1, 2.  Ntak emi idem mîkakpaha Paul ini ẹkekọbọde enye ke Jerusalem?

 KE ẸMA ẹkenyan̄a Paul ẹsio ke ubọk mbon ntịme oro esịt akayatde ke Jerusalem, ẹma ẹmen Paul ekesịn ke ufọk-n̄kpọkọbi. Kpukpru se ẹnamde apostle emi ekesịnde idem anam n̄kpọ Abasi mi ke Jerusalem ikpaha enye idem sia ẹma ẹdọdọhọ enye ke enye oyokụt “n̄kpọkọbi ye ukụt” ke Jerusalem. (Utom 20:22, 23) Paul ikọdiọn̄ọke ofụri se iditịbede inọ imọ, edi enye ama ọdiọn̄ọ ke imọ iyaka iso ibọ ufen ke ntak enyịn̄ Jesus.​—Utom 9:16.

² Idem mme Christian oro ẹkedide mme prọfet ẹma ẹdụri Paul utọn̄ ẹte ke ẹyebọp enye ẹnyụn̄ ẹyak enye “ẹsịn mbon idụt ke ubọk.” (Utom 21:4, 10, 11) Ibịghike-bịghi mme Jew ẹkedomo ndiwot enye, ndien esisịt ini ke oro ama ekebe, eketie nte mbon Sanhedrin ẹmọn̄ ‘ẹwai enye mbai mbai’ nte mmọ ẹfan̄ade se enye eketịn̄de. Idahaemi, apostle emi edi owo n̄kpọkọbi oro mbonekọn̄ Rome ẹkpemede, ndien enye oyosobo ediwak idomo, enye oyonyụn̄ ada ke iso ikpe etịn̄ ikọ anyan̄a idem. (Utom 21:31; 23:10) Ntre, eyenen̄ede oyom ẹtịn̄ ikọ ẹsọn̄ọ Paul idem!

3. M̀mọ̀n̄ ke ẹsisọn̄ọ nnyịn idem ẹnyụn̄ ẹn̄wam nnyịn ika iso ikwọrọ ikọ?

³ Ke utịt ini emi, imọdiọn̄ọ ke “kpukpru owo eke ẹyomde ndidu uwem uten̄e Abasi ke Christ Jesus ẹyesobo ukọbọ n̄ko.” (2 Tim. 3:12) Ntre imesiyom ẹsọn̄ọ nnyịn idem n̄ko man ika iso ikwọrọ ikọ inọ mme owo. Esinenem nnyịn ima ikot mme n̄wed ikọ Abasi nnyịn inyụn̄ idụk mme mbono esop oro “ofụn emi anamde akpanikọ onyụn̄ enyenede ọniọn̄,” etịmde sia emi esisọn̄ọ nnyịn idem. (Matt. 24:45) Jehovah ọn̄wọn̄ọ ke imọ idiyakke mme asua ẹsobo mme asan̄autom imọ m̀mê ẹtre utom oro mmọ ẹnamde ẹnọ imọ, oro edi ndikwọrọ ikọ nnyụn̄ n̄kpep mme owo Bible. (Isa. 54:17; Jer. 1:19) Edi, nso kaban̄a apostle Paul? Ndi ẹma ẹsọn̄ọ enye idem man enye aka iso ọkwọrọ ikọ kpa ye oro ẹkekọbọde enye? Ekpedi ntre, didie ke ẹkesọn̄ọ enye idem, anie okonyụn̄ ọsọn̄ọ enye idem, ndien nso ke enye akanam?

4, 5. Didie ke ẹkesọn̄ọ Paul idem, ndien ntak idọhọde ke emi ekedi ke ata nnennen ini?

⁴ Ẹma ẹnen̄ede ẹsọn̄ọ apostle Paul idem okoneyo usen oro ẹkenyan̄ade  enye ke Sanhedrin. Mbụk oro aka iso ete: “Ọbọn̄ edida enye ke n̄kan̄ onyụn̄ ọdọhọ ete: ‘Nen̄ede nyene uko! Koro kpa nte afo ọkọnọde ọyọhọ ikọ ntiense ke mme n̄kpọ oro ẹban̄ade mi ke Jerusalem, ntre ke ana afo ọnọ ikọ ntiense n̄ko ke Rome.’” (Utom 23:11) Ikọ oro Jesus eketịn̄de do ọnọ Paul ama enen̄ede ọsọn̄ọ enye idem onyụn̄ anam Paul enịm ke ẹyenyan̄a imọ. Paul ama ọdiọn̄ọ ke inamke n̄kpọ m̀mê nso itịbe, ke imọ iyekesịm Rome inyụn̄ ikwọrọ iban̄a Jesus inọ mme owo do.

