Βιβλίο της Γραφής Αριθμός 48—Προς Γαλάτας

Συγγραφέας: Παύλος

Τόπος Συγγραφής: Κόρινθος ή Αντιόχεια της Συρίας

Ολοκλήρωση Συγγραφής: περ. 50-52 Κ.Χ.

1. Σε ποιες εκκλησίες απευθύνεται η Προς Γαλάτας, και πώς και πότε οργανώθηκαν αυτές;

 ΟΙ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ της Γαλατίας, στις οποίες απευθύνεται ο Παύλος στο εδάφιο Γαλάτας 1:2, περιλάμβαναν προφανώς την Αντιόχεια της Πισιδίας, το Ικόνιο, τα Λύστρα και τη Δέρβη—τοποθεσίες που βρίσκονταν σε διαφορετικές περιοχές, αλλά μέσα στα όρια αυτής της ρωμαϊκής επαρχίας. Το 13ο και 14ο κεφάλαιο του βιβλίου Πράξεις μιλούν για το πρώτο ιεραποστολικό ταξίδι του Παύλου και του Βαρνάβα σ’ αυτή την περιοχή, ταξίδι που οδήγησε στην οργάνωση των εκκλησιών της Γαλατίας. Αυτές αποτελούνταν από ένα κράμα Ιουδαίων και μη Ιουδαίων, στους οποίους αναμφίβολα περιλαμβάνονταν Κέλτες ή αλλιώς Γαλάτες. Αυτό συνέβη λίγο μετά την επίσκεψη του Παύλου στην Ιερουσαλήμ γύρω στο 46 Κ.Χ.—Πράξ. 12:25.

2. (α) Ποιο ήταν το αποτέλεσμα της δεύτερης περιοδείας του Παύλου στη Γαλατία, αλλά τι έγινε κατόπιν; (β) Στο μεταξύ, πώς συνέχισε ο Παύλος το ταξίδι του;

² Το έτος 49 Κ.Χ. ο Παύλος και ο Σίλας ξεκίνησαν τη δεύτερη ιεραποστολική περιοδεία του Παύλου στην  περιοχή της Γαλατίας, η οποία είχε ως αποτέλεσμα ‘να στερεώνονται οι εκκλησίες στην πίστη και να αυξάνονται στον αριθμό κάθε μέρα’. (Πράξ. 16:5· 15:40, 41· 16:1, 2) Αλλά μόλις έφυγαν αυτοί, κατέφθασαν ψευδοδιδάσκαλοι, Ιουδαΐζοντες, που έπεισαν μερικούς στις εκκλησίες της Γαλατίας ότι η περιτομή και η τήρηση του Νόμου του Μωυσή αποτελούσαν απαραίτητα στοιχεία της αληθινής Χριστιανοσύνης. Στο μεταξύ, ο Παύλος είχε περάσει από τη Μυσία στη Μακεδονία και στην υπόλοιπη Ελλάδα, φτάνοντας τελικά στην Κόρινθο, όπου έμεινε μαζί με τους αδελφούς 18 και πλέον μήνες. Κατόπιν, το 52 Κ.Χ., ταξίδεψε, μέσω Εφέσου, προς την Αντιόχεια της Συρίας, που ήταν η βάση του, και έφτασε εκεί το ίδιο εκείνο έτος.—Πράξ. 16:8, 11, 12· 17:15· 18:1, 11, 18-22.

3. Από πού και πότε μπορεί να γράφτηκε η Προς Γαλάτας;

³ Πού και πότε έγραψε ο Παύλος την επιστολή προς τους Γαλάτες; Χωρίς αμφιβολία την έγραψε αμέσως μόλις έμαθε σχετικά με τη δράση των Ιουδαϊζόντων. Αυτό θα μπορούσε να είχε συμβεί στην Κόρινθο, στην Έφεσο ή στην Αντιόχεια της Συρίας. Θα μπορούσε κάλλιστα να είχε συμβεί στη διάρκεια της 18μηνης παραμονής του στην Κόρινθο, το 50-52 Κ.Χ., επειδή ο χρόνος ήταν αρκετός για να έχει μάθει τα νέα από τη Γαλατία ενόσω ήταν εκεί. Για την Έφεσο δεν υπάρχουν πολλές πιθανότητες, επειδή εκεί σταμάτησε πολύ λίγο, ενώ έκανε το ταξίδι της επιστροφής. Ύστερα, όμως, ‘διέτριψε καιρόν τινα’ στη βάση του, την Αντιόχεια της Συρίας, προφανώς το καλοκαίρι του 52 Κ.Χ., και εφόσον η επικοινωνία ανάμεσα σ’ αυτή την πόλη και στη Μικρά Ασία ήταν εύκολη, είναι δυνατόν να έμαθε εκεί τα νέα σχετικά με τους Ιουδαΐζοντες και να έγραψε τότε την επιστολή προς τους Γαλάτες από την Αντιόχεια της Συρίας.—Πράξ. 18:23.

