Βιβλίο της Γραφής Αριθμός 30—Αμώς

Συγγραφέας: Αμώς

Τόπος Συγγραφής: Ιούδας

Ολοκλήρωση Συγγραφής: περ. 804 Π.Κ.Χ.

1. Ποιος ήταν ο Αμώς;

 ΔΕΝ ήταν προφήτης ούτε γιος προφήτη, αλλά ήταν βοσκός και μάζευε συκάμινα—αυτός ήταν ο Αμώς όταν ο Ιεχωβά τον κάλεσε και τον έστειλε να προφητεύσει, όχι μόνο στο ίδιο του το έθνος, τον Ιούδα, αλλά ιδιαίτερα στο βόρειο βασίλειο, τον Ισραήλ. Ήταν ένας από τους προφήτες στους οποίους αναφέρονται τα εδάφια 2 Βασιλέων 17:13, 22, 23. Καταγόταν από τη Θεκουέ του Ιούδα, που βρισκόταν περίπου 16 χιλιόμετρα νότια της Ιερουσαλήμ και μια μέρα δρόμο περίπου από τα νότια σύνορα του δεκάφυλου βασιλείου του Ισραήλ.—Αμώς 1:1· 7:14, 15.

2. Πώς μπορεί να τοποθετηθεί χρονολογικά η προφητεία του Αμώς;

² Το πρώτο εδάφιο της προφητείας του λέει ότι ο Αμώς άρχισε να σταδιοδρομεί ως προφήτης όταν στον Ιούδα βασίλευε ο Οζίας και στον Ισραήλ ο Ιεροβοάμ Β΄, γιος του Ιωάς· 2 έτη πριν γίνει ένας σεισμός ασυνήθιστης έντασης. Αυτό τοποθετεί χρονικά την προφητεία του στην 26χρονη περίοδο από το 829 ως περίπου το 804 Π.Κ.Χ., στη διάρκεια της οποίας βασίλευαν ταυτόχρονα οι 2 αυτοί βασιλιάδες. Ο προφήτης Ζαχαρίας αναφέρει ότι έγινε ένας καταστρεπτικός σεισμός στις μέρες του Οζία, οπότε φοβισμένος ο λαός έτρεξε να σωθεί. (Ζαχ. 14:5) Ο Ιουδαίος ιστορικός Ιώσηπος λέει ότι έγινε σεισμός όταν ο Οζίας επιχείρησε αλαζονικά να προσφέρει θυμίαμα στο ναό. Ωστόσο, φαίνεται ότι ο σεισμός που αναφέρει ο Αμώς συνέβη κάποια προγενέστερη χρονική στιγμή της βασιλείας του Οζία.

3. (α) Γιατί ήταν επίκαιρο το άγγελμα με τις ουαί που επέδωσε ο Αμώς; (β) Πώς μεγάλυνε ο Αμώς την κυριαρχία του Ιεχωβά;

³ Το όνομα Αμώς σημαίνει «Όντας Φορτίο» ή «Φέροντας Φορτίο». Ενώ έφερνε αγγέλματα φορτωμένα ουαί για τον Ισραήλ και τον Ιούδα, (και επίσης για διάφορα ειδωλολατρικά έθνη), έφερνε και άγγελμα παρηγοριάς, που μιλούσε για την αποκατάσταση του λαού του Ιεχωβά. Υπήρχε κάθε λόγος να επιδοθεί ένα φορτίο με ουαί στον Ισραήλ. Η ευημερία, ο πολυτελής τρόπος ζωής και η ακολασία ήταν στην ημερήσια διάταξη. Ο λαός είχε ξεχάσει το Νόμο του Ιεχωβά. Η φαινομενική τους ευημερία τούς έκανε να μη βλέπουν ότι, σαν παραγινωμένα φρούτα, είχαν ήδη αρχίσει να σαπίζουν, πράγμα που οδηγούσε στην καταστροφή. Ο Αμώς προφήτευσε ότι, μέσα σε πολύ λίγα έτη, το δεκάφυλο βασίλειο θα πήγαινε εξορία πέρα από τη Δαμασκό. Λέγοντάς το αυτό μεγάλυνε τη δικαιοσύνη και την κυριαρχία του Ιεχωβά, τον οποίον τον αναφέρει 21 φορές ως τον ‘Υπέρτατο Κυρίαρχο’.—Αμώς 1:8, ΜΝΚ.

