Βιβλίο της Γραφής Αριθμός 5—Δευτερονόμιον

Συγγραφέας: Μωυσής

Τόπος Συγγραφής: Πεδιάδες Μωάβ

Ολοκλήρωση Συγγραφής: 1473 Π.Κ.Χ.

Καλύπτει την Περίοδο: 2 μηνών (1473 Π.Κ.Χ.)

1. Ποιες ερωτήσεις μπορεί να εγερθούν σχετικά με την είσοδο του Ισραήλ στη Γη της Επαγγελίας;

 ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ Δευτερονόμιον περιέχει ένα δυναμικό άγγελμα για το λαό του Ιεχωβά. Οι γιοι Ισραήλ, μετά από 40 έτη περιπλάνησης στην έρημο, στέκονταν τώρα στο κατώφλι της Γης της Επαγγελίας. Τι βρισκόταν μπροστά τους; Ποια ήταν τα ιδιαίτερα προβλήματα που θα αντιμετώπιζαν στην άλλη όχθη του Ιορδάνη; Ποια θα ήταν τα τελευταία λόγια που θα έλεγε ο Μωυσής στο έθνος; Μπορεί, επίσης, να ρωτήσουμε: Γιατί θα ωφελήσει εμάς σήμερα να μάθουμε τις απαντήσεις σ’ αυτές τις ερωτήσεις;

2. Με ποιον εξέχοντα τρόπο είναι σπουδαίο το Δευτερονόμιον;

² Τις απαντήσεις θα τις βρούμε στα λόγια που είπε ο Μωυσής και τα οποία κατέγραψε στο 5ο βιβλίο της Γραφής, το Δευτερονόμιον. Το Δευτερονόμιον, αν και επαναλαμβάνει πολλά απ’ αυτά που αναφέρουν τα προηγούμενα βιβλία, είναι σπουδαίο με το δικό του εξέχοντα τρόπο. Γιατί; Δίνει επιπρόσθετη έμφαση στο θεϊκό άγγελμα, επειδή δόθηκε σ’ έναν καιρό της ιστορίας του λαού του Ιεχωβά που αυτοί χρειάζονταν πράγματι δυναμική ηγεσία και θετική κατεύθυνση. Ήταν έτοιμοι να μπουν στη Γη της Επαγγελίας υπό τις διαταγές ενός καινούριου ηγέτη. Χρειάζονταν ενθάρρυνση για να προχωρήσουν και συγχρόνως χρειάζονταν θεϊκές προειδοποιήσεις για να μπορέσουν να ακολουθήσουν την ορθή πορεία, που θα οδηγούσε στην ευλογία του Ιεχωβά.

3. Τι τονίζει ο Μωυσής σε ολόκληρο το Δευτερονόμιον, και γιατί αυτό είναι σπουδαίο για εμάς σήμερα;

³ Επειδή υπήρχε αυτή η ανάγκη, ο Μωυσής υποκινήθηκε δυναμικά από το πνεύμα του Ιεχωβά να κάνει μια ξεκάθαρη έκκληση στο λαό Ισραήλ να είναι υπάκουοι και πιστοί. Σε ολόκληρο το βιβλίο ο Μωυσής τονίζει ότι ο Ιεχωβά είναι ο Ύψιστος Θεός, που απαιτεί αποκλειστική αφοσίωση και που επιθυμεί ο λαός του να ‘τον αγαπάει με όλη του την καρδιά και με όλη του την ψυχή και με όλη του τη δύναμη’. Αυτός είναι ο «Θεός των θεών και [ο] Κύριος των κυρίων, Θεός μέγας, ισχυρός και φοβερός, μη αποβλέπων εις πρόσωπον μηδέ λαμβάνων δώρον». Δεν ανέχεται να έχει ανταγωνιστή. Η υπακοή σ’ αυτόν σημαίνει ζωή, η ανυπακοή θάνατο. Οι οδηγίες που έδωσε ο Ιεχωβά, όπως εκτίθενται στο Δευτερονόμιον, ήταν ό,τι χρειαζόταν ο Ισραήλ, από πλευράς προετοιμασίας και συμβουλής, για τα βαρυσήμαντα έργα που τον περίμεναν. Επίσης, είναι το είδος της νουθεσίας που χρειαζόμαστε εμείς σήμερα, προκειμένου να συνεχίσουμε να βαδίζουμε με φόβο για τον Ιεχωβά, αγιάζοντας το όνομά του μέσα σ’ ένα διεφθαρμένο κόσμο.—Δευτ. 5:9, 10, ΜΝΚ· 6:4-6· 10:12-22.

4. Ποια είναι η έννοια του ονόματος Δευτερονόμιον, και ποιος ο σκοπός του ομώνυμου βιβλίου;

⁴ Στην ελληνική Μετάφραση των Εβδομήκοντα αυτό το βιβλίο τιτλοφορείται Δευτερονόμιον, λέξη η οποία προέρχεται από τα συνθετικά δεύτερος και νόμος. Σημαίνει επομένως «Δεύτερος Νόμος· Επανάληψη του Νόμου». Αυτή η λέξη χρησιμοποιήθηκε για να αποδοθεί, στην ελληνική, η εβραϊκή φράση του εδαφίου Δευτερονόμιον 17:18 μισνέ χατορά, της οποίας η σωστή απόδοση είναι ‘αντίγραφο του νόμου’. Παρά την έννοια του ονόματος Δευτερονόμιον, ωστόσο, αυτό το βιβλίο της Γραφής δεν είναι κάποιος δεύτερος νόμος ούτε είναι επανάληψη του Νόμου. Αντίθετα, αποτελεί εξήγηση του Νόμου, προτρέποντας τους Ισραηλίτες να αγαπούν τον Ιεχωβά και να τον υπακούν μέσα στη Γη της Επαγγελίας, στην οποία θα έμπαιναν σύντομα.—1:5.

5. Τι αποδεικνύει ότι συγγραφέας του βιβλίου Δευτερονόμιον ήταν ο Μωυσής;

⁵ Εφόσον αυτό το βιβλίο αποτελούσε τον 5ο ρόλο ή τόμο της Πεντατεύχου, συγγραφέας του πρέπει να είναι αυτός που έγραψε και τα προηγούμενα 4 βιβλία, δηλαδή ο Μωυσής. Η πρώτη φράση του βιβλίου δηλώνει ότι το Δευτερονόμιον είναι «οι λόγοι, τους οποίους ελάλησεν ο Μωυσής προς πάντα τον Ισραήλ», και μετέπειτα φράσεις, όπως λόγου χάρη, «έγραψεν ο Μωυσής τον νόμον τούτον» και «έγραψεν ο Μωυσής την ωδήν ταύτην», αποδεικνύουν ξεκάθαρα ότι αυτός είναι ο συγγραφέας του βιβλίου. Το όνομά του εμφανίζεται σχεδόν 40 φορές στο βιβλίο, συνήθως για να δοθεί κύρος στα όσα λέγονται. Σε όλο το βιβλίο χρησιμοποιείται κυρίως το πρώτο πρόσωπο, που αναφέρεται στον Μωυσή. Τα τελευταία εδάφια προστέθηκαν μετά το θάνατο του Μωυσή, κατά πάσα πιθανότητα από τον Ιησού του Ναυή ή από τον Ελεάζαρ τον αρχιερέα.—1:1· 31:9, 22, 24-26.