⁵ Ikọ oro Jesus eketịn̄de ọsọn̄ọ Paul idem ekedi ke ata nnennen ini. Edem usen oro, se iwakde ibe mme Jew 40 ẹma “ẹdụk odu ẹnyụn̄ ẹda un̄wọn̄ọ ẹwụk idemmọ, ẹte mmimọ ididiaha udia idinyụn̄ in̄wọn̄ke n̄kpọ tutu mmimọ iwot Paul.” ‘Odu oro ẹkedụkde ẹda un̄wọn̄ọ’ do okowụt ke mme Jew oro ẹma ẹnen̄ede ẹbiere ndiwot Paul. Mmọ ẹkekere ke edieke mmimọ mînamke se ikodiomide oro, ke mmimọ iyọbọ ufen. (Utom 23:12-15) Mme Jew ẹkedọhọ mbọn̄ oku ye mbiowo ẹfiak ẹda Paul ẹdi Sanhedrin man mmọ ẹfiak ẹbụp enye mme mbụme, nte n̄kpọ eke mmọ ẹyomde ndidụn̄ọde enye man ẹnen̄ede ẹdiọn̄ọ n̄kpọ ẹban̄a enye. Edi mmọ ẹkeyom ndidịbe ke usụn̄ mbet man ẹwot Paul.

6. Odu oro ẹkedụkde ndiwot Paul akasan̄a didie ayarade, ndien didie ke mme uyen mfịn ẹkeme ndikpebe uwụtn̄kpọ eyen eyeneka Paul oro?

⁶ Edi, eyen eyeneka Paul ama okop ediomi emi onyụn̄ emen eketịn̄ ọnọ Paul. Ndien Paul ama ọdọhọ enye eketịn̄ n̄kpọ oro ọnọ etubom ekọn̄ Rome emi ekekerede Claudius Lysias. (Utom 23:16-22) Emi owụt ke Jehovah enen̄ede ama mme uyen emi ẹtiede nte eyen eyeneka Paul oro Bible mîsiakke enyịn̄ mi, sia mmọ ẹsinyene uko ẹyak n̄kpọ atak mmọ man ẹn̄wam ikọt Abasi, ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọ ẹda ẹnam se mmọ ẹkekeme man utom Abasi akaka iso.

7, 8. Nso ke Claudius Lysias akanam mbak mme Jew ẹdinam Paul n̄kpọ?

⁷ Eyen eyeneka Paul ama editịn̄ odu oro ẹkedụkde do man ẹwot Paul ọnọ Claudius Lysias. Mbonekọn̄ 1,000 ẹkedu ke idak Claudius Lysias, ntre enye ama ọnọ uyo ete mbon ukpeme 470​—emi esịnede mbonekọn̄, mbon emi ẹsitopde eduat, ye mme awat enan̄-mbakara​—ẹtịm idem man ẹmen Paul ẹkpọn̄ Jerusalem ẹka Caesarea okoneyo oro, mbak n̄kpọ idinam enye. Ke mmọ ẹma ẹkesịm, akana mmọ ẹyak Paul enọ Felix emi akakarade obio oro. a Okposụkedi emi ediwak mme Jew ẹkedụn̄ọde ke Caesarea, mme Gentile ẹkewak ẹkan do. Caesarea ekedi ibuot obio Judea oro mbon Rome ẹkesidude ẹkara. Emem ama odu ke Caesarea akan ke Jerusalem, sia ediwak owo ke Jerusalem ẹma ẹsisua mme owo, ẹma afai ẹnyụn̄ ẹsisịn ntịme ye mbon ido ukpono en̄wen. Ibuot itieutom mbonekọn̄ Rome eke Judea okodu n̄ko ke Caesarea.