4. Η εκπλήρωση ποιων προφητειών πιστοποιεί την αυθεντικότητα του βιβλίου του Αμώς;

⁴ Η εκπλήρωση αυτής και άλλων προφητειών επιβεβαιώνει την αυθεντικότητα του βιβλίου του Αμώς. Επίσης, ο προφήτης προείπε ότι τα εχθρικά έθνη που βρίσκονταν  γύρω από τον Ισραήλ—οι Σύριοι, οι Φιλισταίοι, οι Τύριοι, οι Εδωμίτες, οι Αμμωνίτες και οι Μωαβίτες—θα αναλώνονταν όλοι από τη φωτιά της καταστροφής. Η ιστορία αναφέρει ότι ήρθε καιρός που ένα-ένα αυτά τα εχθρικά προπύργια έπεσαν. Οι οδοί του Ιούδα και του Ισραήλ ήταν ακόμη πιο αξιόμεμπτες, επειδή αυτοί άφησαν τον Ιεχωβά και άσκησαν την ψεύτικη λατρεία. Το τελευταίο προπύργιο του Ισραήλ, η οχυρωμένη πόλη Σαμάρεια, αφού πολιορκήθηκε από τον ασσυριακό στρατό υπό τις διαταγές του Σαλμανασάρ Ε΄, έπεσε το έτος 740 Π.Κ.Χ. (2 Βασ. 17:1-6) Ο Ιούδας δεν συνετίστηκε απ’ όσα έπαθε το αδελφικό του έθνος, κι έτσι καταστράφηκε το 607 Π.Κ.Χ.

5. Πώς επιβεβαιώνει η αρχαιολογία το υπόμνημα του Αμώς;

⁵ Ο Αμώς κατέκρινε τον Ισραήλ για τον πολυτελή τρόπο ζωής του, επειδή οι πλούσιοι εξαπατούσαν τους φτωχούς για να κτίσουν ‘σπίτια από ελεφαντόδοντο’, όπου έκαναν πλούσια φαγοπότια. (Αμώς 3:15· 5:11, 12· 6:4-7) Οι αρχαιολόγοι έφεραν στο φως στοιχεία που αποδεικνύουν αυτή την ευημερία. Βρέθηκαν πάμπολλα αντικείμενα από ελεφαντόδοντο στις ανασκαφές που έγιναν στη Σαμάρεια. Η Εγκυκλοπαίδεια των Αρχαιολογικών Ανασκαφών στους Αγίους Τόπους (Encyclopedia of Archaeological Excavations in the Holy Land) δηλώνει: «Μπορούμε να διακρίνουμε δυο κύριες ομάδες: 1. Έκτυπες ανάγλυφες πινακίδες, . . . 2. Πρόστυπες ανάγλυφες πινακίδες, στολισμένες με πολύτιμους λίθους, χρωματιστό γυαλί, φύλλα χρυσού, κτλ. . . . Θεωρείται ότι αυτά τα αντικείμενα από ελεφαντόδοντο είναι προϊόντα φοινικικής τεχνοτροπίας, και πιθανόν να χρησιμοποιούνταν ως ενθετική διακόσμηση στην επίπλωση του παλατιού των Ισραηλιτών βασιλιάδων. Η Αγία Γραφή αναφέρει ‘το σπίτι από ελεφαντόδοντο’ που έκτισε ο Αχαάβ (1 Βασιλέων 22:39) και ‘τις κλίνες από ελεφαντόδοντο’, για να συμβολίσει τις πολυτελείς συνθήκες ζωής στη Σαμάρεια, σύμφωνα με τα λόγια επίπληξης του Αμώς (6:4)». *