6. (α) Ποια χρονική περίοδο καλύπτει το Δευτερονόμιον; (β) Πότε ολοκληρώθηκε ουσιαστικά το βιβλίο;

⁶ Πότε έλαβαν χώρα τα γεγονότα που αναφέρει το Δευτερονόμιον; Στην εισαγωγή, το ίδιο το βιβλίο λέει ότι «το τεσσαρακοστόν έτος, τον ενδέκατον μήνα, τη πρώτη του μηνός, ελάλησεν ο Μωυσής προς τους υιούς Ισραήλ». Μόλις τελειώνει το υπόμνημα του βιβλίου Δευτερονόμιον, συνεχίζει την αφήγηση το βιβλίο Ιησούς του Ναυή, και βρισκόμαστε 3 μέρες προτού περάσουν οι Ισραηλίτες τον Ιορδάνη, πράγμα που έγινε «την δεκάτην του πρώτου μηνός». (Δευτ. 1:3· Ιησ. Ναυή 1:11· 4:19) Αυτό αφήνει χρονικό περιθώριο 2 μηνών και μιας εβδομάδας για τα γεγονότα που αναφέρει το Δευτερονόμιον. Ωστόσο, απ’ αυτές τις 9 εβδομάδες, οι 30  μέρες ήταν οι μέρες που κράτησε το πένθος για το θάνατο του Μωυσή. (Δευτ. 34:8) Αυτό σημαίνει ότι στην ουσία όλα τα γεγονότα που αναφέρει το Δευτερονόμιον πρέπει να συνέβησαν τον 11ο μήνα του 40ού έτους. Επίσης, η συγγραφή του βιβλίου πρέπει ουσιαστικά να ολοκληρώθηκε μέχρι το τέλος εκείνου του μήνα, αφού ο Μωυσής πέθανε στις αρχές του 12ου μήνα του 40ού έτους, δηλαδή στις αρχές του 1473 Π.Κ.Χ.

7. Τι δείχνει ότι το Δευτερονόμιον είναι αυθεντικό;

⁷ Οι αποδείξεις που παρουσιάστηκαν ήδη για την αυθεντικότητα των 4 πρώτων βιβλίων της Πεντατεύχου ισχύουν και για το Δευτερονόμιον, το 5ο βιβλίο. Επιπλέον, αυτό είναι ένα από τα 4 βιβλία των Εβραϊκών Γραφών από τα οποία παραθέτουν συχνότερα οι Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές· τα άλλα 3 είναι τα βιβλία Γένεσις, Ψαλμοί και Ησαΐας. Υπάρχουν 83 τέτοιες παραθέσεις, και μόνο 6 βιβλία των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών δεν περιέχουν αναφορές στο Δευτερονόμιον. *

8. Ποια αναμφισβήτητη μαρτυρία του Ιησού επιβεβαιώνει την αυθεντικότητα του βιβλίου Δευτερονόμιον;

⁸ Ο ίδιος ο Ιησούς δίνει την ισχυρότερη μαρτυρία υπέρ του βιβλίου Δευτερονόμιον. Όταν άρχισε τη διακονία του, ο Διάβολος τον πείραξε 3 φορές, και ο Ιησούς έδωσε και τις 3 φορές την απάντηση: «Είναι γεγραμμένον». Γραμμένο πού; Στο Δευτερονόμιον (8:3· 6:16, 13), το οποίο ο Ιησούς χρησιμοποίησε ως θεόπνευστη αυθεντία, παραθέτοντας τα εξής: ‘Με άρτον μόνον δεν θέλει ζήσει ο άνθρωπος, αλλά με πάντα λόγον εξερχόμενον δια στόματος Ιεχωβά’. ‘Δεν θέλεις πειράσει Ιεχωβά τον Θεόν σου’. ‘Ιεχωβά τον Θεόν σου θέλεις προσκυνήσει και αυτόν μόνον θέλεις λατρεύσει’. (Ματθ. 4:1-11) Αργότερα, όταν ήρθαν να τον πειράξουν οι Φαρισαίοι σχετικά με τις εντολές του Θεού, ο Ιησούς τούς είπε την «πρώτη και μεγάλη εντολή», παραθέτοντας από το εδάφιο Δευτερονόμιον 6:5. (Ματθ. 22:37, 38· Μάρκ. 12:30· Λουκ. 10:27) Η μαρτυρία του Ιησού δίνει αναμφισβήτητα στο Δευτερονόμιον τη σφραγίδα της αυθεντικότητας.

9. Ποιες εξωτερικές αποδείξεις δικαιώνουν το Δευτερονόμιον;

⁹ Επιπλέον, τα γεγονότα και τα λεγόμενα του βιβλίου ταιριάζουν πλήρως με την ιστορική κατάσταση και το περιβάλλον. Τα όσα αναφέρει για την Αίγυπτο, τη Χαναάν, τον Αμαλήκ, τον Αμμών, τον Μωάβ και τον Εδώμ ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα εκείνου του καιρού, και οι τοπωνυμίες που αναφέρει είναι ακριβείς. * Η αρχαιολογία συνεχίζει να φέρνει στο φως αποδείξεις επί αποδείξεων ως προς την αξιοπιστία των συγγραμμάτων του Μωυσή. Ο Χένρι Χ. Χάλεϊ γράφει: «Τελευταία, τα ευρήματα της αρχαιολογίας είναι τόσο εύγλωττα που προκαλούν θετικές αντιδράσεις υπέρ της συντηρητικής άποψης [ότι ο Μωυσής έγραψε την Πεντάτευχο]. Η θεωρία ότι η γραφή ήταν άγνωστη την εποχή του Μωυσή καταρρέει εντελώς. Και κάθε χρόνο οι ανασκαφές στην Αίγυπτο, στην Παλαιστίνη και στη Μεσοποταμία φέρνουν στο φως στοιχεία, τόσο από επιγραφές όσο και από τα γεωλογικά στρώματα, για το ότι οι αφηγήσεις των [Εβραϊκών Γραφών] είναι αληθινά ιστορικά υπομνήματα. Και ‘οι λόγιοι’ έχουν φτάσει στο σημείο να σέβονται όλο και περισσότερο την παράδοση που λέει ότι συγγραφέας [αυτών των αφηγήσεων] είναι ο Μωυσής». * Άρα λοιπόν, μέχρι και εξωτερικές αποδείξεις υποστηρίζουν ότι το Δευτερονόμιον, καθώς και η υπόλοιπη Πεντάτευχος, είναι γνήσιο, αυθεντικό υπόμνημα που γράφτηκε από έναν προφήτη του Θεού, τον Μωυσή.