4. Τι αποκαλύπτει η Προς Γαλάτας για την ιδιότητα του Παύλου ως αποστόλου;

⁴ Η επιστολή χαρακτηρίζει τον Παύλο ‘απόστολον ουχί από ανθρώπων, ουδέ δι’ ανθρώπου, αλλά δια Ιησού Χριστού και Θεού Πατρός’. Αποκαλύπτει, επίσης, πολλά γεγονότα σχετικά με τη ζωή του Παύλου και την ιδιότητά του ως αποστόλου και αποδεικνύει ότι, ως απόστολος, εργάστηκε σε αρμονία με τους αποστόλους στην Ιερουσαλήμ και μάλιστα άσκησε την εξουσία του για να διορθώσει έναν άλλον απόστολο, τον Πέτρο.—Γαλ. 1:1, 13-24· 2:1-14.

5. Ποια στοιχεία υποστηρίζουν την αυθεντικότητα και την κανονικότητα της Προς Γαλάτας;

⁵ Ποια στοιχεία υποστηρίζουν την αυθεντικότητα και την κανονικότητα της Προς Γαλάτας; Την αναφέρουν ονομαστικά στα συγγράμματά τους ο Ειρηναίος, ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, ο Τερτυλλιανός και ο Ωριγένης. Επιπλέον, συμπεριλαμβάνεται στα εξής σπουδαία και έγκυρα Βιβλικά χειρόγραφα: στο Σιναϊτικό, στο Αλεξανδρινό, στο Βατικανό Αρ. 1209, στον παλίμψηστο του Κώδικα του Εφραΐμ του Σύρου, στον Κώδικα του Βέζα και στον Πάπυρο Τσέστερ Μπίτι Αρ. 2 (P⁴⁶). Εξάλλου, βρίσκεται σε πλήρη αρμονία με τα άλλα συγγράμματα των Ελληνικών Γραφών, καθώς και με τις Εβραϊκές Γραφές, στις οποίες παραπέμπει συχνά.

6. (α) Ποια 2 σημεία αποδεικνύει η Προς Γαλάτας επιστολή; (β) Τι ήταν ασυνήθιστο σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο γράφτηκε αυτή η επιστολή, και τι τονίζει αυτή;

⁶ Ο Παύλος, με τη δυναμική και δριμύτατη επιστολή «προς τας εκκλησίας της Γαλατίας», αποδεικνύει (1) ότι είναι αληθινός απόστολος (γεγονός που οι Ιουδαΐζοντες είχαν προσπαθήσει να αμφισβητήσουν) και (2) ότι η δικαίωση γίνεται μέσω πίστης στον Χριστό Ιησού, όχι μέσω των έργων του Νόμου, και επομένως η περιτομή είναι περιττή για τους Χριστιανούς. Αν και ο Παύλος συνήθιζε να χρησιμοποιεί κάποιο γραμματέα για να γράφει τις επιστολές του, την Προς Γαλάτας την έγραψε ο ίδιος ‘με το χέρι του’. (6:11) Τα περιεχόμενα του βιβλίου ήταν ύψιστης σπουδαιότητας τόσο για τον Παύλο όσο και για τους Γαλάτες. Το βιβλίο τονίζει την εκτίμηση που πρέπει να τρέφουν οι αληθινοί Χριστιανοί για την ελευθερία που έχουν μέσω του Ιησού Χριστού.