6. Τι επικυρώνει την αυθεντικότητα του βιβλίου του Αμώς;

⁶ Δεν μπορεί να υπάρξει καμιά αμφιβολία για το ότι το βιβλίο του Αμώς ανήκει στο Βιβλικό κανόνα. Την αυθεντικότητά του την επικυρώνει η παράφραση 3 εδαφίων που κάνει ο Στέφανος στα εδάφια Πράξεις 7:42, 43 και η παράθεση από το βιβλίο που κάνει ο Ιάκωβος στα εδάφια Πράξεις 15:15-18.—Αμώς 5:25-27· 9:11, 12.

ΤΙ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΑΜΩΣ

7. Ο Αμώς προειδοποιεί για τις κρίσεις του Ιεχωβά κατά ποιων εθνών;

⁷ Κρίσεις κατά των εθνών (1:1–2:3). ‘Ο Ιεχωβά θέλει βρυχήσει εκ Σιών’. (1:2) Ο Αμώς αρχίζει να προειδοποιεί για τις πύρινες κρίσεις Του κατά των εθνών. Η Δαμασκός (Συρία) αλώνισε τη Γαλαάδ με σιδερένια αλωνιστικά εργαλεία. Η Γάζα (Φιλιστία) και η Τύρος παρέδωσαν Ισραηλίτες αιχμάλωτους στον Εδώμ. Του Εδώμ του λείπει το έλεος και η αδελφική αγάπη. Ο Αμμών εισέβαλε στη Γαλαάδ. Ο Μωάβ έκαψε τα οστά του βασιλιά του Εδώμ «μέχρι κονίας [για ασβέστη, ΜΝΚ]». Το χέρι του Ιεχωβά είναι εναντίον όλων αυτών των εθνών, και αυτός λέει: «Δεν θέλω αποστρέψει» αυτό.—1:3, 6, 8, 9, 11, 13· 2:1.

8. Γιατί διακηρύττεται επίσης κρίση του Ιεχωβά κατά του Ιούδα και του Ισραήλ;

⁸ Κρίση κατά του Ιούδα και του Ισραήλ (2:4-16). Ο Ιεχωβά δεν θα αποστρέψει το θυμό του ούτε και από τον Ιούδα. Η παράβαση του Ιούδα ήταν ότι ‘απέρριψε το νόμο του Ιεχωβά’. (2:4, ΜΝΚ) Και ο Ισραήλ; Ο Ιεχωβά εξολόθρευσε τους τρομερούς Αμορραίους για χάρη τους και τους έδωσε την καλή γη. Ήγειρε Ναζηραίους και προφήτες ανάμεσά τους, αλλά αυτοί έκαναν τους Ναζηραίους να παραβιάσουν την ευχή τους και διέταξαν τους προφήτες: «Μη προφητεύσητε». (2:12) Γι’ αυτό και ο Ιεχωβά κάνει τα θεμέλιά τους ‘να ταλαντεύονται σαν άμαξα φορτωμένη με φρεσκοκομμένα σιτηρά’. (2:13, ΜΝΚ) Όσο για τους ισχυρούς άντρες που έχουν, αυτοί θα τραπούν σε φυγή γυμνοί.

9. Τι αποδεικνύει ότι ο Ιεχωβά μίλησε, και ειδικά κατά ποιων προφητεύει ο Αμώς;

⁹ Ο λογαριασμός με τον Ισραήλ (3:1–6:14). Χρησιμοποιώντας χτυπητά παραδείγματα ο Αμώς τονίζει πως αυτό καθαυτό το γεγονός ότι προφήτευσε αποδεικνύει ότι μίλησε ο Ιεχωβά. Επειδή ‘ο Υπέρτατος Κυρίαρχος Ιεχωβά δεν θέλει κάμει ουδέν, χωρίς να αποκαλύψη το απόκρυφον αυτού εις τους δούλους αυτού τους προφήτας. . . . Ο Υπέρτατος Κυρίαρχος Ιεχωβά ελάλησε· τις δεν θέλει προφητεύσει;’ (3:7, 8) Ο Αμώς όντως προφητεύει, ειδικά κατά των αρπάγων που κατοικούν στη Σαμάρεια και αγαπούν τις πολυτέλειες. Ο Ιεχωβά θα τους αρπάξει από τις μεγαλόπρεπες κλίνες τους, και τα από ελεφαντόδοντο σπίτια τους θα αφανιστούν.