ΤΙ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟΝ

10. Από τι αποτελείται το Δευτερονόμιον;

¹⁰ Το βιβλίο αποτελείται κυρίως από μια σειρά ομιλιών που απηύθυνε ο Μωυσής στους γιους Ισραήλ στις πεδιάδες Μωάβ, απέναντι από την Ιεριχώ. Η 1η ομιλία τελειώνει στο 4ο κεφάλαιο, η 2η φτάνει μέχρι το τέλος του 26ου κεφαλαίου, η 3η ως και το 28ο κεφάλαιο και ακόμη μια ομιλία τελειώνει στο τέλος του 30ού κεφαλαίου. Κατόπιν, αφού ο Μωυσής, ενόψει του επικείμενου θανάτου του, κάνει ορισμένες τελικές διευθετήσεις—περιλαμβανομένου και του διορισμού του Ιησού του Ναυή ως διαδόχου του—καταγράφει μια ωραιότατη ωδή προς αίνο του Ιεχωβά και στη συνέχεια μια ευλογία για τις φυλές του Ισραήλ.

11. Πώς προλογίζει την 1η του ομιλία ο Μωυσής;

¹¹ Η πρώτη ομιλία του Μωυσή (1:1–4:49). Αυτή αποτελεί μια εισαγωγή, βασισμένη σε ιστορικά γεγονότα, για τα όσα θα ακολουθήσουν. Ο Μωυσής ανασκοπεί στην αρχή πώς πολιτεύτηκε πιστά ο Ιεχωβά με το λαό Του. Ο Μωυσής τούς λέει να μπουν και να καταλάβουν τη γη που είχε υποσχεθεί ο Ιεχωβά στους προπάτορές τους, Αβραάμ, Ισαάκ και Ιακώβ. Εξιστορεί πώς συντόνισε ο Ιεχωβά τις δραστηριότητες αυτής της θεοκρατικής κοινότητας από τότε που ξεκίνησαν αυτό το ταξίδι στην έρημο, βάζοντας τον Μωυσή να διαλέξει σοφούς, συνετούς και έμπειρους άντρες για να είναι χιλίαρχοι, εκατόνταρχοι, πεντηκόνταρχοι και δέκαρχοι. Όταν ο Ισραήλ ‘διαπερνούσε πάσαν την έρημον την μεγάλην και φοβεράν’ υπήρχε έξοχη οργάνωση, την οποία επέβλεπε ο Ιεχωβά.—1:19.

12. Ποια γεγονότα, που συνδέονται με την αρχική κατασκόπευση της Χαναάν, θυμάται κατόπιν ο Μωυσής;

¹² Ο Μωυσής, κατόπιν, θυμάται την αμαρτία του στασιασμού που διέπραξαν, όταν άκουσαν την αναφορά των κατασκόπων, οι οποίοι είχαν επιστρέψει από τη Χαναάν, και παραπονέθηκαν ότι ο Ιεχωβά τούς μισεί επειδή, όπως τον κατηγόρησαν, τους έβγαλε από την Αίγυπτο μόνο και μόνο για να τους παραδώσει στους Αμορραίους. Επειδή έδειξαν έλλειψη πίστης, ο Ιεχωβά είπε στην κακή εκείνη γενεά ότι κανείς τους, εκτός από τον Χάλεβ και τον Ιησού του Ναυή, δεν θα έβλεπε την καλή γη. Τότε εκείνοι συμπεριφέρθηκαν και πάλι στασιαστικά, γιατί ‘θρασύνθηκαν [εξοργίστηκαν, ΜΝΚ]’ και επιτέθηκαν στον εχθρό με δική τους ανεξάρτητη πρωτοβουλία, και το αποτέλεσμα ήταν να τους καταδιώξουν και να τους διασκορπίσουν οι Αμορραίοι, σαν σμήνος από μέλισσες.

13. Πού βασίστηκε ο Μωυσής και διαβεβαίωσε τον Ιησού του Ναυή για τη νίκη;

 ¹³ Ταξίδεψαν στην έρημο, κατευθυνόμενοι προς την Ερυθρά Θάλασσα, και μέσα σε 38 έτη όλη η γενεά των πολεμιστών πέθανε. Ο Ιεχωβά, κατόπιν, τους έδωσε εντολή να περάσουν τον Αρνών και να καταλάβουν τη γη που βρίσκεται βόρεια αυτού του ποταμού, λέγοντάς τους: «Σήμερον θέλω αρχίσει να εμβάλλω τον τρόμον σου και τον φόβον σου εις πάντα τα έθνη τα υποκάτω παντός του ουρανού· τα οποία, όταν ακούσωσι το όνομά σου, θέλουσι τρομάξει και θέλουσι πέσει εις αγωνίαν εξ αιτίας σου». (2:25) Οι Ισραηλίτες καθυπόταξαν τον Σηών και τη γη του και κατόπιν κατέλαβαν το βασίλειο του Ωγ. Ο Μωυσής διαβεβαίωσε τον Ιησού του Ναυή ότι με τον ίδιο τρόπο θα πολεμάει ο Ιεχωβά υπέρ του Ισραήλ καθώς θα κυριεύει όλα τα βασίλεια. Έπειτα, ο Μωυσής ρώτησε τον Θεό μήπως θα μπορούσε και ο ίδιος με κάποιον τρόπο να περάσει και να μπει στην καλή γη, την πέρα από τον Ιορδάνη, αλλά ο Ιεχωβά τού το αρνήθηκε και πάλι, και του είπε να διορίσει, να ενθαρρύνει και να ενισχύσει τον Ιησού του Ναυή.

14. Τι έμφαση δίνει ο Μωυσής στο Νόμο του Θεού και στην αποκλειστική αφοσίωση;

¹⁴ Ο Μωυσής τώρα δίνει μεγάλη έμφαση στο Νόμο του Θεού και τους προειδοποιεί να μην προσθέσουν ούτε να αφαιρέσουν κάτι από τις εντολές Του. Η ανυπακοή θα φέρει καταστροφή: «Μόνον πρόσεχε εις σεαυτόν και φύλαττε καλώς την ψυχήν σου, μήποτε λησμονήσης τα πράγματα τα οποία είδον οι οφθαλμοί σου, και μήποτε χωρισθώσιν από της καρδίας σου, κατά πάσας τας ημέρας της ζωής σου· αλλά δίδασκε αυτά εις τους υιούς σου και εις τους υιούς των υιών σου». (4:9) Όταν ο Ιεχωβά τούς έδωσε το Δεκάλογο, κάτω από φοβερές περιστάσεις στο Χωρήβ, δεν είδαν καμιά μορφή. Αν τώρα στραφούν στην ειδωλολατρία και στη λατρεία εικόνων, θα αφανιστούν, επειδή, όπως λέει ο Μωυσής, ‘ο Ιεχωβά ο Θεός σας είναι φωτιά που κατακαίει, Θεός που απαιτεί αποκλειστική αφοσίωση’. (4:24, ΜΝΚ) Αυτός ήταν που αγάπησε τους προπάτορές τους και τους εξέλεξε. Δεν υπάρχει άλλος Θεός ούτε εκεί πάνω στον ουρανό ούτε εδώ κάτω στη γη. Να υπακούς σ’ Αυτόν, προτρέπει ο Μωυσής, ‘για να μακροημερεύσεις στη γη, την οποίαν Ιεχωβά ο Θεός σου έδωσε σ’ εσένα, πάντοτε’.—4:40.