⁸ Lysias ama ewet se iketịbede ke leta ọnọ ẹsọk Felix nte ibet Rome ọkọdọhọde. Lysias ọkọdọhọ ke leta oro ke ndondo oro imọ ikokopde ke Paul edi amanaisọn̄ Rome, ima inyan̄a Paul isio ke ubọk mme Jew oro ẹkeyomde “ndiwot” enye. Lysias ama ọdọhọ ke imọ ikekwe n̄kpọ ndomokiet emi akpanamde Paul ‘odot n̄kpa m̀mê n̄kpọkọbi,’ edi ke ediomi oro ẹkediomide ndiwot Paul akanam imọ  ikpọn̄ enye inọ Felix man enye nte andikara okop se mbon oro ẹdoride enye ikọ ẹnyenede nditịn̄ onyụn̄ ebiere ikọ oro.​—Utom 23:25-30.

9. (a) Nso iwụt ke owo ikokponoke unen oro Paul ekenyenede nte eyenisọn̄ Rome? (b) Ntak emi ikeme ndida unen oro inyenede nte nditọisọn̄ ke idụt nnyịn nnam n̄kpọ?

⁹ Ndi kpukpru se Lysias ekewetde ke leta oro ẹkedi akpanikọ? Ihih. Etie nte enye okoyom ndinam nte imọ idi eti owo. Enye ikanyan̄ake Paul ke ntak emi Paul ekedide amanaisọn̄ Rome. N̄kpọ en̄wen edi ke Lysias iketịn̄ke ke ima idọhọ ẹda “n̄kpọkọbi iba ẹkọbi” Paul, n̄ko ke nte ini akakade, ima inọ uyo ite “ẹmia enye nte ẹsụk ẹbụpde enye mbụme.” (Utom 21:30-34; 22:24-29) Se Lysias akanamde oro owụt ke enye ikokponoke unen oro Paul ekenyenede nte amanaisọn̄ Rome. Mfịn, Satan esinam mbon oro ẹdọhọde ke inam n̄kpọ Abasi ẹkọbọ ikọt Abasi, mmọ ẹsinam etie nte ke nnyịn inyeneke unen ndikpono Abasi, mmọ n̄ko ẹsidomo ndikpan nnyịn ndinam n̄kpọ Abasi. Edi ukem nte Paul, ikọt Abasi ẹkeme ndida unen oro mmọ ẹnyenede nte nditọisọn̄ ẹka esopikpe ẹkeda ibet ẹwụt ke mmimọ imenyene unen ndinam n̄kpọ Abasi.

10. Nso ikpọ ikọ ke ẹkedori Paul?

¹⁰ Ini ẹkemende Paul ekesịm Caesarea, ẹma “ẹkpeme enye [Paul] ke akwa ufọk ubọn̄ Herod” tutu mbon oro ẹkedoride enye ikọ ẹto Jerusalem ẹdisịm. (Utom 23:35) Ke usen ition ẹma ẹkebe, mbon oro ẹkedoride enye ikọ ẹma ẹdisịm, oro edi Akwa Oku Ananias, ekpeibet oro ẹkekerede Tertullus, ye otu mbiowo. Tertullus ama ebem iso otoro Felix ke se enye akanamde ọnọ mme Jew, ndien etie nte enye akada nneminua etịn̄ ikọ emi man Felix ama enye. b Ekem Tertullus ama etịn̄ se ikadade mmọ idi. Enye ọkọdọhọ ke Paul edi “owo ntịme onyụn̄ edemede ndutịme ke otu kpukpru mme Jew ke ofụri isọn̄ onyụn̄ edi adaiso ke n̄ka mbon Nazareth, enye edi owo emi okodomode ndisabade temple ndien nnyịn imụm enye.” Mme Jew eken ẹma ẹtiene ẹdọhọ ke se Tertullus etịn̄de edi akpanikọ. (Utom 24:5, 6, 9) Ndidọhọ ke owo esịn ntịme, ada iso ke idiọk n̄ka onyụn̄ asabade temple ama ekeme ndinam ẹbiere ikpe n̄kpa ẹnọ owo.

11, 12. Didie ke Paul okowụt ke ẹkedodori imọ ikọ?

