Το παιδί σας ξεκίνησε να κάνει κάτι, αλλά μόλις δυσκολεύτηκε, σκέφτηκε να τα παρατήσει. «Δεν μπορώ να το κάνω!», λέει κλαίγοντας. «Είναι πολύ δύσκολο! Δεν θα το μάθω ποτέ!» Δεν αντέχετε να βλέπετε το παιδί σας να βασανίζεται, αλλά ταυτόχρονα θέλετε να του μάθετε πώς να ξεπερνάει τις δυσκολίες. Τι πρέπει να κάνετε; Να τρέξετε να το βοηθήσετε; Να το αφήσετε να εγκαταλείψει τις προσπάθειες; Ή μήπως να του μάθετε να μην τα παρατάει εύκολα;

 Είναι απαραίτητο να μην τα παρατάει εύκολα. Όταν οι γονείς μαθαίνουν στο παιδί τους να προσπαθεί σκληρά για να αναπτύξει τις ικανότητές του, τότε είναι πιο πιθανό να τα πηγαίνει καλά στο σχολείο, να έχει καλύτερη συναισθηματική και σωματική υγεία και να απολαμβάνει πιο δυνατές και υγιείς σχέσεις με τους άλλους. Αντίθετα, όταν οι γονείς προσπαθούν να το «σώσουν» από τις δυσκολίες και τις αποτυχίες, είναι πιο πιθανό να νιώθει καταθλιμμένο, λιγότερο ικανό και να μην απολαμβάνει τη ζωή του όταν μεγαλώσει.

 Είναι κάτι που μαθαίνεται. Ακόμη και τα πολύ μικρά παιδιά μπορούν να μάθουν να μην εγκαταλείπουν τις προσπάθειες όταν κάτι είναι δύσκολο, αλλά να βρίσκουν λύσεις. Ερευνητές διαπίστωσαν ότι μωρά 15 μηνών προσπαθούσαν πιο επίμονα να κάνουν κάτι δύσκολο αν πρώτα είχαν δει κάποιον ενήλικο να αγωνίζεται για κάτι που δεν κατάφερε αμέσως.

 «Θυμάμαι τον καιρό που μάθαινα στα κορίτσια μου να δένουν τα κορδόνια τους. Δεν το μαθαίνεις σε μια μέρα αυτό. Κάθε φορά που έπρεπε να δέσουν τα κορδόνια τους, προσπαθούσαν μόνες τους 10 με 15 λεπτά να θυμηθούν πώς γίνεται. Μετά βοηθούσα και εγώ. Έπειτα από μερικούς μήνες και λίγα κλάματα, τελικά το έμαθαν. Για εμένα θα ήταν πολύ πιο εύκολο να τους αγοράσω παπούτσια χωρίς κορδόνια. Αλλά κάποιες φορές, πρέπει πρώτα εμείς οι γονείς να μην τα παρατάμε για να μπορούμε να μάθουμε και στα παιδιά μας να κάνουν το ίδιο».—Κολίν.

 Είναι κάτι που μπορεί να εξασθενήσει. Ίσως άθελά τους, κάποιοι γονείς κάνουν το παιδί τους να τα παρατάει εύκολα. Πώς γίνεται αυτό; Στην προσπάθειά τους να ανεβάσουν τον αυτοσεβασμό του, τρέχουν να το «σώσουν» από κάθε απογοήτευση ή αποτυχία. Αλλά αυτή η συμπεριφορά έχει ένα μειονέκτημα. «Κάθε φορά που γλιτώνουμε . . . τα παιδιά μας από μια δυσκολία», λέει η συγγραφέας Τζέσικα Λέιχι, «τους στέλνουμε ένα ξεκάθαρο μήνυμα: ότι τα θεωρούμε ανεπαρκή, ανίκανα και ανάξια της εμπιστοσύνης μας». a Ποιο θα είναι το αποτέλεσμα; Τα παιδιά μπορεί να εγκαταλείπουν εύκολα την προσπάθεια όταν κάτι τα δυσκολεύει, πιστεύοντας ότι χρειάζονται κάποιον ενήλικο για να τα βοηθήσει.