15. Ποια διευθέτηση γίνεται για πόλεις καταφυγίου ανατολικά του Ιορδάνη;

¹⁵ Ο Μωυσής, αφού τελειώνει τη δυναμική αυτή ομιλία, ξεχωρίζει για πόλεις καταφυγίου ανατολικά του Ιορδάνη τη Βοσόρ, τη Ραμώθ και τη Γωλάν.

16. Τι τονίζει η 2η ομιλία του Μωυσή;

¹⁶ Η δεύτερη ομιλία του Μωυσή (5:1–26:19). Αυτή είναι μια έκκληση προς τον Ισραήλ να ακούει τον Ιεχωβά, ο οποίος τους μίλησε πρόσωπο με πρόσωπο στο Σινά. Προσέξτε πώς επαναλαμβάνει ο Μωυσής το Νόμο με μερικές αναγκαίες ρυθμίσεις κι έτσι τον προσαρμόζει στην καινούρια ζωή που θα κάνουν πέρα από τον Ιορδάνη. Δεν πρόκειται περί απλής απαρίθμησης διατάξεων και παραγγελιών. Κάθε λέξη δείχνει ότι η καρδιά του Μωυσή είναι γεμάτη ζήλο και αφοσίωση για τον Θεό του. Αυτά που λέει είναι για το καλό του έθνους. Εκείνο που τονίζεται από την αρχή μέχρι το τέλος είναι η υπακοή στο Νόμο—υπακοή που πηγάζει από μια καρδιά γεμάτη αγάπη, και όχι από καταναγκασμό.

17. Πώς πρέπει να ανταποδώσει ο Ισραήλ την αγάπη που του έχει δείξει ο Ιεχωβά;

¹⁷ Πρώτα-πρώτα, ο Μωυσής επαναλαμβάνει το Δεκάλογο, τις Δέκα Εντολές, και λέει στον Ισραήλ να υπακούει στις Δέκα Εντολές, και να μη στρέφεται δεξιά ή αριστερά, για να μακροημερεύσει στη γη και για να πληθυνθεί. ‘Άκουε, Ισραήλ· Ιεχωβά ο Θεός ημών είναι είς Ιεχωβά’. (6:4) Ο Ισραήλ πρέπει να τον αγαπάει με όλη του την καρδιά, την ψυχή και τη δύναμη, και πρέπει να διδάσκει τους γιους του και να τους λέει για τα μεγαλειώδη σημεία και θαύματα που έκανε ο Ιεχωβά στην Αίγυπτο. Δεν πρέπει να συνάπτουν γάμους με τους ειδωλολάτρες Χαναναίους. Ο Ιεχωβά διάλεξε τον Ισραήλ για να γίνει ‘ο εκλεκτός του λαός [η ειδική ιδιοκτησία του, ΜΝΚ]’, όχι επειδή είναι πολυάριθμοι, αλλά επειδή τους αγαπάει και θα τηρήσει την ένορκη δήλωση που είχε κάνει στους προπάτορές τους. Ο Ισραήλ πρέπει να μείνει μακριά από την παγίδα της δαιμονικής θρησκείας, να εξολοθρεύσει τις εικόνες από τη γη και να παραμείνει προσκολλημένος στον Ιεχωβά, ο οποίος είναι πράγματι «Θεός μέγας και φοβερός».—7:21.

18. Από τι προτρέπει ο Μωυσής τους Ισραηλίτες να φυλάγονται;

¹⁸ Ο Ιεχωβά τούς ταπείνωσε 40 έτη στην έρημο και τους δίδαξε ότι ο άνθρωπος δεν ζει μόνο με μάννα ή με ψωμί, αλλά με κάθε λόγο που βγαίνει από το στόμα του Ιεχωβά. Στη διάρκεια όλων εκείνων των ετών της διόρθωσης, τα ρούχα τους δεν φθάρηκαν ούτε πρήστηκαν τα πόδια τους. Και να που τώρα είναι έτοιμοι να μπουν σε μια γη πλούτου και αφθονίας! Ωστόσο, πρέπει να φυλάγονται από τις παγίδες του υλισμού και της αυτοδικαίωσης, και να θυμούνται ότι ο Ιεχωβά ‘τους δίνει τη δύναμη να αποκτούν πλούτη’ και εκείνος είναι που εκδιώκει τα πονηρά έθνη. (8:18) Ο Μωυσής, κατόπιν, αναφέρει περιπτώσεις κατά τις οποίες ο Ισραήλ παρόργισε τον Θεό. Πρέπει να θυμούνται πώς εξάφθηκε μ’ αυτούς ο θυμός του Ιεχωβά στην έρημο και εκδηλώθηκε με πληγή και με φωτιά και με σφαγή! Πρέπει να θυμούνται τότε που λάτρευσαν ‘άνομα [ολέθρια, ΜΝΚ]’ το χρυσό μοσχάρι, πράγμα που είχε ως αποτέλεσμα να επέλθει η πύρινη οργή του Ιεχωβά και να ξαναφτιαχτούν οι πλάκες του Νόμου! (Έξοδ. 32:1-10, 35· 17:2-7· Αριθ. 11:1-3, 31-35· 14:2-38) Τώρα πρέπει οπωσδήποτε να υπηρετούν τον Ιεχωβά και να είναι προσκολλημένοι σ’ αυτόν—σ’ αυτόν που τους αγαπάει χάρη των πατέρων τους και τους έχει καταστήσει «ως τα άστρα του ουρανού κατά το πλήθος».—Δευτ. 10:22.

19. Ποια εκλογή δηλώνεται σαφώς, και ποιοι νόμοι για το έθνος διατυπώνονται;

¹⁹ Ο Ισραήλ πρέπει να τηρεί «πάσας τας εντολάς» και πρέπει εξάπαντος να υπακούει στον Ιεχωβά, να τον αγαπάει ως Θεό του και να τον υπηρετεί με όλη του την καρδιά και με όλη του την ψυχή. (11:8, 13) Ο Ιεχωβά θα τους υποστηρίζει και θα τους ανταμείβει, αν τον υπακούν. Ωστόσο, εκείνοι πρέπει να καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια και να διδάσκουν επιμελώς τους γιους τους. Η εκλογή που τίθεται ενώπιον του Ισραήλ δηλώνεται σαφώς:  Η υπακοή οδηγεί σε ευλογία, η ανυπακοή σε ανάθεμα. Δεν πρέπει να ‘ακολουθήσουν άλλους θεούς’. (11:26-28) Ο Μωυσής, κατόπιν, διατυπώνει τους ειδικούς νόμους που θα διέπουν τον Ισραήλ καθώς προχωρεί για να καταλάβει τη Γη της Επαγγελίας. Αυτοί είναι (1) νόμοι που αφορούν τη θρησκεία και τη λατρεία· (2) νόμοι που έχουν σχέση με την απονομή δικαιοσύνης, τη διακυβέρνηση και τον πόλεμο· και (3) νόμοι που ρυθμίζουν την ιδιωτική και την κοινωνική ζωή του λαού.

