Akpa en̄wan ekedi ke obio-in̄wan̄ kiet emi ekperede Koindu, emi otu irenowo ẹkesikpepde Bible ẹnyụn̄ ẹdụkde mbono esop kpukpru ini. Ukem nte ata ediwak irenowo Kisi, otu irenowo emi ẹkedi mbon n̄ka Poro, ndedịbe n̄ka emi ẹnen̄erede ẹsịn idem ke ubụpekpo. James Mensah, eyen Ghana emi ọkọbọde ukpep ke Gilead okonyụn̄ anamde utom ke Sierra Leone, ọdọhọ ete: “Ke ini nditọ ukpepn̄kpọ oro mîkamaha nditiene nsịn idem ke ubụpekpo, esịt ama ofụt etubom n̄ka Poro. Etubom n̄ka oro ye ikọt esie ẹma ẹtịm irenowo oro, ẹyịp n̄kpọ mmọ, ẹfọp ufọk mmọ, ẹnyụn̄ ẹda n̄kpọkọbi ẹyịri mmọ ke ikọt man biọn̄ okpowot mmọ do. Ọbọn̄ obio akakam esesịn nsọk ọnọ n̄ka Poro. Kpa ye ofụri ibak emi, nditọ ukpepn̄kpọ oro ẹma ẹsọn̄ọ ẹda.”

Ke ini nditọete ke Koindu ẹketọtde n̄kpọ emi ẹnọ mme bodisi, ẹma ẹmụm etubom n̄ka Poro, ikọt esie, ye ọbọn̄ obio. Ẹma ẹkpe ikpe ẹnọ mmọ, ẹnen̄ede ẹsua ẹnọ mmọ, ẹnyụn̄ ẹbọ ọbọn̄ obio itie ekpere isua kiet. Ẹma ẹkop ikpe emi nditọete ẹkekande mi ke ediwak ebiet, ndien emi ama anam ediwak owo ẹtọn̄ọ ndisidụk mbono esop. Nte ini akakade, ọbọn̄ obio oro ama akabade esịt onyụn̄ ọtọn̄ọ ndikpep akpanikọ. Ke ini ẹkenịmde mbono circuit ke obio  mmọ, enye ama ọnọ mbon oro ẹketode-to ẹdidụk mbono itie ẹdụn̄ ke ufọk esie onyụn̄ ọnọ akamba enan̄.

Mme etubom n̄ka Poro eken ẹma ẹdomo ndin̄wana ke usụn̄ en̄wen—ẹda “ewụhọ etịbi mfịna” n̄kari n̄kari. (Ps. 94:20) Mbon n̄ka Poro ke Ufọkmbet ẹma ẹdọhọ ẹbọp ibet emi akpande utom Mme Ntiense Jehovah. Charles Chappell ọdọhọ ete: “Edi, ọbọn̄ obio oro ama etịn̄ ikọ ke ibuot nnyịn, ọdọhọ mbon ufọkmbet ke imọ imekpep Bible ye nnyịn ke isua iba. Enye ama ọdọhọ ke esop nnyịn inyeneke ubọk ke mbubehe ukara ye nte ke esikpep mme owo nte ẹkpedude eti uwem. Ekem enye ama ọdọhọ ke imọ imaduak ndikabade ndi Ntiense. Ke ini owo en̄wen ke Ufọkmbet emi eketienede ekpep Bible ye nnyịn ekenyịmede se enye etịn̄de, owo ikọbọpke aba ibet oro.”

Mbonubon ẹma ẹnen̄ede ẹbiọn̄ọ mbon oro ẹkekpọn̄de mme ndedịbe n̄ka oro. Jonathan Sellu edi akparawa emi mîyọhọke isua 20. Enye oto Koindu, ndien toto ke ete ete-ete esie, mmọ ẹkedi mme oku ndem. Ndien ke ẹketịm enye idem ndikabade ndi oku ndem n̄ko. Ke ini enye ọkọtọn̄ọde ndikpep Bible, enye ama ọduọn̄ọ mme n̄kpọ ubụpekpo esie. Ubon esie ẹma ẹkọbọ enye idiọk idiọk, ẹtre ndidọn̄ enye n̄wed, inyụn̄ inọhọ enye udia ke usen emi enye akade mbono esop. Mmọ ẹma ẹsisak enye ẹte, “Yak Abasi ọnọ fi udia!” Kpa ye oro, Jonathan ama ọsọn̄ọ ada. Enye ikesitiehe biọn̄. Enye ama ekpep nte ẹkotde n̄wed ẹnyụn̄ ẹwetde n̄kpọ, ndien nte ini akakade, enye ama akabade edi asiakusụn̄. Jonathan ama okop idatesịt ndikụt eka esie ọbọde akpanikọ.