ΤΙ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΠΡΟΣ ΓΑΛΑΤΑΣ

7, 8. (α) Τι υποστηρίζει ο Παύλος σχετικά με τα καλά νέα; (β) Πώς επιβεβαιώθηκε το γεγονός ότι ο Παύλος είναι απόστολος για τους απεριτμήτους, και πώς κατέδειξε την εξουσία του σε μια περίπτωση με τον Κηφά;

⁷ Ο Παύλος υπερασπίζεται το γεγονός ότι είναι απόστολος (1:1–2:14). Αφού χαιρετάει τις εκκλησίες της Γαλατίας, ο Παύλος απορεί που μεταφέρονται τόσο γρήγορα σε άλλο ευαγγέλιο, και δηλώνει κατηγορηματικά: «Και εάν ημείς ή άγγελος εξ ουρανού σας κηρύττη άλλο ευαγγέλιον παρά εκείνο, το οποίον σας εκηρύξαμεν, ας ήναι ανάθεμα». Το ευαγγέλιο που κήρυξε εκείνος δεν είναι κάτι ανθρώπινο, ούτε το διδάχτηκε, παρά μόνο «δι’ αποκαλύψεως Ιησού Χριστού». Προηγουμένως, ως ζηλωτής υπέρμαχος του Ιουδαϊσμού, ο Παύλος είχε διώξει την εκκλησία του Θεού, αλλά κατόπιν ο Θεός τον κάλεσε μέσω της παρ’ αξία καλοσύνης Του για να κηρύττει στα έθνη τα καλά νέα σχετικά με τον Γιο Του. Στην Ιερουσαλήμ δεν ανέβηκε παρά 3 έτη ύστερα από τη μεταστροφή του, και τότε, από τους αποστόλους, είδε μόνο τον Πέτρο, καθώς και τον Ιάκωβο, τον αδελφό του Κυρίου. Οι εκκλησίες της Ιουδαίας δεν τον γνώριζαν προσωπικά, αν και άκουγαν γι’ αυτόν, και «εδόξαζον τον Θεόν» λόγω αυτού.—1:8, 12, 24.

⁸ Δεκατέσσερα έτη αργότερα, ο Παύλος ανέβηκε και πάλι στην Ιερουσαλήμ και εξήγησε κατ’ ιδίαν τα καλά νέα που κήρυττε. Ούτε καν ζητήθηκε από το σύντροφό του, τον Τίτο, να περιτμηθεί, αν και αυτός ήταν Έλληνας. Όταν ο Ιάκωβος, ο Κηφάς και ο Ιωάννης είδαν ότι τα καλά νέα για τους απεριτμήτους είχαν ανατεθεί στον Παύλο, ακριβώς όπως ο Πέτρος είχε τα καλά νέα για τους περιτμημένους, έδωσαν στον Παύλο και στον Βαρνάβα το ‘δεξί χέρι της κοινωνίας’ για να πάνε στα έθνη, ενώ αυτοί οι ίδιοι πήγαν στους περιτμημένους. Όταν ο Κηφάς ήρθε στην Αντιόχεια και δεν ορθοπόδησε «προς την αλήθειαν του ευαγγελίου», επειδή φοβήθηκε τα μέλη της τάξης των περιτμημένων, ο Παύλος τον επέπληξε μπροστά σε όλους.—2:14.

9. Με βάση ποιο πράγμα ανακηρύσσεται δίκαιος ο Χριστιανός;

⁹ Ανακηρύσσονται δίκαιοι μέσω πίστης, όχι μέσω νόμου (2:15–3:29). Εμείς οι Ιουδαίοι γνωρίζουμε, υποστηρίζει  ο Παύλος, «ότι δεν δικαιούται [ανακηρύσσεται δίκαιος, ΜΝΚ] άνθρωπος εξ έργων νόμου ειμή δια πίστεως Ιησού Χριστού». Τώρα εκείνος ζει σε ενότητα με τον Χριστό και είναι ζωντανός μέσω πίστης για να εκτελεί το θέλημα του Θεού. «Αν η δικαίωσις γίνηται δια του νόμου, άρα ο Χριστός εις μάτην απέθανε».—2:16, 21.