20. Ποια σημεία τονίζουν οι νόμοι που αφορούν τη λατρεία;

²⁰ (1) Θρησκεία και λατρεία (12:1–16:17). Όταν οι Ισραηλίτες μπουν στη γη, πρέπει να καταστραφεί ολοσχερώς κάθε ίχνος ψεύτικης θρησκείας—οι υψηλοί τόποι της, τα θυσιαστήριά της, οι στήλες της, «τα άλση [οι ιεροί στύλοι, ΜΝΚ]» της και τα είδωλά της. Ο Ισραήλ πρέπει να αποδίδει λατρεία μόνο στον τόπο που θα εκλέξει ο Ιεχωβά ο Θεός του να θέσει το όνομά Του και εκεί πρέπει όλοι τους να χαίρονται λόγω Αυτού. Οι διατάξεις για τη βρώση κρέατος και για τις θυσίες περιλαμβάνουν επανειλημμένες υπενθυμίσεις για το ότι δεν πρέπει να τρώγουν αίμα. ‘Πλην το αίμα δεν θέλετε τρώγει· . . . Δεν θέλεις τρώγει αυτό· δια να ευημερής, συ και τα τέκνα σου μετά σε, όταν πράττης το αρεστόν ενώπιον του Ιεχωβά’. (12:16, 23-25, 27· 15:23) Ο Μωυσής τώρα προβαίνει σε μια δριμύτατη καταδίκη της ειδωλολατρίας. Ο Ισραήλ δεν πρέπει ούτε καν να ζητάει πληροφορίες για τις οδούς της ψεύτικης θρησκείας. Αν κάποιος προφήτης αποδειχθεί ψεύτικος, πρέπει να θανατωθεί, επίσης πρέπει να εξολοθρεύονται και οι αποστάτες—ακόμη και αν πρόκειται για αγαπητό συγγενή ή φίλο, ναι, ακόμη και αν πρόκειται για πόλεις ολόκληρες. Στη συνέχεια, εκτίθενται διατάξεις που αφορούν την καθαρή και την ακάθαρτη τροφή, την καταβολή των δεκάτων και τη φροντίδα για τους Λευίτες. Τα συμφέροντα των χρεωστών, των φτωχών και των δούλων πρέπει να προστατεύονται με στοργικότητα. Τελικά, ο Μωυσής ανασκοπεί τις ετήσιες γιορτές, οι οποίες είναι περιστάσεις για να ευχαριστούν τον Ιεχωβά για την ευλογία του: ‘Τρις του ενιαυτού θέλει εμφανίζεσθαι παν αρσενικόν σου ενώπιον Ιεχωβά του Θεού σου, εν τω τόπω όντινα εκλέξη· εν τη εορτή των αζύμων, και εν τη εορτή των εβδομάδων, και εν τη εορτή της σκηνοπηγίας· και δεν θέλουσιν εμφανίζεσθαι ενώπιον του Ιεχωβά κενοί’.—16:16.

21. Ποιοι νόμοι δίνονται σχετικά με τη δικαιοσύνη, και ποια σπουδαία προφητεία λέει ο Μωυσής;

²¹ (2) Δικαιοσύνη, διακυβέρνηση και πόλεμος (16:18–20:20). Πρώτα απ’ όλα, ο Μωυσής δίνει τους νόμους που αφορούν τους κριτές και τους αξιωματούχους. Η δικαιοσύνη είναι σπουδαίο πράγμα, οι δωροδοκίες και η διαστρεβλωμένη κρίση είναι πράγματα που μισεί ο Ιεχωβά. Περιγράφονται οι διαδικασίες βάσει των οποίων θα εξακριβώνονται τα αποδεικτικά στοιχεία και θα γίνεται ο χειρισμός των νομικών υποθέσεων. «Επί στόματος δύο μαρτύρων ή τριών μαρτύρων θέλει θανατόνεσθαι ο άξιος θανάτου». (17:6) Διατυπώνονται νόμοι που αφορούν τους βασιλιάδες. Λαβαίνεται πρόνοια για τους ιερείς και τους Λευίτες. Ο πνευματισμός καταδικάζεται ως ‘βδέλυγμα εις τον Ιεχωβά’. (18:12) Βλέποντας στο απώτερο μέλλον, ο Μωυσής διακηρύττει: ‘Προφήτην εκ μέσου σου θέλει αναστήσει εις σε Ιεχωβά ο Θεός σου εκ των αδελφών σου, ως εμέ· αυτού θέλετε ακούει’. (18:15-19) Ωστόσο, ο ψευδοπροφήτης πρέπει να θανατώνεται. Αυτό το τμήμα τελειώνει αναφέροντας νόμους που αφορούν τις πόλεις καταφυγίου και την εκδίκηση του αίματος, καθώς και τα δικαιολογητικά για απαλλαγή από το στρατό και τους κανόνες περί πολέμου.

22. Εξετάζονται νόμοι που διέπουν ποια ιδιωτικά και κοινωνικά ζητήματα;

²² (3) Ιδιωτική και κοινωνική ζωή (21:1–26:19). Εκτίθενται νόμοι που αφορούν την καθημερινή ζωή των Ισραηλιτών σε θέματα όπως η περίπτωση που βρίσκουν κάποιον σκοτωμένο, ο γάμος με αιχμάλωτη, το δικαίωμα του πρωτοτόκου, ‘ο απειθής [στασιαστικός, ΜΝΚ]’ γιος, το κρέμασμα των κακούργων πάνω σε ξύλο, η απόδειξη της παρθενίας, τα σεξουαλικά εγκλήματα, ο ευνουχισμός, οι νόθοι γιοι, η μεταχείριση των ξένων, η υγιεινή, η απόδοση τόκων και ευχών, το διαζύγιο, η απαγωγή, τα δάνεια, οι μισθοί και η σταχυολόγηση μετά το θερισμό. Η μαστίγωση κάποιου ανθρώπου δεν πρέπει να ξεπερνάει τα 40 χτυπήματα. Το βόδι δεν πρέπει να φιμώνεται όταν αλωνίζει. Περιγράφεται η διαδικασία του ανδραδελφικού γάμου. Πρέπει να χρησιμοποιούνται ακριβή σταθμά, γιατί ο Ιεχωβά σιχαίνεται την αδικία.

23. Ποια θα είναι τα αποτελέσματα όταν ο λαός του Θεού υπακούει στις εντολές Του, όπως δείχνει ο Μωυσής;

²³ Πριν τελειώσει την ένθερμη αυτή ομιλία, ο Μωυσής θυμάται πώς ο Αμαλήκ χτύπησε από τα νώτα τους αποκαμωμένους Ισραηλίτες, καθώς έφευγαν από την Αίγυπτο, και ο Μωυσής δίνει εντολή στον Ισραήλ να «εξαλείψει το μνημόσυνον του Αμαλήκ υποκάτωθεν του ουρανού». (25:19) Μόλις μπουν στη γη, πρέπει να προσφέρουν με ευφροσύνη τους πρώτους καρπούς που θα βγάλει η γη και πρέπει, επίσης, να προσφέρουν τα δέκατα, κάνοντας την εξής ευχαριστήρια προσευχή στον Ιεχωβά: «Επίβλεψον εκ του οίκου σου του αγίου, εκ του ουρανού, και ευλόγησον τον λαόν σου τον Ισραήλ, και την γην την οποίαν έδωκας εις ημάς, καθώς ώμοσας προς τους πατέρας ημών, γην ρέουσαν γάλα και μέλι». (26:15) Αν εκτελούν αυτές τις εντολές με όλη τους την καρδιά και την ψυχή, ο Ιεχωβά, από την πλευρά του, θα τους ‘καταστήσει έθνος υψηλό υπεράνω πάντων των εθνών τα οποία έκαμε, εις καύχημα και εις όνομα και εις δόξα· ενόσω είναι λαός άγιος εις τον Ιεχωβά τον Θεό τους, καθώς ελάλησε’.—26:19.