¹¹ Ekem ẹma ẹyak Paul etịn̄ ikọ. Enye ọkọtọn̄ọ ikọ esie ntem: “Enem mi esịt nditịn̄ ikọ n̄kan̄ idem.” Paul ama anam kpukpru owo emi ẹkedude do ẹdiọn̄ọ ke ẹkedodori imọ ikọ oro. Paul ikasabakede temple, ikonyụn̄ idomoke nditọn̄ọ ntịme nte mme Jew oro ẹkedọhọde. Enye ama akam etịn̄ ke imọ ikodụhe ke Jerusalem ke “ata ediwak isua,” ke se ikadade imọ idi edi mme n̄kpọ emi nditọete  ẹketịpde ẹnọ mme Christian oro ẹkebuenede ke ntak akan̄ ye nte ẹkekọbọde mmọ. Paul ama enen̄ede anam mmọ ẹdiọn̄ọ ke mbemiso imọ ikodụkde temple, ke ‘ima inam idem imọ asana nte ibet ọdọhọde,’ ndien ke ima inam se ikekeme man ‘ikûdue Abasi ye owo.’​—Utom 24:10-13, 16-18.

¹² Nte ededi, Paul ama enyịme ke se mmọ ẹkotde ‘n̄ka’ oro edi usụn̄ emi imọ idade inam edisana utom inọ Abasi mme ete ete imọ. Paul ama ọsọn̄ọ etịn̄ ke imọ imenịm “kpukpru se ẹwetde ke Ibet ye uwetn̄kpọ mme Prọfet ke akpanikọ.” Ndien ukem nte mbon oro ẹkedoride enye ikọ do, Paul ama enyene idotenyịn ke “ndinen owo ye mme anam ukwan̄n̄kpọ ẹyeset ke n̄kpa.” Ekem Paul ama ọdọhọ mbon oro ẹkedoride enye ikọ do ete: “Yak mbon emi ẹdude mi ẹtịn̄ ndudue eke mmọ ẹkekụtde ke ini n̄kadade ke iso Sanhedrin, ke mîbọhọke ini kiet emi n̄kosiorode uyo ke adan̄aemi ndade ke otu mmọ nte, ‘Ẹkot mi ikpe ke iso mbufo mfịn emi ẹban̄a ediset mme akpan̄kpa!’”​—Utom 24:14, 15, 20, 21.

13-15. Didie ke ikpekpebe Paul ke ini ikwọrọde ikọ inọ ikpọ mbon ukara?

¹³ Mme owo ẹkeme ndidori nnyịn ikọ ẹdọhọ ke idi mbon ntịme, ẹda nnyịn ẹka iso mbon ukara ke ntak emi inamde n̄kpọ Abasi mîdịghe ẹdọhọ ke idi mbon oro ẹnamde mme owo ẹsọn̄ ibuot ye ukara, m̀mê ke idi mbon “idiọk n̄ka.” Edieke kpukpru emi ẹtịbede ọnọ nnyịn, ana iti uwụtn̄kpọ Paul. Enye ikodomoke ndinem andikara esịt ke nditịn̄ ikọ nneminua nte Tertullus eketịn̄de. Paul ama omụm idem akama onyụn̄ etịn̄ ikọ ukpono ukpono. Enye ama etịn̄ ikọ ye mbufiọk, ọfọn ido onyụn̄ anam akpanikọ ọwọrọ ada. Paul ama etịn̄ ke “mme Jew emi ẹtode Asia” oro ẹkedọhọde ke imọ imasabade temple ikodụhe do ke temple ndien ke nte ibet ọdọhọde, ke akpana imọ ikụt mmọ iso ye iso inyụn̄ ikop nte mmọ ẹdidade inua mmọ itịn̄ ikọ emi mmọ ẹdoride imọ mi.​—Utom 24:18, 19.

 ¹⁴ Ata akpan n̄kpọ emi ekebehede Paul akan, ekedi nditịn̄ se enye enịmde ke akpanikọ. Enye ama enyene uko afiak etịn̄ ke imọ imenịm ke mme owo ẹyeset ke n̄kpa kpa ye edide n̄kpọ ediset ke n̄kpa emi akanam ntịme odu ke Sanhedrin ini Paul okodude ke Sanhedrin. (Utom 23:6-10) Ini Paul okosụk etịn̄de ikọ owụt ke imọ iduehe, enye ama enen̄ede etịn̄ aban̄a idotenyịn ediset ke n̄kpa. Ntak-a? Koro Paul ọkọkwọrọ aban̄a Jesus ye nte ẹkenamde Jesus eset​—kpa ukpepn̄kpọ emi mme Jew oro ẹkebiọn̄ọde enye do mîkenịmke ke akpanikọ. (Utom 26:6-8, 22, 23) Se idude edi ke Paul ndikenịm ke mme owo ẹyeset, esịnede nte ẹkenamde Jesus eset, akanam mme Jew oro ẹtọn̄ọ ntịme.