 Να μαθαίνετε στο παιδί σας να εργάζεται σκληρά. Οι γονείς μπορούν να μάθουν στα παιδιά τους να μην τα παρατούν εύκολα αναθέτοντάς τους δουλειές κατάλληλες για την ηλικία τους. Για παράδειγμα, τα παιδιά προσχολικής ηλικίας μπορούν να ξεχωρίζουν τα ρούχα για πλύσιμο και να μαζεύουν τα παιχνίδια τους. Τα λίγο πιο μεγάλα παιδιά μπορούν να τακτοποιούν τα ψώνια, να στρώνουν και να καθαρίζουν το τραπέζι, να βγάζουν έξω τα σκουπίδια και να κάνουν άλλες μικροδουλειές. Τα παιδιά εφηβικής ηλικίας μπορούν να κάνουν πιο δύσκολες δουλειές, όπως επισκευές και εργασίες καθαριότητας και συντήρησης. Στα παιδιά ίσως δεν αρέσουν πάντα οι δουλειές, αλλά ωφελούνται όταν οι γονείς τους τούς αναθέτουν ευθύνες και τους ζητούν να συμβάλλουν στο σπίτι από μικρή ηλικία. Μαθαίνουν να προσπαθούν σκληρά, κάτι που θα χρειαστούν όταν μεγαλώσουν για να ολοκληρώνουν δύσκολες, αλλά απαραίτητες εργασίες.

 Βιβλική αρχή: «Υπάρχει όφελος σε κάθε μόχθο».—Παροιμίες 14:23.

 «Μη χάνετε χρόνο δίνοντας στα παιδιά σας δουλειές μόνο και μόνο για να είναι απασχολημένα. Αυτό δεν αρέσει σε κανέναν, ούτε καν σε ένα παιδί. Να τους δίνετε κάτι ουσιαστικό να κάνουν. Αν το παιδί είναι μικρό, πείτε του να ξεσκονίσει ένα χαμηλό έπιπλο. Αν πλένετε το αυτοκίνητο, πείτε του να πλύνει τα χαμηλά σημεία που είναι δύσκολο να φτάσετε εσείς. Και πάντα να αναγνωρίζετε τη σκληρή εργασία που έκανε».—Κρις.

 Να καθοδηγείτε το παιδί σας όταν κάνει δύσκολες δουλειές. Τα παιδιά μερικές φορές παραιτούνται επειδή δεν ξέρουν πώς να κάνουν μια δουλειά. Όταν λοιπόν μαθαίνετε στο παιδί σας κάτι καινούριο, μπορείτε να ακολουθήσετε την εξής μέθοδο: Πρώτα, κάντε εσείς τη δουλειά και αφήστε το παιδί σας να βλέπει. Μετά, κάντε την μαζί. Στη συνέχεια, βάλτε το παιδί σας να κάνει τη δουλειά και εσείς να είστε δίπλα του για να το βοηθάτε σε ό,τι χρειάζεται. Τέλος, αφήστε το παιδί σας να κάνει τη δουλειά εντελώς μόνο του.

 Βιβλική αρχή: «Έθεσα το υπόδειγμα για εσάς ώστε, όπως έκανα εγώ σε εσάς, έτσι να κάνετε και εσείς».—Ιωάννης 13:15.

 «Βλέπω εκ πείρας ότι εμείς οι γονείς πρέπει να δίνουμε το καλό παράδειγμα αν θέλουμε να μάθουμε στα παιδιά μας να μην τα παρατούν εύκολα. Χρειάζεται πρώτα εμείς να έχουμε την ιδιότητα που θέλουμε να αποκτήσουν τα παιδιά μας».—Νταγκ.