24. Ποιες ευλογίες και ποιες κατάρες θέτει ενώπιον του Ισραήλ η 3η ομιλία;

²⁴ Η τρίτη ομιλία του Μωυσή (27:1–28:68). Σ’ αυτή την ομιλία ο Μωυσής, έχοντας μαζί του τους πρεσβυτέρους του Ισραήλ και τους ιερείς, απαριθμεί με λεπτομέρειες τις κατάρες του Ιεχωβά για την ανυπακοή και τις ευλογίες για την πιστότητα. Δίνονται τρομερές προειδοποιήσεις σχετικά με τα φοβερά αποτελέσματα της απιστίας. Αν ο Ισραήλ, ως άγιος λαός Του, εξακολουθήσει να υπακούει στη φωνή του Ιεχωβά του Θεού του, θα απολαμβάνει θαυμάσιες ευλογίες και όλοι οι λαοί της γης θα βλέπουν ότι αυτοί φέρουν το όνομα του Ιεχωβά. Αν όμως δεν ενεργήσουν έτσι, ο Ιεχωβά  θα εξαποστείλει πάνω τους «την κατάραν, την θλίψιν και την φθοράν». (28:20) Θα πλήττονται από απεχθείς αρρώστιες, από ξηρασία και πείνα· οι εχθροί τους θα τους καταδιώκουν και θα τους υποδουλώνουν, θα διασκορπιστούν και θα εξοντωθούν από τη γη. Αυτές οι κατάρες, και περισσότερες ακόμη, θα πέσουν πάνω τους ‘αν δεν προσέχουν να κάνουν πάντας τους λόγους του νόμου τούτου, τους γεγραμμένους εν τω βιβλίω τούτω, ώστε να φοβούνται το ένδοξο και φοβερό τούτο όνομα, Ιεχωβά τον Θεόν τους’.—28:58.

25. (α) Ποια διαθήκη συνάπτει τώρα ο Ιεχωβά με τον Ισραήλ; (β) Ποια εκλογή θέτει ενώπιον του λαού ο Μωυσής;

²⁵ Η τέταρτη ομιλία του Μωυσή (29:1–30:20). Τώρα στον Μωάβ, ο Ιεχωβά συνάπτει μια διαθήκη με τον Ισραήλ. Αυτή περιλαμβάνει το Νόμο—όπως τον επανέλαβε και τον εξήγησε ο Μωυσής—ο οποίος θα καθοδηγεί τον Ισραήλ όταν θα μπει στη Γη της Επαγγελίας. Ο επίσημος όρκος που συνοδεύει τη διαθήκη εντυπώνει στο έθνος τις ευθύνες του. Τελικά, ο Μωυσής καλεί τον ουρανό και τη γη να είναι μάρτυρες, καθώς θέτει ενώπιον του λαού τη ζωή και το θάνατο, την ευλογία και την κατάρα και τους προτρέπει: ‘Εκλέξατε την ζωήν, δια να ζήτε συ και το σπέρμα σου· δια [με το, ΜΝΚ] να αγαπάς Ιεχωβά τον Θεόν σου, δια [με το, ΜΝΚ] να υπακούης εις την φωνήν αυτού, και δια [με το, ΜΝΚ] να ήσαι προσηλωμένος εις αυτόν· διότι τούτο [αυτός, ΜΝΚ] είναι η ζωή σου και η μακρότης των ημερών σου· δια να κατοικής επί της γης, την οποίαν ώμοσεν ο Ιεχωβά προς τους πατέρας σου, προς τον Αβραάμ, προς τον Ισαάκ και προς τον Ιακώβ, να δώση εις αυτούς’.—30:19, 20.

26. Ποιες τελικές διευθετήσεις κάνει ο Μωυσής πριν πεθάνει;

²⁶ Ο διορισμός του Ιησού του Ναυή και η ωδή του Μωυσή (31:1–32:47). Το 31ο κεφάλαιο αφηγείται πώς, αφού γράφτηκε ο Νόμος και αφού δόθηκαν οδηγίες για την τακτική δημόσια ανάγνωσή του, διορίζει ο Μωυσής τον Ιησού του Ναυή και του λέει να είναι θαρραλέος και δυνατός, και κατόπιν πώς ετοιμάζει ο Μωυσής μια αναμνηστική ωδή και ολοκληρώνει το σύγγραμμα των λόγων του Νόμου και κανονίζει να τοποθετηθεί αυτό στα πλάγια της κιβωτού της διαθήκης του Ιεχωβά. Μετά απ’ αυτό, ο Μωυσής, για να δώσει μια τελική προτροπή, απαγγέλλει την ωδή σε όλη την εκκλησία.

27. Ποιο δυναμικό άγγελμα περιέχει η ωδή του Μωυσή;

²⁷ Με πόσο μεγάλη εκτίμηση αρχίζει η ωδή του Μωυσή, δείχνοντας ποια είναι η αναζωογονητική Πηγή της διδασκαλίας του! ‘Η διδασκαλία μου θέλει σταλάξει ως η βροχή, ο λόγος μου θέλει καταβή ως η δρόσος, ως η ψεκάς επί την χλόην και ως ο όμβρος επί τον χόρτον· διότι θέλω εξυμνήσει το όνομα του Ιεχωβά’. Ναι, αποδώστε μεγαλοσύνη στον ‘Θεό μας’, ‘τον Βράχο’. (32:2-4) Κάντε γνωστά τα τέλεια έργα του, τις δίκαιες οδούς του, καθώς και την πιστότητα, τη δικαιοσύνη και την ευθύτητά του. Ήταν επαίσχυντο το ότι ο Ισραήλ ‘διεφθάρηκε [ενήργησε καταστροφικά, ΜΝΚ]’, παρ’ όλο που ο Ιεχωβά τούς περικύκλωνε στην άδεια και άγρια έρημο και τους διαφύλαττε σαν την κόρη του ματιού του, αιωρούμενος πάνω απ’ αυτούς όπως αιωρείται ο αετός πάνω από τους νεοσσούς του. Πάχυνε το λαό του, που τον αποκαλεί Ιεσουρούν, «Ευθύ», αλλά εκείνοι προκάλεσαν τη ζηλοτυπία του με ξένους θεούς και έγιναν «υιοί εις τους οποίους δεν υπάρχει πίστις». (32:20) Η εκδίκηση και η ανταπόδοση ανήκει στον Ιεχωβά. Αυτός θανατώνει και αυτός ζωοποιεί. Όταν ακονίσει το αστραφτερό σπαθί του και όταν πιάσει με το χέρι του την κρίση, θα εκδικηθεί πράγματι τους αντιδίκους του. Τι πεποίθηση πρέπει να δίνει αυτό στο λαό του! Όπως λέει η ωδή στο αποκορύφωμά της, είναι καιρός ‘να ευφρανθείτε, έθνη, μαζί με το λαό του’. (32:43) Ποιος κοσμικός ποιητής θα μπορούσε ποτέ έστω και να πλησιάσει την εξυψωμένη ομορφιά, τη δύναμη και το βάθος του νοήματος που έχει αυτή η ωδή προς τον Ιεχωβά;