¹⁵ Ukem nte Paul, imekeme ndinyene uko n̄kwọrọ ikọ, imonyụn̄ ikeme ndiyak se Jesus eketịn̄de ọnọ mme mbet esie ọsọn̄ọ nnyịn idem. Enye ọkọdọhọ ete: “Mbufo ẹyedi mbon emi kpukpru owo ẹsuade ke ntak enyịn̄ mi. Edi ẹyenyan̄a owo eke ediyọde tutu esịm utịt.” Edi, ndi akpana itịmede esịt iban̄a se idikwọrọde? Ihih, koro Jesus ọkọdọhọ ete: “Ke ini mmọ ẹdade mbufo ẹka ndiyak nnọ, ẹkûbem iso ẹtịmede esịt ẹban̄a se ẹditịn̄de; edi se ededi eke ẹdinọde mbufo ke hour oro, ẹtịn̄ oro, koro idịghe mbufo ẹtịn̄, edi edi edisana spirit.”​—Mark 13:9-13.

16, 17. (a) Didie ke Felix akanam n̄kpọ ke ini ikpe Paul? (b) Nso ikanam ndịk anam Felix, ndien ntak emi enye akakade iso ndikụt Paul?

¹⁶ Idịghe akpa ini Felix emi ekedide andikara okokopde se mme Christian ẹkenịmde ke akpanikọ ekedi oro. Mbụk oro ọdọhọ ete: “Felix emi ọfiọkde mme n̄kpọ eke ẹban̄ade Usụn̄ emi [nte ẹkesikotde akpa mme Christian] ata nnennen nnennen, anam mbon oro ẹbet onyụn̄ ọdọhọ ete: ‘Ini ekededi emi Lysias etubom ekọn̄ osụhọrede edi, nyebiere ikọ mbufo.’ Ndien enye owụk akwa owoekọn̄ ete ekpeme owo emi onyụn̄ ọnọ enye ndusụk ifụre ke ufọk-n̄kpọkọbi, okûnyụn̄ akpan baba owo kiet ke otu ikọt esie ndidi ndinam n̄kpọ nnọ enye.”​—Utom 24:22, 23.

¹⁷ Ke ndusụk usen ama ekebe, Felix ye n̄wan esie Drusilla, emi ekedide eyen Jew, ẹma ẹdọn̄ ẹkekot Paul ẹdi. Mmọ ẹma ‘ẹkpan̄ utọn̄ ẹkop se Paul etịn̄de aban̄a se ọwọrode owo ndibuọt idem ke Christ Jesus.’ (Utom 24:24) Ke ini Paul eketịn̄de aban̄a ‘edinen ido ye mfara ke idem ye ubiereikpe eke edidide, ndịk ama anam Felix,’ ekeme ndidi esịt eketịmerede enye ke ntak emi enye ekesidude idiọk uwem. Ntre enye ama ọdọhọ Paul ọwọrọ, onyụn̄ adian do ete: “Ka okwo kan̄a, mma nnyene ifet nyọtọn̄ọ ntak ndọn̄ ẹdikot fi.” Felix ama afiak okụt Paul ediwak ini ke oro ama ekebe, edi idịghe nte enye okoyom ndidiọn̄ọ akpanikọ, utu ke oro, enye okodori enyịn ke Paul ọyọnọ imọ ubọkedem.​—Utom 24:25, 26.