10. Τι υπενθυμίζει ο Ιεχωβά στον Ισραήλ, και ποια μέρα-ουαί θα επέλθει;

¹⁰ Ο Ιεχωβά αφηγείται τις φορές που τιμώρησε και διόρθωσε τον Ισραήλ. Πέντε φορές τους υπενθυμίζει: «Δεν επεστρέψατε προς εμέ». Γι’ αυτό, Ισραήλ, «ετοιμάσθητι να απαντήσης τον Θεόν σου». (4:6-12) Ο Αμώς αρχίζει έναν προφητικό θρήνο: «Έπεσε· δεν θέλει σηκωθή πλέον η παρθένος . . . Ισραήλ· είναι ερριμμένη επί της γης αυτής· δεν υπάρχει ο ανιστών αυτήν». (5:2) Εντούτοις, ο Ιεχωβά, αυτός που κάνει θαυμαστά πράγματα στον ουρανό και στη γη, εξακολουθεί να λέει στον Ισραήλ να τον εκζητήσει και να ζήσει. Ναι, «εκζητήσατε το καλόν και ουχί το κακόν, δια να ζήσητε». (5:4, 6, 14) Αλλά τι θα σημάνει γι’ αυτούς η μέρα του Ιεχωβά; Θα είναι μέρα-ουαί. Σαν χείμαρρος θα τους σαρώσει και θα τους πάει σε εξορία πέρα από τη Δαμασκό, και τα στολισμένα με ελαφαντόδοντο σπίτια τους, όπου συμποσίαζαν ξαπλωμένοι, θα γίνουν χαλάσματα και συντρίμμια.

11. Με ποια εξουσιοδότηση επιμένει ο Αμώς να προφητεύει κατά του Ισραήλ;

¹¹ Ο Αμώς προφητεύει παρά την εναντίωση (7:1-17). Ο Ιεχωβά δείχνει στον προφήτη του ένα βαρίδι στάθμης, που είναι τοποθετημένο στο μέσο του Ισραήλ. Δεν θα υπάρξει καμιά περαιτέρω δικαιολογία. Αυτός θα αφανίσει τα αγιαστήρια του Ισραήλ και θα εγερθεί εναντίον του οίκου του Ιεροβοάμ Β΄ με ρομφαία. Ο Αμασίας, ο ιερέας της  Βαιθήλ, στέλνει στον Ιεροβοάμ το εξής μήνυμα: «Ο Αμώς συνώμοσεν εναντίον σου». (7:10) Ο Αμασίας λέει στον Αμώς να πάει να προφητεύσει στον Ιούδα. Ο Αμώς διασαφηνίζει ποια εξουσιοδότηση έχει, λέγοντας: ‘Ο Ιεχωβά με έλαβεν από όπισθεν του ποιμνίου και είπε ο Ιεχωβά προς εμέ, Ύπαγε, προφήτευσον εις τον λαόν μου Ισραήλ’. (7:15) Ο Αμώς τότε προλέγει ότι τον Αμασία και το σπιτικό του θα τους πλήξει συμφορά.