 Βοηθήστε το παιδί σας να αποδεχτεί ότι όλοι αποτυγχάνουν κάποιες φορές. Μιλήστε του για περιπτώσεις στις οποίες και εσείς δυσκολευτήκατε με κάτι, αλλά ωφεληθήκατε επειδή δεν το βάλατε κάτω. Εξηγήστε του ότι είναι φυσιολογικό να δυσκολεύεται με κάτι που κάνει για πρώτη φορά και ότι τα λάθη θα το βοηθήσουν να μάθει. Διαβεβαιώστε το ότι η αποτυχία του δεν μειώνει την αγάπη σας για αυτό. Όπως ακριβώς ένας μυς μεγαλώνει όσο τον χρησιμοποιούμε, έτσι και το παιδί σας θα γίνεται όλο και πιο αποφασισμένο να μην τα παρατάει όσο το αφήνετε να προσπαθεί να κάνει κάτι που το δυσκολεύει. Αντί λοιπόν να δίνετε αμέσως λύσεις, δώστε του χρόνο για να συνεχίσει να προσπαθεί παρότι έχει ίσως απογοητευτεί. «Ο καλύτερος τρόπος για ένα νέο άνθρωπο να χτίσει χαρακτήρα είναι να προσπαθήσει κάτι στο οποίο υπάρχει μία πραγματική και σοβαρή πιθανότητα αποτυχίας», αναφέρει το βιβλίο του Πολ Ταφ Πώς να Μεγαλώσετε Σωστά τα Παιδιά Σας (Εκδόσεις Ψυχογιός).

 Βιβλική αρχή: «Καλό είναι για τον άνθρωπο να ’χει απ’ τα νιάτα του υπομείνει δυσκολίες».—Θρήνοι 3:27, Η Αγία Γραφή, Μετάφραση από τα Πρωτότυπα Κείμενα.

 «Όταν τα παιδιά αγωνίζονται για να καταφέρουν κάτι—ενώ παράλληλα ξέρουν ότι η μαμά και ο μπαμπάς είναι εκεί για ό,τι χρειαστούν—τελικά ωφελούνται. Και όταν μετά από λίγο τα καταφέρουν, θα έχουν γίνει πιο ικανά και πιο σίγουρα πως, όταν δεν τα παρατούν, ανταμείβονται».—Τζόρνταν.

 Να επαινείτε την προσπάθεια, όχι την ευφυΐα. Για παράδειγμα, αντί να πείτε: «Τα πήγες πολύ καλά σε αυτό το διαγώνισμα! Μπράβο, είσαι πολύ έξυπνος», θα μπορούσατε να πείτε «Τα πήγες πολύ καλά σε αυτό το διαγώνισμα! Μπράβο σου που διάβασες τόσο πολύ». Γιατί είναι σημαντικό να επαινείτε την προσπάθεια και όχι την ευφυΐα; Η Δρ Κάρολ Ντουέκ αναφέρει ότι, αν κάποιος επαινεί την ευφυΐα, «κάνει τα παιδιά να αμφιβάλλουν για τον εαυτό τους όταν προκύψει κάποια δυσκολία ή κάτι πάει στραβά. Αν οι γονείς θέλουν να κάνουν στα παιδιά τους ένα δώρο, το καλύτερο που έχουν να κάνουν είναι να τους μάθουν να αγαπούν τις προκλήσεις, να προβληματίζονται με τα λάθη τους, να απολαμβάνουν την προσπάθεια, να ψάχνουν διαρκώς για νέες στρατηγικές και να συνεχίσουν να μαθαίνουν. Με αυτό τον τρόπο τα παιδιά δεν θα χρειαστεί να γίνουν υπόδουλοι των επαίνων». b

 Βιβλική αρχή: «Δοκιμάζεται . . . ο άνθρωπος από τον έπαινο που λαβαίνει».—Παροιμίες 27:21.