28. Πώς εξυψώνεται ο Ιεχωβά στην τελική ευλογία του Μωυσή;

²⁸ Η τελική ευλογία του Μωυσή (32:48–34:12). Ο Μωυσής παίρνει τώρα τις τελικές οδηγίες σχετικά με το θάνατό του, αλλά δεν έχει τελειώσει ακόμη τη θεοκρατική του υπηρεσία. Πρώτα πρέπει να ευλογήσει τον Ισραήλ και, όταν το κάνει αυτό, εγκωμιάζει και πάλι τον Ιεχωβά, το Βασιλιά του Ιεσουρούν, που ακτινοβολεί με τις άγιες μυριάδες του. Κάθε φυλή ευλογείται ονομαστικά, και κατόπιν ο Μωυσής αινεί τον Ιεχωβά που είναι Μεγαλειώδης: «Ο Θεός ο αιώνιος είναι καταφυγή, και υποστήριγμα οι αιώνιοι βραχίονες». (33:27) Μετά λέει στο έθνος τα τελευταία του λόγια, που βγαίνουν μέσα από την καρδιά του, μια καρδιά που ξεχειλίζει από εκτίμηση: ‘Μακάριος συ, Ισραήλ. Τις όμοιός σου, λαέ σωζόμενε υπό του Ιεχωβά;’—33:29.

29. Από ποιες απόψεις ήταν εξέχον πρόσωπο ο Μωυσής;

²⁹ Ο Μωυσής πεθαίνει, αφού βλέπει τη Γη της Επαγγελίας από το Όρος Νεβώ, και ο Ιεχωβά τον θάβει στον Μωάβ, και ο τάφος του μέχρι σήμερα παραμένει άγνωστος χωρίς να του έχουν αποδοθεί τιμές. Ο Μωυσής έζησε 120 έτη, αλλά «δεν ημαυρώθησαν οι οφθαλμοί αυτού, ουδέ ηλαττώθη η δύναμις αυτού». Ο Ιεχωβά τον είχε χρησιμοποιήσει για να κάνει μεγάλα σημεία και θαύματα και, όπως αναφέρει το τελευταίο κεφάλαιο, ‘δεν ηγέρθη πλέον εν τω Ισραήλ προφήτης ως ο Μωυσής, τον οποίον εγνώρισεν ο Ιεχωβά πρόσωπον προς πρόσωπον’.—34:7, 10.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΩΦΕΛΙΜΟ

30. Πώς παρέχει το Δευτερονόμιον έναν κατάλληλο επίλογο στην Πεντάτευχο;

³⁰ Επειδή το Δευτερονόμιον είναι το τελευταίο βιβλίο της Πεντατεύχου, συνδέει όλα όσα έχουν προηγηθεί σχετικά με τη διακήρυξη και τον αγιασμό του μεγάλου ονόματος του Ιεχωβά Θεού. Αυτός είναι ο μόνος Θεός, είναι Θεός που απαιτεί αποκλειστική αφοσίωση και δεν ανέχεται να έχει ανταγωνιστές τους δαιμονικούς θεούς της ψεύτικης θρησκευτικής λατρείας. Στη σημερινή εποχή, όλοι οι Χριστιανοί πρέπει να προσέχουν πολύ τις σπουδαίες αρχές στις οποίες βασίζεται ο νόμος του Θεού και να υπακούν σ’ Αυτόν, ώστε να μην επιφέρουν πάνω τους την κατάρα του, όταν αυτός ακονίσει το αστραφτερό σπαθί του για να εκδικηθεί τους αντιδίκους του. Στη ζωή τους πρέπει να τους οδηγεί η μεγαλύτερη και πρώτη εντολή Του: ‘Θέλεις αγαπά Ιεχωβά τον Θεόν σου εξ όλης της καρδίας σου και εξ όλης της ψυχής σου και εξ όλης της δυνάμεώς σου’.—6:5.

31. Πώς αναφέρονται στο Δευτερονόμιον άλλες θεόπνευστες Βιβλικές περικοπές, προκειμένου να εμπλουτιστεί η εκτίμηση για τους σκοπούς του Θεού;

³¹ Τα υπόλοιπα βιβλία της Γραφής αναφέρονται συχνά  στο Δευτερονόμιον, προκειμένου να εμπλουτιστεί η εκτίμηση για τους θεϊκούς σκοπούς. Ο Ιησούς, εκτός από τις παραθέσεις που έκανε από το βιβλίο αυτό για να απαντήσει στον Πειραστή, αναφέρθηκε κι άλλες φορές σ’ αυτό. (Δευτ. 5:16—Ματθ. 15:4· Δευτ. 17:6—Ματθ. 18:16 και Ιωάν. 8:17) Οι παραθέσεις απ’ αυτό συνεχίζονται στο βιβλίο Αποκάλυψις, όπου ο δοξασμένος Ιησούς προειδοποιεί στο τέλος να μην προσθέσουν ούτε να αφαιρέσουν τίποτα από το βιβλίο της προφητείας του Ιεχωβά. (Δευτ. 4:2—Αποκ. 22:18) Ο Πέτρος παραθέτει από το Δευτερονόμιον προκειμένου να εδραιώσει την ισχυρή του επιχειρηματολογία για το ότι ο Ιησούς είναι ο Χριστός και ο μεγαλύτερος από τον Μωυσή Προφήτης, τον οποίον υποσχέθηκε ο Ιεχωβά να εγείρει στον Ισραήλ. (Δευτ. 18:15-19—Πράξ. 3:22, 23) Ο Παύλος παραθέτει απ’ αυτό όταν αναφέρεται στις αμοιβές των εργαζομένων, στην πλήρη έρευνα ‘επί στόματος μαρτύρων’ και στη διδασκαλία των παιδιών.—Δευτ. 25:4—1 Κορ. 9:8-10 και 1 Τιμ. 5:17, 18· Δευτ. 13:14 και 19:15—1 Τιμ. 5:19 και 2 Κορ. 13:1· Δευτ. 5:16—Εφεσ. 6:2, 3.