12. Τι είδους πείνα προλέγεται ότι θα πλήξει τον Ισραήλ, αλλά με ποια ένδοξη υπόσχεση τελειώνει η προφητεία;

¹² Καταπίεση, τιμωρία και αποκατάσταση (8:1–9:15). Ο Ιεχωβά δείχνει στον Αμώς ένα καλάθι με καλοκαιρινούς καρπούς. Καταδικάζει την καταπίεση που υφίστανται οι φτωχοί από τους κατοίκους του Ισραήλ και ορκίζεται «εις την δόξαν του Ιακώβ» ότι αυτοί θα πενθήσουν εξαιτίας των κακών τους έργων. ‘Ιδού, έρχονται ημέραι, λέγει ο Υπέρτατος Κυρίαρχος Ιεχωβά, και θέλω εξαποστείλει πείναν επί την γην· ουχί πείναν άρτου ουδέ δίψαν ύδατος, αλλ’ ακροάσεως των λόγων του Ιεχωβά’. (8:7, 11) Θα πέσουν και δεν θα ξανασηκωθούν. Είτε σκάψουν μέχρι τον Σιεόλ είτε αναρριχηθούν στον ουρανό, το χέρι του Ιεχωβά θα τους πιάσει. Όσοι από το λαό του αμάρτησαν θα πεθάνουν από μάχαιρα. Και στη συνέχεια, τι ένδοξη υπόσχεση! «Εν τη ημέρα εκείνη θέλω αναστήσει την σκηνήν του Δαβίδ την πεπτωκυίαν, και θέλω φράξει τας χαλάστρας αυτής, . . . θέλω ανοικοδομήσει αυτήν ως εν ταις αρχαίαις ημέραις». (9:11) Οι επανασυναγμένοι αιχμάλωτοι θα ευημερήσουν τόσο ώστε εκείνος που θα αροτριά θα προλαβαίνει το θεριστή, προτού μπορέσει αυτός να μαζέψει τις πλούσιες σοδειές του. Αυτές οι ευλογίες από τον Ιεχωβά θα είναι μόνιμες!

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΩΦΕΛΙΜΟ

13. Πώς μπορούμε να ωφεληθούμε εμείς σήμερα από τις προειδοποιήσεις του Αμώς;

¹³ Οι σημερινοί αναγνώστες της Αγίας Γραφής μπορούν να ωφεληθούν αν παρατηρήσουν για ποιο λόγο δόθηκαν οι προειδοποιήσεις του Αμώς στον Ισραήλ, στον Ιούδα και στους κοντινούς γείτονές τους. Δεν είναι δυνατό να έχουν την επιδοκιμασία του Ιεχωβά όσοι απορρίπτουν το νόμο του Ιεχωβά, εξαπατούν και καταπιέζουν τους φτωχούς, είναι άπληστοι και ανήθικοι και ασκούν ειδωλολατρία. Αλλά ο Ιεχωβά συγχωρεί όσους απομακρύνονται από τέτοια πράγματα και μετανοούν, και σ’ αυτούς δείχνει έλεος. Είμαστε σοφοί αν αποχωριστούμε από τις φθοροποιές συντροφιές αυτού του κακού κόσμου και ακολουθήσουμε τη νουθεσία του Ιεχωβά: «Εκζητήσατέ με και θέλετε ζήσει».—5:4, 6, 14.

14. Ωφελήθηκαν οι Ιουδαίοι της εποχής του Στέφανου από τις υπενθυμίσεις του Αμώς;

¹⁴ Τον καιρό του μαρτυρικού του θανάτου, ο Στέφανος παρέθεσε εδάφια από το βιβλίο του Αμώς. Υπενθύμισε στους Ιουδαίους ότι ο Ισραήλ υπέστη αιχμαλωσία επειδή έγινε ειδωλολάτρης λατρεύοντας ξένους θεούς, όπως τον Μολόχ και τον Ρεμφάν. Ωφελήθηκαν εκείνοι οι Ιουδαίοι που άκουσαν να επαναλαμβάνονται τα λόγια του Αμώς; Όχι! Εξαγριώθηκαν και λιθοβόλησαν τον Στέφανο μέχρι θανάτου, γι’ αυτό τους περίμενε μια επιπρόσθετη συμφορά στην καταστροφή της Ιερουσαλήμ το 70 Κ.Χ.—Αμώς 5:25-27· Πράξ. 7:42, 43.