Ke 1960, ẹma ẹtọn̄ọ mme esop ye mme otu ke Bo, Freetown, Kissy, Koindu, Lunsar, Magburaka, Makeni, Moyamba, Port Loko, Waterloo, tutu ke ata edem edere ke Kabala. Ibat mme asuanetop ke isua oro ama oto 182 ọdọk  esịm 282. Ediwak akpan asiakusụn̄ ẹma ẹto Ghana ye Nigeria ẹdi man ẹdisịn udọn̄ ẹnọ mme esop emi ẹkekade-ka iso ndikọri mi.

Ata ediwak ke otu mbufa owo emi ẹkesịne ke ekpụk iba emi: Krio, emi ẹkedụn̄ọde ke Freetown ye mbọhọ esie, ye Kisi, emi ẹkedụn̄ọde ke Edem Usiahautịn. Edi nte eti mbụk akakade iso ndisuana, mme ekpụk eken ẹma ẹtọn̄ọ nditiene mbọ akpanikọ. Ndusụk ekpụk emi ẹkedi Kuranko, Limba, ye Temne ke edem edere; Mende ke edem usụk; ye mme ekpụk eken.

Ke 1961, Esop Freetown East ẹma ẹyak akpa Ufọkmbono Obio Ubọn̄ mmọ ẹnọ Abasi. Ekem Esop Koindu ẹma ẹyak Ufọkmbono Obio Ubọn̄ emi ẹkedade kọrikọri ẹbọp ẹnọ. Ufọkmbono oro ekeme ndidụk owo 300, ẹsinyụn̄ ẹda enye ẹnịm mme mbono n̄ko. Esisịt ini ke oro ebede, mbiowo 40 ẹma ẹdụk Ufọkn̄wed Utom Obio Ubọn̄—ndien oro ekedi akpa ini ke Sierra Leone. Man ẹda akpan isua oro ẹkeberi, nditọete ẹma ẹsịn ifịk ẹsuan Edisana N̄wed Abasi—Edikabade Eke Obufa Ererimbot.

Ke akpanikọ, Jehovah ama ọdiọn̄ ikọt esie. Ke July 28, 1962, ukara Sierra Leone ẹma ẹsịn N̄ka Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible Eke Ofụri Ererimbot enyịn̄ ke n̄wed. N̄ka emi ke Mme Ntiense Jehovah ẹsida ẹnam utom ke ediwak idụt.

Idahaemi ẹyak ineme n̄kpọ iban̄a Guinea (emi ẹkesikotde French Guinea). Mbemiso 1958, nditọete ifan̄ ẹma ẹkwọrọ ikọ ẹnọ ndusụk owo ke ini mmọ ẹkebede ke idụt oro, edi mbon ukara France emi ẹkekarade idụt oro ẹma ẹbiọn̄ọ utom nnyịn. Nte ededi, ke 1958, ifet ama eberede ke ini Guinea ẹkedọhọde ke mmimọ iyomke aba France ẹkara mmimọ ẹnyụn̄ ẹnyene ukaraidem.

 Nte ini akakade ke isua oro, Manuel Diogo, eyenete emi esemde French, otode Dahomey (emi ẹkotde Benin Republic idahaemi) onyụn̄ edide isua 30, ama ọtọn̄ọ utom ke itie udọk bauxite ke Fria, obio emi edide n̄kpọ nte kilomita 80 ọtọn̄ọde ke edem edere Conakry emi edide ibuot obio. Sia ekenen̄erede ọdọn̄ Manuel ndikwọrọ ikọ ke efakutom emi akanam owo mîkwọrọke ikọ mi, enye ama ewet leta ọnọ n̄kọk itieutom ke France ete ẹnọ n̄wed ẹsọk imọ ẹnyụn̄ ẹnọ akpan asiakusụn̄ edin̄wam imọ. Enye akada leta esie ekeberi ntem: “Mmenịm ke Jehovah ọyọdiọn̄ utom emi sia ekese owo mi ẹma ndikpep Bible.”

N̄kọk itieutom France ama ewet Manuel inem inem leta onyụn̄ ọdọhọ enye odu ke Guinea adan̄a nte enye  ekekeme. N̄kọk itieutom ẹma ẹnọ n̄ko akpan asiakusụn̄ aka ekese enye man ekpep enye nte ẹkwọrọde ikọ. Kpukpru emi ama esịn udọn̄ ọnọ Manuel onyụn̄ anam enye esịn ifịk ọkwọrọ ikọ ke Fria tutu ini emi enye akakpade ke 1968.

Ke ini Wilfred Gooch emi ekedide esenyịn zone akakade Conakry ke 1960, enye ama okụt ke nditọete iba emi ẹtode Africa ke ẹkwọrọ ikọ do. Brọda Gooch ama ọdọhọ yak n̄kọk itieutom Sierra Leone ese aban̄a utom ke Guinea utu ke n̄kọk itieutom France. Ẹkenam ukpụhọde emi ke March 1, 1961. Ke April, ẹma ẹsiak akpa esop Guinea ke Conakry.

