn̄kpọ. Enye ama eti nte ukara ẹkebierede ndisịn enye ye eyeneka esie ke ufọk-n̄kpọkọbi ke August 1944. Kop se mme asua oro ẹketịn̄de mi: ‘Imemke utom ndinam mmọ ẹnam n̄kpọ ndomokiet oro edinamde mmọ ẹkpọn̄ Abasi mmọ. Enenem mmọ ndikpa ke ntak n̄kpọ Abasi.’ Brọda Dornik ọdọhọ ete: “N̄koyomke-yom ndikpa, edi ndikọsọn̄ọ nda nyọ ukọbọ oro ẹkekọbọde mi ama anam nnen̄ede mbuọt idem ye Jehovah ndien oro ama anam n̄kop idatesit.”​—Jas. 1:2-4.

Nnyịn ikwọrọ ikọ “ke ufọk ke ufọk” nte mme apostle ẹkekwọrọde

16. Nso ke mme apostle ẹkenam ndiwụt ke iyom kpukpru owo ẹkop eti mbụk, ndien didie ke nnyịn ikwọrọ ikọ nte mme apostle oro ẹkesikwọrọde?

16 Mme apostle oro ikabiatke ini ndifiak ntọn̄ọ utom ukwọrọikọ mmọ. Mmọ ikokopke ndịk, edi ẹma ẹka iso “[nditan̄a] eti mbụk aban̄ade Christ” “kpukpru usen ke temple ye ke ufọk ke ufọk.” d (Utom 5:42) Mme apostle oro ẹma ẹbiere ndikwọrọ ikọ nnọ kpukpru owo. Kûfre ke mmọ ẹkesika ufọk mme owo ẹkekwọrọ ikọ nte Jesus eketemede. (Matt. 10:7, 11-14) Nte mmọ ẹkesan̄ade ẹda ukpepn̄kpọ mmọ ẹyọhọ Jerusalem edi oro. Mme owo mfịn ẹdiọn̄ọ ke Mme Ntiense Jehovah ẹkwọrọ ikọ nte mme apostle ẹkesikwọrọde. Nnyịn ndisika ufọk mme owo n̄kọkwọrọ ikọ owụt ke nnyịn n̄ko iyom mme owo ẹkop eti mbụk emi. Ndi Jehovah ọdiọn̄ utom ukwọrọikọ oro nnyịn isinamde ke ufọk ke ufọk? Ih, ọdiọn̄! Ediwak miliọn owo ẹkop eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi oro ikwọrọde ke mme akpatre usen emi, ndien ata akpa ini oro ediwak mbon oro ẹdide Mme Ntiense Jehovah mfịn ẹkekopde eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi ekedi ke ini Mme Ntiense Jehovah ẹkekade ufọk mmọ ẹkekwọrọ ikọ.

Irenowo Oro Ẹdotde Ndise Mban̄a ‘Akpan Utom’ (Utom 6:1-6)

17-19. Ewe mfịna ikoyom ndibahade esop, ndien nso ke mme apostle ẹkedọhọ ẹnam man ẹse ẹban̄a mfịna oro?

17 Enyene mfịna emi okodude oro owo mîkọsọpke idiọn̄ọ ke obufa esop oro. Nso ikedi oro? Ediwak mbet oro ẹkenade baptism ẹketoto ẹdi Jerusalem, ndien mmọ ẹma ẹyom ndikpep mme n̄kpọ efen efen mbemiso ẹfiakde ẹnyọn̄ọ obio mmọ. Mme mbet oro ẹkedụn̄de ke Jerusalem ẹma ẹtịp okụk ke imaesịt ẹnọ man ẹda ẹdep udia ye mme n̄kpọ eken. (Utom 2:44-46; 4:34-37) Ini oro, enyene mfịna emi okodude. ‘Ke ini ẹkedemede udia ke usen ke usen,’ ẹma ẹfụmi mme ebeakpa emi ẹkesemde usem Greek. (Utom 6:1) Edi owo ikofụmike mme ebeakpa oro ẹkesemde usem Hebrew. Etie nte mfịna oro ekedi asari. Iwakke-wak se isitọde ubahade nte asari.

18 Mme apostle emi ẹkedide mbon otu emi ẹsede ẹban̄a utom ikọt Abasi ini oro, ẹma ẹkụt ke ifọnke mmimọ “ndikpọn̄ ikọ Abasi n̄kedeme udia.” (Utom 6:2) Man ẹse ẹban̄a mfịna oro, mmọ ẹma ẹdọhọ mme mbet ẹyom owo itiaba emi “ẹyọhọde ye spirit ye ọniọn̄” man mme apostle oro ẹmek mmọ ẹse ẹban̄a utom emi. (Utom 6:3) Ẹma ẹyom irenowo oro ẹdotde sia etie nte utom oro ikedịghe ndideme udia kpọt, edi ama esịne ndikama okụk, ndidep mme n̄kpọ oro ẹyomde, ye ndiwet mme n̄kpọ nnịm. Kpukpru mbon oro ẹkemekde ẹkekere enyịn̄ Greek, ndien etie nte emi ama anam mme ebeakpa oro ẹkefụmide do ẹma mmọ. Ke mme apostle ẹma ẹkenen̄ede ẹkere ẹnyụn̄ ẹbọn̄ akam ẹban̄a mbon oro ẹkeyomde ẹmek do, mmọ ẹma ẹmek irenowo itiaba oro man ẹse ẹban̄a ‘akpan utom’ emi. e

19 Ndi ọwọrọ ke irenowo itiaba oro ẹkemekde ẹse ẹban̄a utom edideme udia emi ikanaha ẹtiene ẹkwọrọ ikọ aba? Idịghe ntre! Kiet ke otu irenowo oro ẹkemekde ekedi Stephen, emi ekesịnde idem ọkwọrọ ikọ uko uko. (Utom 6:8-10) Owo en̄wen ke otu owo itiaba oro ekedi Philip, ndien ẹkekot enye “ọkwọrọ eti mbụk.” (Utom 21:8) Ọwọrọ irenowo itiaba oro ẹma ẹka iso ẹsịn idem ẹkwọrọ Obio Ubọn̄ Abasi.