10. Τι είναι αυτό που μετράει προκειμένου να ευλογηθεί κανείς από τον Θεό, και συνεπώς ποιο σκοπό εξυπηρετούσε ο Νόμος;

¹⁰ Είναι οι Γαλάτες τόσο ανόητοι ώστε να πιστεύουν ότι ενώ άρχισαν λαβαίνοντας το πνεύμα λόγω της πίστης τους μπορούν να τελειώσουν υπηρετώντας τον Θεό μέσω των έργων του Νόμου; Αυτό που μετράει είναι η ακοή με πίστη, όπως συνέβη με τον Αβραάμ, ο οποίος ‘επίστευσεν εις τον Ιεχωβά, και ελογίσθη εις αυτόν εις δικαιοσύνην’. Τώρα, σύμφωνα με την υπόσχεση του Θεού, «οι όντες εκ πίστεως [εκείνοι που εμμένουν στην πίστη, ΜΝΚ] ευλογούνται μετά του πιστού Αβραάμ». Αυτοί έχουν απαλλαγεί από την κατάρα του Νόμου μέσω του θανάτου του Χριστού πάνω στο ξύλο. Ο Χριστός είναι το Σπέρμα του Αβραάμ, και ο Νόμος, που έγινε ύστερα από 430 έτη, δεν καταργεί την επαγγελία που αφορούσε αυτό το Σπέρμα. Ποιο σκοπό, λοιπόν, εξυπηρετούσε ο Νόμος; Αυτός «έγεινε παιδαγωγός ημών εις τον Χριστόν, δια να δικαιωθώμεν [να ανακηρυχθούμε δίκαιοι, ΜΝΚ] εκ πίστεως». Τώρα πια δεν είμαστε υπό παιδαγωγό ούτε υπάρχει τώρα διάκριση μεταξύ Ιουδαίου και Έλληνα, γιατί όλοι είναι ένας άνθρωπος σε ενότητα με τον Χριστό Ιησού και είναι «σπέρμα του Αβραάμ και κατά την επαγγελίαν κληρονόμοι».—3:6, 9, 24, 29.

11. (α) Ποια απελευθέρωση αγνοούν οι Γαλάτες; (β) Με ποιο παράδειγμα περιγράφει ο Παύλος την ελευθερία του Χριστιανού;

¹¹ Μένετε σταθεροί στη Χριστιανική ελευθερία (4:1–6:18). Ο Θεός απέστειλε τον Γιο του για να απελευθερώσει τους υπό Νόμο, ώστε ‘να λάβουν την υιοθεσία’. (4:5) Γιατί, λοιπόν, να επιστρέψουν στη δουλεία των ασθενών και φτωχών στοιχείων; Εφόσον τώρα οι Γαλάτες παρατηρούν μέρες και μήνες και καιρούς και έτη, ο Παύλος φοβάται μήπως ήταν μάταιο το έργο που έκανε για χάρη τους. Όταν τους επισκέφθηκε για πρώτη φορά, εκείνοι δέχτηκαν τον Παύλο σαν άγγελο Θεού. Μήπως έγινε τώρα εχθρός τους επειδή τους λέει την αλήθεια; Εκείνοι που θέλουν να είναι υπό Νόμο, ας ακούσουν τι λέει ο Νόμος: Ο Αβραάμ απέκτησε δυο γιους από δυο γυναίκες. Η μια, η δούλη Άγαρ, αντιστοιχεί στο έθνος του σαρκικού Ισραήλ, που συνδέθηκε με τον Ιεχωβά μέσω της διαθήκης του Μωσαϊκού Νόμου· αυτή η διαθήκη γεννάει παιδιά προς δουλεία. Αλλά η ελεύθερη, η Σάρρα, αντιστοιχεί στην άνω Ιερουσαλήμ, η οποία, όπως λέει ο Παύλος, «είναι ελευθέρα, [και] είναι μήτηρ πάντων ημών». «Τι», ρωτάει ο Παύλος, «λέγει η γραφή;» Το εξής: «Δεν θέλει κληρονομήσει ο υιός της δούλης μετά του υιού της ελευθέρας». Κι εμείς είμαστε παιδιά, όχι δούλης, «αλλά της ελευθέρας».—4:30, 31.