Ẹma ẹkwọrọ eti mbụk ẹsịm edem usụk Guinea n̄ko. Falla Gbondo, owo Kisi emi okodụn̄de ke Liberia, ama ọnyọn̄ obio esie ke Fodédou, emi edide n̄kpọ nte kilomita 13 ọtọn̄ọde ke edem usoputịn Guékédou. Enye akasan̄a ye n̄wed oro To Paradise Ekeduökde Sim Paradise Efiakde Enyene. Falla ikọfiọkke ndikot n̄wed, edi ama ekeme nditịn̄ se mme ndise oro ẹdude ke n̄wed oro ẹwọrọde nnọ mbon edem mmọ. Enye ọdọhọ ete: “N̄wed oro ama anam ata ediwak owo ẹma ndineme nneme. Mmọ ẹkekot enye n̄wed Adam ye Eve.”

Falla ama afiak ọnyọn̄ Liberia. Enye ama ana baptism ndien nte ini akakade enye ama akabade edi akpan asiakusụn̄. Enye ama esika Fodédou ikaba ke ọfiọn̄ man ekekpep otu oro ekedide n̄kpọ nte owo 30 Bible. Ikebịghike Borbor Seysey, akpan asiakusụn̄ oro ekedide owo Kisi emi otode Liberia, ama edidiana ye enye. Mmọ mbiba ẹma ẹtọn̄ọ otu en̄wen ke Guékédou. Otu mbiba emi ẹma ẹkabade ẹdi esop.

Nte ediwak mbon Kisi ẹkekabarede ẹdi Mme Ntiense, mbọn̄ obio ẹma ẹkụt nti edu uwem mmọ. Mme Ntiense  ẹma ẹsisịn ifịk ẹnam utom, ẹnam akpanikọ, ẹnyụn̄ ẹnam obio odu ke emem. Mmọdo, ke ini nditọete ẹkeyomde ndibọp Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ke Fodédou, mbọn̄ obio ẹma ẹsọsọp ẹnọ mmọ hekta isọn̄ ita. Ufọkmbono Obio Ubọn̄ oro edi akpa ufọkmbono ke Guinea, ndien ẹkebọp enye ẹkụre ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ 1964.

Edi ndutịme ama ọtọn̄ọ ke Conakry. Ndutịme ukara ama anam ukara ẹnyene eyịghe ẹban̄a isenowo. Owo ikamaha ndinọ isụn̄utom Gilead inan̄ n̄wed man ẹdụn̄ ke Guinea edi ẹma ẹbịn mmọ ẹnyọn̄ọ. Ẹma ẹdori nditọete iba emi ẹketode Ghana ikọ ẹnyụn̄ ẹkọbi mmọ ke se ikperede ndisịm ọfiọn̄ iba.

Ke ẹma ẹkesio mmọ ke ufọk-n̄kpọkọbi, ẹma ẹsọsọp ẹfiak ẹmụm Emmanuel Awusu-Ansah, kiet ke otu mmọ, ẹkekọbi ke ata idiọk idaha. Enye ama etie ke ata ndedehe ubet ufọk-n̄kpọkọbi ewet ete: “Mmokop nsọn̄idem ke n̄kan̄ eke spirit, edi ufiopidem anam mi ke ubọk ke ubọk. Edi ke nsụk n̄kọkwọrọ ikọ. Ọfiọn̄ oko, n̄kọkwọrọ ikọ hour 67 ndien nditọ ukpepn̄kpọ Bible mi iba ẹma ẹtọn̄ọ nditiene n̄kwọrọ ikọ.” Kiet ke otu nditọ ukpepn̄kpọ esie ama ọbọ akpanikọ. Ke ọfiọn̄ ition ẹma ẹkebe, ẹma ẹsana Broda Awusu-Ansah ẹyak ẹnyụn̄ ẹbịn enye ọnyọn̄ Sierra Leone. Asuanetop kiet kpọt okosụhọ ke Conakry.

Ke 1969, ke ini ndutịme ukara okosụhọrede ubọk, mme akpan asiakusụn̄ ẹma ẹdibehe ke Conakary. Mmọ ẹma ẹbọ ukara unyịme ẹbọp Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ẹnyụn̄ ẹwet enyịn̄ ẹdian. Ikebịghike, n̄kpọ nte owo 30 emi ẹmade ndikpep Bible ẹma ẹsidụk mbono esop.

Ke nsonso oro, nditọete ẹkesikwọrọ ikọ ndịk ndịk mbak ẹdimụm mmọ. Nte mmọ ẹkenyenede uko mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹsịn ifịk ẹkwọrọ ikọ. Ke 1973, ekpri esop oro ẹma ẹsuan tract 6,000. Nte ini akakade, mme asuanetop ẹma  ẹtọn̄ọ ndisuan magazine ke mme ọfis ye mme itie mbubehe. Utom nnyịn ama ọtọn̄ọ ndin̄wan̄a mbon ukara ye mbon eken sụn̄sụn̄, ndien mmọ ẹma ẹma utom nnyịn. Ke December 15, 1993, ime ye nsịnifịk nditọete ama anam ukara ẹsịn “Esop Christian Eke Mme Ntiense Jehovah ke Guinea” enyịn̄ ke n̄wed.