18. Ntak emi Paul eketịn̄de aban̄a “edinen ido ye mfara ke idem ye ubiereikpe eke edidide” ọnọ Felix ye n̄wan esie?

¹⁸ Ntak emi Paul eketịn̄de aban̄a “edinen ido ye mfara ke idem ye ubiereikpe eke edidide” ọnọ Felix ye n̄wan esie? Ti ke mmọ ẹkeyom ndidiọn̄ọ se anade mbon oro ‘ẹbuọtde idem ke Christ Jesus’ ẹnam. Paul ama ọdiọn̄ọ oburobụt ido  oro Felix ye n̄wan esie ẹkenamde, nte mmọ ẹkesibakde ibak ye nte mmọ mîkanamke akpanikọ, ntre Paul ama etịn̄ se Jehovah ọdọhọde mbon oro ẹyomde ndidi mbet Christ ẹnam. Se Paul eketịn̄de ama owụt ke nte Felix ye n̄wan esie ẹdude uwem ẹnen̄ede okpuhọde ye nte Abasi ọdọhọde idu uwem. Akpakana ikọ Paul emi anam mmọ ẹdiọn̄ọ ke kpukpru owo ẹyenam ibat ẹnọ Abasi ke nte mmọ ẹkerede n̄kpọ, ẹtịn̄de ikọ ẹnyụn̄ ẹnamde n̄kpọ, ndien ke se Abasi edinamde mmọ edi akpan n̄kpọ akan se Felix edibierede yak ẹnam Paul. Ntak edi oro Felix ‘okokopde ndịk’!

19, 20. (a) Ke ini ikwọrọde ikọ, didie ke ikpanam n̄kpọ ye mbon oro ẹnamde nte imama se ikwọrọde, edi imaha ndidu uwem nte Abasi ọdọhọde? (b) Nso inam idọhọ ke Felix ikedịghe ufan Paul?

¹⁹ Nnyịn imekeme ndikụt mbon oro ẹtiede nte Felix ini ikwọrọde ikọ. Ke nsonso oro, mmọ ẹkeme ndinam nte mmọ ẹma se ikwọrọde, edi mmọ iyomke ndikpụhọde nte mmọ ẹdude uwem. Ọfọn nnyịn inen̄ede idiọn̄ọ nte inamde n̄kpọ ke ini in̄wamde mme owo emi ẹtiede ntre. Ndien ukem nte Paul, ana itịn̄ ikọ ye mbufiọk ima iyom ndiwụt mmọ nte Abasi ọdọhọde idu uwem. Ekeme ndidi ikọ Abasi ayanam mmọ ẹkpụhọde. Edi, ekpetie nte ke mmọ iyomke ndikpọn̄ idiọk usụn̄ uwem mmọ, nnyịn ikpọn̄ mmọ ikoyom mbon oro ẹnen̄erede ẹyom ndidiọn̄ọ Abasi.

²⁰ N̄wed Utom Mme Apostle 24:27 owụt se ikodude Felix ke esịt, itie oro ọdọhọ ete: “Ke isua iba ẹma ẹkebe, Porcius Festus [ama] ada itie Felix; ndien sia Felix okoyomde ndikụt mfọn ke iso mme Jew, enye ọkpọn̄ Paul ke n̄kpọkọbi.” Felix ikedịghe ata ufan Paul. Enye ama ọdiọn̄ọ ke mme anditiene “Usụn̄ Oro,” oro edi mme Christian ikedịghe mbon ntịme, ke mmọ inyụn̄ idịghe mbon oro ẹsiyomde ẹkpụhọ ukara. (Utom 19:23) Felix ama ọdiọn̄ọ n̄ko ke Paul ikabiatke ibet Rome ndomokiet. Kpa ye oro Felix ọkọdiọn̄ọde kpukpru emi, enye ama osụk ayak Paul esịn ke ufọk-n̄kpọkọbi man mme Jew ẹma enye.

21. Nso iketịbe inọ Paul ke Porcius Festus ama akakabade edi andikara, ndien nso ikaka iso isọn̄ọ Paul idem?

²¹ Nte akpatre ufan̄ikọ ke n̄wed Utom Mme Apostle ibuot 24 owụtde, Paul okosụk odu ke ufọk-n̄kpọkọbi ini Porcius Festus akadade itie Felix nte andikara. Ntre ẹma ẹtọn̄ọ ndida Paul n̄ka iso ikpe idịghe ini kiet inyụn̄ idịghe ikaba, ndien akana Paul ada ke iso nsio nsio ikpọ owo ukara etịn̄ ikọ. Ọwọrọ ẹma “ẹda [apostle emi ekenyenede uko mi] ẹka iso ndidem ye mme andikara.” (Luke 21:12) Nte ikpepde ika, iyokụt ke enye ama edikwọrọ ikọ ọnọ owo emi akakarade emi okonyụn̄ ọsọn̄de odudu akan ini oro. Kpukpru se iketịbede emi ikanamke idem emem Paul. Imenịm ke ikọ Jesus oro “nen̄ede nyene uko!” akan̄wam Paul okonyụn̄ aka iso ọsọn̄ọ enye idem.