20. Didie ke esop Abasi mfịn ẹnam n̄kpọ nte mme apostle ẹkesinamde?

20 Esop Jehovah mfịn ẹsinyụn̄ ẹnam n̄kpọ nte mme apostle Jesus ẹkesinamde. Mmọ ẹsikụt ẹte ke irenowo oro ẹmekde ẹte ẹse ẹban̄a esop Abasi ẹdu uwem emi owụtde ke imenen̄ede idiọn̄ọ Abasi, ke edisana spirit Abasi onyụn̄ ada mmimọ usụn̄. Akpa Timothy 3:1-9, 12, 13 etịn̄ mme n̄kpọ emi owo akpanamde man odot ndidi ebiowo m̀mê asan̄autom unamutom. Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a Utom Nnyịn ẹnam ndutịm man ẹsimek mbiowo ye mme asan̄autom unamutom ke esop kiet kiet, ndien ẹsimek irenowo emi ẹnamde se itie Bible emi ọdọhọde. f Ntre, sia ẹkedade spirit Abasi ẹwet Bible, imekeme ndidọhọ ke edisana spirit esimek mmọ. Mbiowo emi ẹsisịn idem ẹnam utom man ẹse ẹban̄a esop Abasi. Ke uwụtn̄kpọ, mmọ ẹsinam ndutịm man ẹn̄wam nditọete oro ẹma ẹkesọn̄, ye mbon emi ẹnyenede mfịna. (Jas. 1:27) Ndusụk mbiowo ẹsitiene ẹbọp mme Ufọkmbono Obio Ubọn̄, ẹse ẹban̄a ikpọ mbono, mîdịghe ẹtiene ẹsịne ke HLC, oro edi, Kọmiti Unyene Nneme ye Mbon Ufọkibọk, man ẹn̄wam nditọete oro idem mîsọn̄ke. Mme asan̄autom unamutom ẹsitiene ẹnam ediwak utom ke esop, edi mbiowo ẹsida iso ke ndikpeme mme erọn̄ Abasi nnyụn̄ n̄kpep mmọ Ikọ Abasi. Kpa ye oro mbiowo ye mme asan̄autom unamutom ẹnyenede ediwak utom ndinam ke esop Abasi, ana kpukpru mmọ ẹtiene ẹsịn idem ẹkwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi.​—1 Cor. 9:16.

“Ikọ Abasi Ọdọdiọn̄ Ọkọri” (Utom 6:7)

21, 22. Nso iwụt ke Jehovah ama ọdiọn̄ obufa esop oro?

21 Jehovah ama an̄wam nditọete ke obufa esop oro ẹyọ ukọbọ oro ekesịmde mmọ, ẹnyụn̄ ẹkan mfịna oro akpakabaharede esop oro. Jehovah ama enen̄ede ọdiọn̄ mmọ sia Bible ọdọhọ ẹte: “Ikọ Abasi ọdọdiọn̄ ọkọri, ibat mbet onyụn̄ aka iso nditọt ke Jerusalem etieti; akwa otu mme oku ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọ ndisụk ibuot nnọ akpanikọ.” (Utom 6:7) Kiet ke otu mbụk oro owụtde nte Jehovah ọkọdiọn̄de ikọt esie ke n̄wed Utom Mme Apostle edi emi. (Utom 9:31; 12:24; 16:5; 19:20; 28:31) Mfịn, ndisikop nte Jehovah ọdiọn̄de utom ukwọrọikọ oro ẹnamde ke nsio nsio itie ke ofụri ererimbot esin̄wam nnyịn ikaka iso ikwọrọ ikọ.

22 Ke eyo mme apostle, ikpọ owo ufọkabasi oro esịt akayatde do iketreke ndikọbọ mme mbet. Edi se ikande oro ke ekedi ke iso. Ikebịghike-bịghi, ẹma ẹtọn̄ọ ndikọbọ Stephen idiọk idiọk nte idikụtde ke ibuot oro etienede.

a Se ekebe oro “ Sanhedrin​—Akwa Esopikpe Mme Jew,” ke page 39.

b Akpa itie ke otu itie 20 oro ẹtịn̄de n̄kpọ nnennen nnennen ẹban̄a mme angel ke n̄wed Utom edi emi. Ke Utom 1:10, ẹkot mme angel mme ‘owo emi ẹsịnede mfia ọfọn̄.’

d Se ekebe oro “ Ndikwọrọ Ikọ ‘ke Ufọk ke Ufọk,’” ke page 42.

e Ekeme ndidi irenowo emi ẹma ẹnam mme n̄kpọ oro anade owo anam man odot ndidi ebiowo, sia ndise mban̄a utom emi ekedi akamba utom. N̄wed Abasi itịn̄ke nnennen ini oro ẹketọn̄ọde ndimek irenowo nte mbiowo m̀mê mme esenyịn ke esop mme Christian.

f Ke eyo mme apostle, irenowo emi ẹdotde ẹkesimek mbiowo. (Utom 14:23; 1 Tim. 5:22; Titus 1:5) Mfịn, Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a Utom Nnyịn ẹsimek mme esenyịn circuit, mme esenyịn circuit ẹsinyụn̄ ẹmek mbiowo ye mme asan̄autom unamutom.