12. (α) Σύμφωνα με τι πρέπει να περπατούν τώρα οι Γαλάτες; (β) Ποια σπουδαία αντίθεση παρουσιάζει ο Παύλος;

¹² Η περιτομή ή η απουσία περιτομής δεν σημαίνει τίποτα, εξηγεί ο Παύλος, αλλά αυτό που μετράει είναι η πίστη που λειτουργεί μέσω αγάπης. Όλος ο Νόμος εκπληρώνεται στα εξής λόγια: «Θέλεις αγαπά τον πλησίον σου ως σεαυτόν». Συνεχίστε να περπατάτε σύμφωνα με το πνεύμα, γιατί «εάν οδηγήσθε υπό του Πνεύματος, δεν είσθε υπό νόμον». Όσο για τα έργα της σάρκας, ο Παύλος προειδοποιεί «ότι οι τα τοιαύτα πράττοντες βασιλείαν Θεού δεν θέλουσι κληρονομήσει». Σε διαμετρική αντίθεση, περιγράφει τον καρπό του πνεύματος, κατά του οποίου δεν υπάρχει νόμος, και προσθέτει: «Εάν ζώμεν κατά το Πνεύμα, ας περιπατώμεν και κατά το Πνεύμα» και ας απορρίψουμε την κενοδοξία και το φθόνο.—5:14, 18, 21, 25.

13. Πώς εκπληρώνεται ο νόμος του Χριστού, και τι έχει ζωτική σημασία;

¹³ ‘Αν ένας άνθρωπος κάνει κάποιο εσφαλμένο βήμα πριν το αντιληφθεί’, εκείνοι που έχουν τα πνευματικά προσόντα πρέπει να προσπαθήσουν να τον διορθώσουν ‘με πνεύμα πραότητας’. Οι Χριστιανοί εκπληρώνουν το νόμο του Χριστού όταν βαστάζουν ο ένας τα βάρη του άλλου, αλλά ο καθένας πρέπει να βαστάσει το δικό του φορτίο όταν πρόκειται να αποδείξει τι είδους έργο είναι το δικό του. Θερίζει κανείς ανάλογα μ’ αυτό που σπέρνει, είτε φθορά από τη σάρκα είτε αιώνια ζωή από το πνεύμα. Εκείνοι που θέλουν να κάνουν τους Γαλάτες να περιτέμνονται το μόνο που επιδιώκουν είναι να αρέσουν σε ανθρώπους και να αποφύγουν το διωγμό. Αυτό που έχει ζωτική σημασία δεν είναι η περιτομή ή η μη περιτομή, αλλά μια νέα κτίση. Ειρήνη και έλεος θα έχουν ‘όσοι περπατούν εύτακτα σύμφωνα μ’ αυτόν τον κανόνα διαγωγής’, επίσης και ο ‘Ισραήλ του Θεού’.—6:1, 16, ΜΝΚ.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΩΦΕΛΙΜΟ

14. Ποιο παράδειγμα θέτει ο Παύλος για τους επισκόπους;

¹⁴ Η Προς Γαλάτας επιστολή περιγράφει τον Παύλο ως τον αμείλικτο διώκτη που έγινε ο άγρυπνος απόστολος των εθνών, πάντοτε έτοιμος να αγωνιστεί για χάρη των συμφερόντων των αδελφών του. (1:13-16, 23· 5:7-12) Ο Παύλος έδειξε με το παράδειγμά του ότι ο επίσκοπος πρέπει να ενεργεί γρήγορα για να επιλύει τα προβλήματα, καταρρίπτοντας τους εσφαλμένους συλλογισμούς με τη λογική και τη Γραφή.—1:6-9· 3:1-6.

15. Πώς ωφέλησε η επιστολή τις εκκλησίες της Γαλατίας, και ποιον οδηγό παρέχει για τους Χριστιανούς σήμερα;

¹⁵ Η επιστολή ωφέλησε τις εκκλησίες της Γαλατίας επειδή τεκμηρίωσε με σαφήνεια την ελευθερία που είχαν «εν Χριστώ» και απέδειξε ψεύτες τους διαστρεβλωτές των καλών νέων. Διασαφήνισε ότι μέσω πίστης ανακηρύσσεται κανείς δίκαιος, και ότι η περιτομή δεν είναι πια απαραίτητη για να κερδίσει κανείς σωτηρία. (2:16· 3:8· 5:6) Παραμερίζοντας αυτές τις σαρκικές διακρίσεις, συνέβαλε στην ενότητα Ιουδαίων και Εθνικών στη μια και μοναδική εκκλησία. Το γεγονός ότι έχουν ελευθερωθεί από το Νόμο δεν έπρεπε να χρησιμοποιείται σαν αφορμή για σαρκικές επιθυμίες, γιατί ίσχυε ακόμη η αρχή: «Θέλεις αγαπά τον πλησίον σου ως σεαυτόν». Αυτή η αρχή εξακολουθεί να χρησιμεύει ως οδηγός για τους Χριστιανούς σήμερα.—5:14.