32. Από ποια άποψη αποτελούν θαυμάσια παραδείγματα για εμάς ο Ιησούς του Ναυή, ο Γεδεών και οι προφήτες;

³² Όχι μόνο οι συγγραφείς των Χριστιανικών Γραφών, αλλά και δούλοι του Θεού της προχριστιανικής εποχής διδάχθηκαν και πήραν ενθάρρυνση από το Δευτερονόμιον. Θα κάνουμε καλά να ακολουθήσουμε το παράδειγμά τους. Σκεφτείτε την απόλυτη υπακοή που επέδειξε ο διάδοχος του Μωυσή, ο Ιησούς του Ναυή, καταστρέφοντας ολοσχερώς πόλεις που κατακτούσε στη διάρκεια της εισβολής στη Χαναάν, χωρίς να πάρει λάφυρα, όπως έκανε ο Αχάν. (Δευτ. 20:15-18 και 21:23—Ιησ. Ναυή 8:24-27, 29) Όταν ο Γεδεών απομάκρυνε ‘τους δειλούς και τους φοβουμένους’ απέδειξε ότι υπάκουε στο Νόμο. (Δευτ. 20:1-9—Κριτ. 7:1-11) Από πιστότητα στο νόμο του Ιεχωβά, οι προφήτες του Ισραήλ και του Ιούδα μίλησαν με τόλμη και θάρρος, κατακρίνοντας αυτά τα έθνη, που ξανάπεσαν στην αμαρτία. Ο Αμώς δίνει έξοχο παράδειγμα σ’ αυτό. (Δευτ. 24:12-15—Αμώς 2:6-8) Πράγματι, υπάρχουν κυριολεκτικά εκατοντάδες παραδείγματα που συνδέουν το Δευτερονόμιον με τον υπόλοιπο Λόγο του Θεού, κάτι που δείχνει ότι αυτό το βιβλίο αποτελεί αναπόσπαστο και ωφέλιμο μέρος του αρμονικού συνόλου.

33. (α) Πώς ξεχειλίζει από αίνο προς τον Ιεχωβά το Δευτερονόμιον; (β) Τι δείχνει ο συνοδευτικός πίνακας σχετικά με το αν έχουν αναγνωρίσει τα έθνη του κόσμου αρχές του νόμου του Θεού;

³³ Ουσιαστικά, όλο το Δευτερονόμιον ξεχειλίζει από αίνο προς τον Κυρίαρχο Θεό, τον Ιεχωβά. Τονίζει από την αρχή μέχρι το τέλος: ‘Να λατρεύετε τον Ιεχωβά· να του αποδίδετε αποκλειστική αφοσίωση’. Αν και ο Νόμος δεν είναι πια δεσμευτικός για τους Χριστιανούς, οι αρχές στις οποίες βασίζεται δεν καταργήθηκαν. (Γαλ. 3:19) Πόσο πολλά πράγματα μπορούν να μάθουν οι αληθινοί Χριστιανοί απ’ αυτό το δυναμικό βιβλίο του νόμου του Θεού, που περιέχει προοδευτική διδασκαλία, διέπεται από ειλικρίνεια και παρουσιάζεται με απλότητα! Ακόμη και τα έθνη του κόσμου έχουν αναγνωρίσει την εξοχότητα του υπέρτατου νόμου που θέσπισε ο Ιεχωβά, γράφοντας πολλές από τις διατάξεις τις οποίες περιέχει το Δευτερονόμιον στα νομικά τους βιβλία. Ο συνοδευτικός πίνακας δίνει ενδιαφέροντα παραδείγματα νόμων από τους οποίους τα έθνη έχουν αντλήσει πληροφορίες ή τις αρχές των οποίων έχουν εφαρμόσει.

34. Ποια σχέση υπάρχει μεταξύ αυτής της «Επανάληψης του Νόμου» και της Βασιλείας του Θεού;

³⁴ Επιπλέον, αυτή η εξήγηση του Νόμου τονίζει και αυξάνει την εκτίμηση για τη Βασιλεία του Θεού. Πώς; Ο Ιησούς Χριστός, ο Διορισμένος Βασιλιάς, όταν ήταν στη γη, γνώριζε πολύ καλά αυτό το βιβλίο και το εφάρμοζε, όπως δείχνουν οι εύστοχες παραθέσεις που έκανε απ’ αυτό. Όταν επεκτείνει τη διακυβέρνηση της Βασιλείας του σε όλη τη γη, θα κυβερνήσει σύμφωνα με τις δίκαιες αρχές αυτού του ίδιου ‘νόμου’, και όλοι όσοι θα ευλογηθούν μέσω αυτού, ο οποίος είναι το ‘σπέρμα’ της Βασιλείας, θα πρέπει να υπακούν σ’ αυτές τις αρχές. (Γέν. 22:18· Δευτ. 7:12-14) Είναι ωφέλιμο και ευεργετικό να αρχίσουμε να υπακούμε από τώρα σ’ αυτές τις αρχές. Αυτός ο ηλικίας 3.500 ετών ‘νόμος’, ο κάθε άλλο παρά απαρχαιωμένος, μας μιλάει σήμερα με δυναμικούς τόνους και θα συνεχίσει να μιλάει και στο νέο κόσμο υπό τη Βασιλεία του Θεού. Είθε να εξακολουθήσει να αγιάζεται το όνομα του Ιεχωβά μέσα στο λαό του, μέσω της εφαρμογής όλης της ωφέλιμης διδασκαλίας που περιέχει η Πεντάτευχος, που τόσο ένδοξα φτάνει στο αποκορύφωμά της με το Δευτερονόμιον, το οποίο σίγουρα, ως μέρος ‘όλης της Γραφής’, είναι και εμπνευσμένο από τον Θεό και μας εμπνέει!

[Υποσημειώσεις]

[Ερωτήσεις Μελέτης]

[Πίνακας στη σελίδα 41]

ΜΕΡΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟΝ *

I. Νόμοι για μεμονωμένα άτομα και για οικογένειες Κεφάλαια και Εδάφια

Α. Προσωπικές σχέσεις

1. Γονείς και παιδιά 5:16

2. Γαμήλιες σχέσεις 22:30· 27:20, 22, 23

3. Νόμοι περί διαζυγίου 22:13-19, 28, 29

Β. Δικαιώματα ιδιοκτησίας 22:1-4

II. Συνταγματικοί νόμοι

Α. Προσόντα και καθήκοντα του βασιλιά 17:14-20

Β. Στρατιωτικοί κανονισμοί

1. Απαλλαγή από στρατιωτική υπηρεσία 20:1, 5-7· 24:5

2. Κατώτεροι αξιωματικοί 20:9

III. Δικαστικό σώμα

Α. Καθήκοντα κριτών 16:18, 20

Β. Ανώτατο εφετείο 17:8-11

IV. Ποινικοί νόμοι

Α. Εγκλήματα κατά του κράτους

1. Δωροδοκία, διαστρέβλωση δικαιοσύνης 16:19, 20

2. Ψευδορκία 5:20

Β. Εγκλήματα κατά της ηθικής

1. Μοιχεία 5:18· 22:22-24

2. Αθέμιτοι γάμοι 22:30· 27:20, 22, 23

Γ. Εγκλήματα κατά ατόμων

1. Δολοφονία και επίθεση 5:17· 27:24

2. Βιασμός και αποπλάνηση 22:25-29

V. Ανθρωπιστικοί νόμοι

Α. Καλοσύνη προς τα ζώα 25:4· 22:6, 7

Β. Ενδιαφέρον για άτομα που βρίσκονται 24:6, 10-18

σε μειονεκτική θέση

Γ. Κατάρτιση κώδικα ασφάλειας 22:8

Δ. Μεταχείριση εξαρτώμενων τάξεων, 15:12-15· 21:10-14·

περιλαμβανομένων των δούλων 27:18, 19

και των αιχμαλώτων

Ε. Φιλανθρωπική πρόνοια 14:28, 29· 15:1-11·

για όσους έχουν ανάγκη 16:11, 12· 24:19-22

[Υποσημειώσεις]