15. Ποιες προφητείες περί αποκατάστασης είναι ωφέλιμο να εξετάζει κανείς;

¹⁵ Είναι ωφέλιμο να εξετάζει κανείς την εκπλήρωση των πολλών προφητειών του Αμώς, όχι μόνο εκείνων που εκπληρώθηκαν όταν τιμωρήθηκε ο Ισραήλ, ο Ιούδας και τα άλλα έθνη, αλλά και των προφητειών περί αποκατάστασης. Όπως ακριβώς είπε ο Ιεχωβά μέσω του Αμώς, οι αιχμάλωτοι Ισραηλίτες επέστρεψαν το 537 Π.Κ.Χ. για να κτίσουν και να κατοικήσουν τις ερημωμένες τους πόλεις, να φυτέψουν αμπέλια και να φτιάξουν κήπους.—Αμώς 9:14· Έσδρ. 3:1.

16. Πώς έδειξε ο Ιάκωβος μια εκπλήρωση των εδαφίων Αμώς 9:11, 12 σε σχέση με τη Χριστιανική εκκλησία;

¹⁶ Ωστόσο, υπήρξε μια ένδοξη και εποικοδομητική εκπλήρωση της προφητείας του Αμώς στις μέρες των αποστόλων. Ο Ιάκωβος, όταν αναλύει πώς συνάγονται οι μη Ισραηλίτες στη Χριστιανική εκκλησία, διευκρινίζει κάτω από έμπνευση ότι αυτό προλέχθηκε στην προφητεία των εδαφίων Αμώς 9:11, 12. Δείχνει ότι η ‘ανοικοδόμηση της σκηνής του Δαβίδ της πεπτωκυίας’ εκπληρώνεται σε σχέση με τη Χριστιανική εκκλησία, ‘προκειμένου να εκζητήσουν τον Ιεχωβά οι λοιποί των ανθρώπων, μαζί με λαό από όλα τα έθνη, επί τον οποίον καλείται το όνομά μου, λέγει ο Ιεχωβά’. Εδώ πράγματι βρισκόταν η Γραφική υποστήριξη της νέας εξέλιξης την οποία αφηγήθηκε ο Σίμων Πέτρος—ότι ο Θεός λάβαινε από τα έθνη ‘λαό για το όνομά του’.—Πράξ. 15:13-19.

17. Τι είδους ευημερία και μονιμότητα προλέγει ο Αμώς σε σχέση με τη Βασιλεία του Θεού;

¹⁷ Ο Ιησούς Χριστός, η Κεφαλή αυτής της Χριστιανικής εκκλησίας, χαρακτηρίζεται αλλού ως ο ‘γιος του Δαβίδ’ που κληρονομεί «τον θρόνον Δαβίδ του πατρός αυτού» και κυβερνάει για πάντα. (Λουκ. 1:32, 33· 3:31) Άρα, η προφητεία του Αμώς προσκιάζει την εκπλήρωση της διαθήκης που έγινε με τον Δαβίδ για μια βασιλεία. Τα τελευταία λόγια του Αμώς, όχι μόνο δίνουν μια θαυμάσια εικόνα της ευημερίας που θα υπερχειλίζει τον καιρό που θα εγερθεί ‘η σκηνή του Δαβίδ’, αλλά και υπογραμμίζουν τη μονιμότητα της Βασιλείας του Θεού: ‘Και θέλω φυτεύσει αυτούς επί την γην αυτών, και δεν θέλουσιν εκσπασθή πλέον από της γης αυτών, την οποίαν έδωκα εις αυτούς, λέγει Ιεχωβά ο Θεός σου’. Η γη θα είναι γεμάτη αιώνιες ευλογίες καθώς ο Ιεχωβά θα αποκαθιστά πλήρως ‘τη σκηνή του Δαβίδ’!—Αμώς 9:13-15.

[Υποσημειώσεις]

[Ερωτήσεις Μελέτης]