16. Ποιες εποικοδομητικές για την πίστη εξηγήσεις των Εβραϊκών Γραφών βρίσκονται στην Προς Γαλάτας;

¹⁶ Η επιστολή του Παύλου βοήθησε τους Γαλάτες σε  πολλά δογματικά ζητήματα, αντλώντας δυναμικά παραδείγματα από τις Εβραϊκές Γραφές. Παρουσίασε τη θεόπνευστη ερμηνεία των εδαφίων Ησαΐας 54:1-6, δείχνοντας ότι η γυναίκα του Ιεχωβά είναι η «άνω Ιερουσαλήμ». Εξήγησε το συμβολικό δράμα της Άγαρ και της Σάρρας, δείχνοντας ότι οι κληρονόμοι των υποσχέσεων του Θεού είναι εκείνοι που απελευθερώνονται μέσω του Χριστού, και όχι εκείνοι που παραμένουν στα δεσμά του Νόμου. (Γαλ. 4:21-26· Γέν. 16:1-4, 15· 21:1-3, 8-13) Εξήγησε καθαρά ότι η διαθήκη του Νόμου δεν ακύρωσε την Αβραμιαία διαθήκη, αλλά προστέθηκε σ’ αυτήν. Δήλωσε, επίσης, ότι το χρονικό διάστημα ανάμεσα στη σύναψη των δυο αυτών διαθηκών ήταν 430 έτη, πράγμα σπουδαίο για τη Βιβλική χρονολόγηση. (Γαλ. 3:17, 18, 23, 24) Το υπόμνημα αυτών των πραγμάτων έχει διατηρηθεί για την εποικοδόμηση της πίστης των Χριστιανών σήμερα.

17. (α) Η ταυτότητα ποιου σπουδαίου προσώπου προσδιορίζεται στην Προς Γαλάτας; (β) Ποιες θαυμάσιες νουθεσίες δίνονται στους κληρονόμους της Βασιλείας και σε όσους κοπιάζουν μαζί μ’ αυτούς;

¹⁷ Το σπουδαιότερο είναι ότι η Προς Γαλάτας προσδιορίζει αλάνθαστα την ταυτότητα του Σπέρματος της Βασιλείας, στο οποίο απέβλεπαν όλοι οι προφήτες. «Προς δε τον Αβραάμ ελαλήθησαν αι επαγγελίαι και προς το σπέρμα αυτού . . . όστις είναι ο Χριστός». Δείχνει ότι εκείνοι που γίνονται γιοι του Θεού μέσω πίστης στον Χριστό Ιησού υιοθετούνται ώστε να αποτελούν μέρος αυτού του σπέρματος. «Εάν . . . ήσθε του Χριστού, άρα είσθε σπέρμα του Αβραάμ και κατά την επαγγελίαν κληρονόμοι». (3:16, 29) Αυτοί οι κληρονόμοι της Βασιλείας, καθώς και όσοι κοπιάζουν μαζί μ’ αυτούς, πρέπει να προσέχουν τις θαυμάσιες νουθεσίες που δίνονται στην Προς Γαλάτας: ‘Μένετε σταθεροί στην ελευθερία με την οποία σας ελευθέρωσε ο Χριστός!’ ‘Μη σταματάτε να κάνετε το καλό, γιατί στον κατάλληλο καιρό θα θερίσουμε, αν δεν αποκάμνουμε’. ‘Να εργάζεστε το καλό, ιδιαίτερα προς τους οικείους της πίστης’.—5:1· 6:9, 10.

18. Ποια τελική δυναμική προειδοποίηση και ποιες νουθεσίες δίνονται στην Προς Γαλάτας;

¹⁸ Τέλος, δίνεται η δυναμική προειδοποίηση ότι αυτοί που πράττουν τα έργα της σάρκας «βασιλείαν Θεού δεν θέλουσι κληρονομήσει». Ας απορρίψουν, λοιπόν, όλοι εντελώς την κοσμική ακαθαρσία και τις έριδες, και ας προσπαθούν ολόκαρδα να εκδηλώνουν τον καρπό του πνεύματος, που είναι «αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, αγαθωσύνη, πίστις, πραότης, εγκράτεια».—5:19-23.

[Ερωτήσεις Μελέτης]